डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्भगवद्गीता — अध्याय ११ — विश्वरूपदर्शनयोग — (श्लोक २१ ते ३०) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
संस्कृत श्लोक…
अमी हि त्वां सुरसङ्घा विशन्ति केचिद्भीताः प्राञ्जलयो गृणन्ति।
स्वस्तीत्युक्त्वा महर्षिसिद्धसङ्घा: स्तुवन्ति त्वां स्तुतिभिः पुष्कलाभिः ॥२१॥
*
प्रवेशताती तुमच्यामध्ये समूह कितीक देवतांचे
काही होउन भयभीत करिती आर्त स्तवन तुमचे
सिद्ध-महर्षींच्या कल्याणास्तव मधुर स्तोत्र गाती
प्रसन्न करण्या तुम्हा परमेशा अमाप करती स्तुती ॥२१॥
*
रुद्रादित्या वसवो ये च साध्याविश्वेऽश्विनौ मरुतश्चोष्मपाश्च ।
गंधर्वयक्षासुरसिद्धसङ्घावीक्षन्ते त्वां विस्मिताश्चैव सर्वे ॥२२॥
*
आदित्य रुद्र तथा वसू साध्य सवे
अश्विनीकुमार मरुद्गण पितर देवविश्वे
गंधर्व सिद्ध असूर आणि उपदेव यक्ष
विस्मित घेत दर्शन विस्फारुनीया अक्ष ॥२२॥
*
रूपं महत्ते बहुवक्त्रनेत्रंमहाबाहो बहुबाहूरूपादम् ।
बहूदरं बहुदंष्ट्राकरालंदृष्टवा लोकाः प्रव्यथितास्तथाहम् ॥२३॥
*
नयन आनन भुजा जंघा तथा उदर पाद बहुत
विक्राळ बहुत दंत देखुनी व्याकुळ सकल होत ॥२३॥
*
नभःस्पृशं दीप्तमनेकवर्णंव्यात्ताननं दीप्तविशालनेत्रम् ।
दृष्टवा हि त्वां प्रव्यथितान्तरात्मा धृतिं न विन्दामि शमं च विष्णो ॥२४॥
*
दर्शन होता तुमचे विष्णो विशाल व्योमव्याप्त
बहुवर्णी बहूत आनन अष्टदिशांना आहे पहात
विशाल तव नयन देदिप्यमान मुखावरी अगणित
शांती ढळली धैय गळाले अंतर्यामी मी भयभीत ॥२४॥
*
दंष्ट्राकरालानि च ते मुखानिदृष्टैव कालानलसन्निभानि ।
दिशो न जाने न लभे च शर्म प्रसीद देवेश जगन्निवास ॥२५॥
*
प्रलयकाली अग्नी सम मुखात कराल दंत
हरपले दिशाभान सुखचैन ना मज प्राप्त
विराट कराल तव या दर्शने मी भयभीत
जगन्निवासा देवेशा प्रसन्न व्हा करण्या शांत ॥२५॥
*
अमी च त्वां धृतराष्ट्रस्य पुत्राः सर्वे सहैवावनिपालसंघैः ।
भीष्मो द्रोणः सूतपुत्रस्तथासौ सहास्मदीयैरपि योधमुख्यैः ॥२६॥
*
वक्त्राणि ते त्वरमाणा विशन्ति दंष्ट्राकरालानि भयानकानि ।
केचिद्विलग्ना दशनान्तरेषु सन्दृश्यन्ते चूर्णितैरुत्तमाङ्गै ॥२७॥
*
धृतराष्ट्रपुत्र तथा समस्त राजे तुझ्यात प्रवेशतात
भीष्म द्रोण प्रधान वीर अंगराज कर्ण समवेत
तव कराल मुखात वेगे वेगे प्रवेर करत दौडत
कित्येक शीरे चूर्ण दिसतात तुझ्या भयाण मुखात ॥२६,२७॥
*
यथा नदीनां बहवोऽम्बुवेगाः समुद्रमेवाभिमुखा द्रवन्ति ।
तथा तवामी नरलोकवीराविशन्ति वक्त्राण्यभिविज्वलन्ति ॥२८॥
*
दुथडी सरिता वेगाने वाहते विलिन व्हावया दर्यात
नरवीर तद्वत प्रवेशती विलिन व्हावया तव मुखात ॥२८॥
*
यथा प्रदीप्तं ज्वलनं पतंगाविशन्ति नाशाय समृद्धवेगाः ।
तथैव नाशाय विशन्ति लोकास्तवापि वक्त्राणि समृद्धवेगाः ॥२९॥
*
पतंग झेपावे मोहवशे धगधगत्या अग्नीमध्ये
जळुन खाक व्हावया अनलाच्या ज्योतीमध्ये
समस्त लोक विवेकशून्य स्वनाश करुन घ्यावया
मुखात तुमच्या वेगाने धावतआतुर प्रवेशावया ॥२९॥
*
लेलिह्यसे ग्रसमानः समन्ताल्लोकान्समग्रान्वदनैर्ज्वलद्भिः ।
तेजोभिरापूर्य जगत्समग्रंभासस्तवोग्राः प्रतपन्ति विष्णो ॥३०॥
*
ग्रास करुनिया त्या सकलांचा माधवा चर्वण करिता
उग्र तेज आपुले तापुनी भाजुन काढी समस्त जगता ॥३०॥
☆
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
