मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ पूर्णविरामाच्या आधी – भाग २ – डॉ हंसा दीप ☆ सुश्री सुजाता पाटील ☆

सुश्री सुजाता पाटील

 जीवनरंग 

☆ पूर्णविरामाच्या आधी – भाग २ – डॉ हंसा दीप ☆ सुश्री सुजाता पाटील ☆

डॉ हंसा दीप

(मनात पक्क होत निघाल होत की, आता मी देखील ह्या घटनामधील प्रमुख पात्र बनत चालले आहे, सगळ्या गाॅसीपचा एक आधुनिक विषय. रसरशीत आणि मजा घेवून रंगवून सांगण्यासारखा- ऐकण्यासारखा, एक महिला प्राध्यापिका आणि एक महिला ड्रायव्हर मधील लैंगिक संबंधाची कहाणी…. आणि बरच खुप काही…) – इथून पुढे —

… तिच्या ह्या रोजच्या गुढ अर्थपूर्ण हास्याचा मी गुडार्थ लावून भयभीत होऊन जाई. तिची प्रत्येक नजर जणू माझ्या प्रत्यांगाला छेदून जाई, शरिरात एक कंप निर्माण होई जो कुठल्या अनावश्यक स्पर्शात रूपांतरित होऊन त्या फक्त कल्पनेनेच माझ शरीर थरथर कापायच. तिच्या डोळ्यात खोलवर. अस काही तरी दिसायच जे सम्मिलित होण्यासाठी जणू याचना करत आहेत. कदाचित म्हणून मी तिच्या डोळ्यात डोळे घालून बघायची नाही. तिने तिकीट घेण्यास नकार केला की मी तिला असा काही ” लूक” द्यायचे की तिला समजल पाहिजे की ती जे काही करत आहे, ते चुकीचे आहे.

…मी तिच्या जाळ्यात जराही अडकणार नाही. माझ्यात अस आहे तरी काय…. काहीच तर नाही. गडद काळ्याभोर केसांच्या जागी पांढरी शुभ्र केस सगळीकडे पसरलेली त्यावर जागोजागी दिसणार केस…. गळालेल व चमकणार डोक्याच चमड. चेहऱ्यावर इथे – तिथे उन्हात जळालेली चमडीचे काळे काळे डाग आहेत. डोळ्यावर सहा नंबरचा चष्मा चढवलेला असतो. ना मी जास्त उंच आहे ना जास्त छोटी. हो… पण माझे कपडे आणि चप्पल खुप चांगले असतात कदाचित म्हणूनच मी तिला आवडली असणार. एका सर्वसामान्य महिलेच्या अंगकाठी वर दुसऱ्या सर्वसामान्य महिलेचा हा अतिरिक्त चांगुलपणाचा व्यवहार. न समजण्या पलिकडचा होता.

हा माझ्या ” स्व” चा अपमान होता, तिरस्कार होता, माझ्याच नजरेत केला जाणारा माझा अपमान होता.

… असू शकत ही ड्रायव्हर माझ्या पाठी आणि माझ्या पैशांच्या पाठी लागली असेल. हिला तिकीट घ्यायच नाही आहे पण का घ्यायच नाही ! ह्या गोष्टीचा आधी मला तपास घ्यायला हवा की ह्याच्या पाठीमागे कोणत गुपित आहे! माझ्याकडे असल्या तिकडमबाज कामांसाठी आजिबात. वेळ नव्हता पण त्या ड्रायव्हरला धडा शिकवायचा होता. माझ्या सज्जनपणाचा फायदा घेऊन माझे थोडे पैसे वाचवून कसला फायदा घेऊ पाहते ही…. ! माझ्या मार्गात माझे कथित आदर्श अगदी हट्टून उभे होते. माझा राग दिवसेंदिवस वाढतच चालला होता. प्रत्येक प्रवासादरम्यान तिच हास्य आणखीन वाढत होत व इकडे माझा राग. ती जितक्या विनम्रपणे हसायची तेवढ्याच आवेषाने माझ्या भुवया ताणल्या जायच्या. माझ्या आयुष्यात असे कितीतरी क्षण आले होते जेव्हा मला अशा पद्धतीने ब्लॅकमेल केल होत, पण प्रत्येक वेळी मी ह्या समस्यांचा सामना करून त्यातून सही सलामतपणे बाहेर पडले होते. जरी त्यावेळी माझ्या गरजा अफाट होत्या तरीही मी कोणाला माझ्या जवळ देखील येऊ दिल नाही… आणि आता तर अशी कोणती बिकट परिस्थिती ही माझ्या समोर नाही.

… आता मात्र मी तिचे ढिले स्क्रू ताईट करण्याचा चंगच बांधला होता. माझ्या प्रत्येक हरकतीतून स्पष्ट दिसून येत होत की मी ह्या षडयंत्राचा खुलासा करूनच राहणार. अंदाज लावत होते, काही जाणीवपूर्वक होते, काही काही सहजपुर्वक होते आणि काही एक – दुसऱ्याच्या गुंत्यातून नवीन गाठी बांधून उद्भवले होते.

… दिवसागणिक, माझी विचार करण्याची क्षमता आता वाढून – वाढून त्या टोकापर्यंत पोचली होती जिथून आता मला उसवण्याच काम पुर्णपणे बंद झाल होत. सहनशीलतेचा घडा आता भरला होता. आज मी तिच्या बस मधून बाहेर येताच तिला बोलण्यासाठी थांबवल. ती खूप आनंदी होती, इतकी आनंदी की तिची खूप दिवसांची इच्छा जणू पुर्ण झाली असावी. मी रागाने तीळपापड झाले होते आणि ती मस्त हसत होती. तिच हास्य आगीत तेल ओतून जणू ज्वालामुखीला भडकवण्याच काम करत होत.

… आणि मी सरळ मुद्याला हात घालून मनात कोणतीच किंतू -परंतू न ठेवता लाज – शरम न बाळगता तिला विचारल की…. ” फक्त माझ्या कडूनच तिकीट न घेण्याच कारण काय? तुम्हाला काय हव आहे?…. ती म्हणाली,…. “आपल्या जवळ पाच मिनिटाचा वेळ आहे काय?”

… मी म्हटलं,…. ” हो नक्कीच आहे, तुम्ही मला आता सांगाच…. ” माझ्या आवाजात राग होता.

… “तुम्हाला बघून मला माझ्या त्या हिरोची आठवण येते ज्याने मला माझ्याशी परिचय करून दिला होता. “

… ” म्हणजे, मी काही समजले नाही?” कारण जाणण्याची गडबडघाई तिला सरळ सरळ इशारा देत होता की… उगाच कोड्यात बोलू नकोस, काय ते स्पष्ट सांग.

… त्यानंतर ती जे सांगत होती, मी अगदी अवाक होऊन ऐकत होते…. ” लहानपणी माझ्या एका शिक्षकांनी माझी मदत केली होती त्यामुळे मी आज माझ्या स्वतःच्या पायावर उभी राहून समाजाशी लढू शकले. मी आणि माझी आई भटक्या सारख इकडे तिकडे फिरत होतो. मी आपल पोट भरण्यासाठी लोकाच सामान सुद्धा घेऊन पळायच धाडस करू लागले होते. एक दिवस मी कचऱ्याच्या ढिगाऱ्यातून कागदाचा एक तुकडा उचलून वाचत जात होते तेव्हा त्या शिक्षिका तिथे थांबल्या, आईशी बोलल्या, आईला समजावल की मला शिकव. “

… ” मग काय झाल ” मी माझे श्वास रोखून पुढे ऐकण्यासाठी अगदी आसुसले होते. “

… ” मग दुसऱ्या दिवशी त्या आल्या, एका सामाजिक संस्थेत आमच्या दोघींची रहाण्याची व्यवस्था केली शिवाय मी शाळेत जाते की नाही ह्याची वारंवार खात्री पण करत राहिल्या. जोपर्यंत मी थोडी मोठी होऊन समजू शकले की त्यांनी माझ्यासाठी काय केलं, व ते ॠण फेडायचा मी विचार करायच्या आधीच त्या कुठेतरी निघून गेल्या. मी त्यांना खूप शोधल, आपल कर्ज फेडण्याचा प्रयत्न केला पण त्या कुठेच पुन्हा भेटल्या नाहीत. जर त्या नसत्या तर आज मी पण कुठल्या तरी चोरट्या किंवा भटक्या लोकांसारख जीवन जगत असते. तुमचा चेहरा पाहून वाटल की तुमच्यात ही ते सगळ काही आहे जे लहानपणी मी त्यांच्या डोळ्यात पाहिलं होत, मग काय, त्यांच्या आठवणी प्रित्यर्थ तुमच्या कडून तिकीट घ्यायच मन झाल नाही. “

… माझ्या अंगावर शहारे आले होते. ती अत्यंत जिव्हाळ्याने मला पहात होती. ” त्यांनी जे काही माझ्यासाठी केल ते ह्या तिकीटासमोर काहीच नाही, बस्स… माझ्या मनाला तेवढीच शांतता मिळत राहिली. “

… माझी दातखिळ बसायची वेळ झाली, पायाखालची जमीन सरकली होती. माझा मान – स्वाभिमान आपल्या अभिमानाच्या पायदळी तुडवला होता आणि मी स्वतःला खूप तुच्छ लेखू लागले. ती माझी गुरु होती जी गुरूमंत्र देऊन मला आपल्या शिष्यासारख घडवत होती. कितीतरी विद्यार्थ्यांच्या शिक्षिकेला एक शिक्षक पुन्हा नव्याने भेटण काही साधी गोष्ट नव्हती.

… तिची बस घेऊन जाण्याची वेळ झाली होती, ती तसच स्मित हास्य आपल्या सोबत घेऊन परत जाऊ लागली आणि मी एकटक तिला पहात राहिले. मनात आणल असत तर तिला कडकडून मिठी मारून गळाभेट केली असती जेणेकरून मनातला अपराध काहीसा कमी झाला असता… पण ती हिम्मत मी दाखवू शकले नाही. काही न बोलता, काही न समजता जेवढे आरोप कोणावर लावू शकतो, तेवढे मी लावले होते. त्याच कठोरतेने, मुर्ख विचारांनी आपल्याच नजरेत मी उतरून गेले होते, परंतु माझ्या ह्या घृणास्पद विचारांना माणुसकीच्या भोवऱ्यात गुंतवून माझ्या स्वयंस्फूर्त बेशिस्त वैचारिक वर्तणूकीला ती पुर्णविराम देऊन गेली होती.

— समाप्त —

मूळ हिंदी लेखिका : डॉ  हंसा दीप, कॅनडा

मराठी अनुवाद : सुश्री सुजाता पाटील

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈