डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्भगवद्गीता — अध्याय १४ : गुणत्रयविभागयोग — (श्लोक १ ते १०) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
☆
श्रीभगवानुवाच
*
परं भूयः प्रवक्ष्यामि ज्ञानानां ज्ञानमुत्तमम् ।
यज्ज्ञात्वा मुनयः सर्वे परां सिद्धिमितो गताः ॥ १ ॥
*
कथित श्रीभगवान
समस्त ज्ञानातील उत्तम ज्ञान पुनःपुनः कथितो तुजला
मुनिवर सारे मुक्त होउनी प्राप्त करित परम सिद्धिला ॥१॥
*
इदं ज्ञानमुपाश्रित्य मम साधर्म्यमागताः ।
सर्गेऽपि नोपजायन्ते प्रलये न व्यथन्ति च ॥ २ ॥
*
धारण करुनी ज्ञानासी या मजठायी जे समरस झाले
आदिकाळी ना तया जनन ना व्यथा प्रलयकाले ॥२॥
*
मम योनिर्महद्ब्रह्म तस्मिन्गर्भं दधाम्यहम् ।
सम्भवः सर्वभूतानां ततो भवति भारत ॥ ३ ॥
*
गर्भधारते प्रकृती माझी महद्ब्रह्मरूप भूत योनी
संभव समस्त भूतांचा करितो मी तेथे गांडिवपाणि ॥३॥
*
सर्वयोनिषु कौन्तेय मूर्तयः सम्भवन्ति याः ॥
तासां ब्रह्म महद्योनिरहं बीजप्रदः पिता ॥ ४ ॥
*
विविथ योनीतुनी जीव होताती मूर्त भारता
प्रकृती माता तयांची मी तर बीजद पिता ॥४॥
*
सत्त्वं रजस्तम इति गुणाः प्रकृतिसम्भवाः ।
निबध्नन्ति महाबाहो देहे देहिनमव्ययम् ॥ ५ ॥
*
सत्व रज तम होत प्रकृतीसंभव गुण
देहामध्ये आत्म्यासी ठेविती ते बांधुन ॥५॥
*
तत्र सत्त्वं निर्मलत्वात्प्रकाशकमनामयम् ।
सुखसङ्गेन बध्नाति ज्ञानसङ्गेन चानघ ॥ ६ ॥
*
निर्मल सत्वगुण प्रकाशदायी निर्विकार
सुखासवे बंधन त्याचे तसेच ज्ञानाबरोबर ॥६॥
*
रजो रागात्मकं विद्धि तृष्णासङ्गसमुद्भवम् ।
तन्निबध्नाति कौन्तेय कर्मसङ्गेन देहिनम् ॥ ७ ॥
*
वासना आसक्ती पोटी रागरूपी रजोगुण
कर्मफलाने वद्ध करी जीवात्म्या हे अर्जुन ॥७॥
*
तमस्त्वज्ञानजं विद्धि मोहनं सर्वदेहिनाम् ।
प्रमादालस्यनिद्राभिस्तन्निबध्नाति भारत ॥ ८ ॥
*
अज्ञानज तो तमोगूण देहात गुंतल्या जीवांना
प्रमाद आळस निद्रा यांनी जखडुन टाकी जीवांना ॥८॥
*
सत्त्वं सुखे सञ्जयति रजः कर्मणि भारत ।
ज्ञानमावृत्य तु तमः प्रमादे सञ्जयत्युत ॥ ९ ॥
*
आच्छादुनिया सुखास सत्वगुण रजोगुण कर्मासी
तमोगुण झाकुनी ज्ञानासी प्रवृत्त करीती प्रमादासी ॥९॥
*
रजस्तमश्चाभिभूय सत्त्वं भवति भारत ।
रजः सत्त्वं तमश्चैव तमः सत्त्वं रजस्तथा ॥ १० ॥
*
रज-तमासी परास्त करुनी वृद्धिंगत हो सत्त्वगुण
सत्व-तमासी परास्त करुनी वृद्धिंगत हो रजोगुण
सत्व-रजासी परास्त करुनी वृद्धिंगत हो तमोगुण
गुणागुणांच्या प्राबल्यासी भरतवंशजा घेई जाणुन ॥१०॥
☆
मराठी भावानुवाद © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
