डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्भगवद्गीता — अध्याय सातवा — ज्ञानविज्ञानयोग — (श्लोक ११ ते २०) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
संस्कृत श्लोक…
बलं बलवतां चाहं कामरागविवर्जितम् ।
धर्माविरुद्धो भूतेषु कामोऽस्मि भरतर्षभ ।।११।।
*
काम आसक्ती विरहित बल बलवंतांचे मी
भरतश्रेष्ठा जीवसृष्टीचा धर्मानुकुल काम मी ॥११॥
*
ये चैव सात्त्विका भावा राजसास्तामसाश्च ये ।
मत्त एवेति तान्विद्धि न त्वहं तेषु ते मयि ।।१२।।
*
सात्विक राजस तामस भाव उद्भव माझ्यापासून
त्यांच्यामध्ये नाही मी ना वसती माझ्यात ते जाण ॥१२॥
*
त्रिभिर्गुणमयैर्भावैरेभि: सर्वमिदं जगत् ।
मोहितं नाभिजानाति मामेभ्य: परमव्ययम् ।।१३।।
*
त्रिगुणांनी मोहविले आहे सर्वस्वी या जगताला
तयापार ना जाणत कोणी मजला या अव्ययाला॥१३॥
*
दैवी ह्येषा गुणमयी मम माया दुरत्यया ।
मामेव ये प्रपद्यन्ते मायामेतां तरन्ति ते ।।१४।।
*
मम माया ही त्रिगुणांची दुस्तर तथा महाकठिण
भक्त मम उल्लंघुन माया जाती भवसागरा तरून ॥१४॥
*
न मां दुष्कृतिनो मूढा: प्रपद्यन्ते नराधमा: ।
माययापहृतज्ञाना आसुरं भावमाश्रिता: ।।१५।।
*
मायाग्रस्त अज्ञानी नराधम करिती दुष्कर्म
ना भजती मजला मूढ त्यांसि ठाउक ना धर्म ॥१५॥
*
चतुर्विधा भजन्ते मां जना: सुकृतिनोऽर्जुन ।
आर्तो जिज्ञासुरर्थार्थी ज्ञानी च भरतर्षभ ।।१६।।
*
चतुर्विध पुण्यशील अर्जुना मज भजणार
आर्त पीडित अर्थार्थी जिज्ञासू ज्ञानातूर ॥१६॥
*
तेषां ज्ञानी नित्ययुक्त एकभक्तिर्विशिष्यते ।
प्रियो हि ज्ञानिनोऽत्यर्थमहं स च मम प्रिय: ।।१७।।
*
तयातील ज्ञानी मज ठायी एकरूप नित्य
अनन्य माझ्या भक्तीत तोच श्रेष्ठ भक्त
प्रज्ञेने माझिया तत्वा जाणे तयास मी बहु प्रिय
ऐसा ज्ञानी भक्त मज असे हृदयी अत्यंत प्रिय ॥१७॥
*
उदारा: सर्व एवैते ज्ञानी त्वात्मैव मे मतम् ।
आस्थित: स हि युक्तात्मा मामेवानुत्तमां गतिम् ।।१८।।
*
निःसंशय जे मजला भजती थोर सकल भक्त
ज्ञानी भक्त जो माझा जाणतो ममस्वरूप साक्षात
मनबुद्धीचा मत्परायण ज्ञानी उत्तम गतिस्वरूप
मम ठायी तो सदैव असतो आत्मरूप सुस्थित ॥१८॥
*
बहूनां जन्मनामन्ते ज्ञानवान्मां प्रपद्यते ।
वासुदेव: सर्वमिति स महात्मा सुदुर्लभ: ।।१९।।
*
बहुजन्मांनंतर ज्या झाले प्राप्त ज्ञान पूर्णतत्व
दुर्लभ ऐसा महात्मा जया वासुदेव विश्व समस्त ॥१९॥
*
कामैस्तैस्तैर्हृतज्ञाना: प्रपद्यन्तेऽन्यदेवता: ।
तं तं नियममास्थाय प्रकृत्या नियता: स्वया ।।२०।।
*
भोगकामात हरपता ज्ञान स्वस्वभावे होवोनी प्रेरित
धारण करुनी नियम तदनुसार भिन्न देवतांना पूजित ॥२०॥
☆
– क्रमशः भाग तिसरा
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
