सौ. उज्ज्वला केळकर
जीवनरंग
☆ हत्तीवरची स्वारी – भाग – २ – हिन्दी लेखक : श्री हेमन्त बावनकर ☆ भावानुवाद – सौ. उज्ज्वला केळकर ☆
श्री हेमन्त बावनकर
( या फालतु समस्येवर उपाय तरी काय करायचा? बडेबाबूंच्या दृष्टीने जशी काही ही समस्याच नव्हती. मॅनेजर साहेवांनी थोडा वेळ विचार केला मग इंटरकॉमवरून ते विरेंद्रशी बोलू लागले. ) – इथून पुढे —-
‘‘अरे विरेंद्र, हा रमेश आहे ना, त्याच्या मोठमोठ्या लोकांशी ओळखी आहेत. तो आपल्यासाठी उगीचच काही तरी खुसपट काढून अडचणी निर्माण करेल. हे बघ, या विभागात कुणी थट्टेने त्याची टुलकीट लपवली असेल, तर तर सांग, कुठल्या तरी ठराविक जागी ती ठेवावी. यावर मी कुठलीही अनुशासनिक कारवाई करणार नाही. ”
बडेबाबूंनी गुपचुप चहाचा शेवटचा घोट घेतला व ते उठले. गंभीर चेह-यावर कुटील हसू आणत मॅनेजरच्या डोळ्यांना डोळे भिडवत म्हणाले, ‘‘काय बोलताय साहेब? थट्टा आणि तीदेखील रमेशची. कोण करणार त्याची थट्टा? ज्याने कुणी हे केले असेल, त्याने ते सिरियसलीच केले असेल. ” आणि मॅनेजर साहेबांच्या प्रतिक्रियेची वाट न बघता ते केबीनमधून बाहेर पडले. मॅनेजर असहाय्यपणे त्यांच्याकडे बघू लागले.
त्या दिवसापासून आजपर्यंत टूलकीट काही मिळाली नाही आणि मॅनेजरने पुन्हा काही त्याबद्दल विचारले नाही.
धीरगंभीर दिसणारा विरेंद्र उर्फ वीरु आणि बडेबाबू या दोघांमध्येही प्रचंड सेन्स ऑफ ह्यूमर होता. त्यांच्याशी अतिशय काळजीपूर्वक बोलावे लागे. नाही तर, ते केव्हा काय बोलतील, ते समजायलाच डोक्याला ताण द्यावा लागे. बड्याबाबूंशी बोलताना अगदी पूर्ण शुध्दीत राहून बोलावं लागे. नाही तर ते असं एखादं वाक्य टाकत की आसपासच्या लोकात आपल्याला हास्यास्पद बनायला वेळ लागत नसे. ते अतिशय गंभीरपणे बोलत. पण त्यावेळी चेह-यावर एक कुटील हसू खेळत असे. हे हसू आसपासच्या लोकांसाठी आहे की ते ज्यांच्याशी बोलताहेत, त्यांच्यासाठी आहे, कळत नसे. थोडक्यात काय, तर त्यांच्याशी सुसंवादी होऊन आपण त्यांच्याशी, जेवढं आवश्यक आहे, तेवढं मोजकंच बोलायला हवं.
बडेबाबू वेळेच्या बाबतीत अगदी काटेकोर, वक्तशीर होते, तसेच कामाच्या बाबतीत ईमानदार. नोकरीत सध्या ते जिथे आहेत, तेथून त्यांच्या बाबतीत पदोन्नतीची कुठलीही शक्यता नव्हती. तशी त्यांची इच्छाही नव्हती. शिवाय, आता नोकरीत त्यांचं कुणी काही बिघडवू शकेल, याचीही त्यांना काळजी, चिंता नव्हती.
आपल्या हाताखालची मंडळी आणि अधिकारी वर्ग यांच्याशी ते नेहमीच हसून खेळून बोलत. आपली वाक्पटुता आणि स्पष्टवक्तेपणा याबद्दल ते सगळ्या ऑफीसमध्ये सुप्रसिध्द होते. त्यांच्या हाताखालच्या लोकांची काय बिशाद होती, की ते बडेबाबूंशी वाद घालतील. बडेबाबूंच्या या वैशिष्ट्यामुळे त्यांचे वरीष्ठ अधिकारीही त्यांच्याकडून प्रेमानेच काम करून घेत.
बड्याबाबूंची नोकरीत आता अवघी पावणे दोन वर्षे उरली होती. त्यापूर्वी एखादी चांगली निवृत्तीयोजना आली, तर त्यांनी ती घेण्याचेही ठरवले होते. अर्थात् त्यामुळे पेन्शनीत फार काही फरक पडला असता असं नाही. इतक्यात बातमी आली की त्यांची बदली झाली. या बदलीसाठी ते मुळीच तयार नव्हते. त्यांनी आपल्या संपर्क सूत्रांचा शोध घेण्याचा प्रयत्न केला आणि ब-याच प्रमाणात तो यशस्वीही होत होता. नाही तर त्यांनी सेवानिवृत्ती घेण्याचेही नक्की केले होते. पण त्या कशाची गरज पडली नाही, कारण त्यांच्या वरिष्ठांनी त्यांच्या सेवाकालाचा विचार करून त्यांची बदली करण्याचा विचार रद्द केला. गरज पडेल, तेव्हा त्यांना डेप्युटेशनवर पाठवावे, असे ठरले.
सगळं ठाकठीक चालू होतं. तोपर्यंत कळलं, की त्याच शहरातल्या दुस-या विभागीय कार्यालयातील हेडक्लार्क दीर्घ मुदतीच्या रजेवर जाणार आहेत. बड्याबाबूंना तिथे डेप्युटेशनवर पाठवायचे ठरले. त्यांची काही तशी खास इच्छा नव्हती, पण फारशी असुविधाही नव्हती. शहर तेच. या कार्यालयाऐवजी ते कार्यालय. तेथील हेडक्लार्क रजेवर जाण्यापूर्वी बड्याबाबूंनी फोनवर त्यांच्याशी बोलून तिथल्या कामकाजाविषयीची माहिती जाणून घेतली. त्यांना असं कळलं की तिथले मॅनेजर अतिशय कडक आहेत. पण एकंदर कर्मचारी वर्ग शिस्तीच्या बाबतीत अतिशय ढिला आहे.
शनिवारी ते आपल्या ऑफिसमधून रिलीव्ह झाले आणि सोमवारी सकाळी नेहमीच्या वेळेत नवीन ऑफिसमध्ये पोचले. त्यांना काय कल्पना की त्यांच्या नोकरीच्या तिथल्या पहिल्याच दिवशी तिथे बॉम्ब फुटणार आहे.
साडे दहा वाजले होते, पण रामप्रसाद शिपायाशिवाय ऑफीसमध्ये कुणीच आलेलं नव्हतं. रामप्रसाद म्हणाला, ‘‘साहेब, मॅनेजर साहेब केबीनमध्ये बसले आहेत. ’ बड्याबाबूंनी केबीनकडे नजर टाकली. केबीनच्या काचेवर काळी सनस्क्रीन फिल्म लावली होती. त्यामुळे बाहेरून आतलं दिसत नव्हतं, पण आतून बाहेरचं सगळं स्पष्ट दिसत होते.
ते गुपचुप काहीसे अस्वस्थपणे खुर्चीवर बसले. आणि फाईलींच्या ढिगा-यातल्या काही अत्यावश्यक फाईल्स काढून, मजकूर समजून घेण्याच्या दृष्टीने त्यातील पाने उलटू लागले.
थोड्या वेळाने ऑफीसमध्ये गडबड, गोंधळ वाढू लागला. लोक येऊ लागले. मस्टरवर सही करून आपापल्या जागी बसू लागले. बडेबाबू फायली चाळत होते खरे, पण त्याचवेळी त्यांचं लक्ष सगळीकडे होतं.
सगळं काही ठाक-ठीक चाललं होतं. त्यांच्या टेबलपासून तिस-या किंवा चौथ्या टेबलवर मस्टर ठेवलेलं होतं. रामप्रसाद आणि दुसरा शिपाई सीताराम यांच्यात काही बाचाबाची सुरू झाली. बघता बघता प्रकरण इतकं वाढलं की दोघेही शिव्यागाळीवर उतरले. बड्याबाबूंना वाटलं, थोड्या वेळात सगळं शांत होईल, पण हे काय प्रकरण हातघाईवर आलं. दोघांच्यात मारामारी सुरू झाली. तरीही ते तसेच बसून बघत राहिले. काही लोक भांडण सोडवायला पुढे धावले. पण या दरम्यान दोघांची मारामारी इतकी वाढली, की कुणालाच मधे पडता आलं नाही. रामप्रसादने सीतारामला इतकं जोरात ढकललं, की तो पलिकडच्या टेबलाच्या कोप-यावर जोरात जाऊन आदळला. त्याच्या डोक्याला लागलं. जखमेतून रक्त येऊ लागलं. आता हा सगळा तमाशा थांबवण्यासाठी बड्याबाबूंना नाइलाजाने उठावं लागलं.
त्यांना वाटत होतं, हे प्रकरण इथेच थांबावं. पण सीतारामच्या डोक्याला खोक पडली होती. त्यामुळे तो ऐकायला मुळीच तयार नव्हता. आपलं डोकं धरून तो मॅनेजर साहेबांकडे पोचला. बड्याबाबूंना वाटलं, आता म्हैस पाण्यात गेली.
मॅनेजरने प्रथम सीतारामला मलमपट्टी करण्याची व्यवस्था केली आणि त्याला समजावण्याचा प्रयत्न केला की त्याने रामप्रसादशी तडजोड करावी, पण ऑफीसमधील काही स्टाफच्या भडकावण्यामुळे त्याने ते आजिबात ऐकलं नाही व मॅनेजर साहेबांकडे रामप्रसादविरुध्द लेखी तक्रार केली. आता काय करणार? मॅनेजर साहेबांना वाटलं की या सा-या प्रकरणाचा नीट तपास करायला हवा.
सगळ्या कार्यालयातलं सरकारी काम एका बाजूला राहिलं आणि चौकशी करायला सुरुवात झाली. बड्याबाबूंना वाटलं, चांगली व्यवस्थित नोकरी चालू होती. या नाही त्या भानगडीत येऊन अडकलो. पण आता दुसरा काही इलाजही नव्हता. मॅनेजर साहेबांनी एकेका स्टाफ मेंबरला केबीनमध्ये बोलावलं आणि विचारणा सुरू केली. त्यांच्या बोलण्याप्रमाणे ते टिपणं काढू लागले.
ऑफीसमध्ये एका बाजूला रामप्रसाद आणि दुस-या बाजूला सीताराम डोक्याला पट्टी बांधून, शूरवीराप्रमाणे बसले होते. अधून मधून ते संशयित दृष्टीने एकमेकांकडे बघत होते. दोघांमध्ये दोन तीन टेबले होती. कुणास ठाऊक, संध्याकाळपर्यंत मॅनेजर साहेब काय निकाल देतात?
– क्रमशः भाग दुसरा.
मूळ हिंदी कथा – हाथी की सवारी
मूळ लेखक – हेमंत बावनकर, मो. – 9833727628
☆☆☆☆☆
अनुवादिका – सौ. उज्ज्वला केळकर
संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.- 9403310170
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
