श्री मेघःशाम सोनवणे
इंद्रधनुष्य
☆ शौर्य गाथा : हुतात्मा मेजर सोमनाथ शर्मा – अंग्रेजी लेखक : अज्ञात ☆ स्वैर मराठी अनुवाद – श्री मेघःशाम सोनवणे ☆
शौर्य गाथा – – मेजर सोमनाथ शर्मा,
भारताचे पहिले परमवीर चक्र विजेते, मेजर सोमनाथ शर्मा, १९४७ च्या युद्धाचे नायक.
मागील शतकात भारताने बऱीच युद्धं पाहिली होती. भारतीय सैनिकांनी स्वातंत्र्यापुर्वी पहिल्या व दुसऱ्या विश्वयुद्धात भाग घेतला होता.
फाळणीनंतर भारताने पाकिस्तान शी चार वेळा आणि एकदा चीन सोबत युद्ध लढले होते. या युद्धांमध्ये आपल्याला बरेच चांगले योद्धे गमवावे लागले होते. काही सैनिकांचा त्यांच्या कामगीरीबद्दल विशेष उल्लेख होणे हा त्यांचा हक्क आहे.
असेच एक सैनिक मेजर सोमनाथ शर्मा हे होते ज्यांना भारताचा सर्वोच्च सैन्य सन्मान, भारतीय सैन्य इतिहासात सर्वात पहिले परम् वीर चक्र देवून गौरविण्यात आले.
काय योगायोग आहे पहा, मेजर जनरल विक्रम रामजी खानोलकर यांच्या पत्नी सावित्री खानोलकर, ज्यांनी भारतीय सैन्यासाठी ब्रिटन च्या व्हिक्टोरिया क्राॅस च्या तोडीचे ‘परम् वीर चक्र’ पदकाचे प्रारुप (डिझाईन) बनवले, त्यांचे मेजर सोमनाथ शर्मा हे जावई होते.
मेजर सोमनाथ शर्मा यांचा जन्म ३१ जानेवारी १९२३ रोजी हिमाचल प्रदेशातील दाढ, कांडा येथील ब्राम्हण कुटुंबात झाला. ते एका विख्यात सैनिक परिवाराचे सदस्य होते. त्यांचे वडील मेजर जनरल अमरनाथ शर्मा जे सैन्याचे मेडीकल सर्विसेसचे डायरेक्टर म्हणून निवृत्त झाले. त्यांचे बंधू लेफ्टनंट जनरल सुरेंद्रनाथ शर्मा हे इंजीनियर- इन-चीफ म्हणून निवृत्त झाले आणि दुसरे बंधू जनरल विश्वनाथ शर्मा हे भारताचे सरसेनापती (१९८८-१९९०) आणि त्यांची बहिण मेजर कमला तिवारी या सैन्याच्या वैद्यकीय विभागात डाॅक्टर होत्या.
मेजर सोमनाथ शर्मा यांना 19 व्या हैदराबाद रेजीमेंटच्या आठव्या बटालियन (नंतरची कुमाऊँ रेजीमेंट ची चौथी बटालियन), (तेव्हाच्या ब्रिटीश इंडीयन आर्मी) मध्ये वयाच्या एकोणिसाव्या वर्षी अधिकारी म्हणून २२ फेब्रुवारी १९४२ रोजी रुजू झाले. दुसऱ्या महायुद्धाच्या अरकान मोहिमेदरम्यान त्यांनी युद्धात भाग ही घेतला होता.
३१ ऑक्टोबर १९४७ रोजी सोमनाथ शर्मा यांच्या कंपनी ला विमानाने श्रीनगर येथे आणण्यात आले. आधी हाॅकी खेळत असतांना उजव्या हाताला दुखापत झाल्याने त्यावर प्लॅस्टर चढविलेले होते तरीही युद्धात आपल्या कंपनीबरोबरच रहाण्याची त्यांची मागणी मान्य करीत परवानगी देण्यात आली.
या मोहिमेत मेजर सोमनाथ शर्मा यांच्या कुमाऊँ रेजीमेंटच्या चौथ्या बटालियनच्या डी कंपनीला काश्मीर खोऱ्यातील बडगाम या गावी सुरक्षेसाठी गस्त घालण्यासाठी आदेश देण्यात आला. ते त्यांच्या तुकडीसह शत्रूने तिन बाजूंनी घेरले गेले व शत्रूसैन्य संख्येने जास्त असल्याने त्यांच्या तुकडीला मोठे नुकसान सहन करावे लागले.
त्यांच्या लक्षात आले की ते व त्यांच्या सैनिकांनी ती पोस्ट सोडली तर श्रीनगर विमानतळ व श्रीनगर शहर शत्रूसैन्याच्या ताब्यात जाणार होते. त्यांनी आपल्या सैनिकांना रक्ताचा शेवटचा थेंब असेपर्यंत लढण्यास सांगितले. शत्रूच्या सात सैनिकांना आपला एक, इतकी संख्या घटूनही ते आणि त्यांची कंपनी हत्यार टाकायला तयार नव्हती आणि आपल्या सैनिकांना ते शौर्याने लढा देण्यास प्रोत्साहित करीत होते.
सैनिकांची संख्या कमी झाल्याने गोळीबार करण्याचा वेग मंदावला होता. त्यांचा हात प्लॅस्टर मध्ये असूनही बंदुकांमध्ये गोळ्या भरण्याचे काम त्यांनी त्यांचेकडे घेतले. बंदुकांमध्ये गोळ्या भरून सैनिकांना देऊ लागले व स्वतः लाईट मशीन गन चा ताबा घेतला.
ते शत्रूशी लढण्यात मग्न असतांनाच त्याच्याजवळच्या गोळ्यांच्या साठ्यावर एक बाॅम्ब येऊन फुटला व त्यात त्यांना वीरमरण आले. त्यांच्या ब्रिगेड मुख्यालयाला पाठविलेल्या आवाजी संदेशात ते म्हणाले, “शत्रू आमच्यापासून पन्नास फुटांवर आहे, आणि आमची संख्या कमालीची घटली आहे. तरीही आम्ही एक इंचही माघार घेणार नाही पण आम्ही शेवटचा माणूस आणि शेवटची गोळी शिल्लक असेपर्यंत लढणार आहोत. “
त्यांनी जी हिम्मत, नेतृत्व व शौर्य दाखवत शत्रूसैन्याला सहा तास रोखून धरले ज्यामुळे भारतीय सैनिकांना घेऊन भारतीय हवाई दलाच्या विमानांना श्रीनगर विमानतळावर उतरता आले व श्रीनगर शहर आणि विमानतळावर ताबा मिळवण्याचे शत्रूचे मनोरथ धूळीस मिळवले.
स्वतः जखमी असूनही वयाच्या चोविसाव्या वर्षी अतुलनीय शौर्य, नेतृत्वगुण, सैनिकांचे मनोबल उंचावत ठेवून देशरक्षणासाठी हौतात्म्य पत्करले म्हणून त्यांना भारताचे पहिले ‘परम् वीर चक्र’ पदक (मरणोपरांत) देऊन सन्मानित करण्यात आले. हे वीर जवान, तुझे सलाम। 🇮🇳
मुळ इंग्रजी लेखक- अनामिक.
मराठी अनुवाद – मेघःशाम सोनवणे.
मो 9325927222
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
