डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्‌भगवद्‌गीता — अध्याय १० — विभूतियोगः — (श्लोक १ ते १०) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
श्रीभगवानुवाच
भूय एव महाबाहो शृणु मे परमं वचः ।
यत्तेऽहं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया ॥ १ ॥
कथित श्री भगवान
महावीरा कौन्तेया ऐक तुला परम वचन सांगतो
तुझ्या हितास्तव प्रभावी ऐसे रहस्य तुला कथितो ॥१॥
*
न मे विदुः सुरगणाः प्रभवं न महर्षयः ।
अहमादिर्हि देवानां महर्षीणां च सर्वशः ॥ २ ॥
*
उत्पत्ती माझी न जाणती महर्षि ना देव
त्या सकलांचे आदीकारण मीच महादेव ॥२॥
*
यो मामजमनादिं च वेत्ति लोकमहेश्वरम्‌ ।
असम्मूढः स मर्त्येषु सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥ ३ ॥
*
अजन्मा अनादी लोकेश्वर ऐसे माझे सत्यस्वरूप
ज्ञान जयाला झाले तो ज्ञानी होई मुक्तपाप ॥३॥
*
बुद्धिर्ज्ञानमसम्मोहः क्षमा सत्यं दमः शमः ।
सुखं दुःखं भवोऽभावो भयं चाभयमेव च ॥ ४ ॥
*
अहिंसा समता तुष्टिस्तपो दानं यशोऽयशः ।
भवन्ति भावा भूतानां मत्त एव पृथग्विधाः ॥ ५ ॥
*
गुणवैविध्य भूतांचे बुद्धी ज्ञान मूढता
मनेंद्रियनिग्रह क्षमाशीलता तथा सत्यता
अहिंसा भयाभय सुखदःख दानवीरता
उत्पत्ती-प्रलय विद्या साधना कीर्ति-दुष्कीर्ति मुदिता
तप ज्ञान आदी सारे भूतांठायी वसयी पृथग्भाव
सकलांचा या माझ्यापासुनच होतसे उद्भव ॥४,५॥
*
महर्षयः सप्त पूर्वे चत्वारो मनवस्तथा ।
मद्भावा मानसा जाता येषां लोक इमाः प्रजाः ॥ ६ ॥
*
संसारातील समस्त मनुज जनता उद्भवली ज्यांच्या बीजाने
चतुर्सनकादिक सप्तर्षि चतुर्दश मनू उद्भवले मम संकल्पाने ॥६॥
*
एतां विभूतिं योगं च मम यो वेत्ति तत्त्वतः ।
सोऽविकम्पेन योगेन युज्यते नात्र संशयः ॥ ७ ॥
*
जाणी जो तत्वतः मम विभूतीला योगशक्तीला
खचित पावे तो स्थैर्य होऊन युक्त भक्तियोगाला ॥७॥
*
अहं सर्वस्य प्रभवो मत्तः सर्वं प्रवर्तते ।
इति मत्वा भजन्ते मां बुधा भावसमन्विताः ॥ ८ ॥
*
जाणुनी मजला कारण जगदोत्पत्तीचे क्रियेचे
श्रद्धेने भक्तीने पूजन करती माझे परमेशाचे ॥८॥
*
मच्चित्ता मद्गतप्राणा बोधयन्तः परस्परम्‌ ।
कथयन्तश्च मां नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च ॥ ९ ॥
*
माझीया ठायी चित्त तसेच लाविती प्राण
चर्चा बोध करित सदैव माझ्यातच रममाण ॥९॥
*
तेषां सततयुक्तानां भजतां प्रीतिपूर्वकम्‌ ।
ददामि बुद्धियोगं तं येन मामुपयान्ति ते ॥ १० ॥
*
प्रेमाने भजती मजला मग्न होउनी ध्यानी
बुद्धियोग मी तयांसि देतो सार्थ मम मीलनी ॥१०॥
☆
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
