डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्भगवद्गीता — अध्याय पाचवा : कर्मसंन्यासयोग : श्लोक १ ते १० – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
अर्जुन उवाच :
संन्यासं कर्मणां कृष्ण पुनर्योगं च शंससि ।
यच्छ्रेय एतयोरेकं तन्मे ब्रूहि सुनिश्चितम् ।।१।।
कथित अर्जुन
कर्मसंन्यास उपदेश दिधला श्रीकृष्णा मजला
तरी सांगता आचरण्याला आता कर्मयोगाला
कुंठित झाली माझी प्रज्ञा जावे कोण्या मार्गाला
कल्याणदायी असेल निश्चित कथन करावे तेचि मला ॥१॥
श्रीभगवानुवाच :
संन्यास: कर्मयोगश्च नि:श्रेयसकरावुभौ ।
तयोस्तु कर्मसंन्यासात्कर्मयोगो विशिष्यते ।।२।।
कथित श्रीभगवान
कर्मयोग अन् कर्मसंन्यास उभय कारीकल्याण
कर्मयोग तयात श्रेष्ठ सुलभ तयाचे आचरण ॥२॥
*
ज्ञेय: स नित्यसंन्यासी यो न द्वेष्टि न कांक्षति ।
निर्द्वन्द्वो हि महाबाहो सुखं बंधात्प्रमुच्यते ।।३।।
*
मनी न द्वेष नच आकांक्षा तोच खरा संन्यासी
भावद्वंद्व रहिता महावीरा मुक्ती भावबंधनासी ॥३॥
*
सांख्ययोगौ पृथग्बाला: प्रवदन्ति न पण्डिता: ।
एकमप्यास्थित:सम्यगुभयोर्विन्दते फलम् ।।४।।
*
फलप्राप्ती संन्यासाची तथा कर्मयोगाची
मूढ मानती सांख्ययोगी भिन्न असते तयांची
परमेशाची प्राप्ती ही तर फलप्राप्ती दोन्हीची
पंडित जाणत फला तयांच्या ही किमया ज्ञानाची ॥४॥
*
यत्सांख्यै: प्राप्यते स्थानं तद्योगैरपि गम्यते ।
एकं सांख्यं च योगं च य: पश्यति स पश्यति ।।५।।
*
सांख्य असो वा कर्ममार्गी वा परमधाम तया प्राप्ती
दोन्हीचे फल एक जाणतो यथार्थ ज्ञानी त्याची दृष्टी ॥५॥
*
संन्यासस्तु महाबाहो दु:खमाप्तुमयोगत: ।
योगयुक्तो मुनिर्ब्रह्म नचिरेणाधिगच्छति ।।६।।
*
कर्मयोगाविना वीरा नच प्राप्ती संन्यासाची
रत ब्रह्म्याशी कर्मयोग्या प्राप्ती परमात्म्याची ॥६॥
*
योगयुक्तो विशुद्धात्मा विजितात्मा जितेन्द्रिय: ।
सर्वभूतात्मभूतात्मा कुर्वन्नपि न लिप्यते ।।७।।
*
जितेंद्रिय विशुद्धात्मा अद्वैत समस्त जीवांशी
समर्पित कर्म आचरितो राहतो अलिप्त कर्माशी ॥७॥
*
नैव किंचित्करोमीति युक्तो मन्येत तत्त्ववित् ।
पश्यञ्शृण्वन्स्पृशञ्जिघ्रन्नश्नन्गच्छन्स्वपञ्श्वसन् ।।८।।
*
प्रलपन्विसृजन्गृह्णन्नुन्मिषन्निमिषन्नपि ।
इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेषु वर्तन्त इति धारयन् ।।९।।
*
श्रुती दृष्टी श्वसन गंध भोजन वाचा व्यवहार नेत्रपल्लवी
सकल क्रिया इंद्रियस्वभाव तयांसी मी ना कधी चालवी
दृढनिष्ठा ही मनात ठेवुन अलिप्त वावरी तोचि खरा योगी
कर्म ना करितो मी भाव जागवी ठायी तत्ववेत्ता सांख्ययोगी ॥८,९॥
*
ब्रह्मण्याधाय कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा करोति य: ।
लिप्यते न स पापेन पद्मपत्रमिवाम्भसा ।।१०।।
*
समर्पित कर्मे परमात्म्या विनासक्तीने आचरण
अलिप्त तो पापांपासून जैसे जले कमलपर्ण ॥१०॥
☆
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
