डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्भगवद्गीता — अध्याय १७ — श्रद्धात्रयविभागयोगः — (श्लोक १ ते १0) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
संस्कृत श्लोक…
अर्जुन उवाच
ये शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयान्विताः ।
तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तमः ॥ १ ॥
कथित अर्जुन
शास्त्रविधी विरहित श्रद्धेने जे अर्चन करिती
सात्विक राजस वा तामस काय तयांची स्थिती ॥१॥
श्रीभगवानुवाच
त्रिविधा भवति श्रद्धा देहिनां सा स्वभावजा ।
सात्त्विकी राजसी चैव तामसी चेति तां शृणु ॥ २ ॥
कथित श्रीभगवान
देह स्वभावज श्रद्धा पार्था असते तीन गुणांची
ऐक कथितो सात्विक राजस तामस या गुणांची ॥२॥
*
सत्त्वानुरूपा सर्वस्य श्रद्धा भवति भारत ।
श्रद्धामयोऽयं पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः ॥ ३ ॥
*
स्वभाव मनुजाचा श्रद्धामय तसे तयाचे रूप
अंतरी असते श्रद्धा जागृत अंतःकरणानुरूप ॥३॥
*
यजन्ते सात्त्विका देवान्यक्षरक्षांसि राजसाः ।
प्रेतान्भूतगणांश्चान्ये यजन्ते तामसा जनाः ॥ ४ ॥
*
सात्विक भजती देवांना यक्षराक्षसांसि राजस
प्रेत भूतगणांचे पूजन करिताती ते असती तामस ॥४॥
*
अशास्त्रविहितं घोरं तप्यन्ते ये तपो जनाः ।
दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः कामरागबलान्विताः ॥ ५ ॥
*
त्याग करुनिया शास्त्राचा घोर तपा आचरती
युक्त कामना दंभाहंकार बलाभिमान आसक्ती ॥५॥
*
कर्शयन्तः शरीरस्थं भूतग्राममचेतसः ।
मां चैवान्तःशरीरस्थं तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान् ॥ ६ ॥
*
कृशावती कायास्थित सजीव देहांना
तथा जेथे स्थित मी आहे त्या अंतःकरणांना
मतीहीन त्या नाही प्रज्ञा असती ते अज्ञानी
स्वभाव त्यांचा आसुरी पार्था घेई तू जाणूनी ॥६॥
*
आहारस्त्वपि सर्वस्य त्रिविधो भवति प्रियः ।
यज्ञस्तपस्तथा दानं तेषां भेदमिमं शृणु ॥ ७ ॥
*
भोजनरुची प्रकृतीस्वभावे तीन गुणांची
यज्ञ तप दानही असती तीन प्रकाराची
स्वभावगुण असती या भिन्नतेचे कारण
कथितो तुजला भेदगुह्य ग्रहण करी ज्ञान ॥७॥
*
आयुःसत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः ।
रस्याः स्निग्धाः स्थिरा हृद्या आहाराः सात्त्विकप्रियाः ॥ ८ ॥
*
आयु सत्व बल आरोग्य प्रीति वर्धकाहार
सात्विका प्रिय स्थिर रसाळ स्निग्ध हृद्य आहार ॥८॥
*
कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः ।
आहारा राजसस्येष्टा दुःखशोकामयप्रदाः ॥ ९ ॥
*
अत्युष्ण तिखट लवणयुक्त शुष्क कटु जहाला
दुःख शोक आमयप्रद भोजन प्रिय राजसाला ॥९॥
*
यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत् ।
उच्छिष्टमपि चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम् ॥ १० ॥
*
नीरस उष्ट्या दुर्ग॔धीच्या अर्ध्याकच्च्या शिळ्याप्रती
नच पावित्र्य भोजनाप्रति रुची तामसी जोपासती ॥१०॥
☆
मराठी भावानुवाद © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
