मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ दिवाळीमय… ☆ श्री मंगेश मधुकर ☆

श्री मंगेश मधुकर

 मनमंजुषेतून 

☆ दिवाळीमय…  ☆ श्री मंगेश मधुकर ☆

नवरात्र संपता संपता जागोजागी दिसणाऱ्या आकाशकंदील, पणत्या, हिरवे, पिवळे, लाल रंग, रांगोळ्या, फुलांची तोरणं, फटाक्याची दुकानं यामुळे होणारं वातावरण डोळ्यांना सुखावतं. टीव्ही, पेपर, जिकडं पाहावं तिकडे जाहिराती आणि “मग यंदा काय खरेदी.. ”हा सर्रास विचारला जाणारा प्रश्न म्हणजे दिवाळीची आल्याची चाहूल.

सगळं काही बदललं मात्र दिवाळीचं आकर्षण अजूनही पूर्वीइतकंच आहे.

नवीन वर्षांचं कॅलेंडर हातात पडलं की, आधी आपला वाढदिवस कोणत्या वारी आणि दिवाळी कधी आहे हे अनेकजण पाहतात. लहान-थोर, गरिब-श्रीमंत सर्वांचाच आवडता सण म्हणजे दिवाळी.

… प्रकाशाचा आनंदोत्सव म्हणजे दिवाळी.

… मनोसक्त खरेदी म्हणजे दिवाळी.

… फराळाची मेजवानी म्हणजे दिवाळी.

… गप्पा, खाणं आणि मजा म्हणजे दिवाळी.

… एकूणच दिवाळी म्हणजे आनंद, आनंद आणि आनंदच.

त्यातही बालपणीची दिवाळी म्हणजे मनाचा हळवा कोपरा…. आयुष्यभर न विसरल्या जाणाऱ्या आठवणी

वाड्यातली दिवाळी…. अहाहा !! एकदम भन्नाट अनुभव……

दसरा संपला की सहामाही परीक्षेचं टेंशनमुळं दिवाळीच्या उत्साहाला आवर घालावा लागायचा.

आणि एकदा का परीक्षा संपून सुट्ट्या सुरू झाल्या की मग फक्त दिवाळी आणि दिवाळीच.

‘अभ्यास कर ’ असं कोणी म्हणू शकत नसल्यानं दिवसभर मोकाट. मनाला येईल ते करायचं. खेळायचं, खायचं- प्यायचं, भटकायचं. फराळाचे एकेक पदार्थ बनताना आईला मदत करायची.

हे फराळ दिवाळीलाच बनवले जात असल्यानं त्याविषयी प्रचंड अप्रूप. (आता सगळं काही वर्षभर मिळतं) भरपूर पदार्थ असल्यानं दिवाळी म्हणजे खाण्याची चंगळ. वाड्यातल्या प्रत्येक घरात फराळाची ताट फिरायची.

जसजशी ‘दिवाळी’जवळ यायची तसं नवीन कपड्यांविषयी चर्चा सुरू कारण तेव्हा नवीन कपडे वाढदिवस नाहीतर दिवाळीला घेतले जायचे. (आता वाट्टेल तेव्हा खरेदी केली जाते) कपडे झाले की फटाके (सध्या फटाक्यांविषयी शाळांमधूनच प्रबोधन केलं जातं त्यामुळे प्रमाण कमी झालंय)

आणि एक मुख्य आकर्षण म्हणजे किल्ला. माती कुठून आणायची. किल्ला कसा बनवायचा यावर चर्चा, वाद… वेगवेगळा असला तरी किल्ला बनवताना प्रत्येकाचा हातभार लागायचा. (आता सोसायटीत सर्वांचा मिळून एकच किल्ला बनवला जातो). किल्ल्यावरची सजावट. हळीव टाकणं, रंग देणं आणि मग सकाळ संध्याकाळ त्यावर चित्र मांडायची. मित्रांबरोबर चित्रांची देवघेव व्हायची. अशी नुसती धमाल असायची.

वसुबारस, धनत्रयोदशी यांच्यापासून दिवाळी सुरू होते. पण खऱ्या अर्थानं दिवाळी म्हणजे नरकचतुर्दशी.

‘उद्या पहाटे लवकर उठायचं नाहीतर नरकात जावं लागतं’.. आदल्या दिवशी दोस्तांबरोबर झालेलं बोलणं डोक्यात असल्यानं नरकचतुर्दशीला पहाटेच जाग यायची. संपूर्ण वर्षात पहाटे उठण्याचा हा एकमेव दिवस.

सगळीकडं दाट अंधार (आता मध्यरात्री सुद्धा गडद अंधार नसतो)

त्याचवेळी वाड्यात चाललेली लगबग. सगळीकडे सुगंधी तेलाचा, उटण्याचा, मोती साबणाचा दरवळणारा वास.. वाड्यात सार्वजनिक नळावर चाललेल्या आंघोळी,.. त्यासाठी लागलेले नंबर (आता फ्लॅटमध्ये सगळं स्वतंत्र).. आईकडून मालिश करून घेताना फार मस्त वाटायचं. बोचऱ्या थंडीत गरम पाण्यानं आंघोळ करण्याचा अनुभव फारच भन्नाट. (तेव्हा दिवाळीला खरंच थंडी असयाची, आता??) घराघरात चाललेली आवराआवर, चेष्टा, मस्करी, गप्पा आणि बाहेर फटाक्यांचे आवाज. कधी एकदा नवीन कपडे घालून फटाके वाजवतो असं व्हायचं.

बाहेर आलो की पहाटेच्या अंधारात दारासमोरचे झगमगते आकाशकंदील फार सुंदर दिसायचे.

मुलं फटके उडविण्यात तर मोठी माणसं गप्पात मश्गुल. (आजकाल जो तो मोबाईलमध्ये बिझी)

नजर आपल्या दोस्त मंडळीना शोधायची. मग सूरु व्हायचा फटाके वाजवायचा कार्यक्रम.

फटका पेटवताना होणारी घाई, वाटणारी भीती, थरथरणारा हात अशावेळी जोरात टाळी वाजवून घाबरविणारी मोठी माणसं, बाबांच्या सततच्या सूचना यामुळे वाढणारा गोंधळ… तरीही फटाके वाजवायचा उत्साह मात्र कमी व्हायचा नाही.

मग हळूहळू दिवस उजाडल्यावर भुकेची जाणीव व्हायची. मग लाडू, चकली, शेव, चिवडा, शंकरपाळी, अनारसा यांच्यावर तुटून पडायचं. मनसोक्त खाऊन झाल्यावर खेळायला जायचं.

संध्याकाळी अंगणात वेगवेगळे रंगांची रांगोळी, घर छान आवरलेलं. मित्र मंडळी आणि नातेवाईक यायचे. एकमेकांना घरी जाऊन शुभेच्छा दिल्या जायच्या (आता मोबाईल असल्यानं घरी जाण्याचा त्रास कोणी घेत नाही. ) … फराळाच्या सोबतीनं गप्पांची मैफिल सहज जमत. आस्थेनं विचारपूस केली जायची.

पुढे लक्ष्मीपूजन, पाडवा आणि भाऊबीज असेच साजरे केले जायचे.

…आठवणीतल्या दिवाळी विषयी अजून खूप लिहिता येईल.

आणि एक गोष्ट नक्की,

… जगणं कितीही मॉडर्न झालं तरी दिवाळीच्या आनंदाला पर्याय नाही… वर्षभर पुरेल इतकी ऊर्जा दिवाळीतले चार दिवस देतात. तो अनुभव फार आनंददायक असतो.

म्हणूनच प्रत्येकजण “ दिवाळीमय ” होतो.

तुमच्याही अनेक आठवणी जाग्या झाल्या असतील ना ? जे जुनं होतं ते चांगलं होतं आणि आतासुद्धा जे आहे तेसुद्धा चांगलेच आहे. हे सगळं लिहिलं ते उगीचच शिळ्या कढीला ऊत आणण्याचा किवा जुन्या आठवणी काढून डोळे गाळण्याचा प्रकार नाही तर एक प्रयत्न आहे… आठवणींतल्या दिवाळीच्या सहलीचा !!!!!

‼ शुभ दीपावली ‼

© श्री मंगेश मधुकर

मो. 98228 50034

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈