श्री सुनील शिरवाडकर
जीवनरंग 
☆ गजु ☆ श्री सुनील शिरवाडकर ☆
आठ दहा वर्षाचा गजु.. आमच्या शेजारीच रहायचा. एकदा तो त्याच्या बाबांच्या मागेच लागला. मला पण तुमच्या बरोबर यायचं.. दुकानात.. मी त्रास नाही देणार.. नुसता बसुन राहीन.
गजुचे बाबा एका चहाच्या दुकानात काम करायचे. चहाच्या दुकानात म्हणजे चहा पावडर विकणाऱ्या दुकानात. तेथे ते सेल्समन होते. ते घरी आले तरी त्यांच्या शर्टला चहाचा वास यायचा. गजुला तो वास खुप आवडायचा.
तो वासच आवडायचा असं नाही, तर गजुला बाबांचा तो शर्ट पण आवडायचा. जाड पिवळ्या कापडाचा तो शर्ट.. खिशावर त्या दुकानाचा लोगो. एकदा तर गजुने घरात कुणी नसताना तो शर्ट घालुनही पाहीला होता.
खुपच मागे लागल्याने बाबांनी ठरवलं.. आज गजुला दुकानात घेऊन जायचं. तसं दुकान जवळच होतं. दुपारी त्याचे बाबा जेवायला घरीच यायचे. बाबांनी खुप सगळ्या सूचना केल्या. हे बघ.. दुपारी दोन पर्यंत तुला दुकानात थांबावं लागेल.. माझ्या बाजुला शांतपणे बसायचं.. इकडे तिकडे हात लावायचा नाही.
गजुने मान डोलावली. बाबांसोबत तो दुकानात आला. दुकानाची साफसफाई झाली. बाबांनी काऊंटरवरून फडकं फिरवलं. उदबत्ती लावली. बाजुच्या खुर्चीत कॅशियर बसला. काऊंटरच्या आत एक स्टुल होता. गजु त्याच्यावर उभा राहिला.
तेवढ्यात एक गिऱ्हाईक आलं. त्यांना अर्धा किलो चहा हवा होता. काऊंटरच्या खाली तीन चार ड्रॉवर्स होते. त्यात वेगवेगळी चहा पत्ती होती. दार्जिलींग.. ममरी.. अशी नावे त्यावर लिहीलेली होती. बाबांनी या ड्रॉवर मधून थोडी.. त्या ड्रॉवर मधुन थोडी अशी चहा पत्ती घेतली.. स्टीलच्या डावाने हलवली. सगळं मिश्रण छान एकत्र झालं.
दुकानचं नाव असलेली एक प्लॅस्टिकची पिशवी घेतली. त्यात एक स्टीलचा चकचकीत शिबलं ठेवलं. वरुन ती चहाची पावडर ओतली.. स्टेपलरनी दोन पिना मारल्या.. कस्टमरच्या हातात दिली. पैसै देऊन तो माणूस निघुन गेला.
गजु हे सगळं बघत होता. त्याला हे सगळं खुपचं आवडलं. दोन तीन तास तो दुकानात बसला.. अगदी शहाण्या मुलासारखा.. चहाच्या त्या मंद सुगंधानी त्याचं मन वेडावलं.
गजुचं चहाचं वेड अजुनच वाढलं. मी मोठा झाल्यावर चहावाला होणार असं तो आता सांगु लागला. त्याच्या वयाच्या मुलानी असं भविष्य रंगवणं चुकीचंच होतं. त्याचे आईबाबा पण त्याला ओरडायचे. चांगलं शिकुन मोठ्या पगाराची नोकरी मिळवायची.. तर हा असं काय बडबडतोय म्हणून वेड्यात काढायचे.
अशीही काही वर्ष गेली. आम्हीही ती जागा सोडली. कधीमधी ऐकु यायचं.. गजु कॉलेज मध्ये जाऊ लागला. त्याच्या डोक्यात असलेलं ते चहावाल्याचं वेड आता कदाचित निघुन गेलं असावं.. मी ही त्याला.. त्याच्या फॅमिलीला विसरून गेलो.
आणि अचानक एक दिवस गजु दिसला. इतक्या वर्षांनंतर पण मी त्याला ओळखलं.
झालं काय.. एका रविवारी मी एका मित्राच्या दुकानात बसलो होतो. अधुनमधुन आम्ही मित्र जमायचो तेथे. मित्रानी फोनवरून चहा सांगितला. थोड्या वेळाने चहावाला आला.. हो तो चहावाला म्हणजे गजुच होता.
दोन्ही गुडघ्यावर फाटलेली विटकी जीन.. पिवळा धमक घट्ट टी शर्ट.. केस तेल लावून चापुन चोपुन बसवलेले.. आणि तोंडांत गुटखा. त्याच्या एका हातात काळा थर्मास होता. दुसर्या हातात पेपर ग्लास.
दुकानाच्या पायरीवर त्याने थर्मास ठेवला. एक कागदी कप घेतला.. तो थर्मासच्या कॉकखाली धरला. दुसर्या हाताने त्याने थर्मासचं झाकण दाबलं. चहाची बारीक धार कपमध्ये आली. कप भरला.. त्याने माझ्यापुढे धरला.
क्षणभर आमची नजरानजर झाली.. त्याने ओळखलं की नाही.. माहीत नाही.. पण मी एका नजरेत ओळखलं.. हा गजुच.. आपल्या शेजारचा गजु.. चहावाला गजु.
मग मी एकदा मुद्दाम गजुचा शोध घेतला. जवळच्याच एका चौकात त्याची चहाची गाडी आहे असं समजलं. मी तिथं गेलो तेव्हा गजु नव्हता. थर्मास घेऊन तिथेच कुठे आजूबाजूला गेला होता. गाडीपाशी त्याचे वडील होते. इतक्या वर्षांनंतर सुध्दा मी त्यांना ओळखलं. ती अगदी टिपीकल चहाची गाडी होती. गॅसवर दोन पितळी पातेली होती. एकात दुध होतं.. दुसऱ्या पातेल्यात चहा उकळत होता. गजुचे वडील एका डावानं तो हलवत होते.. गाडीवर चहा साखरेचे डबे होते.. स्टीलच्या पिंपात पाणी होतं.. प्लास्टिकचा जग होता.. ॲल्युमिनियमची किटली होती.. ओलं फडकं होतं.. ट्रे मध्ये काचेचे पाच सहा ग्लास होते..
तेवढ्यात घाईघाईने गजु आला. त्याचे वडील बाजूला झाले. एक छोटा पितळी खलबत्ता होता.. गजुने त्यात आल्याचे दोन तुकडे टाकले. बत्त्याने ठेचले.. दोन बोटाने तो आल्याचा चोथा पातेल्यात टाकला. किटलीचं झाकण उघडलं. चहा गाळण्यासाठी एक पातळ फडकं होतं. ते किटलीवर ठेवलं. पातेल्यातला चहा किटलीत गाळला.. झाकण लावलं.
चहाच्या त्या नुसत्या सुगंधानेच मला तरतरी आली. मी यायच्या आधीपासून कुणीतरी गिर्हाईक चहाचं पार्सल घ्यायला आलं होतं. गजुनं विचारलं.. किती चहा हवेत. मग मागच्या खिशातुन प्लास्टिकची छोटी पिशवी काढली. किटलीतुन त्यात अंदाजाने चहा ओतला.. पिशवीला गाठ मारली.. ते गिर्हाईक पैसे देऊन निघुन गेलं.
मी पण एक चहा सांगितला. त्यानं एका कागदी कपात तो मला दिला. मी मागच्या एका खुर्चीत जाऊन बसलो. त्याचे वडीलही तेथेच बसले होते. मी त्यांच्याशी बोलायला सुरुवात केली.. जुनी ओळख दिली.
ते जरा संकोचले.. पण मग मोकळे होऊन बोलायला लागले.
“गजु दहावी झाला.. कॉलेज मध्ये पण गेला.. पण त्याला अभ्यास झेपला नाही. दोन तीन वर्ष कशीबशी काढली.. मग शिक्षणाला रामराम ठोकला. वर्ष दोन वर्ष अशीच कुठे कुठे नोकरी केली. “
मग ही गाडी कधी सुरु केली? डोक्यात कसं आलं.. हा व्यवसाय करायचं?”
गजुचे वडील म्हणाले..
“मी रिटायर्ड झालो.. आमच्या मालकांनीच सुचवलं हे.. थोडेफार पैसे मिळाले होते.. मग सुरु केली चहाची गाडी.. तसं गजुलाही वेड होतंच चहाचं.. “
एकंदरीत मला ते समाधानी वाटले. गजुनं मेहनतीनं.. गोड बोलण्यानं. आणि मुख्य म्हणजे चहाच्या उत्तम दर्जानं व्यवसाय चांगलाच वाढवला होता. त्याची व्यवसायाबद्दलची निष्ठा बघत होतो.. त्याची धावपळ बघत होतो. नकळत माझ्या डोळ्यासमोर जुनं दृश्य आलं.. त्याचे वडील वजन काट्यातील चहा डावाने एकत्र करत आहे.. प्लास्टिकच्या पिशवीत ओतत आहेत.. आज गजुही तेच करत होता.. पितळी पातेल्यात उकळणारा चहा डावाने हलवत होता.. किटलीतुन कॅरीबॅगमध्ये ओतत होता..
पण तरीही एक मोठ्ठा फरक होता.. त्याचे वडील नोकरी करत होते.. गजु आज मालक होता.. आपला स्वतःचा व्यवसाय असणं किती अभिमानाचीच गोष्ट असते ना.. आणि तेच सुख.. तेच समाधान दोघा बापलेकांच्या चेहऱ्यावर दिसत होते..
मला ते पाहुन व. पुं. चे वाक्य आठवले..
‘पार्टनर’ मध्ये व. पु. म्हणतात..
मालकी हक्काची भावना हेच खरे सुख.
© श्री सुनील शिरवाडकर
मो.९४२३९६८३०८
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
