डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्भगवद्गीता — अध्याय १८ — मोक्षसंन्यासयोगः — (श्लोक ३१ ते ४०) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
संस्कृत श्लोक…
यया धर्ममधर्मं च कार्यं चाकार्यमेव च ।
अयथावत्प्रजानाति बुद्धिः सा पार्थ राजसी ॥ ३१ ॥
*
विवेक नाही धर्माधर्म कर्तव्य-अकर्तव्याचा
त्या पुरुषाला जाणी धनंजया राजस बुद्धीचा ॥३१॥
*
अधर्मं धर्ममिति या मन्यसे तमसावृता ।
सर्वार्थान्विपरीतांश्च बुद्धिः सा पार्थ तामसी ॥ ३२ ॥
*
अधर्मास जी मती जाणते श्रेष्ठधर्म म्हणोनीया
सर्वार्थासी विपरित मानित तामसी बुद्धी धनंजया ॥३२॥
*
धृत्या यया धारयते मनःप्राणेन्द्रियक्रियाः ।
योगोनाव्यभिचारिण्या धृतिः सा पार्थ सात्त्विकी ॥ ३३ ॥
*
ध्यानयोगे धारण करितो मनप्राणगात्रकर्मणा
अव्यभिचारिणी ती होय पार्था सात्विक धारणा ॥३३॥
*
यया तु धर्मकामार्थान्धृत्या धारयतेऽर्जुन ।
प्रसङ्गेन फलाकाङ्क्षी धृतिः सा पार्थ राजसी ॥ ३४ ॥
*
फलाशाऽसक्तीग्रस्त धर्मार्थकाम धारियतो
राजसी धारणाशक्ती पार्था तयास संबोधितो ॥३४॥
*
यया स्वप्नं भयं शोकं विषादं मदमेव च ।
न विमुञ्चति दुर्मेधा धृतिः सा पार्थ तामसी ॥ ३५ ॥
*
निद्रा भय दुःख शोक मद धारयितो दुष्टमती
धारणाशक्तीसी ऐश्या धनंजया तामसी म्हणती ॥३५॥
*
सुखं त्विदानीं त्रिविधं शृणु मे भरतर्षभ ।
अभ्यासाद्रमते यत्र दुःखान्तं च निगच्छति ॥ ३६ ॥
*
यत्तदग्रे विषमिव परिणामेऽमृतोपमम् ।
तत्सुखं सात्त्विकं प्रोक्तमात्मबुद्धिप्रसादजम् ॥ ३७ ॥
*
भरतकुलश्रेष्ठा तुजसी त्रिविध सुखांचे गुह्य सांगतो
ध्यान भजन सेवेसम परिपाठे दुःख विसरुनी रमतो
प्रारंभी गरळासम भासतो तरीही अमृतासम असतो
सुखदायी प्रसाद आत्मबुद्धीचा सात्त्विक खलु असतो ॥३६, ३७॥
*
विषयेन्द्रियसंयोगाद्यत्तदग्रेऽमृतोपमम् ।
परिणामे विषमिव तत्सुखं राजसं स्मृतम् ॥ ३८ ॥
*
सुखे विषयेंद्रियांचे भोगकाळी परमसुखदायी असती
विषसम परिणती तयाची सुख तया राजस म्हणती ॥३८॥
*
यदग्रे चानुबन्धे च सुखं मोहनमात्मनः ।
निद्रालस्यप्रमादोत्थं तत्तामसमुदाहृतम् ॥ ३९ ॥
*
भोगकाळी परिणामी मोहविती जी आत्म्याला
निद्राआळसप्रमाद उद्भव तामस सुख म्हणती त्याला ॥३९॥
*
न तदस्ति पृथिव्यां वा दिवि देवेषु व पुनः ।
सत्त्वं प्रकृतिजैर्मुक्तं यदेभिः स्यात्त्रिभिर्गुणैः ॥ ४० ॥
*
इहलोकी अंतरिक्षात देवलोकी वा विश्वात
सृष्टीज त्रिगुणमुक्त कोणी नाही चराचरात ॥४०॥
☆
मराठी भावानुवाद © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
