आध्यात्म/Spiritual – श्रीमद् भगवत गीता – पद्यानुवाद – तृतीय अध्याय (23) प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’

श्रीमद् भगवत गीता

पद्यानुवाद – प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’

तृतीय अध्याय

( ज्ञानवान और भगवान के लिए भी लोकसंग्रहार्थ कर्मों की आवश्यकता )

 

यदि ह्यहं न वर्तेयं जातु कर्मण्यतन्द्रितः ।

मम वर्त्मानुवर्तन्ते मनुष्याः पार्थ सर्वशः ॥

 

यदि मैं शायद आलस करके, कर्म रहित हो जाउॅगा

तो मेरे ही पथ पर सारे जग को चलता पाउॅगा।।23।।

      

भावार्थ :  क्योंकि हे पार्थ! यदि कदाचित्‌मैं सावधान होकर कर्मों में न बरतूँ तो बड़ी हानि हो जाए क्योंकि मनुष्य सब प्रकार से मेरे ही मार्ग का अनुसरण करते हैं।।23।।

 

For, should I not ever engage Myself in action, unwearied, men would in every way follow My path, O Arjuna! ।।23।।

 

© प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’ 

ए १ ,विद्युत मण्डल कालोनी, रामपुर, जबलपुर

[email protected]

मो ७०००३७५७९८

 

(हम प्रतिदिन इस ग्रंथ से एक मूल श्लोक के साथ श्लोक का हिन्दी अनुवाद जो कृति का मूल है के साथ ही गद्य में अर्थ व अंग्रेजी भाष्य भी प्रस्तुत करने का प्रयास करेंगे।)

image_print

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ – ☆ जय प्रकाश पाण्डेय का सार्थक साहित्य #1 – तुम्हें सलाम ☆ – श्री जय प्रकाश पाण्डेय

श्री जय प्रकाश पाण्डेय

 

(श्री जयप्रकाश पाण्डेय जी   की पहचान भारतीय स्टेट बैंक से सेवानिवृत्त वरिष्ठ अधिकारी के अतिरिक्त एक वरिष्ठ साहित्यकार की है। वे साहित्य की विभिन्न विधाओं के सशक्त हस्ताक्षर हैं। उनके  व्यंग्य रचनाओं पर स्व. हरीशंकर परसाईं जी के साहित्य का असर देखने को मिलता है। परसाईं जी का सानिध्य उनके जीवन के अविस्मरणीय अनमोल क्षणों में से हैं जिन्हें उन्होने अपने हृदय  एवं  साहित्य में  सँजो रखा है । उन्होने यह साप्ताहिक स्तम्भ “जय प्रकाश पाण्डेय का सार्थक साहित्य” प्रारम्भ करने का आग्रह स्वीकार किए इसके लिए हम हृदय से आभारी हैं। प्रस्तुत है साप्ताहिक स्तम्भ की प्रथम कड़ी में उनकी एक कविता  “तुम्हें सलाम”। अब आप प्रत्येक सोमवार उनकी साहित्य की विभिन्न विधाओं की रचना पढ़ सकेंगे।)

☆ जय प्रकाश पाण्डेय का सार्थक साहित्य #1 ☆

 

☆ तुम्हें सलाम ☆

 

दुखते कांधे पर

भोतरी कुल्हाड़ी लेकर  ,

 

पसीने से तर बतर

फटा ब्लाऊज पहिनकर ,

 

बेतरतीब बहते

हुए आंसुओं को पीकर,

 

भूख से कराहते

बच्चों को छोड़कर ,

 

जब एक आदिवासी

महिला निकल पड़ती है

जंगल की तरफ ,

 

कांधे में कुल्हाड़ी लेकर

अंधे पति को अतृप्त छोड़कर,

 

लिपटे चिपटे धूल भरे

कैशों को फ़ैलाकर,

 

अधजले भूखे चूल्हे

को लात मारकर ,

 

और इस हाल में भी

खूब पानी पीकर,

 

जब निकल पड़ती है

जंगल की तरफ,

 

फटी साड़ी की

कांच लगाकर,

 

दुनियादारी को

हाशिये में रखकर,

 

जीवन के अबूझ

रहस्यों को छूकर,

 

जंगल के कानून

कायदों को साथ  लेकर,

 

अनमनी वह

आदिवासी महिला,

 

दौड़ पड़ती है

जंगल की तरफ ,

 

© जय प्रकाश पाण्डेय

416 – एच, जय नगर, आई बी एम आफिस के पास जबलपुर – 482002  मोबाइल 9977318765
image_print

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ – ☆ सकारात्मक सपने – #2 – सकारात्मक सपने ☆ – सुश्री अनुभा श्रीवास्तव

सुश्री अनुभा श्रीवास्तव 

(सुप्रसिद्ध युवा साहित्यकार, विधि विशेषज्ञ, समाज सेविका के अतिरिक्त बहुआयामी व्यक्तित्व की धनी  सुश्री अनुभा श्रीवास्तव जी  के साप्ताहिक स्तम्भ के अंतर्गत हम उनकी कृति “सकारात्मक सपने” (इस कृति को  म. प्र लेखिका संघ का वर्ष २०१८ का पुरस्कार प्राप्त) को लेखमाला के रूप में प्रस्तुत कर रहे हैं।  आज प्रस्तुत है सुश्री अनुभा जी का आत्मकथ्य।  इस लेखमाला की कड़ियाँ आप प्रत्येक सोमवार को पढ़ सकेंगे।)  

Amazon Link for eBook :  सकारात्मक सपने

 

Kobo Link for eBook        : सकारात्मक सपने

 

☆ सकारात्मक सपने  #-2 ☆

☆ सकारात्मक सपने ☆

सपने देखना मानवीय स्वभाव है , यह मानवीय विशेषता ही नही सामर्थ्य भी है, जो अन्य प्राणियों में दुर्लभ है |सामर्थ्य इसलिये कि हम स्वयं भी सपनों को आमंत्रित कर सकते हैं, किसी व्यक्ति, घटना, मौसम, व्यवहार विशेष

के सपने देखना चुन सकते हैं। आप कहेंगे कि सपने तो स्वयं आते हैं उन पर हमारा नियंत्रण कहाँ जो हम तय कर सकें कि हमें किस तरह का सपना देखना है। आप की बात भी सही है, लेकिन यकीन कीजिये आप सपने कहीं भी, कभी भी देख सकते हैं आवश्यक है कि आप सपने देखना जानते हों और इस काम मे आनंद प्राप्त करते हों।

सामान्यत: सपने नींद मे आते हैं और इस प्रकार के सपनों पर हमारा कोई नियंत्रण नही होता। ऐसे सपने पूर्व अनुभवों, भविष्य की चिंता या अन्य किसी भी कारण से आ सकते हैं, चुंकि सपने मस्तिष्क द्वारा देखे जाते हैं इसलिये हमारा निंद्रा मे होना इन सपनों को देखने में बाधक नही, बल्कि सहायक हो जाता है। नींद मे आने वाले सपने हमारी तात्कालिक मानसिक दशा के अनुरुप होते हैं और सामान्यत: अनियंत्रित होते हैं जब हम निंद्रा मे होते हैं तब भी हमारा मस्तिष्क सोचता रहता है, विभिन्न चित्र बनाता रहता है जो चलचित्र के समान बदलते रहते हैं, जिसमे अक्सर अस्पष्ट, और विचित्र घटनाऐ, संवाद और रंगीन अथवा रंगहीन आकृतियाँ हो सकती हैं। ये स्वप्न मनोविज्ञान का विषय हैं.मनोवैज्ञानिक इन स्वप्नों पर व्यापक अनुसंधान कर रहे हैं पर अब तक किसी तार्किक तथ्य तक नहीं पहुंच पाये हैं।

दूसरी ओर ऐसे सपने होते हैं जो हम जाग्रत अवस्था मे देखते हैं जिन्हें हम कभी भी, कहीं भी देख सकते हैं, वास्तव मे ऐसे सपने पूर्णत: सपने न होकर विचार-मग्न होने की उच्चतम अवस्था होते है जिसमे हम भविष्य की कार्य योजना बनाते हैं, ऐसा हम अपना काम करने के दौरान भी बिना किसी बाधा के कर सकते हैं। सपने देखने और सपने आने मे यही बुनियादी अंतर है जो सपने देखने कि प्रक्रिया को महत्वपूर्ण बनाता है।

आखिर यह सपने देखना होता क्या है? सपने देखने का मतलब उन दिवास्वप्नों से नहीं है जो मानसिक जुगाली से ज्यादा कुछ भी नहीं, आशय है उन वैचारिक सपनों से, जो गहन मंथन और किसी संभावित कार्य व उद्देश्य के प्रभावों का पूर्व आकलन करते हैं जिसे अंग्रेजी भाषा मे “विज्युलाइज” करना कहा जाता है। अर्थात सपने सृजन करने से तात्पर्य उस प्रक्रिया से है जिसमे किसी कार्य को करने का संकल्प हो तथा उस कार्य को होते हुए “विज्युलाईज” किया गया हो। हम यह भी कह सकते हैं कि ऐसे सपने देखना एक रचनात्मक कार्य है और ये सपने देखने के लिये दूरदृष्टि, उमंग, उत्साह और साहस की आवश्यकता होती है। ये सपने आपकी कार्य क्षमता को बहुगुणित कर देते हैं, आसन्न कठिनाईयों के प्रति सचेत कर आपकी कार्य योजना को परिष्कृत कर देते हैं. ये ही वे सपने हैं जिन्हें सकारात्मक, सृजन शील, कल्पना कहा जाता है. प्रत्येक महान कार्य होने से पहले मन में विचार रूप में अंकुरित होता है, फिर सपने के रूप में पल्लवित होता है, तब संसाधन जुटाये जाते हैं और फिर उसे मूर्त रूप दिया जाता है. इसका सीधा सा अर्थ है कि हम कितनी और कैसी सफलता प्राप्त करेंगे यह इस पर आधारित है कि हम कैसे सपने बुनते हैं? कितनी गहराई तक उनसे जुड़ते हैं और कितनी तन्मयता से अपने सपनों को सच करने में जुट जाते हैं. तो जीवन में सफलता पाने के लिये आप भी देखिये कुछ ऐसे सकारात्मक सपने, और जुट जाइये उन्हें सच करने में. सपने वे नहीं होते जो हम सोते समय देखते हैं, सपने वे होते हैं जो हमें सोने नहीं देते.

© अनुभा श्रीवास्तव

image_print

Please share your Post !

Shares

English Literature – Poetry – ☆ Fair wasn’t fair ☆– Shri Divyanshu Shekhar

Shri Divyanshu Shekhar 

 

(Young author Shri Divyanshu Shekhar writes poems, stories, plays and scripts in Hindi and English. His first collection of poems  “Zindagi – ek chalchitra” was published in May 2017 and first English Novel “Too Close – Too Far” in December 2018. Today we present his poem “Fair wasn’t fair “.)

☆ Fair wasn’t fair ☆

A kid and an adult went to a fair and my good luck, I was also there.

Kid was cute like a teddy bear while adult was looking fit and fair.

There were swings, which were trying to make everyone feel that you also have wings.

Kid didn’t try due to the fear of height while adult didn’t try due to backbite.

Kid tasted foods irrespective to the diet while adult was counting someone unhygienic bites.

Kid shouted and laughed while adult just smiled.

Kid had everything to act while adult had nothing to react.

Kid looked all the things with possibilities while adult watched all those with responsibilities.

Kid’s expenditure was hundred percent while adult couldn’t spend a single cent.

I tried to talk with them individually but my bad luck, they both returned simultaneously.

I observed both but a doubt in my mind is still active, was fair a noun or just an adjective?

 

© Divyanshu Shekhar

image_print

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ – ? रंजना जी यांचे साहित्य #-2 गड किल्ले ? – श्रीमती रंजना मधुकरराव लसणे

श्रीमती रंजना मधुकरराव लसणे 

(श्रीमती रंजना मधुकरराव लसणे जी हमारी पीढ़ी की वरिष्ठ मराठी साहित्यकार हैं।  सुश्री रंजना इस एक अत्यंत संवेदनशील शिक्षिका एवं साहित्यकार हैं।   सुश्री रंजना  जी का साहित्य जमीन से  जुड़ा है  एवं समाज में एक सकारात्मक संदेश  देता है।  निश्चित ही उनके साहित्य  की अपनी  एक अलग पहचान है। अब आप उनकी अतिसुन्दर रचनाएँ प्रत्येक सोमवार को पढ़ सकेंगे।  आज प्रस्तुत है  ऐतिहासिक कविता  – गड किल्ले )

? रंजना जी यांचे साहित्य #-2 ? 

 

☆ गड किल्ले  ☆

 

गड कोट किल्ले सारे

शिवबांना जीवप्राण।

एक एक चिरा सांगे

माझ्या  मावळ्यांची आण।

 

घडे नवा इतिहास

साक्ष देई शिवनेरी।

येई जन्माला शिवबा

जणू पर्व हे सोनेरी।

 

ज्यांचे किल्ले त्यांचे राज्य

मंत्र आगळा स्मरून।

स्वराज्याचे बांधी तोरण

शाही थाट सांभाळून।

 

भासे वाघांची ती जाळी

असे मोऱ्यांची जावळी।

किल्ला रायरी शोभला

राजधानी ही आगळी।

 

कावा गनिमी साधला

किल्ले भक्कम बनून।

बसवी वचक गोऱ्यांना

किल्ले  सागरी बांधून।

 

प्राण पणाला लावले

प्रति शिवाजी बनून।

वार जीवाने झेलला

शिवा वाचावा म्हणून ।

 

चिरे  प्रतापगडाचे

सांगे प्रताप राजांचे ।

युक्तीवाद जिंकला रे

सैन्य हैराण लाखांचे।

 

करी रक्ताने पावन

खिंड  लढवय्या बाजी।

लाथाडतो शाही कौल

स्वामी निष्ठ वीर  बाजी।

 

सिंह गड नाव सार्थ

नरसिंह तानाजींचे।

लग्न रायबाचे सोडी

लग्न करी कोंढाण्याचे।

 

घोडदौड स्वराज्याची

गड शेकडो गाठीशी ।

माझ्या राजाच्या रक्षणा

उभा मावळा पाठीशी ।

 

असो त्रिवार नमन

माझ्या राजांच्या चरणी।

ज्याच्या पदस्पर्शाने ही

झाली पुनीत धरणी।

 

©  रंजना मधुकर लसणे✍

आखाडा बाळापूर, जिल्हा हिंगोली

9960128105

image_print

Please share your Post !

Shares

योग-साधना LifeSkills/जीवन कौशल ☆ The Five Elements of Well-Being ☆ Shri Jagat Singh Bisht

Shri Jagat Singh Bisht

(Master Teacher: Happiness & Well-Being, Laughter Yoga Master Trainer, Author, Blogger, Educator and Speaker.)

☆ The Five Elements of Well-Being

Twenty-three hundred years ago, Aristotle concluded, “Happiness is the meaning and the purpose of life, the whole aim and end of human existence.”

Everyone aspires for happiness but it remains ever elusive. After years of research, the positive psychologists claim to have discovered the elements of authentic happiness and well-being.

The first element is Positive Emotion about the past, present and future. Expressing gratitude, forgiving and forgetting, counting blessings in daily life, having faith, trust, confidence and hope, and being optimistic are some ways to generate positive feelings.

Mihaly Csikszentmihalyi discovered that happiness is not something that happens. It is, in fact, a condition that must be prepared for, cultivated, and defended privately by each person. He says, “People who learn to control inner experience will be able to determine the quality of their lives, which is as close as any one of us can come to being happy.”

The second element of well-being is Engagement or Flow: being one with music, dancing, rock climbing, football, chess, or even work. It’s time stopping and self-consciousness is lost during absorbing activity. During flow, people typically experience deep enjoyment, creativity and a total involvement with life.

Viktor Frankl, in his book ‘Man’s Search for Meaning’, says that happiness cannot be pursued; it must ensue as the unintended side-effect of one’s personal dedication to a course greater than oneself.

Meaning is the third element of well-being. Human beings want meaning and purpose in life. A meaningful life consists in belonging to and serving something that you believe is bigger than the self.

John Stuart Mill feels, “It is by being fully involved in every detail of our lives, whether good or bad, that we find happiness, not by looking for it directly.”

People pursue success, accomplishment, winning, achievement, and mastery for their own sakes. The fourth element of well-being is Accomplishment and an achieving life is a life dedicated to accomplishment.

There is no denying the profound influences that positive relationships or their absence have on well-being. Positive Relationships is the fifth element of well-being.

Is there someone in your life whom you would feel comfortable phoning at four in the morning to tell your troubles to? If your answer is yes, you will likely live longer than someone whose answer is no. George Vaillant, a Harvard Psychiatrist has discovered this fact.

Martin Seligman, in his new book ‘Flourish’, says that well-being is not a thing, like happiness, but a construct. No one element defines well-being, but each contributes to it. The way we choose our life is to maximise all five of these elements by deploying our highest strengths to meet the highest challenges that come our way.

Jagat Singh Bisht

Founder: LifeSkills

Seminars, Workshops & Retreats on Happiness, Laughter Yoga & Positive Psychology.
Speak to us on +91 73899 38255
[email protected]

image_print

Please share your Post !

Shares

आध्यात्म/Spiritual – श्रीमद् भगवत गीता – पद्यानुवाद – तृतीय अध्याय (22) प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’

श्रीमद् भगवत गीता

पद्यानुवाद – प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’

तृतीय अध्याय

( ज्ञानवान और भगवान के लिए भी लोकसंग्रहार्थ कर्मों की आवश्यकता )

 

न मे पार्थास्ति कर्तव्यं त्रिषु लोकेषु किंचन ।

नानवाप्तमवाप्तव्यं वर्त एव च कर्मणि ॥

 

पार्थ ! मुझे कुछ भी करने का जग में कोई न कारण है

फिर भी कर्म किया करता हूँ,यह मेरा संधारण है।।22।।

 

भावार्थ :  हे अर्जुन! मुझे इन तीनों लोकों में न तो कुछ कर्तव्य है और न कोई भी प्राप्त करने योग्य वस्तु अप्राप्त है, तो भी मैं कर्म में ही बरतता हूँ ।।22।।

 

There is nothing in the three worlds, O Arjuna, that should be done by Me, nor is there anything unattainable that should be attained; yet I engage Myself in action!

 

© प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’ 

ए १ ,विद्युत मण्डल कालोनी, रामपुर, जबलपुर

[email protected]

मो ७०००३७५७९८

 

(हम प्रतिदिन इस ग्रंथ से एक मूल श्लोक के साथ श्लोक का हिन्दी अनुवाद जो कृति का मूल है के साथ ही गद्य में अर्थ व अंग्रेजी भाष्य भी प्रस्तुत करने का प्रयास करेंगे।)

image_print

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ – ? मी_माझी – #6 – आठवण…. ? – सुश्री आरूशी दाते

सुश्री आरूशी दाते

(स्तुत है  सुश्री आरूशी दाते जी के साप्ताहिक स्तम्भ – “मी _माझी “ शृंखला की  छठवीं कड़ी  आठवण …। इस शृंखला की प्रत्येक कड़ियाँ आप आगामी  प्रत्येक रविवार को पढ़ पाएंगे। )

 

? मी_माझी  – #6 – आठवण…? 

 

कशाची??? आनंदी क्षणांची, प्रेमाची, हास्याची, दुःखाची, सुखाची, अपमानाची, यशाची, अपयशाची, कौतुकाची…

अनेक क्षण मनात घर करून असतात, त्यांना विसरता येत नाही… त्या क्षणांच्या आठवणी भूतकाळातील प्रसंग विसरू देत नाहीत…मग ह्या गोष्टी आठवत आठवत वर्तमान जगायचा आणि ह्याच वर्तमानाचा भूतकाळ जेव्हा होतो, तेव्हा उराशी बाळगलेल्या काही आठवणी पुसट व्हायला लागतात… असा भास होतो….आठवणी अगदी नव्या सारख्या असतात, फक्त त्याची तीव्रता कमी होते…

आपण कितीही नको म्हटलं तरी आठवणींचा मागोवा सतत घेत असतो, असं केल्याने काय मिळतं? काय मिळतं हे नक्की सांगता येणार नाही… म्हणजे कधी आसू तर कधी हसू… पण हे सगळं हवंहवंसं असतं… त्यातून बाहेर पडण्याचा प्रयत्न केला तरी बऱ्याच वेळा आपण त्यातच गुंतत जातो… कदाचित ते सोयीस्कर असावं…

आठवणींचा उपयोग नक्कीच होतो… काही ज्ञानवर्धक असतात, काही आठवणी नात्यांना नवीन अर्थ देतात, अपेक्षांचं ओझं पेलायला ताकद देतात, व्यक्ती म्हणून आयुष्याकडे बघायचा एक वेगळाच दृष्टिकोन देतात, ह्या कृत्रिम जगात स्वतःला सिद्ध करत असताना पदरी असलेल्या अनेक आठवणींनी गर्भ रेशमी वस्त्र विणलं जातं जे आपलं आयुष्य झाकायला मदत करतं…

सरणावरती जळताना हे वस्त्र जळालं तरी आपल्या कर्तृत्वाच्या आठवणी मागे ठेवून जातो… आठवणींचा हा ससेमिरा कोणालाच चुकला नाही, हो ना!

 

© आरुशी दाते

 

image_print

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – कविता – ☆ तू चल, चल लक्ष्य की ओर…..!! ☆ – सौ. सुजाता काळे

सौ. सुजाता काळे

(प्रस्तुत है सौ. सुजाता काळे जी  की  एक  प्रेरक कविता । ) 

 

तू चल, चल लक्ष्य की ओर…..!!  

 

तू कर प्रयास और पा सफलता

न मिले सफलता तो तू कर प्रयास

अर्जुन बन कर तू भेद चक्षु को

मत्स्य की ओर समर्पण कर जा

तू चल, चल लक्ष्य की ओर…..!!

 

तू भेद बाणों की वर्षा से

और खींच प्रंत्यचा साहस से

एकलव्य बन तू भेद आकाश

जब तक लगे ना घाव वहाँ

कोई मिले ना गुरू यहाँ

तू चल, चल लक्ष्य की ओर…..!!

 

©  सौ. सुजाता काळे 
पंचगनी, महाराष्ट्रा।
9975577684

image_print

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ – ☆ परिहार जी का साहित्यिक संसार – #2 – भलाई ☆ – डॉ कुन्दन सिंह परिहार

डॉ कुन्दन सिंह परिहार

(आपसे यह  साझा करते हुए मुझे अत्यंत प्रसन्नता है कि  वरिष्ठ साहित्यकार आदरणीय  डॉ  कुन्दन सिंह परिहार जी  का साहित्य विशेषकर व्यंग्य e-abhivyakti के माध्यम से काफी पढ़ा एवं सराहा जाता रहा है। अब आप समय-समय पर उनकी रचनाओं को पढ़ते रहेंगे । इसके अतिरिक्त हम प्रति रविवार उनका साप्ताहिक स्तम्भ – “परिहार जी का साहित्यिक संसार” शीर्षक से उनकी चुनिन्दा रचनाएँ आप तक पहुंचाते रहेंगे।  आज प्रस्तुत है उनकी लघुकथा – “भलाई” जो निश्चित ही  आपको  है  जीवन में घट रही घटनाओं के विश्लेषण के लिए विचार करने हेतु  बाध्य करेगी। ऐसे ही साप्ताहिक स्तंभों  के माध्यम से  आप तक उत्कृष्ट साहित्य पहुंचाने का प्रयास करते रहेंगे।)
☆ परिहार जी का साहित्यिक संसार  # 2 ☆

☆ भलाई ☆

बैंक का काउंटर। गहमागहमी। पैसा निकालते, जमा करते, बेंचों पर अपनी बारी का इंतज़ार करते लोग। दरवाज़े पर बंदूकधारी दरबान।

कैश काउंटर पर पैसा निकालकर उसे गिनते हुए एक व्यापारी। नोटों की मोटी मोटी गड्डियाँ। बगल में दबा हुआ चमड़े का बैग।

तभी बगल में खड़ा एक सामान्य वस्त्रों वाला लड़का बोला, ‘देखिए, आपका नोट गिर गया।’

व्यापारी ने गिनना रोककर घूरकर पहले लड़के को देखा, फिर पैरों के पास पड़े दस के नोट की तरफ। फिर उसने बिना गिने ही नोटों को बैग में ठूँसना शुरू कर दिया। सब गड्डियाँ ठूँस देने के बाद उसने बैग कैशियर की तरफ बढ़ा दिया। कहा, ‘ज़रा रखना।’

फिर उसने घूमकर लड़के का कालर पकड़ लिया। घूँसे ही घूँसे। लड़के की नाक से रक्त बहने लगा। दौड़-भाग मच गयी। कर्मचारी भी दौड़े। बाहर से दरबान भागता आया। ‘क्या बात है? क्या हुआ?’

व्यापारी लड़के का कालर पकड़े, हाँफते हाँफते बोला, ‘साला ठग है। नीचे पड़ा हुआ नोट दिखाकर मेरा पैसा पार करना चाहता था।मैं बेवकूफ नहीं हूँ।’

लड़का हतप्रभ और दर्द से बेहाल। तभी बेंच पर से गोल टोपी लगाये एक वृद्ध उठे। लड़के की हालत देखकर मर्माहत होकर बोले, ‘अरे यह क्या? इसे क्यों मारा?’

एक क्लर्क भी बोला, ‘यह शेवड़े जी का लड़का है। महाराष्ट्र स्कूल में पढ़ता है। यह ऐसा काम नहीं करेगा।’

लड़का अपनी साँस वापस पाकर आँखों में आँसू लिये बोला, ‘नोट आपके कुर्ते की जेब से गिरा था। ज़रा देखिए।’ उसने कुर्ते की जेब की तरफ इशारा किया।

व्यापारी ने देखा, एक और दस का नोट कुर्ते की जेब से सटकने के चक्कर में बाहर झाँक रहा है।

व्यापारी सिकुड़ गया। जेब से रूमाल निकालकर लड़के का खून पोंछा। वृद्ध से हाथ जोड़कर बोला, ‘साहब, बहुत गलती हो गयी। मैं क्या करूँ?आजकल लोग इसी तरह ठगते हैं। लड़के ने तो अच्छे मतलब से कहा था, लेकिन मुझे भरोसा नहीं हुआ।’

मामला ठंडा हो गया। जल्दी ही सब कुछ सामान्य हो गया और दरबान फिर दरवाज़े पर मुस्तैद हो गया। लेकिन अति-सावधानी का कीड़ा जो पहले व्यापारी के दिमाग़ में कुलबुलाता था, अब उड़ कर लड़के के दिमाग़ में कुलबुल करने लगा।

© कुन्दन सिंह परिहार
जबलपुर (म. प्र.)
image_print

Please share your Post !

Shares