डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्‌भगवद्‌गीता — अध्याय पाचवा— कर्मसंन्यासयोग — (श्लोक ११ ते २० ) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
☆
कायेन मनसा बुद्ध्या केवलैरिन्द्रियैरपि ।
योगिन: कर्म कुर्वन्ति सङ्गं त्यक्त्वात्मशुद्धये ।।११।।
*
त्यागुनी आसक्ती अंतःकरण शुद्धीस्तव कर्मा आचरत
स्वभाव जाणुनी देहमनबुद्धीचा कर्मयोगी कर्मा आचरत ॥११॥
*
युक्त: कर्मफलं त्यक्त्वा शान्तिमाप्नोति नैष्ठिकीम् ।
अयुक्त: कामकारेण फले सक्तो निबध्यते ।।१२।।
*
त्यागुनी कर्मफला कर्मयोगी शांति करितो प्राप्त
त्याग न करता फलाकांक्षेने लोभी बद्ध बंधनात ॥१२॥
*
सर्वकर्माणि मनसा संन्यस्यास्ते सुखं वशी ।
नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वन्न कारयन् ।१३।।
*
कर्मासी जो आचरितो समर्पित वृत्तीने
नवद्वार नगरी स्थित तो परमात्म स्वरूपाने॥१३॥
*
न कर्तृत्वं न कर्माणि लोकस्य सृजति प्रभु: ।
न कर्मफलसंयोगं स्वभावस्तु प्रवर्तते ।।१४।।
*
परमेशे ना निर्मिले कर्तृत्व कर्मफल वा कर्म
प्रकृती स्वभावे घडत जाते कर्त्या द्वारे कर्म ॥१४॥
*
नादत्ते कस्यचित्पापं न चैव सुकृतं विभु: ।
अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तव: ।।१५।।
*
ब्रह्मात्मा कधी न करतो पाप वा पुण्य
अज्ञानाने झाकोळूनी जाते जसे ज्ञान
जीवन हा निर्मल नितळ अथांगसा डोह
कर्म करिता मनुजा मात्र लोभवितो मोह ॥॥१५॥
*
ज्ञानेन तु तदज्ञानं येषां नाशितमात्मनः ।
तेषामादित्यवज्ज्ञानं प्रकाशयति तत्परम् ।।१६।।
*
तिमीर हटता अज्ञानाचा उजळे तत्वज्ञान
सूर्यप्रकाशाने सृष्टी जैशी येत उजळून
अनावृत होता ज्ञान झुगारुन झापड अज्ञान
विश्वात्म्याचे स्वरूप स्पष्ट मानव घेइ जाणून॥१६॥
*
तद्बुद्धयस्तदात्मानस्तन्निष्ठास्तत्परायणा: ।
गच्छन्त्यपुनरावृत्तिं ज्ञाननिर्धूतकल्मषा: ।।१७।।
*
तद्रुप बुद्धी तदाकार मन परमात्म्याशी अद्वैत
आत्मज्ञाने ते निष्पाप मोक्ष तयांना हो प्राप्त ॥१७॥
*
विद्याविनयसंपन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तिनि ।
शुनि चैव श्वपाके च पण्डिता: समदर्शिन: ।।१८।।
*
विद्या-विनयाची ज्याने बाणविली अंगी वृत्ती
कुंजिर श्वा गो चांडाळाशी असते त्याची समदृष्टी ॥१८॥
*
इहैव तैर्जित: सर्गो येषां साम्ये स्थितं मन: ।
निर्दोषं हि समं ब्रह्म तस्माद् ब्रह्मणि ते स्थिता: ।।१९।।
*
इह जन्मी संसारजेता समदृष्टी जयाची स्थित
ब्रह्मासम ते दोषरहित ब्रह्माठायी असती स्थित ॥१९॥
*
न प्रहृष्येत्प्रियं प्राप्य नोद्विजेत्प्राप्य चाप्रियम् ।
स्थिरबुद्धिरसंमूढो ब्रह्मविद् ब्रह्मणि स्थित: ।।२०।।
*
मोद नाही प्रियप्राप्तीने ना उद्विग्नता अप्रियाने
स्थितप्रज्ञ ब्रह्मवेत्ता नित्य स्थित ब्रह्मी ऐक्याने ॥२०॥
☆
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
