सुश्री सुलभा सुभाषचंद्र तांबडे
पुस्तकांवर बोलू काही
☆ “रामाच्या पदचिन्हांवरून पुष्पक विमानाने पंख पसरले” – लेखक : डॉ. एस. व्ही. भावे ☆ परिचय – सुश्री सुलभा सुभाषचंद्र तांबडे ☆
पुस्तक – रामाच्या पदचिन्हांवरून पुष्पक विमानाने पंख पसरले
लेखक – डॉ. एस. व्ही. भावे
परिचय : सुश्री सुलभा सुभाषचंद्र तांबडे
कवी कालिदासांनी रघुवंश या महाकाव्यात प्रभू रामचंद्रानी सीतेसह लंका ते आयोध्य केलेल्या प्रवासाचे वर्णन केले आहे. त्यांच्या या प्रवास वर्णनाची सत्यासत्यता पडताळून पाहण्याकरिता डॉ. भावे यांनी त्याच मार्गांवरून त्याच तिथीला मार्गक्रमणा केली व कालिदासांनी रघुवंशात शेकडो वर्षांपूर्वी केलेली वर्णन कशी तंतोतंत आहेत हे या पुस्तकाच्या माध्यमातून लोकांसमोर ठेवले आहे.
विशेष म्हणजे भावे हे व्यवसायाने डॉक्टर तरीही ते संस्कृत भाषा शिकले, वैमानिक प्रशिक्षण पूर्ण केले आणि छोटेखानी विमान विकत घेतले. रीतसर सर्व परवानगी मिळवली. नवरात्री मध्ये राम–रावण यांच्यात युद्ध झाले. विजयादशमीला राम विजयी झाले. विजयादशमीच्या दुसऱ्या दिवशी रावणाचे पुष्पक विमान घेऊन रामाने सीतेसह घेऊन उड्डाण केले होते. त्याच दिवशी डॉ. भावेनी आपल्या प्रवासाला सुरुवात केली. कारण कालिदासांनी केलेल्या वर्णनाचा त्यांना अनुभव घ्यायचा होता. यामुळे पुस्तक वाचताना रामायणातील काही प्रसंग व रघुवंश यातील वर्णन आपल्याला वाचता येतात.
पुस्तकात संस्कृत श्लोक फार सोप्या पद्धतीने समजावले आहेत. आश्चर्य वाटते ते म्हणजे वाल्मिकीनी लिहलेलं रामायण आणि कालिदासाचे रघुवंश यामधील पशुपक्ष्यांचे निरीक्षण, स्त्रियांचे रूप आणि वागणूक, हवामानशास्त्र, दिशा-शास्त्र व त्यातील गणितं ही गोष्ट आपल्याला विचार करायला भाग पाडते. भावेनी खगोलशास्त्रतील गणिताचा वापर करून रामसेतू शोधून काढला. सुरवातीला विमानातून पाहिला नंतर तिथं पर्यंत बोटीने प्रवास करून त्यावरती उतरून उभे राहिले आहेत. हा सेतू रामेश्वर, पांबन, आयलंड आणि लंका यांच्या मधील समुद्रात आहे.
कालिदासांच्या एका श्लोकात मातंगनक्र हा शब्द आला आहे. याच्या शोधासाठी त्यांनी अनेक ग्रंथ हाताळले, तेथील लोकल लोकांना विचारले पण समाधानकारक उत्तर न मिळाल्याने त्या मार्गांवरून त्यांनी दोन -तीनदा विमान प्रवास केल्यावर त्यांना त्रिवेंद्रमच्या दक्षिणेस कन्याकुमारी पर्यंत जाणारी पर्वत राशीचा आकार क्रोकोडॉईल सारखा दिसतो, तेंव्हा त्यांना मातंगनक्रचा अर्थ कळला. लोणार सरोवराचे वर्णन वाल्मिकी मध्ये चौकोनी असे आहे तर कालिदासांनी वर्तुळाकार आहे असे अचूक वर्णन केले आहे. त्यावेळी आकाशमार्ग उपलब्ध नसतानाही हे अचूक वर्णन कसे केले असेल हे आश्चर्य वाटते. अजून एक महत्वाचे म्हणजे राम सीतेला शोधण्यासाठी जात असताना त्या मर्गावर अनेकांनी मदत केल्याने परतीच्या प्रवासात पुन्हा राम त्या ठिकाणी थांबले पण सीता विमानातून न उतरल्यामुळे त्या भागात कुठेही सीतेचे मंदिर नाही. फक्त राम -लक्ष्मण यांची मंदिर आढळून येतात.
अतिशय सुंदर फोटोग्राफी या पुस्तकात बघायला मिळते. एक आगळे – वेगळे प्रवास वर्णन तेही वाल्मिकी, कालिदास, भावे यांच्या लेखणीतून साकारलेलं. वाचनीय असेच हे पुस्तक आहे.
परिचय – सुश्री सुलभा सुभाषचंद्र तांबडे
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
