सौ. उज्ज्वला केळकर
जीवनरंग
☆ पोट्रेट – भाग-३ (अनुवादीत कथा) – मूळ इंग्रजी कथा – रोअल्ड डाल्ह – हिन्दी अनुवाद – श्री सुशांत सुप्रिय ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆
(मागील भागात आपण पाहिले- ट्रिओलीने बोलण्यासाठी तोंड उघडलं, पण त्याच्या तोंडातून शब्द काही फुटला नाही. म्हणून त्याने तोंड बंद केलं. मग त्याने दुसर्‍यांदा तोंड उघडलं आणि हळूच म्हणाला, ‘पण मी कसा विकणार?’त्याने आपले हात उचलले आणि असहाय्यसे खाली पडू दिले. आता इथून पुढे )
‘महाशय हे पेंटिंग मी कसं विकू शकेन? त्याच्या आवाजात जणू सार्‍या दुनियेची उदासी सामावली होती.
‘होय! बरोबर आहे.’ गर्दीतले लोक म्हणत होते. हा तर त्याच्या शरीराचा हिस्सा आहे.’
‘ ऐका.’ आणखी एक व्यापारी जवळ येत म्हणाला, ‘मी आपल्याला मदत करेन. मी आपल्याला श्रीमंत बनवेन. आपण दोघे मिळून एकत्रितपणे या पेंटिंगच्या बाबतीत काही तरी निर्णय घेऊ शकू. होय की नाही?’
ट्रिओलीने काळजीने त्याच्याकडे पाहीलं. ‘महाशय हे पेंटिंग आपण कसं खरेदी करू शकाल? हे खरेदी केल्यानंतर आपण याचं काय करणार? आपण ते कुठे ठेवाल? आज आपण ते कुठे ठेवाल? आणि उद्या रात्री कुठे ठेवाल? ‘
‘ओ… हो… मी हे कुठे ठेवणार? कुठे बरं मी हे ठेवणार?… चला बघू या. मला वाटतं, हे पेंटिंग मला जर माझ्याजवळ ठेवायचं असेल, तर मला तुलाही माझ्यासोबत ठेवायला हवं. हे तर गैरसोयीचं आहे. या पेंटिंगची तोपर्यंत काहीच किंमत नाही, जोपर्यंत आपला मृत्यू होत नाही. तुझं वय किती आहे मित्रा?’
‘एकसष्ठ.’
‘पण आपण काही जास्त आरोग्यासपन्न दिसत नाही आहात.’ व्यापार्‍याने ट्रिओलीला डोक्याच्या केसापासून पायाच्या नखापर्यंत नीटपणे न्याहाळलं. एखादा शेतकरी म्हातार्‍या घोड्याला न्याहाळतो ना, अगदी तसं.
‘मला हे मान्य नाही.’ ट्रिओलीने त्याच्यापासून दूर जात म्हंटलं. ’अगदी प्रामाणिकपणे सांगायचं झालं, तर मला हे मुळीच पसंत नाही.’ तो वळला आणि चालू लागला. चालता चालता तो सरळ एका उंच माणसाच्या हातात जाऊन पडला. त्याने आपले हात सरळ पुढे केले आणि त्याच्या खांद्याला धरले.
‘ऐक मित्रा’ त्या अनोळखी व्यक्तीने हसत हसत म्हंटलं, ‘आपल्याला पोहण्यात आणि उन्हात शेकण्यात आनंद मिळतो का?’ ट्रिओलीने चमकून त्याच्याकडे पाहिले.
‘बोर्देऊच्या महान महालातून आलेलं स्वादिष्ट भोजन आणि लाल मद्य आपल्याला पसंत आहे का?’ ती व्यक्ती अजूनही हसत होती. त्याच्या चमकदार शुभ्र दातांच्यामधून एक सोनेरी तेज दिसत होतं. तो अतिशय मृदुपणाने बोलत होता आणि त्याचा हात अजूनही ट्रिओलीच्या खांद्यावर होता. ‘काय, आपल्याला या गोष्टी पसंत आहेत?’
‘ हो! खूपच आवडतील मला या गोष्टी करायला.’ ट्रिओली गोंधळून म्हणाला.
‘आपण कधी आपल्या पायासाठी खास प्रकारचे बूट बनवून घेतले आहेत? ‘
‘नाही.’
‘तसं करण्याची आपली इच्छा आहे?’
‘असं बघा….’
‘आपण न्हाव्याची सुविधा घेऊ इच्छिता, जो रोज सकाळी आपली दाढी करेल आणि आपले केस कापून छोटे करेल.’ ट्रिओली केवळ उभं राहून एकटक त्याच्याकडे बघत राहिला. ‘ एका जाड्या पण आकर्षक अशा युवतीकडून आपल्या शरिराचं प्रसाधन करून घेणं आपल्याला आवडेल?’ गर्दीतले कुणी कुणी हसले. ‘आपल्या बिछान्यात आपल्या उशाशी एक घंटी ठेवायला आपल्याला आवडेल का, की जी ऐकून रोज सकाळी एक सेविका आपला नाश्ता घेऊन येईल? मित्रा, या सगळ्या गोष्टी आपल्याला पसंत आहेत?’ ट्रिओली कसलीही हालचाल न करता त्याच्याकडे एकटक बघत राहिला.
हे बघ, कॅन्सासमध्ये असलेल्या ब्रिस्टल हॉटेलचा मी मालक आहे. मी आपल्याला आमंत्रण देतो, की आपण माझे अतिथी बनून तिथे या आणि आपले उरलेले जीवन तिथे ऐशो- आरामात जगा.’ तो माणूस जरासा थांबला, कारण श्रोत्यांना हे सगळं चांगल्या रीतीने समजण्यासाठी वेळ मिळावा, असं त्याला वाटत होतं. ‘आपली एक मात्र जबाबदारी असेल, ‘ तो पुढे म्हणाला, ‘खरं तर मी त्याला आपली सुख-सुविधाच म्हणेन, ती म्हणजे, आपण समुद्र किनार्‍यावर माझ्या स्वत:च्या विभागात, पोहण्याची वस्त्रे घालून आपला वेळ घालवाल. माझ्या अतिथींमध्ये फिराल. उबदार उन्हात आराम कराल. समुद्रात पोहाल आणि समुद्र किनार्‍यावरच मद्य प्राशन कराल. आपल्याला हा प्रस्ताव मान्य आहे का?’
‘आपल्या लक्षात येतेय नं, आपण असं करण्याने माझ्या हॉटेलमधील सगळे अतिथी, आपल्या पाठीवर सुतीनेने रंगवलेले शानदार पेंटिंग नीटपणे पाहू शकतील. आपण सुप्रसिद्ध व्हाल आणि लोक म्हणतील, ‘तो, तोच माणूस आहे, ज्याच्या पाठीवर दहा लाख फ्रॅंकचे पेंटिंग चितारलेले आहे. ‘
‘श्रीमान आपल्याला हा विचार पसंत आहे का? आपल्याला हे सगळं करायला आवडेल का?’
ट्रिओलीने हातमोजे घातलेल्या त्या उंच व्यक्तीकडे पाहिलं. मग हळूच म्हंटलं, ‘आपण खरोखरच मला हा प्रस्ताव देत आहात का? ‘
‘होय. मी खरोखरच आपल्याला हा प्रस्ताव देतोय.’
‘थांबा.’ व्यापार्‍याने मधेच हस्तक्षेप केला. ‘ सज्जनहो, बघा! आमच्या समस्येवर माझ्याकडे हे उत्तर आहे. मी हे पेंटिंग विकत घेईन. मग मी एका शल्य चिकित्सकाची सेवा घेईन. तो आपल्या पाठीवरील आपली त्वचा काढेल. मग आपण आरामात जिथे हवं, तिथे जाऊ शकाल आणि मी आपल्याला जी अपार धनराशी देईन, त्याचा उपभोग आपण घेऊ शकाल.’
‘मग काय माझ्या पाठीवर त्वचाच असणार नाही.?’
‘नाही. नाही. कृपा करून आपण अशी चुकीची समजूत करून घेऊ नका. मला चुकीचं समजू नका. शल्य चिकित्सक आपल्या पाठीवरची जुनी त्वचा काढून घेऊन नवी त्वचा प्रत्यारोपित करेल. ही गोष्ट अगदी सहज-सोपी आहे.’
‘काय? असं करता येईल?’
‘ही मुळीच अवघड गोष्ट नाही.’
‘अशक्य आहे हे!’ हातमोजे घातलेली व्यक्ती म्हणाली.’ त्वचा-प्रत्यारोपणाच्या इतक्या मोठ्या प्रयोगाच्यासाठी हे खूप वय्यस्क झाले आहेत. या प्रयोगात यांचा मृत्यू होण्याचीही शक्यता आहे. माझ्या मित्रा, या प्रयोगात आपल्याला मृत्यूही येऊ शकेल.’
‘काय? यात माझा मृत्यू होऊ शकेल?’
‘जाहीर आहे. आपण ही शल्य चिकित्सा सहन करू शकणार नाही. केवळ पेंटिंगच वाचेल. ‘
‘अरे देवा…. ‘ ट्रिओली किंचाळला.
भयभीत होऊन त्याने तिथे जमलेल्या लोकांकडे पहिले. सगळे गप्प होते, एवढ्यात मागचा बाजूने एक आवाज आला, ‘जर कुणी या म्हातार्‍याला खूप मोठी रक्कम दिली, तर कुणास ठाऊक, हा आत्महत्यादेखील करायला तयार होईल.’
हे ऐकून कुणी कुणी हसले. व्यापारी अस्वस्थ होत, गालीचावर आपले पाय घासू लागला.
‘इकडे या.’ तो उंच माणूस रुंद हसू हसत म्हणाला, ‘आपण आणि मी जाऊन स्वादिष्ट भोजन करूयात. भोजन करता करता आपण या विषयावर चर्चा केली तर कसं होईल? आपल्याला भूक लागलीय नं? ‘
ट्रिओलीने अप्रसन्न होत त्याच्याकडे पाहीलं. त्याला त्या व्यक्तीची लांबलचक, लवचिक मान मुळीच आवडली नाही. तो जेव्हा बोलायचा, तेव्हा तो आपली मान सापाप्रमाणे पुढच्या बाजूला टाकायचा.
‘भाजलेलं बदक आणि लाल मद्य.’ तो माणूस बोलत होता. ‘त्याबरोबर हलकी-फुलकी मिठाई’ आपण आधी भोजन करूयात. ट्रिओलीची नजर वर छ्ताकडे गेली. त्याच्या तोंडाला पाणी सुटले.
‘आपल्याला बदक कसं खायला आवडेल? ‘ तो माणूस बोलतच होता. बाहेरून चांगलं भाजलेलं, कुरकुरीत, की…’
‘मी आपल्यासोबत येतोय.’ ट्रिओली घाईने म्हणाला. आपला शर्ट त्याने आधीच उचलला होता. आता त्याने तो घातला. ‘ थांबा महाशय, मी येतोय. आणि मिनिटभरातच तो आपल्या नव्या संरक्षकाबरोबर या चित्रप्रदर्शातून बाहेर पडून गायब झाला.
काही आठवड्यानंतर सुतीनेने बनवलेली एक पेंटिंग ब्यूनोस एयरेसमधे विक्रीसाठी आली. त्या पेंटिंगमध्ये एका युवतीचा चेहरा होता. असाधारण असे ते पेंटिंग होते. त्याची चौकट अतिशय सुंदर होती. त्या चौकटीवर मोठ्या प्रमाणात रंगरोगण केलेलं होतं. त्यामुळे किंवा त्याचमुळे केवळ, लोक आपापसात बोलत होते. चर्चा करत होते. कॅन्सासमधे ब्रिस्टल नावाचे कोणतेही हॉटेल नाही. त्या म्हातार्‍याच्या स्वास्थ्याबद्दल त्यांना चिंता वाटत होती. त्याच्या सहीसलामत असण्यासाठी, खुशालीसाठी ते प्रार्थना करत होते. त्याबरोबरच ते आशा करत होते, की तो म्हातारा जिथे कुठे असेल, तिथे एक मोठी, जाडजूड युवती त्याच्या शरीराच्या प्रसाधनासाठी हजर असेल. एक सेविका रोज सकाळी त्याच्या बिछान्यावर त्याचा नाश्ता घेऊन येत असेल.
– समाप्त –
मूळ इंग्रजी कथा – रोअल्ड डाल्ह
हिन्दी अनुवाद – खाल हिंदी अनुवादक – सुशांत सुप्रिय मो. -8512070086
मराठी स्वैर अनुवाद – पोट्रेट अनुवादिका – सौ. उज्ज्वला केळकर
संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.- 9403310170
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
