सौ. उज्ज्वला केळकर
☆ आमचा स्नेहमेळावा… भाग – २ ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆
(दुसर्‍या दिवशी बातमी आली, ते काही हुतात्मा झाले नाहीत. त्यांना पकडून तुरुंगात टाकले. बातमी चांगलीच होती, पण माझी कविता मात्र हुतात्मा झाली.) – इथून पुढे)
तिसर्‍या घटनेचे प्रत्यक्ष साक्षीदार आमच्या वर्गातील मुले आणि अप्रत्यक्ष साक्षीदार शाळेतील सगळीच मुले. मी सहावीत असतानाची ही घटना. आमच्या वर्गात रमण अग्रवाल नावाचा एक मुलगा होता. त्याने मला कशावरून तरी चिडवलं. त्यावर मी काही तरी बोलले. त्यातून आमची बाचाबाची सुरू झाली. बाचाबाची नंतर हातघाईत रूपांतरित झाली. प्रथम मी त्याला मारले, मग त्याने मला. आमची चांगलीच जुंपली. मग कुणी तरी आमच्या वर्गशिक्षकांना बोलावून आणले. त्यांनी चौकशी सुरू केली. मी म्हंटले, ‘याने मला चिडवले, म्हणून मी मारले.’ तो म्हणाला, ‘मी घरात बहिणींना चिडवतो, तसं हिला चिडवलं. तिने मला मारले, म्हणून मी तिला मारले.’ सरांच्या लक्षात आले, की प्रकरण काही फारसे गंभीर नाही. त्यांनी आम्हाला दोघांनाही एकमेकांना सॉरी म्हणायला संगितले. आम्ही वटारलेल्या डोळ्यांनी एकमेकांकडे बघत ‘सॉरी’ म्हंटलं. त्यानंतर किती तरी दिवस आमची कट्टी होती. मग बट्टी कधी झाली आठवत नाही. त्यावेळी विशेष म्हणजे वर्गातल्या बर्‍याच मुलांची सहानुभूती मला होती. मारामारीला सुरुवात माझ्याकडूनच झाली होती, तरीही. तो जरा जास्तच खोड्याळ होता, म्हणून असेल, किंवा वर्गात आम्ही मुली अल्पसंख्य होतो, म्हणून असेल, किंवा माझे मामा शाळेचे मुख्याध्यापक होते, म्हणूनही असेल. पुढे मात्र या टोकाची भांडणे कधी झाली नाहीत. आम्हीही मोठे होत होतो. आमची समजही वाढत होती. वरील आठवण मात्र प्रत्येकाच्या मनात घटना नुकतीच घडून गेल्यासारखी ताजी टवटवीत होती.
मी वर्गातील एकटीच मुलगी (म्हणजे बाई). त्यामुळे माझं माहेरवाशिणीसारखं कौतुक होत होतं. अनेकांच्या अनेक आठवणी ऐकता ऐकता दोन कसे वाजले, कळलेच नाही. पोटातील कावळे काव काव करता करता अक्षरश: कोकलायला लागले.
वदनी कवळ घेता नाम घ्या मातृभूचे
सहज स्मरण होते, आपुल्या बांधवांचे
कृषिवल कृषिकर्मी राबती दिनरात
श्रमिक श्रम करोनी वस्तू या निर्मितात.
स्मरण करून त्यांचे अन्न सेवा खुशाल
उदर भरण आहे, चित्त होण्या विशाल.
प्रार्थना म्हणून उदरभरणाला सुरुवात झाली. जेवण साधेच,पण चविष्ट होते. कोथिंबीरीची वडी, मसालेभात, रस्सा आणि गाजर हलवा, वा: क्या बात थी ! नंतर पुन्हा ग्रूप – ग्रूपने गप्पा झाल्या. फनी गेम्स झाले. गाण्याच्या भेंड्या झाल्या. कुणी नकला करून दाखवल्या. मी नुकतीच कॉम्प्युटर शिकले होते. मी त्यावरून चित्रे घेऊन त्यावर आधारित कवितेचा ४-६ ओळी स्वत: रचल्या होत्या व अशी तयार केलेली भेट-कार्डे सर्वांना वाटली. सर्वांनाच भेट-कार्डे आवडली.
संध्याकाळी ५ वाजता आम्ही सर्वांनी एकमेकांचा निरोप घेतला. फोन नंबरची देवाण-घेवाण झाली. अधून-मधून फोन करायचे नक्की ठरले. तसे सुरूवातीला दोन –तीन महीने फोन येत-जात राहिले. नंतर हळू हळू हे प्रमाण कमी होत होत थांबले. दर वर्षी एकदा असंच जमायचं ठरलं. त्याप्रमाणे पुढल्या वर्षी सारस बागेत जमायचे ठरले. तेव्हा उपस्थिती होती, दहा – अकरा होती. त्या पुढल्या वर्षी आम्ही फक्त चौघेजण होतो. मग आमचं गेटटुगेदर थांबलच. बाय करून सगळे जण निघालो.
रमण अग्रवालने मला आणि दिवेकर सरांना घरी यायचा खूप आग्रह केला, तेव्हा परत घरी पोचवण्याच्या अटीवर आम्ही तिघे त्याच्या गाडीतून त्याच्या घरी गेलो. रमणचा बंगला खूप छान आहे. वरती किचनच्या शेजारी भली मोठी लंब-रुंद गच्ची. अर्ध्या गच्चीवर आच्छादन. अर्धी उघडी. मी तर गच्चीच्या प्रेमातचं पडले. आमचं चहा-पाणी नाश्ता गच्चीवरच झाला.
माझ्या लग्नाच्या आधी मी पुणे विद्यापीठात नोकरी करत असताना रमण काही कामासाठी विद्यापीठात आला होता. तेव्हा त्याची ५-१० मिनिटे ओझरती भेट झाली होती. त्यानंतर आज.
रमणची बायको घरात नव्हती. ती दुकानात गेली होती. रमण व्यवसायाने वकील. मुलाला मात्र त्याने स्टेशनरीचे दुकान काढून दिले होते आणि ते छान चालले होते. उगीचच मनात आलं, या मारवाड्यांच्या रक्तातच धंदा आहे. बोलता बोलता कळलं, रमणची सासुरवाडी मिरजेची. म्हणजे सांगलीहून अवघी ७-८ मैलांवर. आधी माहीत असतं, तर कितीदा तरी भेटणं होऊ शकलं असतं. ‘आता मात्र मिरजेला आलात की दोघेही या.’ ‘जेवायलाच या.’ हे म्हणाले. रमणची सून घरात होती. तिने आमचा चांगला आदर-सत्कार केला. तासभर तरी त्याच्याकडे पुन्हा गप्पा झाल्या. मग आम्ही निघालो. निघताना त्याच्या सुनेने साडी-ब्लाऊज पीस देऊन माझी ओटी भरली. रमणला म्हंटलं, ‘हे सगळं मला डोईजड होतय.’ तो म्हणाला, ‘माझ्या बहिणी घरी आल्या, की मी त्यांना तसं कधीच घरी पाठवत नाही.’ माझी बोलतीच बंद झाली. स्नेहसोहळ्यात मी माहेरवाशीण म्हणून चांगलं मिरवून घेतलं. आता रमणच्या घरच्या ओटीने माहेरपण सफळ संपूर्ण झालं.
त्यानंतर रमण एकदाच पाच-दहा मिनिटे उभ्या उभ्या आला होता. त्याच्या सासुरवाडीच्या घरात कुणाचे तरी लग्न होते. वरातीतून मधेच वेळ काढून तो पाच-दहा मिनिटे येऊन गेला. त्याच्या बायकोला येणे शक्यच नव्हते. त्यांतर त्याची माझी भेट झाली नाही. राजोरे , सावळेकर वगैरे काही उत्साही मुलांनी गाड्या घेऊन आमच्याकडे यायचे ठरवले. शांतीनिकेतनच्याच्या रम्य परिसरात गेटटुगेदर करायचे ठरले. पण प्रत्यक्षात ते स्वप्नांचे इमलेच ठरले. स्वप्न सरले. इमले कोसळले.
आमच्या गेटटुगेदरनंतर आदमुलवारच्या मुलाच्या लग्नासाठी मी गेले होते आणि त्यानंतर 2-3 वर्षांनी राजोरेच्या मुलीच्या लग्नासाठी तिथे गेले होते. त्यावेळी त्यांच्या त्यांच्या ग्रूपमधील चार-सहा मुले भेटली. आदमुलवार हुशार, तसाच हुरहुन्नरी. तो उत्तम चित्रकारही होता. सेंडॉफच्या वेळे त्याने मुख्याध्यापक गो.प्र. सोहोनी यांचे पोट्रेट काढून त्यांना भेट केले होते. ते शेवटपर्यंत त्यांच्या खोलीत होते.
त्यानंतर बरेच दिवस कुणाच्या गाठी-भेटी झाल्या नाहीत. मग पुन्हा कुणाच्या तरी उत्साहाने उचल खाल्ली. एम्प्रेसगार्डनसारखा स्नेहमेळावा आयोजित करण्याचे ठरले. तो दिवस होता, २१ मार्च २०२० . पण म्हणतात ना, ‘मॅन प्रपोजेस ……’ त्यावेळी करोनाचा विळखा आवळत चालला होता. १६ मार्चपासून संचार बंदी लागू करण्यात आली. आमचा मेळा जमलाच नाही. नंतर कुणीच भेटले नाही. पुन्हा काही दिवस काही जणांशी फोनवर संपर्क होत राहिला. हळू हळू कमी होत होत तोही थांबला.
आता कुणाला भेटावसं वाटलं, तर मनाच्या तळात असलेले प्रसंग ढवळून पृष्ठभागावर आणायचे आणि त्यांना भेटायचं.
– समाप्त –
सौ. उज्ज्वला केळकर
संपर्क – निलगिरी, सी-५ , बिल्डिंग नं २९, ०-३ सेक्टर – ५, सी. बी. डी. – नवी मुंबई , पिन – ४००६१४ महाराष्ट्र
मो. 836 925 2454, email-id – [email protected]
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
