मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ डॉक्टर फॉर बेगर्स ☆ म्हातारी…भाग 2 ☆ डॉ अभिजीत सोनवणे

डॉ अभिजीत सोनवणे

??

☆ डॉक्टर फॉर बेगर्स ☆ म्हातारी…भाग 2 ☆ डॉ अभिजीत सोनवणे☆

@doctorforbeggars

( पण कुणाचं ऐकेल तो मी कसला ? ) इथून पुढे —-

मी तिचं ऐकायचो नाही….. 

मी तिला ‘ ए म्हातारेच ‘ म्हणायचो आणि मग ती तोंडाचा पट्टा सुरु करायची, तोंडातून शिव्या यायच्या, मला मस्त गंमत वाटायची..  

वर  अजून म्हणायचो , ‘म्हातारीच तर आहेस…. तुला काय ताई म्हणायचं गं ?’  यावर  चिडून ती चप्पल दाखवायची….

लोक फूटपाथवर राहणाऱ्या या दोघांना शर्ट-पॅंट, साड्या, पैसे असं बरंच काही द्यायचे…. 

दर भाऊबीज आणि रक्षाबंधनाला मात्र मला ती बोलावून घ्यायची आणि ओवाळून झाल्यानंतर तिला भिकेमध्ये  मिळालेल्या शर्ट, पॅन्ट, बूट अशा अनेक वस्तू मला भेट म्हणून द्यायची….

बोचक्यातले शर्ट काढून मला ते होतील की नाही, हे ती  माझ्या अंगाला लावून बघायची….  

तिला मिळालेले फाटके बूट….. त्यातल्या त्यात चांगले निवडून ती मला द्यायची आणि  घालून बघ म्हणून आग्रह करायची…. 

“ होतील गं, दे मी घालतो “ असं म्हणून,  गुपचूप मी त्या  गोष्टी घ्यायचो…. 

“ व्वा…मला असाच शर्ट हवा होता “ असं मी तिला म्हणालो की तिचा चेहरा उजळून जायचा….

“ मला असाच बूट हवा होता आणि नेमका आज तू तसाच दिलास “  म्हटलं की तिला आभाळ ठेंगणं व्हायचं…. 

भीक म्हणून तिला मिळालेल्या गोष्टी ती मला द्यायची आणि मी त्या वस्तू बहिणीने दिल्या आहेत म्हणून सांभाळून ठेवायचो ….

“ शर्ट आणि बूट घाल बरं का….. न्हायी बसला तर फूडल्या बारीला दुसरा देते “  हे पण ती आठवणीने सांगायची… 

अशा प्रेमानं मिळालेल्या अनेक गोष्टींचा मी संग्रह केला आहे…. 

ज्यांच्याकडे पैसे होते त्यांनी इतिहासात अशा वस्तूंची  संग्रहालयं उभारली….

आठवणीसाठी स्मारकं बांधली…

खूप नंतर कळलं….. स्मारक बांधायला आणि संग्रहालय उभं करायला पैसा लागतच नाही….

स्मारक तयार करायचं असतं मनात आणि संग्रहालय उभं करायचं असतं हृदयात….! 

मिळालेल्या वस्तूला किंमत असेलही, नसेलही, देणाऱ्याच्या भावनेला मात्र मोल नसतं…

भावनांचं हे स्मारक बांधून उरात घेऊन मिरवायचं असतं…! 

तू डॉक्टर- मी अडाणी, तू जरा बऱ्या घरातला- मी रस्त्यावर राहणारी, असा काही भेद-भाव ती माझ्या बाबतीत करत नसे….

तिला मी म्हणजे तिच्या कुटुंबाचाच  एक भाग वाटतो.. 

ती तिच्यात आणि माझ्यात काहीही फरक करत नाही….

ती मला तिच्याचसारखा समजते…. तिने मला तिच्याचसारखं समजणं, हा मी माझा विजय मानतो !

मी म्हणजे तूच आहे आणि तू म्हणजे मीच आहे, हे ती समजत होती, आणि मी अनुभवत होतो…

“अद्वैत” ही संकल्पना नुसती वाचली होती… तिच्यामुळे मला अनुभवायला मिळाली

लोक बाहेर सर म्हणतात, ही मला मुडद्या म्हणते…

एरव्ही,’ आपणास कधी वेळ असतो ?  कधी आपणास फोन करू ? ‘ लोकांचे असे नम्रतेने मेसेज येतात…

ती मात्र बेधडक रात्री बारा वाजता फोन करते, ‘ मुडद्या मेलास का जिवंत हायेस ?  भयनीची काय आटवण हाय का नाय ?’ म्हणत ठेवणीतल्या शिव्या देते…. 

मी हसत तिला म्हणतो, “ बहीण कसली तू तर कैदाशीन आहेस, हडळ आहेस  म्हातारे …” 

मग काय …. यानंतर आणखी स्पेशल शिव्या सुरू होतात आणि मी तिने उधळलेल्या या फुलांच्या सुगंधाचा आस्वाद घेतो…. 

त्यात बहिणीच्या मायेचा आस्वाद असतो…. ! 

वजन फुलाचं होत असेलही…. सुगंधाचं करता येत नाही….

अगरबत्ती किलोत मोजत असतील सुद्धा, परंतु त्या अगरबत्तीपासून निघालेल्या सुगंधी वलयाचं वजन कशात करावं मी ….? 

ती तशीच होती– काटेरी फणसासारखी… ! 

बहीण म्हणून ती करत असलेली “माया” मोजायला माझ्याकडे कोणताही तराजू नाही…. 

तिला छत टाकून तात्पुरता निवारा करून दिला होता,  त्या झोपड्याला तिने घर म्हणून रूप दिलं होतं. मी त्यात जगण्यासाठी आवश्यक अशा सर्व वस्तू तिला घेऊन दिल्या होत्या.

लोक भीक देत होते, त्यात तिची गुजराण होत होती. परंतू  माझी बहीण भीक मागून जगत आहे, हा माझा अपमान होता…

आणि म्हणून त्या दोघांनी काहीतरी व्यवसाय करावा अशी माझी इच्छा होती…. 

क्रमशः….

© डॉ. अभिजित सोनवणे

डाॕक्टर फाॕर बेगर्स, सोहम ट्रस्ट, पुणे

मो : 9822267357  ईमेल :  [email protected],

वेबसाइट :  www.sohamtrust.com  

Facebook : SOHAM TRUST

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ डॉक्टर फॉर बेगर्स ☆ म्हातारी…भाग 1 ☆ डॉ अभिजीत सोनवणे

डॉ अभिजीत सोनवणे

??

☆ डॉक्टर फॉर बेगर्स ☆ म्हातारी…भाग 1 ☆ डॉ अभिजीत सोनवणे☆

@doctorforbeggars

ती मला भेटली होती साधारण चार वर्षांपूर्वी…. 

वय असावं साधारण साठीच्या आसपास… ती तिच्या यजमानांसह अंगाचं मुटकुळं करून पुण्यातल्या नामांकित रस्त्याच्या फुटपाथवर,  एका कडेला शून्यात नजर लावून बघत बसलेली असायची….. 

येता जाता मी तिला पहायचो…तिच्याशी बोलायचा प्रयत्न करायचो.  पण ती कधी दाद द्यायची नाही…. तिला अंधुक दिसायचं… जवळपास नाहीच…

वयाच्या मानाने तिचे यजमान बऱ्यापैकी धडधाकट दिसायचे, परंतु ती मात्र पूर्णतः खचलेली…. वयापेक्षा पंधरा-वीस वर्षांनी जास्त आहे असं वाटायचं…. मी तिच्या यजमानांशी  मैत्री करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु त्यांनीही दाद दिली नाही.  मला याचं काहीच कारण कळत नव्हतं…. 

असंच वर्ष निघून गेलं….. पावसाळा सुरू झाला, एके दिवशी त्या रस्त्याने जात होतो.  माझ्या अंगावर रेनकोट होता…. सहज फूटपाथ कडे लक्ष गेलं– ते दोघे भिजत होते… पावसापासून लपण्याचा प्रयत्न करत होते…. ! सगळ्यांनीच छळलं होतं…. पाऊस बरा यांना सोडेल?

खूप वाईट वाटलं.. परंतू ते दोघेही सहकार्य करायला तयार नव्हते… मी तरी काय करणार ? 

तरीही एके दिवशी जुन्या बाजारात गेलो आणि तिथून प्लास्टिकची मोठीच्या मोठी ताडपत्री आणि सुतळी विकत आणली…. पाऊस  धो धो कोसळत होता… ते भिजत होतेच…

ते ज्या ठिकाणी बसले होते तिथे जाऊन मग त्यांच्याशी काहीही न बोलता या टोकापासून ते त्या टोकापर्यंत प्लास्टिकची ताडपत्री टाकून,  छत होईल असा काहीतरी देशी जुगाड केला…. 

तिला दिसत नव्हते… तिने शेजारी बसलेल्या नवऱ्याला विचारले, “ एवढ्या जोरात पाऊस पडत होता अचानक कसा थांबला ? “ यजमानांनी तिच्या कानात काहीतरी सांगितले. 

मी छत टाकून निघणार इतक्यात त्या आजीने मला हाक मारली….”  ए बाबा… हिकडं ये….” 

मी छताखाली गेलो, तशी ती मला म्हणाली, “  तू हायस तरी कोण?  आनी आमच्या मागं का लागला हायस?  तुला काय पाहिजेन…. जगू दे ना बाबा हित तरी सुखानं…” 

घरातून बाहेर पडलेले हे दोघे….जगाने यांना, या ना त्या कारणाने खूप फसवले होते, आता मीही त्यांना असाच फसवणार असा त्यांचा गैरसमज झाला होता….अनेकांनी यांना धोका दिला होता….

खरंच, विश्वास किंमती असेलही,  पण धोका मात्र खूप महाग असतो…!

पुढे तासभर मी त्यांच्याशी बोलत होतो.  मी नेमकं काय करतो आणि कशासाठी,  हे त्यांना समजेल अशा भाषेत यांना समजावून सांगितलं….’ माझ्याकडून तुमची काहीही फसवणूक होणार नाही झाली तर मदतच होईल ‘ याची मी त्यांना खात्री दिली…! मी निघालो, जाताना या वेळी तिच्या चेहऱ्यावर हसू होतं… 

यानंतर अनेक वेळा मी तिच्या त्या तात्पुरत्या उभारलेल्या छताखाली जायचो.  जाताना प्रत्येक वेळी संसाराला उपयोगी होईल अशी काहीतरी वस्तू घेऊन जायचो…. बघता बघता दोन माणसांना स्वयंपाक करून खाता येईल आणि जगता येईल अशा सर्व गोष्टी घेऊन दिल्या.

तिचं माझ्याविषयीचं मत आता बदलत चाललं… 

मी तिला फसवणार नाही, याबद्दल ति ची खात्री झाल्यावर त्या कुटुंबाबरोबर माझा स्नेह जुळला….

यानंतर तिला माझ्या गाडीवर बसवून तीन ते चार वेळा डोळ्यांच्या डॉक्टरांकडे घेऊन गेलो. ऑपरेशन केली, आणि … शेवटी एकदाचं तिला दिसायला लागलं…. 

एका पायाने ती अधू  होती…. मग तिला एक  व्हीलचेअर पण घेवून दिली….

आता नाती घट्ट झाली होती….

मी तिला गमतीने नेहमी  “ए म्हातारे” असं म्हणूनच हाक मारायचो.

तिला बाकी कशाचा नाही, पण म्हातारी म्हटल्याचा राग यायचा. बस एवढ्या एकाच गोष्टीने ती चिडायची….दरवेळी मला म्हणायची,  “  म्हातारे नको ना म्हणू…. ताई म्हणत जा की मला “. 

पण कुणाचं ऐकेल तो मी कसला ?

क्रमशः….

© डॉ. अभिजित सोनवणे

डाॕक्टर फाॕर बेगर्स, सोहम ट्रस्ट, पुणे

मो : 9822267357  ईमेल :  [email protected],

वेबसाइट :  www.sohamtrust.com  

Facebook : SOHAM TRUST

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ एक स्टाफ रुम…..☆ सौ. सुचित्रा पवार

सौ. सुचित्रा पवार

? मनमंजुषेतून ?

☆ एक स्टाफ रुम ☆ सौ. सुचित्रा पवार ☆

 

शुभ्र आच्छादनाखाली निश्चेष्ट, प्रेतवत पहुडल्या गाद्या उचलताना

तो मिश्किल हसत रहातो —-

इतस्ततः पसरलेल्या कागदी बोळ्यांना, चुरगळलेल्या कागदी कपांना

शेंगांच्या फोलांना अन फळांच्या सालींना

प्रश्न एक विचारतो —-

“घरेही यांची अशीच असतात का ? स्वच्छतेचे धडे देणारे गुरू न गुरुमाऊली

सार्वजनिक स्वच्छतेचे धडे स्वतः गिरवत नसतात  का ?—-

कुबट गाद्या कुत्सित हसून साक्ष देतात—

डेस्कवरील चहाचे चिकट डाग ओठ गच्च मिटतात !

पांचट विनोद ,राजकारण अन गावगप्पांचे आवाज हिंदळत राहतात भिंतीवर —-

ऑफ तासाला चघळत नाहीत कुणी–  विद्यार्थ्यांचे  जटील प्रश्न जिभेवर !

चटकदार खमंग वास अधून मधून दरवळतात भिशी पार्टीचे—

चघळत असतो कुणी शिष्य–डब्यातले कोरडे घास  चटणी भाकरीचे—-

“विठ्ठल नामाची शाळा भरली …” दूरवरून एक आवाज रेंगाळतो कानावर–

कल्पनेतली शाळा आकार घेते मनावर–

झटकतो आच्छादन अन मनातले विचार—

शिपाई तो शाळेतला निमूटपणे करतो–  शेवटी रूढ पायंडयाचा  स्वीकार !!

 

© सौ.सुचित्रा पवार 

तासगाव, सांगली

8055690240

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ दूरचे दिवे…. ☆ डॉ. ज्योती गोडबोले

डॉ. ज्योती गोडबोले 

? मनमंजुषेतून ?

☆ दूरचे दिवे…. ☆ डॉ. ज्योती गोडबोले ☆ 

लहानपणी एक गोष्ट वाचल्याचे आठवते —-

—- बादशहाने यमुना नदीत रात्रभर उभ्या राहिलेल्या माणसाला बक्षीस दिले. 

पण पोटदुखी झालेल्या दरबाऱ्यांनी म्हटले—’ याला नदीकाठी दिवे होते, त्याची ऊब मिळाली, म्हणून तो उभा राहिला, याला बक्षीस देऊ नये महाराज। ‘

यावरूनच मनात आले —- दूरचे दिवे हे कधी कोणाला ऊब देतात का ? ते दूर असतात,आणि त्यांनी ऊब द्यावी ही अपेक्षाच चुकीची आहे ना. व्यवहारात बघा–या दूरच्या दिव्यांचा, रोषणाई- व्यतिरिक्त काही उपयोग नसतो। मिरवणुकीत झगमगाट करतात, आणि मिरवणूक संपली,की  लोक त्यांना विसरूनही जातात.

अलीकडेच बघा, घरटी एक मूल परदेशात स्थाईक झालेले आढळते. त्यांचे आईवडील, त्या मुलांचे, नातवंडांचे फोटो, मोठ्या अभिमानाने आणि कौतुकाने सगळ्यांना दाखवत असतात. बघणाऱ्याला काहीवेळा त्यांचे ते कौतुक  ऐकूनच उबग येतो. पण बोलणार कोण,आणि त्यांच्या उत्साहाला टाचणी लावणार कशी, आणि  का ? रमतात बिचारे स्वप्नरंजनात, तर रमेनात का—

पण खरी परिस्थिती त्यांनाही चांगलीच माहीत असते. मग नातवंडांना उन्हाळी सुट्ट्या लागल्या, की हे तिकडे 2 महिने जातात, आणि सुट्टी संपली,की मायदेशी परत येतात.

या संदर्भात लेखिका मंगला गोडबोलेंचा, ” बाल्टिमोरची कहाणी “ हा अतिशय सुंदर लेख मला नेहमी आठवतो. किती परखड आणि सत्य लिहिलंय त्यांनी – तिकडे असलेल्या मुलांचे तोंड फाटेपर्यंत कौतुक, आणि इथे सतत जवळ राहून, हवे नको बघणाऱ्या मुला- सुनेला दुय्यम स्थान.– जसजसे वय वाढू लागते, तसे परदेशवाऱ्या झेपेनाशा होतात.

तिकडे सिटीझनशीप घेऊन कायमचे राहणाऱ्या लोकांना मी भेटलेय, बोललेय.

ते लोक 40 -45 वर्ष तिकडेच राहिलेले असतात. त्यांची कोणतीही मुळे भारतात रुजलेली रहात नाहीत. त्यांची पूर्ण मानसिक तयारी असते,की आपल्याला वृद्धाश्रम हाच पर्याय उरतो.

सुना अमेरिकन, जावई व्हिएतनामी, आणखी एखादी सून चिनी, –असले सगळे विविधदेशीय लोक, या म्हाताऱ्यांना कशाला हो विचारतात. 

पण तरी ते मात्र सांगत असतात, की आम्हीच oldage होम हा पर्याय निवडलाय.

–एका अमेरिका भेटीत मी बघून आले ते वृद्धाश्रम.  काळे,गोरे, चिनी, मराठी, पंजाबी,असे अनेक वृद्ध तिथे होते. ना आपुलकी,ना प्रेम। पण काळजी, कर्तव्यात मात्र कमी नाही.

भरपूर पैसे मोजावे, आणि रहावे. आता आता, तिथल्या मराठी लोकांनी एकत्र येऊन, आपल्या colonies करायला सुरुवात केलीय–इथल्या ‘अथश्री ‘सारख्या.

मला तिकडे एक आजी दिसल्या.  मी जवळ जाऊन त्यांच्याशी बोलले.

त्या म्हणाल्या, “ मी जर माझ्या गोऱ्या सासूला एकही दिवस सांभाळले नाहीये, तर माझ्या सुनेकडून मी कशी अपेक्षा करावी ,की  ती गोरी सून मला कायमचं घरी ठेवून घेईल.”

त्यांच्या डोळ्यात पाणी आले होते. म्हणाल्या, ” भाग्यवान हो तुमची आई. ८५  वर्षाची आहे, पण तुम्ही बहिणी संभाळताय.–माझी तक्रार नाही, पण इथे नको वाटते ग. संध्या छाया भिववतात.

माझा मुलगा सून चांगले आहेत हो. नवराही छानच होता. त्या काळात मी अमेरिकन नवरा केला,तर भारतात माझे आई वडील नुसते संतापले होते. बरोबरच  आहे ग. आता समजतो मला त्यांचा संताप. पण  4 वर्षांपूर्वी नवरा  गेला,आणि माझे घरच  गेले. मुले मला एकटी राहू देईनात.मग काय, हेच माझे घर आता. नशिबाने पैसा आहे, म्हणून या चांगल्या वृद्धाश्रमात  रहाणं परवडतेय मला.  नाही तर कठीण होते बाई सगळेच. “ 

माझ्या पोटात  कालवले ही कहाणी ऐकून.

मला त्यांनी विचारले, “ काय ग, इंडियात नसतील ना असे वृद्धाश्रम ? किती छान असेल तिथले म्हातारपण ? “ 

कोणत्या तोंडाने त्यांना मी सांगणार होते, की “ आजी असे अजिबात नाहीये. पैश्याच्या ओढीने तिकडेच गेलेली मुले, नाईलाजाने का होईना, पण एकाकी उरलेल्या आई किंवा वडिलांना ठेवतात हो वृध्दाश्रमात. एवढेच कशाला, परदेशात नसूनही, आई बाप नकोसे झालेली मुलेही कमी नाहीत—-” 

पण हे काहीही न बोलता, मी त्यांना वाकून नमस्कार केला. बरोबर आणलेला खाऊ त्यांना दिला— “ इथे आहेस तोवर येत जा मला भेटायला. मराठी बोलायलाही कोणी नाही ना ग इथे.” —–खिन्न मनाने मी मुलीबरोबर परत आले. तिला म्हणाले, “ बाई ग, इथे नका हं राहू म्हातारपणी. हा देश आपला नाही ग बाई. “ 

मुलगी माझ्या जवळ बसली. म्हणाली, ”आई,तू का रडतेस? बघू,ग आम्ही. येऊ परत साठ  वर्षाचे झालो की.”

पण मला मनातून माहीत आहे की –’ सिंहाच्या गुहेत गेलेली सशाची पावले, परत आलेली कोणी बघितली आहेत का.?’

 पुन्हा विचार केला–म्हणजे मनाला समजावलं — देश सोडण्याचा निर्णय त्यांचा, त्याचे भले बुरे परिणाम भोगायची तयारीही त्यांचीच—-

—निमूट बॅग भरली, आणि ठरलेल्या वेळी माझ्या देशात परत यायला निघाले ।—

 विमानाने टेकऑफ घेतला. मी अगदी सहज खिडकीतून बाहेर बघितलं —–

 अमेरिका दिव्यांनी नुसती झगमगत होती. हळूहळू विमान आकाशात उंच झेपावलं —- इतका वेळ झगमगणारे दिवे पुसट पुसट होत गेले, आणि एका क्षणी दिसेनासेच झाले—–का कोण जाणे, पण नकळत हसू आलं —- आणि झर्रकन मनात विचार आला —- 

“ दिवे असोत, की माणसे असोत, दूर असले की ऊब मिळण्याची अपेक्षा व्यर्थच ठरणार .” 

©  डॉ. ज्योती गोडबोले

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ जातीअंतासाठी – भाग 2 ☆ श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई

श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई 

? मनमंजुषेतून ?

☆ जातीअंतासाठी   – भाग 2 ☆ श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई ☆

(त्यांच्या मते त्यांनी एक चांगला विनोद केला होता.) इथून पुढे —- 

मी सगळ्यांचं ऐकलं नि माझं म्हणणं माडलं–“आत्ता प्रश्न जातीचा नाहीये. गुणवत्तेचा आहे. हा तरुण मुलगा हुशार आहे. वडील लवकर गेलेत, आईने मोलमजुरी करून संसार पेललाय, चांगले संस्कार केलेत , त्यांचे मार्क्स बघा. त्यांनी शिकताना इंग्रजीच्या शिकवण्या घेतल्या आहेत.  ते हार्मोनियम उत्तम वाजवतात. त्यांना संगीताची जाण आहे. गावातल्या भजनी मंडळांना, धनगरी ओव्यांना साथ करायला ते जातात. आपल्या शाळेत सांस्कृतिक कार्यक्रम बसवायला बाहेरचे  वादक बोलवायला लागतात, त्याना पैसे द्यावे लागतात. (पैसे हा शाळेचा वीक पॉईन्ट असतो ना.)  ते काम ह्यांच्याकडे सोपवता येईल. इतर सगळ्या उमेदवारांपेक्षा हयांची गुणवत्ता सर्व बाबतीत सरस आहे. केवळ त्यांची जात आपल्याला नको म्हणून त्यांना नेमायचं नाही का? म्हणजे रोष्टरचं बंधन आहे म्हणून ,नाहीतर खालच्या जातींवर आपण अन्यायच करणार का? हे मला बरोबर वाटत नाही. माझं ऐका प्लीज, ह्यांना नेमू या “.  बरीच वादावादी झाली. भांडलेच जवळजवळ. ठाम राहिले. काहीना माझं बरोबर वाटलं. नि झाली एकदाची माझ्या आवडत्या शिक्षकाची निवड.  ती योग्य ठरली.  २-३ वर्षांतच, मी निवडलेले शिक्षक मुलांचे आवडते  झाले. दरवर्षी समूहगीत स्पर्धेतलं  जिल्हा पातळीवरचं पहिलं बक्षिस आमची शाळा पटकाऊ लागली. ‘ उषःकाल होता‘ अशी अवघड गाणी त्यानी पंचवीस-तीस मुलांच्या समूहामध्ये बसवली. वेगवेगळ्या जातीधर्माची मुलंमुली एका सुरांत गाताना ‘एक ह्रदय’ झाली. आसपासच्या शाळा  त्यांना बोलावू लागल्या. मुख्याध्यापकांची परवानगी घेऊन ते जातात. त्यावेळी बुडलेले तास ते जादा तास घेऊन भरून काढतात. मुलांच्या अभ्यास- विषयांचं महत्त्व ते जाणतात. कर्तव्य तत्पर आहेत ..नीतीमान आहेत. आता तर म्हणे त्यांनी काही पुरस्कारही मिळवलेत ‘ आदर्श शिक्षक ‘ म्हणून.  शाळेतल्या मुलांचा कार्यक्रम त्यानी दूरदर्शनवरही सादर केला. 

पंधरा वीस वर्षांपूर्वी, सहजपणे, जातीभेद मानणाऱ्या संस्थाचालकांशी (मुख्याध्यापकांचं सर्व्हिस बुक वगैरे त्यांच्या हातात असतं तरीही) झगडून मिळवलेलं ते अगदी छोटसं यश मला समाधान देऊन गेलं आहे.

‘Destiny of the nation is being shaped in the classroom.’ हे लक्षात घेऊन शिक्षकांनी वर्गात, शाळेत, जातीअंतासाठी प्रयत्न केले तर थोडे तरी यश येऊ शकते.

जवळपास एखादी सहल निघते. फिरून झाल्यावर मोठा गोल करून डबे खायला बसायचं.  शिक्षकांनी मध्ये गोल करावा. वेगवेगळ्या मुलांसमोर हात करावा. मुलं आपल्यातलं शिक्षकांना तत्परतेने देतात. कोणत्याही जातीच्या मुलाने  दिलेलं खावं. ‘ मस्त झालय ‘ म्हणावं. आपले शिक्षक आपण दिलेलं पण आवडीने खातात , हे बघून मुलांना ब्रम्हानंद होतो.

हल्ली बऱ्याच शाळांचे माजी विद्यार्थी गेट-टुगेदर करतात. लहानपणचे भिन्न जातीतले असलेले मित्रमैत्रिणी पुन्हा एकत्र येतात. तेव्हा जात लक्षात ठेवली तर वाईट दिसेल म्हणून मनात आलं तरी दाखवलं जाणार नाही. अशी संमेलनं करायला हवीत. 

एखादा मुलगा किंवा मुलगी आजारी असते. त्याची जात कोणतीही असली तरी शिक्षकांनी त्याच्याकडे बघायला जावं. बरोबर तीनचार विद्यार्थ्यांना न्यावं.  सर ,बाई जात पाळत नाहीत हे मुलांना कळतं . मुलं नेहमीच शिक्षकांचं अनुकरण करतात.  मुलांच्या मनावर ते ठसतं. आमची खारेपाटणची शाळा नवीन निघाली होती. स्वातंत्र्य सैनिक शंकरराव पेंढारकर–’ आता  स्वराज्य मिळालं, पण ते सुराज्य व्हायला हवं.  त्यासाठी प्रत्येकाने खारीचा वाटा उचलायला हवा,’ म्हणून त्यांनी ‘ शिक्षणातून पुनर्रचना ‘हे ध्येय ठरवलं. खारेपाटणसारख्या अगदी लहान गावात ते आले. त्या जुन्या काळात त्यांनी विद्यार्थ्यांवर जातीभेद न पाळण्याचे संस्कार युक्ती युक्तीने केले. कारण समाजाला दुखवून चालणार नव्हतं. आंबेडकर जयंतीला आम्ही गावाबाहेरच्या वस्तीतल्या झोपड्या स्वच्छ करायला जायचो. पर्युषण काळात बस्ती सजवायचो, गणपती उत्सव , नवरात्र ह्या गावातल्या सार्वजनिक सणांना आम्ही गावकऱ्यांना मदत करायचो, श्रमदानातून भेदाभेद न पाळण्याची सवयच लागली आम्हा त्या काळच्या मुलांना. एक खेडवळ बाई म्हणाली, ” पोरानो, सर सांगतात तसा वागा.  कोणाक भिवुचा नाय. लोका काय, चार दिवस कावकाव करतंत. मगे गपचुप बसतंत.”  प्रयत्न केले तर अडाणी सुध्दा शहाणी होतात ती अशी.

जातीअंतासाठी मानअपमान मात्र बाजूला ठेवावा लागेल.

आम्ही बरीच वर्षं श्रावणातल्या, गौरीच्या, सवाष्णी म्हणून वेगवेगळ्या जातीच्या बायकांना बोलावतो. त्यांची रीतसर ओटी वगैरे भरतो. त्यांना छान वाटतं. आम्हालाही समाधान वाटतं.

अशा अनेक गोष्टी करून पाउलं पुढेच पडतील, मागे तर नक्कीच जाणार नाहीत.

समाप्त 

लेखिका : श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई

सांगली

मो. – 8806955070, 9561582372.

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ जातीअंतासाठी   – भाग 1 ☆ श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई

श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई 

? मनमंजुषेतून ?

☆ जातीअंतासाठी   – भाग 1 ☆ श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई ☆

जातीभेद हा समाजाला लागलेला एक कलंक आहे. ती विषारी अशी कीड आहे, तो समाजाला कुरतडून खाणारा कँन्सर आहे –अशी तळमळ व्यक्त करणारी वाक्य आपण नेहमी ऐकतो, वाचतो. सर्व समाज, समूह, धर्म ह्यात तो आहेच. तो पूर्ण नाहिसा व्हावा असं वाटतं,पण त्यासाठी आपण काय करायचं हे कळत नाही.  प्रत्येक जात त्यांच्यापेक्षा तथाकथित ‘खालच्या’ जातीला कमी लेखते,आपल्या जातीचा टेंभा मिरवते आणि कडकपणे भेदाभेद पाळते, हे   समाजात वावरताना नेहमीच दिसून येतं.   ह्याबाबतीतले माझे काही अनुभव सांगावेसे वाटतात.

आमच्याकडे  कामांना येणाऱ्या गोतावळ्यात वेगवेगळ्या जाती आहेत. प्लंबर, गवंडी, केअर टेकर- हे मुसलमान आहेत. सुतार उत्तर प्रदेशचा, माळी -लिंगायत,  गेटं वगैरे करणारा बी.सी.  आहे. इलेक्ट्रिशियन ब्राम्हण. आमची कामवाली  तिच्या भाषेत ‘वर’च्या  जातीची..ती आम्हाला म्हणते,  “ ह्या समद्यास्नी कशाला बोलावता ? आमच्या जातीतले आनू काय ? त्या नर्शीला–नर्सला तुमच्या ट्येबलावर खायला बशिवता ह्ये बरं न्हाई.”

मी तिला म्हणते, “ चांगलं काम करणाऱ्याला आम्ही बोलावतो. जात नाही बघत. त्यांचे मोबाईल नंबर सेव् केलेत आम्ही. शबाना ह्यांचं किती प्रेमाने करते. स्वच्छ रहाते. तिला टेबलावर खायला दिलं तर तुझ्या का पोटात दुखतं ? तुला पण देतेच की “.

त्यावर तिचं म्हणणं- “ आम्ही हलक्या जातीला पंक्तीला घेत न्हाई.  तसं क्येलं तर भावबंध वाळीत टाकतील आमास्नी. “ खूप वर्ष ती काम करतेय आमच्याकडे, पण तिचं मन बदलणं आम्हाला शक्य झालेलं नाही. 

शाळा हे जातीभेद न पाळणारं एक चांगलं केंद्र असतं. मुलं निरागस असतात. वेगवेगळ्या जातीजमातीच्या मुलांची अगदी घट्ट मैत्री असू शकते. ती एकमेकांच्या गळ्यात गळे घालून फिरतात, एकमेकांच्या डब्यातलं खातात, भेदाभेद न पाळणारे हे ‘छान छोटे’ समाजात वावरायला लागले की मात्र ‘वाईट्ट मोठे’ होतात़.  त्यांच्या डोक्यात जातीभेदाची कीड वळवळू लागते. मूल्यं कायमची ठसावीत म्हणून शिक्षकांनी काय करायला हवं ? पण लीला पाटीलबाईंची प्रिय विद्यार्थिनी म्हणून मला खरंच शिक्षकांबद्द्लच भरंवसा वाटतो. पुलंच्या चितळे मास्तरांइतके नाही, पण मोठेपणीही लक्षात रहातील अशी जातीअंताची मूल्यं ठसवणारे काही शिक्षक आहेत, ते करतील असं काम. ‘ लहूका रंग एक है ‘,   किंवा,  ‘ जात कोणती पुसू नका, धर्म कोणता पुसू नका, उद्यानातील फुलांस त्यांचा रंग कोणता पुसु नका,’   किंवा,  ‘ ब्राह्मण नाही, हिंदूही नाही, न मी एक पंथाचा ‘ अशी शाळेत शिकवलेली, आणि पोटतिडकीने म्हटलेली समूहगीतं आठवतीलच काही मुलांना तरी. म्हणजे शाळेतच जातीअंताचे संस्कार होऊ शकतात. लक्षपूर्वक करायला हवेत मात्र.

मी मुख्याध्यापक असतानाचे काही किस्से अजूनही आठवतात.— आमच्या त्या गावात मादनाईक गुरुजी म्हणून एक रिटायर्ड प्राथमिक शिक्षक होते. राष्ट्रसेवादलाचे कार्यकर्ते होते ते.  कधीतरी आमच्या शाळेत यायचे. एखादा तास मागून घ्यायचे.  ते स्वतः जैन, पण जातीभेद त्यांनी कधीच पाळला नाही. सर्व जातीच्या, गरीब, भटके, ऊस तोडणाऱ्यांच्या, अशा मुलांना हाताला धरून ते आपल्या घरी न्ह्यायचे. आम्ही गुरुजीना ‘ विठु माझा लेकुरवाळा ‘ म्हणायचो. ते मुलांना खाऊपिऊ घालायचे. कधीतरी निरोप यायचा–‘ बाई, बायको माहेरी गेली आहे. चार जातीची चार पोरं शाळा सुटल्यावर माझ्याकडे पाठवा. त्यात एक ब्राह्मणही असू दे. पोरांना पाणी, स्वयंपाक असं  करायला लावतो. श्रमसंस्कार  होईल त्यांच्यावर. सगळी मिळून इथेच जेवतील ‘–जातीभेद  न पाळण्याचा एक आदर्श त्यांच्या रूपाने गावाला मिळाला होता. 

शिक्षकांच्या नेमणुका शालेय समिती किंवा स्कूल कमिटी करते. त्या कमिटीत मुख्याध्यापकही असतात. त्यावर्षी एक डी. एड. झालेला  शिक्षक  भरायचा होता. मुलाखती झाल्या.  एका  होतकरू  तरुण शिक्षकाची मी शिफारस केली. कमिटीचे अध्यक्ष वरच्या जातीचे होते. उपाध्यक्ष त्यांच्यापेक्षा वेगळ्या जातीचे  होते.

अध्यक्ष मला म्हणाले, ” गेल्या साली  जागा रोष्टर परमाने भरली न्हवं ? मग आता आणि ह्ये  कशाला ? आता आपल्यातले भरु या की. त्यो पाचवीला इंग्रजी शिकवनार ? म्हराटी तरी नीट बोलायला येतय का त्याला ?” मी उघड बोलू शकत नव्हते, कारण ते माझे वरिष्ठ होते. पण मनात म्हटलं, ‘ तुम्मी तरी कुटं शुद बोलताय? ‘ उपाध्यक्षाना वाटत होतं आपला भरावा. ‘ तो कुंभाराचाबी चांगला वाटला. पोरांची कच्ची मडकी पक्की करील ‘.एक सभासद म्हणाले. त्यांच्या मते त्यांनी एक चांगला विनोद केला होता—-

क्रमशः ……

लेखिका : श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई

सांगली

मो. – 8806955070

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ आठवणींचा त्रिपूर…! ☆ सौ. उज्वला सुहास सहस्रबुद्धे

सौ. उज्वला सुहास सहस्रबुद्धे

? मनमंजुषेतून ?

आठवणींचा त्रिपूर…! ☆ सौ. उज्वला सुहास सहस्रबुद्धे ☆

आज त्रिपुरी पोर्णिमा! दसरा दिवाळीपासून सुरू झालेल्या सर्व सणांची सांगता या त्रिपुरी पौर्णिमेने होते. त्रिपुरी पौर्णिमा आली की डोळ्यासमोर आपोआपच आठवणींचा त्रिपुर उभा राहतो ! तेलाच्या पणत्यांनी उजळलेली असंख्य दिव्यांची दीपमाळ दिसावी तसा हा आठवणींचा त्रिपुर डोळ्यासमोर येतो.लहानपणी त्रिपुर पहायला संध्याकाळी सर्व देवळातून फिरत असू!

वर्षभर उभी असलेली दगडी त्रिपुर माळ   उजळून  गेलेली दिसत असे. गोव्यातील तसेच कोकणातील देवळातून अशा दिप माळा मी खूप पाहिल्या.

पण… माझ्यासाठी ही त्रिपुरी पौर्णिमा मोठी भाग्याची होती बहुतेक! कारण ह्यांचा जन्म त्रिपुरी पौर्णिमेला झाला! सासुबाई  सांगत, ‘समोर देवळात त्रिपुर लावून आले आणि मग यांचा जन्म झाला! त्याकाळी जन्मवेळ अगदी परफेक्ट नोंदली जाण्याची शक्यता कमी असे, पण ह्यांचा जन्म त्रिपुरी पौर्णिमेच्या संध्याकाळी झाला एवढे मात्र खरे! आणि लग्नानंतर तारखेपेक्षा त्रिपुरी पौर्णिमेला ह्यांचा वाढदिवस साजरा केला जाई!

सांगलीला आमच्या घरासमोर असलेल्या मारुती मंदिरात संध्याकाळी त्रिपुर लावण्यात  प्रकाश भावजींचा पुढाकार असे. मग मुले आणि आम्ही सर्वजण पणत्या , मेणबत्या घेऊन त्रिपुर लावण्यात मदत करत असू. मंदिराचे सौंदर्य पणत्यांच्या स्निग्ध प्रकाशाने उजळून गेलेले पहाण्यात आम्हाला खूप आनंद मिळत असे. या काळात आकाश साधारणपणे निरभ्र असे. शांत वातावरणात वाऱ्याची झुळूक आणि गारवा असला तरी पणत्या  तेवण्यासाठी योग्य हवा असे. सगळीकडे नीरव शांतता आणि अंधार असताना ते दिवे खूपच उजळून दिसत! अगदी बघत राहावे असे!

प्रत्येक सण आपले वैशिष्ट्य घेऊन येतो. तसा हा त्रिपुरी पौर्णिमेचा दिवस! यानंतर थंडीचे दिवस शालीत गुरफटून  घेत डिसेंबर ,जानेवारी येतात, पण बरेचसे मोठे सण संपलेले असतात. संक्रांतीचे संक्रमण सोडले तर फाल्गुनातील होळी आणि चैत्र पाडव्यापर्यंत सर्व निवांत असते.

ह्यांच्या आयुष्याचे 71 त्रिपूर पूर्ण झाले! या त्रिपुरी पौर्णिमेच्या आनंदात आम्ही परिपूर्ण जीवन जगलो,असेच आनंदाचे, आरोग्याचे टिपूर चांदणे यांना आयुष्यभर मिळो हीच परमेश्वर चरणी प्रार्थना! जीवेत शरद: शतम्!

© सौ. उज्वला सुहास सहस्रबुद्धे

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

 

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे – भावपूर्ण श्रद्धांजली ☆ सौ. मंजुषा सुधीर आफळे

सौ.मंजुषा सुधीर आफळे

? मनमंजुषेतून ?

☆ शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे – भावपूर्ण श्रद्धांजली  ☆ सौ. मंजुषा सुधीर आफळे ☆ 

babasaheb purandare felicitation ceremony: बाबासाहेब पुरंदरेंचा उद्या नागरी सत्कार; निमंत्रितांच्या यादीत 'या' दिग्गजांचा समावेश - shiv shahir babasaheb purandare turns 100 ...

? बाबासाहेब बळवंत मोरेश्वर पुरंदरे ?

ज्यांनी आपले उभे आयुष्य श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पायी अर्पण केले, अशा थोर शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली…….?

हिमालयातील ट्रेकसाठी दुरांतोमधून प्रवास सुरू होता. संध्याकाळ झाली होती. बाहेर अंधार पडला होता. आम्ही पत्ते खेळत होतो. तितक्यात आमच्यापैकी कुणीतरी धावत येऊन, ‘ शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे दिसले आपल्या गाडीत — मागच्या बाजूने २ डबे ओलांडून गेल्यावर दिसले ‘  अशी बातमी दिली. ताबडतोब डाव सोडून आम्ही धावत गेलो. आणि त्यांचे दर्शन घडले. त्या तेजःपुंज व्यक्तिमत्वापुढे नतमस्तक झालो. डोक्यावर हात ठेवून त्यांनी आम्हा सर्वांना आशीर्वाद दिले. तो आयुष्यातला खूप अविस्मरणीय क्षण होता. प्रत्यक्ष देव भेटल्याचा अनुभव आला. डोळ्यात आनंदाश्रू —मन भरून आले.

बोलता येईना. ते हसले. “बसा”  म्हणाले. वडिलांजवळ बसल्यासारखेच वाटले. आता ट्रेक यशस्वी होणारच हे निश्चित होते. आणि तसेच झाले. एक विलक्षण अनुभव जगता आला. त्याबद्दल देवाची  खूप खूप आभारी आहे.

भेटीनंतर जी उर्जा, चेतना मिळाली, ती आजतागायत टिकून आहे. अजूनही ट्रेकला जायचं ठरवलं की, ही आठवण मनात येते. आणि अंगात चार हत्तींचे बळ आल्यासारखे वाटते.

अफाट स्मरणशक्ती, आपल्या भाषणातून, लेखनातून, अभिनयातून संपूर्ण इतिहास, त्यातील प्रसंग,  जिवंतपणे डोळ्यासमोर उभे करण्याचे सामर्थ्य त्यांच्याकडे होते. अत्यंत निष्ठावंत शिवप्रेमी, अभ्यासू आदर्श व्यक्तिमत्व–ज्यांनी आपलं सर्व आयुष्य खर्च करून भावी पिढीसाठी इतिहास जागवला, आणि तो जिवंत ठेवण्यासाठी तळमळीने अखंड यज्ञ सुरू ठेवला, त्या शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे यांना शतशः नमन—?

शरीराने आज ते आपल्याजवळ नसले तरी त्यांचे महान कार्य सतत प्रेरणा देणारे आहे. ते कार्य पुढे नेण्याची जबाबदारी स्वीकारणाऱ्यांसाठी ते नेहमीच त्यांच्या सोबत आहेत, हे नक्कीच–

भावपूर्ण श्रध्दांजली… ?

 

© सौ.मंजुषा सुधीर आफळे

विश्रामबाग, सांगली.

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ हर हर महादेव…. ☆ सुश्री सुनीता पाटणकर

सौ. सुनीता पाटणकर

? मनमंजुषेतून ?

☆ हर हर महादेव…. ☆ सुश्री सुनीता पाटणकर ☆

babasaheb purandare felicitation ceremony: बाबासाहेब पुरंदरेंचा उद्या नागरी सत्कार; निमंत्रितांच्या यादीत 'या' दिग्गजांचा समावेश - shiv shahir babasaheb purandare turns 100 ...

? बाबासाहेब बळवंत मोरेश्वर पुरंदरे ?

सांगलीच्या राजवाड्याच्या तीन कमानी,त्यातून आत गेलं की,दरबार हॉल समोरचे,भव्य पटांगण……….

रात्रीचे जेवण लवकर आटोपून,खाली बसण्यासाठी स्वतःच बसकूर पिशवीत घेऊन बरोब्बर साडे सातला घर सोडायच.

पटांगण गच्च भरलेलं,पुढची जागा पकडून बसायचं…………

ठीक म्हणजे ठीक आठ वाजता,बाबासाहेबांच्या व्याख्यानाला सुरुवात……..

छत्रपती शिवाजी महाराजांचे दैदिप्यमान चरित्र उलगडणारं,ओघवत्या, तडफदार, मनामनात चैतन्य फुलवणारं, राष्ट्रभक्तीची तेजोमय ज्योत प्रज्वलित करणारं व्याख्यान

“हर हर महादेव”ची गुंज तनमनात…….

ते म्हणायचे, “छत्रपती शिवाजी महाराजांनी जिथे, जिथे पाऊल ठेवलयं, तिथे, तिथे मी पाऊल ठेवलं आहे आणि अखेर आज महाराजांना भेटायला, आपल्यातून ते गेले.

आमच्या लहानपणी आम्हाला  गोब्राह्मण, प्रतिपालक, क्षत्रियकुलवतंस, राजाधिराज, छत्रपती शिवाजी महाराज समजले, ते बाबासाहेब तुमच्या मुळेच……

त्यानंतर,”दार उघड बये दार उघड”, म्हणत सायंकाळी सातच्या ठोक्याला तुळजाभवानीच्या आरतीने “जाणता राजा”

या महानाट्याचा पडदा उघडायचा.या महानाट्याने वेड लावलं…….

बाबासाहेब आपण इतकं दिलंय ना आम्हाला.  ………..

शब्दांच्या पलीकडल………..

माझ्या सारखी एक सामान्य व्यक्ती, ‘महाराजांची उपासक’, तुमच्या पायावर डोकं ठेऊन नमस्कार करण्याची संधी मला दोनदा लाभली होती. मला खूप धन्यता वाटते. ज्यांच्या पायावर ‘ठक’ ठेवावे, असे पाय खूप कमी असतात.

शिवशाहिरांना मानाचा मुजरा! साष्टांग दण्डवत!!!!!!

 

सुनीता@पाटणकर.

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ डॉक्टर फॉर बेगर्स ☆ ते तिघे…!!! ☆ डॉ अभिजीत सोनवणे

डॉ अभिजीत सोनवणे

??

?‍⚕️ डॉक्टर फॉर बेगर्स ?‍⚕️ डॉ अभिजीत सोनवणे ☆

☆ ते तिघे…!!! ☆ 

(अति लघु व्यथा  (अलव्य) )

@doctorforbeggars

शनिवार… भिक्षेकरी तपासत एका स्पॉटवरून दुसऱ्या स्पॉटकडे जात असताना सहज फूटपाथ कडे लक्ष गेलं.

तिथं एक माणूस दयनीय अवस्थेत पडला होता, पडल्या पडल्या वारंवार गुडघ्याला हात लावून विव्हळत होता… रडत होता. 

मी नीट पाहिलं, अर्रे… हा तर तोच… पूर्वी वाढपी म्हणून एका ठिकाणी काम करायचा… कोविड काळात नोकरी गेली… रस्त्यावर आला…. अन्नपूर्णा प्रकल्पात याला डबे वाटण्याचं काम देऊन पगार सुरू केला होता. 

मागच्या वर्षी केवळ वेळेवर रक्त न मिळाल्यामुळे अनेकांचे प्राण गेले होते. 

हा तसा धट्टाकट्टा…! — मी याला म्हटलं होतं, ‘समाज आपल्याला ‘भीक’ देऊन जगवत आहे—चल, आज समाजाला गरज आहे—- आपण समाजाला “रक्त” देऊन “दान” करू— समाजाला परतफेड करू…

हा चटकन तयार झाला होता. याने माझ्या शब्दावर तेव्हा रक्तदान केले होते.

कोरोनाने आजारी असलेले तीन अतिगंभीर रुग्ण, ज्यांना रक्ताची आत्यंतिक गरज होती, परंतु कुठेही रक्त उपलब्ध होत नव्हतं…. हे तीनही रुग्ण याने केलेल्या रक्तदानामुळे तेव्हा वाचले होते. 

मी गडबडीने उतरून त्याच्याजवळ गेलो. मला पाहून त्याने हंबरडा फोडला… मी गुडघा पाहिला… गुडघ्याचा आकार चित्रविचित्र झाला होता… गुडघ्याच्या हाडांचे तुकडे तुकडे झाले असणार, हे लगेच लक्षात आलं.

‘गाडीनं उडवलं सर, मी दोन दिवस इथेच पडून आहे, मला वाचवा सर… खूप दुखतंय हो , या दुखण्यातून मला मोकळं करा सर…’– त्याला भयानक यातना होत असणार…  त्याच्या ओरडण्यातून, रडण्यातून या सर्व वेदना प्रत्यक्ष दिसत होत्या…. कागदावर चित्र दिसते तसे !

त्याच्याकडे बघवत नव्हतं…. तो गुडघा पकडून रडत होता. मोठी माणसं रडताना खूप भेसूर दिसतात…. ! 

आपलं काही दुखत असतं.. आपण कळवळतो … तेव्हा होते ती “वेदना”…. परंतु दुसऱ्याचं दुखणं पाहून जेव्हा आपण कळवळतो ती “संवेदना”… ! 

आज जरी हा स्वतःच्या वेदनांनी तळमळत होता… तरी कधी एकेकाळी… दुसऱ्यांच्या वेदना समजून घेऊन, याने रक्तदान करत, तीन जणांना जीवदान देऊन “ संवेदना “ जपली होती…

आज याच्या वेदनेवर फुंकर मारणे हे माझं काम होतं… ! 

आणखी उशीर न करता, रिक्षात घालून त्याला मॉडर्न ऑर्थोपेडिक हॉस्पिटलमध्ये एडमिट केलं .

उपचार सुरु झाल्यानंतर, काही वेळातच वेदना थांबल्या. पायाला प्लास्टर घातलं गेलं… आता त्याच्या चेहऱ्यावर हसू होतं. 

त्याला भेटायला गेलो… डोळ्यात पाणी… चेहर्‍यावर हसू…

दोन्ही हात जोडत म्हणाला, “ सर, तुम्ही मला वाचवलं… नाय तर मेलो असतो रस्त्यावर.  “

जोडलेले त्याचे दोन्ही हात हातात घेऊन त्याच्या कानाजवळ जात म्हणालो, “ तुला एक गंमत सांगू का ?  तुला मी वाचवलं नाही… तुला वाचवलं त्या तिघांनी… ज्यांना कधी काळी तू तुझं रक्त देऊन वाचवलं होतंस… ! “ 

त्याच्या चेहऱ्यावरचे भाव झरझर बदलत गेले…. जणू अविश्वासाने तो माझ्याकडे पाहत होता…

गालावर हळूच चापटी मारत त्याला म्हटलं, “ बघतोस काय असा येड्या माझ्याकडं ? दुसऱ्याला जगवणारा, स्वतः कधी मरत नसतो… ! “ 

त्याने शून्यात कुठेतरी पाहत पुन्हा हात जोडले—- हा नमस्कार  होता, त्या “तिघांना” !!!

२४ ऑक्टोबर २०२१

© डॉ. अभिजित सोनवणे

डाॕक्टर फाॕर बेगर्स, सोहम ट्रस्ट, पुणे

मो : 9822267357  ईमेल :  [email protected],

वेबसाइट :  www.sohamtrust.com  

Facebook : SOHAM TRUST

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares
image_print