Category: विविधा

श्री तुकाराम दादा पाटील

0 ☆ विविधा ☆ आठवणींच्या साठवणी…. ☆ श्री तुकाराम दादा पाटील ☆ 

आयुष्याचा सारीपाट मांडून आपल्याला खेळवणारी नियती काही मजेचे, काही कठीण, खडतर,खेळ मांडून सारखी खेळवत असते. जोजवत  असते, वाढवत असते, घडवत असते. अचानकपणे ती बदलून जाते. चकीत करते. गुपचुपपणे लुटायला एकांतातील अत्यानंद देते. खूप मजा वाटते तो लुटताना. लोकाना वरून काहीच कळत नाही. पण भोगणा-याच्या काळजात लुटलेला व भोगलेला आनंद मावता मावत नाही. ही दिशाभुलीची मजा दिर्घकाळ टिकणारा आठवणींचा नयनमनोहर तलावच बनून जाते. मग त्या तळ्याकाठी वाढलेल्या गर्दसावलीच्या डेरेदार झाडाखाली किती काळ कसा फुलपाखरा सारखा निघून व हरवून जातो तेच कळत नाही. प्रतेक आठवण एक नवासरंजाम घेवून येते. आकंठ आनंदात न्हाऊ घालते. उनपावसातल्या श्रावण धारांचा लपाछपीचा खेळ मांडून आपल्यातच गुंतवून ठेवते. म्हणूनच आठवण कायमची आठवणीत रहाते. कधी बगल देवून निघून गेली तर परतून लगट करायला हटकून येते. अशा आठवणींचा तजेलदारपणा‌ कधीच शेळपटत नाही. ती आठवण आठवणारालाही कायम आपलेसे करून टाकते.

अशा आठवणींच्या साठवणीनाच जीवनाचे चैतन्यमय न संपणारे कोठार समजायला काय हरकत आहे.

हे कोठर कुलूप लाउन कधीच बंद करून ठेवता येत नाही. हवे तेव्हा खाडकन उघडून हव्या त्या आठवणींची मजा मनसोक्त लुटता येते. किंवा तिच्यातील कटूता आठवून एकलेपणातील आक्रोश मांडून आपल्याच अश्रूं सोबत वाहून ही जाता येते. वास्तवाशी सांगड घालून एखादी नवीन समस्या सहजतेने सोडवता येते. हेच आठवणींचे खरे सामर्थ्य आहे. म्हणूनच आठवणींचे मोल सर्वाधिक आहे. त्या आपल्या सोबत कायम असतात. कधीच हरवत नाहीत. सढळ हातानी वापरून सरतही नाहीत. त्याचा साठा कायम वाढतच जातो.

आठवणींचा समृद्ध साठा ज्यांच्याकडे आहे तो जगातील खराखुरा सर्वात गर्मश्रीमंत असे मी समजतो. तुमचे या बाबतचे मत काय? हे विचारण्याचा आगवूपणा मी नक्कीच करणार नाही. किंवा तुमची एखादी खाजगीतली आठवण सांगा असा. आग्रह ही धरणार नाही.पण तुमच्या आठवपाखराना  मनाच्या कैदखान्यात नका ठेऊ डांबून. त्यांना  मुक्तता द्या, मुक्तपणे वावरायला, संचार करायला. कारण त्याच तुमच खरं ऐश्र्वर्य चिवचिवाट करून जगाला सांगतील. तुम्हालाही आत्मिक

समाधान देतील. आठवणी वाटचाल करणा-या आयुष्याच्या वाटाड्या असतात. अस्वस्थ मनाला रिझवायला आठवणीसारखा दुसरा खेळगडी नाही. जपा त्यांना आपले मार्गदर्शक म्हणून.

©  श्री तुकाराम दादा पाटील

मुळचा पत्ता  –  मु.पो. भोसे  ता.मिरज  जि.सांगली

सध्या राॅयल रोहाना, जुना जकातनाका वाल्हेकरवाडी रोड चिंचवड पुणे ३३

दुरध्वनी – ९०७५६३४८२४, ९८२२०१८५२६

≈ ब्लॉग संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित ≈

सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी

 ☆ विविधा ☆ श्वान प्रेम – भाग – 2 ☆ सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी ☆ 

एकदा यूरोपच्या प्रवासात पॅरिस हून लंडनला जाताना इंग्लिश खाडी खालून जाणाऱ्या रेल्वेने प्रवास करायचा होता. त्यावेळी पॅरिस स्टेशनवर आम्हाला आमच्या सामानासकट उभ करण्यात आलं. 5 सात तगडे, कडक युनिफॉर्म मधील पोलीस भल्यादाडग्या उग्र कुत्र्यांना घेऊन आले. त्यांचं बोलणं नीट कळायच्या आधीच त्यांनी हातातल्या कुत्र्यांच्या साखळ्या सोडल्या. गाईडने सांगितलं होतं की तुम्ही शांत उभे राहा. ते कुत्रे काही करणार नाहीत. तरीही ते कुत्रे,सामान आणि आम्ही यांचं आक्रमकपणे चेकिंग करायला लागल्यावर, माझं काळीज बाहेर येऊन यूरोप यात्रे ऐवजी माझी जीवन यात्रा पूर्ण होणार असं मला वाटलं होतं.

देवांच्या गाई राक्षसांनी पळवून नेल्यामुळे त्या सोडवून आणण्यासाठी इंद्र देवांना सरमा नावाच्या कुत्रीने मदत केल्याची गोष्ट लहानपणी वाचली होती. श्री दत्तगुरू भोवती चार कुत्रे दाखविलेले असतात. त्याना वेदांचे प्रतीक  मानले जाते. छत्रपती शिवरायांच्या वाघ्या कुत्र्याची कथा सर्वांना माहित आहे. विशिष्ट ट्रेनिंग दिलेले कुत्रे गुन्ह्यांचा शोध लावण्यासाठी पोलिसांना मदत करतात. लष्कराकडे ही असे श्वानपथक असते. हे आणि आणखी असेच सन्माननीय अपवाद असतीलच. पण……

एका रविवारी सकाळी डोंबिवलीहून धाकट्या बहिणीचा फोन आला.तिच्याकडे मोठी बहीण रहायला आली होती आणि डोंबिवलीत राहणारी मधली  बहीण सकाळपासून तिच्याकडे येणार होती. हे सांगून बहिण म्हणाली तू लगेच निघून इकडे ये. कोकणातून आलेला फणस पिकला आहे.  तू आल्याशिवाय फणस फोडायचा नाही असं ठरवलंय. लवकर ये. मीही उत्साहाने डोंबिवलीला पोचले. बहिणींच्या भेटी आणि शिवाय फणसाचं मोठं आमिष होतं. आंब्या सारखाच मला फणस ही खूप प्रिय आहे हे सगळ्यांना माहीत होतं.   खूप गप्पा, हसणं, जुन्या आठवणी आणि  फणस.फणस खाऊन पोट भरलं पण गप्पा संपल्या नाहीत.’ मी आता निघतेच आहे’ असा घरी फोन करूनही अर्धा तास होऊन गेला होता.  डोंबिवली लोकलने घाटकोपरला येऊन मेट्रोनेअंधेरीला उतरले आणी समस्या सुरू झाली. एकही रिक्षावाला जोगेश्वरी पूर्वेला यायला तयार नव्हता. जोगेश्वरी हे माझ्या तोंडून पूर्ण बाहेर पडायच्या आधीच रिक्षावाले भरकन निघून जात होते. घड्याळाचा काटा पुढे सरकत होता आणि माझी अस्वस्थता वाढत होती इतक्यात 9 -10 वर्षांचा, चांगला दिसणारा मुलगा माझ्याजवळ आला आणि म्हणाला ‘ऑंटी, तुम्हाला रिक्षामध्ये कुत्रा चालेल का? एका रिक्षेकडे बोट दाखवून तो म्हणाला,’ ते रिक्षावाले काका तुम्हाला घरी सोडायला तयार आहेत. रिक्षामध्ये मी आणि आमचा रॉबिन आहोत. अडला हरी..च्या धर्तीवर नाईलाजाने मी म्हटलं, ‘चालेल’ मनाचा हिय्या करून मी अंग चोरून त्या रिक्षात बसले. रिक्षावाले काका म्हणाले,’ 5..7 रिक्षावाले तुम्हाला नाही म्हणता ना पाहिलं. म्हणून थांबलो. राजेश ला म्हटलं त्या काकूंना विचारून ये. जवळच जायचं असेल त्यांना. ‘हो जोगेश्वरी ईस्ट ला. थँक्स.’

राजेश म्हणाला,’ आमच्या रॉबिनला  रात्री रिक्षातून फिरायला आवडतं. मी रोज या काकांना घेऊन त्याला फिरवून आणतो. तुम्ही नीट बसा. रॉबिन तुम्हाला काही करणार नाही. राजेश च्या पलीकडे असलेला रॉबिन, सारखा रिक्षातून तोंड बाहेर काढत होता. माझं त्याच्यावर लक्ष होतंच.

अरे तो बघ,सारखा तोंड  बाहेर काढतो आहे. किती गाड्या, रिक्षा जात आहेत. त्याला आत घे.

‘ऑंटी, तुम्ही काळजी करू नका. रॉबिन खूप हुशार आहे. बस गाड्या आल्या की तो बरोबर तोंड आत घेतो. आमचा रॉबिन पूर्ण शाकाहारी आहे. म्हणजे ‘मी सुटले.’ मी मनातच म्हटलं. उकडलेले बटाटे त्याला खूप आवडतात.

मला नणंदेच्या घरचा’ सनी’ आठवला. ‘सनिलाना, आइस्क्रीम आणि घारगे खूप आवडतात. आणि दर गुरुवारी तो आम्ही बाहेरून परत यायची अगदी वाट बघत असतो. दत्ताच्या देवळातून येताना आम्ही प्रसादाचे पेढे आणतो ना, त्याला आधी चार पेढे भरविल्या शिवाय तो आम्हाला सोडतच नाही. ‘ त्यावेळी मी त्या गुरुवार लक्षात ठेवणाऱ्या सनीला चेहऱ्यावर हसू आणून, कौतुकाने मान डोलावली होती. नणंदेच्या सासरचे म्हणजे समर्था घरचे श्वान होते ते.

अंधेरी जोगेश्वरी अंतर कमी असली तरी ट्रॅफिक खूप होता  राजेश कौतुकाने  सांगायला लागला की, ‘आंटी, मागच्या महिन्यात आम्ही भेळेची, शेवपुरी ची तयारी करून बाहेर गेलो. आल्यावर बघतो तर उकडलेल्या बटाट्यांपैकी एकही बटाटा शिल्लक नाही. आम्ही रॉबिन ला खूप रागावले तर तो रुसून बसला. रडायला लागला. शेवटी त्याला जवळ घेतल्यावर रडायचा थांबला. ‘पुढे तो म्हणाला,’ या सीझनमध्ये रॉबिन ला आंबा आणि फणस खायला खूप आवडतं.’

मी दचकून, आश्चर्याने  रॉबिन कडे पहात राहिले. तेवढ्यात घर आलं. रिक्षातून उतरून मीटर पेक्षा जास्त पैसे देऊन रिक्षावाल्या  काकांचे आभार मानले. राजेश म्हणाला, ‘बाय ऑंटी.’ ‘बाय बेटा. सुखी रहा.’ आणि माझ्यासारखी आंब्या फणसाची आवड असणाऱ्या, पाठमोऱ्या रॉबिन ला मनापासून अच्छा करून त्याला त्या सन्माननीय अपवादान्च्या यादीत स्थान दिले.

©  सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी

जोगेश्वरी पूर्व, मुंबई

11.08.2020

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित  ≈

 ☆ विविधा ☆ घोरणे…काही गंमती ☆ सौ.अश्विनी कुलकर्णी ☆ 

 

झोपेत आपला आवाज आपल्याला येत नाही, पण आपल्या आवाजाने दुसऱ्याला जाग येणे,  झोप न लागणे, त्रास होणे ह्या गोष्टी होऊ शकतात….ह्यालाच घोरणे म्हणतात. ? हे सर्वांनाच ठाऊक आहे…हो न?

काही पाहिलेले अनुभव, तर काही ऐकलेल्या गोष्टीवरून लेखन प्रपंच….. कारण ह्यावर एकदा लिहायचंच होत!

घोरण्याचे प्रकार तरी किती पहा…..

काही लोक तोंड बंद ठेऊन नाकाने आवाज काढतात म्हणजे आवाज येतो. इतक्या जोरात ही प्रक्रिया सुरू असते की एखादा डास किंवा कोणताही कीटक सहज नाकात जाऊ शकतो.

काही लोक तोंडाने जोरजोरात आवाज काढतात आणि तेही वेगवेगळ्या सुरात!

काही जण तर चक्क फूसss फूसsss असा आवाज काढतात…. जणू आजूबाजूला खरच फणा काढलेला नाग आहे की काय अस वाटू शकतं.

काही लोकांचा तर नुसता घशातून आवाज येतो. जग इकडचे तिकडे झाले तरी चालेल पण एक लिंक लागलेली असते ती बदलत नाहीत. एक सूर…एक ताल

काही लोक तर घोरतात आणि झोपेत मधूनच बोलतातही!

काही लोकांच्या घोरण्याचा आवाज अगदीच वेगळा असतो… कधीही न ऐकलेला!

उताणे झोपलं की जास्त घोरलं जातं असे लोक म्हणतात… मग अशा घोरणाऱ्या व्यक्तीला एका अंगावर झोपण्याची सूचना दिली जाते.मग त्यावेळी तर घोरण्याचे सगळे सूर बदलतात, काही वेळा स्वतःपुरतेच राहतात.

काही वेळा एक अंगावर करूनही घोरणे बंद नाही झाले तर एखादी चापट मारली जाते, मग नवरा बायकोला किंवा बायको नवऱ्याला. काही वेळा तर चक्क गदागदा हलवलं जात!पण घोरणारी स्वारी स्वतःच्या ‘अंतरीच्या आनंदातच’ असते.

काही लोकांना तर घोरलेलं अजीबात सहन होत नाही. बायको घोरते म्हणून नवरोबा कानात कापसाचे बोळे घालतात, तरीही घोरणे ऐकू येत.. मग कानावर हात ठेवणे, त्यावर उशी ठेवणे… असे विविध प्रकार एका घोरण्यामुळे होत असतात.

कित्येक नवरा बायकोमध्ये घोरण्यावरून भांडणेही होतात. नवरा बायकोला म्हणतो मी घोरतच नाही कधी, तूच घोरतेस. पण नवऱ्याचा अनेकदा गोड गैरसमज असतो की आपण घोरतच नाही. किंवा काही वेळेस उलट परिस्थितीही असते. नवरा घोरतो, बायको नाही. घोरणे जास्त झाले की चिडून, चिमटा काढणे, हलकेच ढकलणे असेही होत….

अनेक वेळा आपण घोरतच नाही असे म्हणणाऱ्यांचे घोरण्याचा रेकॉर्डिंग ही केलेलं मी ऐकलंय! कमालच वाटली.

घरी जेष्ठ नागरिक असतील तर खूप वेळा ते ही घोरतात, पण त्यांना कस काय बोलायचं? म्हणून सहन करणंच भाग असत.

अनेक लहान मुलंही घोरतात…. अगदी मोठ्यांसारखं! मग खेळून दमला असेल म्हणून घोरतोय अस समर्थन केले जात.

काही वेळेस घरातील सगळेच घोरतात, पण कुणाला कुणाचाही त्रास वाटत नाही… कारण सगळेच शांतपणे पण घोरत झोपलेले असतात.

एकूण काय घोरणे ह्याच वैज्ञानिक कारण काहीही असो पण काही निरीक्षणांवरून त्याच्या गमती जमती लिहाव्या वाटल्या…

आणि ‘घोरणे’ हा ही लेखनाचा विषय होऊ शकतो असे वाटल नक्कीच?

© सौ अश्विनी कुलकर्णी

सांगली  (महाराष्ट्र)

मो – 9421225491

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित  ≈

श्री अमोल अनंत केळकर

 ☆ विविधा ☆ इथे साहित्याचे साचे मिळतील ☆ श्री अमोल अनंत केळकर ☆ 

पत्ता: माझी टवाळखोरी  मॉल, हास्यदा रोड, टवाळपूर, ४२०४२०

‘हॅलो, नमस्कार, बोला ….

‘टवाळखोरी मॉल’ आहे ना हा?’

‘हो, हो. बोला की’

‘आम्हाला  मॉल  बघायला यायचे होते आज. प्रसिध्द्व ’फॉरवर्डकार’ खेळकर यांनी त्यांचा  रेफरन्स देऊन तुम्हाला  फोन करायला सांगितलय. आम्ही  त्यांचे जवळचे स्नेही.  अपॉईनमेंट  घेऊन यावे लागते ना तुमच्या मॉलला  म्हणून फोन केला.’

‘बरं बरं. पण शनिवार/रविवार बुकींग फुल्ल आहे हो. सोमवार नंतर नाही का जमणार?’

‘बघा ना  प्लिज.’

‘खेळकरांनीच  सांगितले, माझे नाव सांगा, देतील अपॉईमेंट.’

‘आता तुम्ही एवढं मोठं नाव घेतलय. नाही कसं म्हणणार?  या दुपारपर्यत!’

………………………………………..

‘नमस्कार!  आम्ही तुम्हाला  सकाळी फोन केला होता.’

‘हो हो, या या.’

बोला, काय पाहिजे तुम्हाला ?

आम्हाला पूर्ण मॉल  कसा आहे,  म्हणजे कुठे काय आहे, कुठे कोणत्या प्रकारचे साचे आहेत, हे  सांगाल का, मग आम्ही ठरवू.’

‘ठीक आहे.  हे  बघा  आमच्या कडे  सर्व प्रकारचे, सर्व विषयावरील  लेखन – साचे मिळतील.  तुम्हाला ते  कुठल्या सोशल मीडियावर पोस्ट करायचे आहेत, त्यानुसार ते ठरवावे लागतील.’

‘म्हणजे?

म्हणजे असं बघा, तुम्हाला  व्हाट्सअप/सिग्नल/टेलिग्राम साठी पाहिजे असेल तर पहिला मजला. फेसबुक/ब्लॉग या मंचासाठी दुसरा मजला.  या दोन्ही मजल्यावर जाण्यासाठी  काही फी नाही म्हणजे ’विंडो शॉपिंग’ सारखं नुसतं फेरफटकाही मारू शकता.  तिथे  प्रत्येक मजल्यावर परत  वेगवेगळे विभाग आहेत.  वाढदिवस शुभेच्छा/ आभार/व्हिडीओ, दिन विशेषानुसार लेखन ( स्मृती दिन/जन्म दिन ), गुड मोर्नीग  ते शुभ  रात्री  – गुलाबाची फुले/निसर्गचित्र सोबत एखादा  मराठी/हिंदी/इंग्रजी सुविचार, धार्मिक दिन विशेष,सण, परंपरा, प्रासंगिक  घटनेवर मिम्स, तसेच इतिहासातील  कोण कुणास, केव्हा काय म्हणाले/लाव रे तो व्हिडीओ, लघुकथा, रहस्य  कथा, बालगीते, विडंबन,  असे हटके विभाग  आहेत. सध्या दोन्ही मजल्यावरचे ’राजकारण’विभाग मात्र एकदम  फुल्ल आहेत. तिथे मात्र तुम्हाला किमान १० दिवस आधीच  नाव नोंदवून यावे लागेल.’

‘एक मिनिट हं….  हा  बोला  राम भाऊ.’

‘काय म्हणता  कंप्लेंट करायची आहे ?   अहो मग  ग्राहक सेवा विभागाला  फोन करून तक्रार  नोंदवा.  हा घ्या  नंबर ४२०४२०४२०….  काय? मी ऐकून तरी  घेऊ?  बर  सांगा…..  काय म्हणता? या विनोदाने  अपमान होतोय ?  कुठला विनोद?   रामभाऊ  तुम्ही आमचे नियम वाचलेत का?  ? एकदा विकत घेतलेल्या साहित्यावर काही आक्षेप असल्यास २-३ तासात बदल करून घ्यावेत, नंतर तक्रार चालणार नाही ? असं स्पष्ट  लिहिलंय आम्ही.  आता हा विनोद एव्हढा व्हायरल झाला, कुण्या ज्ञानवंताने तुम्हाला जाब विचारला मग जागे झालात तुम्ही?  तरी देखील तुम्ही तक्रार नोंदवा आम्ही योग्य तो बदल करून देऊ’

‘हा! सॉरी हं… मधेच फोन आल,  हे  रामभाऊ आमचं नेहमीचं गि-हाईक.’

‘असू दे असू दे, पण तिसर्‍या मजल्यावर काय आहे?

‘हा तिथे जाण्यासाठी मात्र तुम्हाला आमचे ’प्राईम कस्टमर’ असणे आवश्यक आहे. तो खास लोकांचा ’ट्विटर’ विभाग आहे.  ट्विट बद्दलची सर्व माहिती’अ’पासून’’ज्ञ’ पर्यत, ट्विट्स वगैरे आम्ही सर्व शिकवतो. कमी शब्दातील अनेक’ट्विट’तिथे तुम्हाला सहज मिळतील.  ते कसे पोस्ट करायचे त्यावर  रिट्विट कसे करायचे,  ते व्हायरल कसे करायचे,  इतरांना फाँलो कसे करायचे, फाईल अपलोड करून डिलीट कशी करायची इ इ इ…. तिथे मेंबरशीप घेण्यासाठी तुम्हाला हा फॉर्म भरून द्यावा लागेल.’

‘आणखी एक प्रत्येक मजल्यावर, प्रत्येक विभागात  भाऊ, अण्णा, आक्का, तोडकर, काटकर  असे अनेक  मार्गदर्शक आहेत, ते तुम्हाला हवे तसे साहित्य, हव्या त्या शब्दात/प्रकारात लगेच करून देतील. आणि हो  १००० रु च्या खरेदीवर  एक’ऑनलाईन स्पर्धेसाठी  तुमचा एक व्हिडीओ’आम्ही  फ्री मध्ये बनवून देऊ,  ही स्पेशल ऑफर फक्त काही दिवसासाठी बर का… बरं मग येताय मॉल पाहून?’

‘हो हो…’

………………………………………

मंडळी, एक चिमटा काढा स्वतःला.  अहो हळू हळू  किती जोरात काढलात? दुखलं ना?

अहो, स्वप्नात नाही आहात हे  सांगण्यासाठी सांगितलं चिमटा काढायला.  होय स्वप्न नाहीय हे येत्या  गुढीपाडव्याला हा ‘टवाळखोरी मॉल’ सुरु होतोय तेव्हा अवश्य भेट द्या

(टवाळखोर मालक) अमोल टवाळपूरकर 

*आमची ’टवाळपूर’ सोडून कुठेही शाखा नाही 

 

©  श्री अमोल अनंत केळकर

बेलापूर, नवी मुंबई, मो ९८१९८३०७७९

poetrymazi.blogspot.in, kelkaramol.blogspot.com

सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी

संक्षिप्त परिचय 

संप्रत्ति – प्रथम रिजर्व बैंक ऑफ इंडिया व नंतर आई डी बी आई,  डेप्युटी मैनेजर म्हणून स्वेच्छानिवृत्ति

आवड – वाचन, लेखन, संगीत व प्रवास

प्रसिद्ध साहित्य – लोकसत्ता, साप्ताहिक सकाळ, श्री दीपलक्ष्मी, ललना, विवेक, भटकंती, रूची, मेनका, अथश्री , ब्रह्मवार्ता, चार चौघी वगैरह

दिवाळी अंक – मानिनी, अनुराधा, उत्तम कथा, हेमांगी यामध्ये प्रवासवर्णन वर लेख

इतर – ललित लेख, कथा, टी व्ही व रेडिओवर कार्यक्रम, परिक्षक म्हणून तसेच अनेक मंडलमध्ये विविध  विषयांवर भाषणे

पुस्तके – देशोदेशींचे नाभांगण  (माननीय यशवंतराव चव्हाण वांग्मय परितोषिक प्राप्त), चला आसामापासून अंदमान पर्यंत, निसर्गरम्य सातारा, सफर अलीबागची (शालेय विद्यार्थ्यासाठी), ओंजळीतली चांदणफुळे

 ☆ विविधा ☆ श्वान प्रेम – भाग – 1 ☆ सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी ☆ 

लग्न होऊन मी आगाशी ला म्हणजे विरारच्या पुढे राहायला गेले. कोकणातल्या सारखे मागे पुढे अंगण विहीर छोटी वाडी असलेले ते घर होते. साहजिकच घरात विठू नावाचा लाडका कुत्रा  सोबतीला होता.

लहानपणापासून माझं कुत्रा या जमातीशी अजिबात पटत नाही. पण विठू म्हणजे सासर घरचं इमानी श्वान होतं. मी विठू बरोबर सुरक्षित अंतर राखून राहिले. त्यानेही माझी फारशी दखल घेतली नाही .माझा अलिप्तपणा एखाद्या सूज्ञ वृद्धा सारखा त्याने सहन केला. एक-दोन वर्षातच  वृद्धत्वामुळे विठू  ‘विठू चरणी’ विलीन झाला. त्यानंतर अर्थातच घरात पुन्हा श्वान प्रवेश झाला नाही.

जोगेश्वरीला रहायला आल्यावर रस्त्यावर भटकणाऱ्या कुत्र्यांमुळे माझ्या त्यांच्याविषयीच्या नाराजीत भरच पडली. दिवसभर झाडाखाली नाहीतर मातीच्या खळग्यात डाराडूर झोपणारे हे प्राणी रात्र झाली की ताजेतवाने होतात. आणि अपरात्री तारस्वरात चित्र विचित्र आवाजाने आपल्या झोपेचे खोबरे करतात. अनेक श्वानप्रेमी रस्त्यावरच्या कुत्र्यांना इतकी बिस्किटे खायला घालतात की नंतर ही बिस्कीटही त्या कुत्र्यासारखीच ठिक ठिकाणी लोळत पडलेली असतात. अशाच एका श्वानप्रेमी बाईला मी एकदा म्हटले की ‘अहो,आता तो मारी खाऊन खाऊन कंटाळला आहे. क्रिमची बिस्किट घाला त्याला. माझा उपहास लक्षात न घेता ती म्हणाली, ‘नही उसे मारी ही प्रिय है. आज शायद उसकी तबियत ठीक नही है.’

आमच्या लहानपणी भटके कुत्रे पकडून नेण्यासाठी म्युनिसिपालिटीची गाडी येत असे. पण हे हुशार प्राणी आधीच तिच्या वासाने पळून लपून बसत. नंतर त्यांच्या नसबंदी ची योजना आली. कागदोपत्री या योजनेवर लाखो रुपयांचा खर्च झाला. पण मूळ समस्या रस्तोरस्ती आरामात वाढत राहिली आणि अशा भटक्या कुत्र्यांच्या चावण्यामुळे मृत्यू  झाल्याच्या बातम्यात आणखी भर पडली.

अनेक श्वानप्रेमी त्यांच्या लाडक्याला गळ्यात पट्टा बांधून रस्त्यावर फिरवीत असतात. त्यावेळी रस्त्यांवरील कुत्रे त्यांच्या अंगावर भुंकून भुंकून आपल्या हद्दीत अतिक्रमण  केल्याबद्दल त्यांना तंबी देतात. हे पाळीव लाडके हमखास रस्त्याच्या मधोमध विधी उरकतात. आणि साखळी हातात धरून श्वानप्रेमी ती बाललीला कौतुकाने पहात असतात. अशा एका श्वान प्रेमी तरुणीला मी एकदा  हटकले .तेव्हा रागारागाने माझ्याकडे पहात ती म्हणाली,

‘Surely we have a right to bring  our pets to the streets.’

‘Definitely. But  you  also have a duty to clean up after your  pet.’

माझ्यासारख्या पिकल्या केसांच्या बाईकडून तिला तिच्याच भाषेतल्या उत्तराची अपेक्षा नव्हती. ती आश्चर्याने माझ्या कडे पहात असताना आमचा वाद विवाद ऐकून, माझ्यासारखे फिरायला बाहेर पडलेले व इतर लोक गोळा झाले. त्यांनी माझ्या सुरात सूर मिळवला

‘What she says is right.’

‘हा. बराबर है. ध्यान नही रहता तो  वो गंदगी चप्पल बूट के साथ हमारे घर तक आती है.’

तेवढ्यात मी पर्स मधली प्लास्टिक पिशवी काढून तिच्यासमोर धरली आणि म्हटलं,

‘Use  this for  to-day and  don’t forget  next time. ‘

नाईलाजाने तिला ते काम करणं भाग पडलं. मला तात्पुरतं समाधान मिळालं. कारण सगळ्या श्वान  प्रेमींच्या वेळा सांभाळून त्यांना प्लास्टिक पिशव्या देणं अशक्य होतं.

क्रमशः….

©  सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी

≈ ब्लॉग संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित  ≈

 ☆ विविधा ☆ विदुषक ☆ सौ. श्रेया सुनील दिवेकर ☆ 

मोठं लालबुंद नाक, लिपस्टिकने गालावर बनवलेले दोन मोठे लाल गोळे भरपूर पावडर लावून गोरापान बनवलेला चेहरा, लालचुटुक ओठ, फ्रीलचा झगा, मोठ्या पट्यांची विजार आणि गोंडे असलेली मोठी टोपी. चेहर्‍यावर वेगवेगळे हावभाव, मिश्कील हास्य, आणि विचित्र उचापती करत जेव्हा हा विदुषक रिंगणात उतरतो तेव्हा हा सगळा अवतार पाहीला की नकळत मोठ्यांच्या चेहर्‍यावर हसू आणि लहान मुलांच्यात हलकल्लोळ माजतो.

एखादा बुटका आणि दुसरा अतिउंच अशी जोडी जेव्हा क्रिकेट खेळते आणि मुद्दामून आपला चेंडू मुलांच्यात फेकत बॅट टाकून पाळायला लागते तेव्हा सारे अगदी पोटभरून हसतात.

एखाद्या सायकल स्वाराची सायकल चोरतात किंवा रिंग मास्टरलाच घाबरवण्यासाठी मुद्दाम वाघाची डरकाळी काढून पळून जातात. अश्या अनेक मनोरंजक उचापती करत लोकांना मनमुराद हसवतात. त्यांचे काही क्षण का असेना आनंदात घालवतात सगळे टेंशन विसरायला लावतात.

लहानमुलांच्या टाळ्यांच्या गजरात स्वतः ला विसरून जगाला हसवतात.

लोकांसाठी हा केवळ एक विदुषक असतो चित्र विचित्र रूप घेऊन हसवणारा. पण माझ्या मते तो एक उत्तम कलाकार असतो. किती सहजपणे तो सार्‍यांना हसवून जातो. स्वतःची दुःख बाजूला सारून, सतत चेहर्‍यावर स्मित हास्य ठेवत उत्तम अभिनय पार पाडतो. त्याच्या चेहर्‍यावरुन त्याच्या मनात चाललेली तगमग तो अजिबात जाणवून देत नाही कोणाला.

फक्त सर्कशीतच विदुषक असतो असं नाही बरं का, तर पूर्वीच्या काळी कामाचा ताण कमी व्हावा आणि मनाचे मनोरंजन व्हावे म्हणून राज्याच्या दरबारी विदुषकाला मानाचे स्थान होते. त्यातले कृष्णदेवराय ह्यांच्या दरबारातील तेनालीराम हे खूप प्रसिद्ध झाले ज्यानी मनोरंजना बरोबर राज्याचा मार्गदर्शक म्हणून भूमिका निभावली आणि अनेक अडचणींवर तोडगे काढले.

सध्या वर्तमानपत्रात व्यंगचित्र काढून व्यंगचित्रकार  विदुषकाचीच भूमिका बजावतो. ते वेडेवाकडे चित्र पाहून सकाळच्या वेळी आपल्या चेहर्‍यावर हास्य उमलवतो.

आपल्या तान्हुल्यांसाठी बरेचदा आई विदुषक बनते, स्वतःची सारी दुःख, तणाव बाजूला ठेवून सुंदरसा विदुषकाचा मुखवटा घालत दुःखाचा लवलेश ही चेहर्‍यावर न आणता उत्तम अभिनय साकारते फक्त त्याच्या चेहर्‍यावर हास्य उमलावे म्हणून.

मला आठवतं माझी एक मैत्रीण होती, ती कायम अशी विदुषकासारखी वागत होती. काहीतरी विचित्र करून हसवायची सगळ्यांना, आम्ही तिला जोकर म्हणूनच ओळखत होतो. आत्ता कळतं की तो अभिनय करून ती अनेक ठिगळं लपवण्याचा प्रयत्न करत होती.

आयुष्यात विदुषकाचा मुखवटा घालून किरदार निभावणे फार अवघड आहे. आज समाजात असे अनेक जण आहेत जे ह्या विदुषकांना हिणवतात त्यांना कमी दर्जा देतात पण हे फार महत्वाची भूमिका पार पाडत आहेत. विदुषकांमुळे आपण काही काळ का होईना आपली सारी दुःख विसरून पोटभर हसू शकतो.

जरा बघा प्रयत्न करून जमतं का हसवायला त्यांच्या सारखे. जे ओठ बोलू शकत नाहीत ते त्यांचे डोळे बोलून जातात. बघा त्यांच्या डोळ्यात काही समजते का?? कदाचित ते अस सांगत असतिल की आम्ही पण माणूस आहोत आम्हाला हिणवू नका.

मी एवढच म्हणेन त्यांना हिणवण्या पेक्षा त्यांचा मुखवटा घालून तुम्हालाही त्यांच्या प्रमाणे सगळ्यांना हसवता येतं का पहा… काहीकाळ का होईना सारी दुःख विसरायला लावून काही आनंदाचे क्षण कोणाला देता येतात का ते पहा..

सहज मनाच्या कोपऱ्यातून

©  सौ. श्रेया सुनील दिवेकर

मो 9423566278

28.01.2012

≈ ब्लॉग संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित  ≈

सौ. सुनिता गद्रे

 ☆ विविधा ☆ बालपण देगा देवा – भाग 2 ☆ सौ. सुनिता गद्रे ☆ 

माझी तिच्याच एवढी आणखी एक चिमुकली मैत्रीण!… तिचा जास्तीत जास्त मुक्काम आमच्या बागेत असतो. सकाळी- सकाळी हातात एक कुंडा घेऊन आमच्या बागेत बकुळीची फुलं वेचायला जेव्हा ती येते तेव्हा तिला स्वेटर घालण्यासाठी परत पाठवावं लागतं. थंडीने नुसती कुडकुडत असते बिचारी. मला जेव्हा रिकामा वेळ मिळतो तेव्हा बकुळीच्या फुलांचे गजरे  करणं हे आमचं आवडतं काम असतं.काही झाडांच्या मोठ्या पानांना काड्या टोचून पत्रावळी, द्रोण बनवणं तिला खूप आवडतं….तिच्याआजीकडून ती शिकलीय ते करायला…. मग खोटी खोटी देवपूजा आणि पाठोपाठ पत्रावळीवर नैवेद्य ठेवणं हे तर आलंच.

ती परी कल्पनात मग्न असते. परिकथा तिला फार आवडतात.खूप घेराचा छानसा फ्रॉक घातलेली ,मोकळ्या कुरळ्या केसांवर  फुला फुलांचा हेअर बँड लावलेली ,बागेत फुलं, पानं निरखत कल्पनेतल्या फुलपाखरांबरोबर ,पक्षांबरोबरहितगुज करणारी ही वनकन्यका खूपच लोभस दिसते.

“तू मोठेपणी कोण होणार?” ” परीराणी” तिचं उत्तर असतं. तर इतर दोघींची उत्तरं असतात, “मी तिचल होनाल, “मी आई होनाल. असाच एक माझा छोटा मित्र, तो जरा याबाबतीत कन्फ्युज्डच असतो. “मी बार्बर होणार ..नाही नाही मी मेकॅनिक…नाहीतर प्लंबरच होणार.” तो सांगतो. उच्चारात बोबडे पणा नाही, स्पष्ट साफ आवाजात तो आपल्या भावी करिअरचा प्लॅन सांगतो….. अजाणतेपणाने!

.. त्याला राजा राणीच्या गोष्टी नाही आवडत.चिऊ-काऊच्या गोष्टीची तो वाट लावून टाकतो.”शेण म्हणजे काय?मेण म्हणजे काय?म्हातारीआजी भोपळ्यात कशी मावेल?” असे त्याचे प्रश्न असतात. पक्षी, प्राणी, जनावरे बोलतात,यावर त्याचा विश्वास नाहीय. त्यामुळे  इसापाच्या नीतिकथा फेल! त्याला अगदी व्यावहारिक म्हणजे फुगेवाला,ट्रॅफिक पोलीस,रस्त्यावर भटकणारा कुत्रा अशा कुणाचीही जुळवून रंजक केलेली गोष्ट आवडते.

त्याचे सगळे खेळ मैदानी असतात. त्याच्या बरोबर मला फुटबॉल,बास्केटबॉल, क्रिकेट असले खेळ खेळावे लागतात… आणि कायम त्याला जिंकुनही द्यावे लागते. मुद्दामच थकल्याचं नाटक करत मी खाली बसले की “तुझे पाय चेपून देतो” म्हणत पाय चेपता चेपता हळूहळू माझ्या मांडीवर डोके ठेवून तो झोपी जातो. त्याचा चेहरा पाहताना सुख सुख म्हणजे दुसरे काय? ते हेच असा विचार मनात येऊन मला आनंद वाटतो.

छोट्या मुलांना माझ्याबरोबर खेळायला आवडते आणि मलाही त्यांच्याबरोबर खेळायला. ते आपल्या भावविश्वात मला घेऊन जातात .त्यांची सुखदुःखे माझ्याबरोबर शेअर करतात आणि त्यांच्या सहवासात मी माझी प्रापंचिक शारीरिक-मानसिक दुःखं विसरून जाते.

वयाने सत्तरी ओलांडलेली मी मनाने लहान होऊन जाते. कधी वास्तवाची जाणीव झाली की माझं म्हातारपण मला डिवचू लागतं. पण त्याला न जुमानता देवाजवळ मी हेच मागणे मागते, ‘देवा मनानं का होईना मला बालपणातच ठेव. मला बालपण उपभोगू दे. ते सुख तू माझ्यापासून कधीही हिरावून  घेऊ नकोस.’

समाप्त

© सौ. सुनिता गद्रे,

माधव नगर, सांगली मो – 960 47 25 805

≈ ब्लॉग संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित  ≈

सौ. सुनिता गद्रे

 ☆ विविधा ☆ बालपण देगा देवा – भाग 1 ☆ सौ. सुनिता गद्रे ☆ 

“लाजू दंगा नको कलू… आनि त्या गुबूगुबू बालाला धक्का का देतोछ…पलेल ना तो” काही वर्षांपूर्वी आमच्या घरात या आणि अशा पूर्ण बोबड्या वाक्यांची तोफ झाडली जायची. वर्गातल्या बाई… एक ओढणी ची साडी नेसलेल्या…. म्हणजेच माझी चार वर्षाची चिमुरडी मैत्रीण शाळा शाळा खेळत असायची. हॉलच्या मध्यभागी वर्तमानपत्रा सोबत येणाऱ्या वीस-बावीस पुरवण्या उभ्या आडव्या रांगेत व्यवस्थित लावून वर्ग सजलेला असायचा. एकीकडे कोपर्‍यात देवघरातील घंटा आणि एक-दोन वह्या पण ठेवलेल्या असायच्या.ज्या पुरवणीवर जे चित्र असेल ते त्या मुलाचे किंवा मुलीचे नाव.मी सुद्धा त्या वर्गातील एक विद्यार्थिनी असायचे.पण माझे स्टेटस जरा वेगळे.. त्यामुळे मला सोफ्यावर बसणे अलाऊड  असायचे आणि मधून मधून इकडे तिकडे जाणे पण!

घंटा वाजायची.. शाळा सुरू व्हायची. नंतर “छुनिता तू छगल्यांना प्लालथना छांग.” बाईंची ऑर्डर यायची. प्रार्थनेनंतर मग आमच्या बाई हजेरी घ्यायच्या

“व्यायाम कलनाला मुलगा.. झोपाल्यावल बछलेली मुलगी…. छोतं गुबुगुबू बाल… छोनाली.. लाजू…..” अन् सगळ्यात शेवटी “छुनीता गदले!”

सर्वांची मी हजर- हजर म्हणत प्रॉक्सी हजेरी लावायचे.

सकाळची ऑफिस, कॉलेज वाल्यांची गडबड संपलेली असायची आणि मी निर्धास्तपणे मोबाईल मध्ये गर्क व्हायचे. इकडे बाईंचा बोबड्या बोलात अभ्यास, बडबड गीते असं रुटीन चालू असायचं. पण मध्येच

“छुनीता, नो मोबाईल.. अभ्याछ कल अभ्याछ..! पलिच्छा तोंदावल आलीय.” असा ओरडा पण मला खावा लागायचा.

मग मधली सुट्टी व्हायची. डबा खात बसलेल्या मुलांच्या डब्यातील पदार्थ चेक करताना बाईंच्या तोंडाचा पट्टा चालू असायचा. “लोज छांगते ना, पोली भाजी आना.. छक्ती देनाले पदाल्थ आना म्हनून!… हे कुलकुले, मॅगी अछले जंकफूद आनू नका… उद्यापाछून मी तुमाला छिक्छाच कलनाले.”

कधी शाळा लवकर सुटायची. तर कधी दोन -तीन तास चालायची. बाईंची गुंजणारी अधिकारवाणी ऐकू न आल्यामुळे जरा हॉल मध्ये डोकावून पाहिलं तर बाई आपली साडी सोडून त्याचे पांघरूण करून सोफ्यावर आरामात झोपून गेलेल्या असायच्या. आता ती मैत्रिण मोठी झाली आणि आमच्या मैत्रीत अंतर पडले.

माझी एक दुसरी बाल मैत्रिण कायम स्वयंपाक घरातच घुटमळते. नेहमी आजी जवळ राहते. शनिवारी-रविवारी आई-बाबांकडे! तिचे खेळ वेगळेच असतात. ती कधी भाजीवाली… कधी हॉटेल वाली.. कधी इस्त्री वाली.. कधी धुणीभांडी करणारी मावशी… तर कधी आई -बाबां- बाळ खेळातलीआई ! तासन् तास ती या खेळात रमते. कधी माझ्या ऑर्डर प्रमाणे साउथ इंडियन.. चायनीज.. इटालियन.. पंजाबी जेवणाचे पार्सल मला पाठवून देते. मोजून पैसे घेते. कधी माझं संबोधन आजी, कधी काकू, तर कधी वहिनी, मॅम…. वगैरे वगैरे… ते तिच्या व्यवसायाप्रमाणे बदलत असते. अगदी बोबड-कांदा  नाहीये, पण र, ट, ठ,ड वगैरे कठिण अक्षर जरा वर्जच!

“वयनी लादी पुसते.पण आज कपले नाही धुनाल.आज माझं अंग थनकतंय… घली जाऊन औषध घेऊन झोपनाल… काल माझ्या नवल्यानं मला माललं बघा…उगीचच… आमतीत मीथ कमी पललं तल मालतात काअशं?”… तिच्या चेहऱ्यावरचे भाव,शब्दातून प्रकट होणारं व्यथित मन, मला फार काही सांगून जात असतं. ती वठवणाऱ्या सगळ्याच भूमिकेतील तिचा अभिनय, कल्पनाशक्ती खरंच दाद देण्यासारखीच असते. मोठेपणी ती छान अभिनेत्री बनेल असा मला विश्वास वाटतो.

पण तिच्या आईला केवढं टेन्शन!”काकू हिला कधी कळणार हो. एक दिवशी तिनं आपलं रडगाणं सुरू केलं. “हिला कित्ती पोएम, बडबड गीतं मी शिकवलीत. नको तेव्हा म्हणते. पण आमच्या दोघांच्या ऑफिसातले सहकारी.. चार-पाच जण.. आले होते. हिला पोएम म्हणण्यासाठी किती आग्रह झाला. पण ही पठ्ठी त्यांच्यासमोर चक्क झाडू- फरशी करायला लागली. खेडवळ भाषेत बोलायला लागली.आम्हाला इतकं लाजल्यासारखं झालं. दोन्ही घरात ढिगानं खेळणी आहेत. पण ही त्यांना हात पण लावत नाही.

“मग तिनं काय करायला हवंअशी तुझी अपेक्षा आहे?

अगं या लॉक डाऊनमुळं तिनं अजून शाळेचे तोंड सुद्धा पाहिलेले नाही.तिला मित्र-मैत्रिणी नाहीएत. आजी कडं मजेने राहते.कधी हट्ट नाही कि रडणं नाही आणि सगळीच मुलं आपण गाणं म्हण म्हटलं की म्हणतातच असं नाही. नाही तिला निर्जीव खेळण्यात इंटरेस्ट. पण तू तिची स्मरण शक्ती, तिचा अभिनय पाहिला नाहीस का? समोर जी माणसे दिसतात,जसे वागतात,त्याला कल्पनाशक्तीची जोड देऊन.. त्या भूमिकेत शिरणं ही साधीसुधी गोष्ट नाही. तिचा हा गुण तुला कधी जाणवला नाही? हे असं कायम नाही राहणार. चिंता करू नको. मोठी झाली की ती आणखी वेगळ्या वेगळ्या भूमिकेत वावरु लागलेली दिसेल. तिच्या कलागुणांना प्रोत्साहन दे. आणि तिला सायकॉलॉजिस्टकडं घेऊन जाऊन कौन्सलिंग करुन घेण्याचा वेडा विचार सोडून दे. तू स्वतःचं बालपण आठव आणि आईच्या भूमिकेत शिरुन तिला समजून घे.”माझं

बोलणं बहुतेक तिला पटल्या  सारखं वाटलं.

            … क्रमशः

© सौ. सुनिता गद्रे,

माधव नगर, सांगली मो – 960 47 25 805

≈ ब्लॉग संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित  ≈

सौ. उज्वला सुहास सहस्रबुद्धे

☆ विविधा ☆ आमची‌ अंदमान सफर… भाग-5 ☆ सौ. उज्वला सुहास सहस्रबुद्धे ☆

आता आमच्या ट्रिपचा शेवटचा टप्पा होता. सकाळी साॅ मिल बघायला गेलो. जंगलातील सांगवान सारखे पालव लाकूड तोडून त्याच्या फळ्या समुद्रावरील जहाजातून इंग्लंडला  नेण्याच्या दृष्टीने ब्रिटिशांनी ही मिल उभारली होती.तिथे रेल्वे मार्ग ही ब्रिटिशांनी केला होता. अजूनही ती मिल चालू आहे. पाल्लव लाकूड खूप टिकाऊ आणि वाळवी न लागणारे असल्याने त्याला खूप किंमत आहे. आम्ही मिल पाहिली आणि बाहेर असलेल्या लाकडी वस्तूंच्या दुकानात थोडीफार खरेदी केली. आत्तापर्यंतचा प्रवास समुद्रावर झाला होता.इतका समुद्रप्रवास मी तर प्रथमच केला होता. मन सतत समुद्रावर तरंगतच होतं जणू! प्रसन्न हवा होती, त्यामुळे फिरणे कंटाळवाणे वाटले नाही.

परतीच्या प्रवासात पाॅंडेचरी बीचवर राहायला मिळाले. तेथेही पोंगल सणाच्या सुट्टी मुळे माणसांचा समुद्र च होता! उत्साही तरुणाई येथे एन्जॉय करत होती.. ऑरोव्हिलाची छोटीशी ट्रीप करून आम्ही चेन्नई ला जाण्यासाठी निघालो.

वाटेत महाबलीपुरम चे मंदिर आणि इतर मंदिराचे भग्नावशेष पाहून भारतीय संस्कृती किती प्राचीन आहे हे दिसून येत होते. तिथून चेन्नई ला आलो. एक दिवस चेन्नई मुक्काम होता.

या दहा-बारा दिवसात समुद्राची किती रुपे डोळ्यासमोर येत होती!  कॅमेरात स्वतःला बंदिस्त करून त्या प्रत्येक ठिकाणाची साक्ष आम्ही इथे आल्यावर पाहू शकत होतो.

अंदमानच्या ट्रीपचे ध्येय जरी ‘सावरकरांचा सेल्युलर जेल’ बघण्याचे असले तरी निसर्गाचा हा समुद्रावरचा नजारा बघणे हे सुद्धा अवर्णनीय सुख होते. रोज बघितलेल्या त्या समुद्राच्या  लाटा माझ्या मनात विचारांच्या असंख्य लाटा उमटवत असत! त्या लाटा मनाच्या किनार्या वर आपल्या पाऊलखुणा उमटवत होत्या, त्यांना थोडं कोरीव रुप देण्याचा हा माझा प्रयत्न!

समाप्त

© सौ. उज्वला सुहास सहस्रबुद्धे

≈ ब्लॉग संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित  ≈

डॉ. व्यंकटेश जंबगी

संक्षिप्त परिचय

शिक्षा – बी.ए.एम्.एस्. एम्.ए.(संस्कृत), आयुर्वेदाचार्य, पी.जी.डी.एच्.ए., निवृत्त प्राध्यापक

प्रकाशित साहित्य –
पावसाचं वय..काव्यसंग्रह, तुझं घर माझं घर..कथासंग्रह, व्रात्यकथा….विनोदी कथासंग्रह, पाच प्रयोगक्षम एकांकिका, बालमंच..बाल एकांकिका, विषय विविधा(निबंध), बीसीजीपासून इसीजीपर्यंत…आरोग्य लेखसंग्रह.

पुरस्कार – 1. उत्कृष्ट वाड्मय निर्मिती..महाराष्ट्र शासन 2018. 2. बाल साहित्य परिषद,कोल्हापूर. 3. उत्कृष्ट एकांकिका लेखन..नाट्यदर्पण,मुंबई. 4. उत्कृष्ट नाट्यछटा लेखन.. नाट्यसंस्कार,पुणे. 5 . आरोग्य लेख..शतायुषी,पुणे. 6. कविभूषण..फ्रेंडस् सर्कल,पुणे. 7. जीवन गौरव..ज्येष्ठ नागरिक वाचनालय,जयसिंगपुरस्कार

अन्य – 
माजी अध्यक्ष..चंद्रकिरण काव्यमंडळ,तळेगाव दाभाडे / माजी अध्यक्ष..संस्कार भारती,सांगली
शिवाजी विद्यापीठ युवक महोत्सवात एकांकिका स्पर्धा परिक्षक / आकाशवाणी, सांगली, विविध साहित्यिक सादरीकरण.

 ☆ विविधा ☆ ‘रथसप्तमी’ धार्मिक आणि वैज्ञानिक महत्त्व ☆ डाॅ. व्यंकटेश जंबगी ☆ 

* धार्मिक महत्त्व *

“यद्यज्जन्यकृतं पापं मया सप्तसु जन्मसु ।
तन्मे रोगं च शोक॑ च मा करी हन्तु सप्तमी ।।”

अर्थात “गेल्या सात जन्मात मी जे काही पाप केले असेल, त्याचे फळ (परिणाम) म्हणून रोग, दुःख इत्यादि काहीही होऊ नये, माझ्या पापाचा नाश व्हावा” अशी सूर्याला
प्रार्थना करतात, तो दिवस म्हणजे माघ शु. सप्तमी म्हणजेच ‘रथसप्तमी’ !

मकरसंक्रांतीनंतर उत्तरायण सुरु होते. सूर्य आपल्या सात घोडे जोडलेल्या रथाने ‘अरुण’ या सारथ्यासह उत्तरेकडे प्रयाण करु लागतो. हा सूर्याच्या उपासनेचा दिवस आहे. आदिती आणि काश्यप ऋषी यांचा पुत्र असलेला हा सूर्य …. याचा जन्मदिवस म्हणजे रथसप्तमी ! या दिवशी सूर्याला अर्ध्य देतात. सूर्योदयापूर्वी उठून फुले, चंदन, कापूर इ. अर्पण करतात. कोणी सूर्याची प्रतिमा रथात ठेवतात. कोणी सूर्याच्या रथाची रांगोळीकाढतात. पूजा करुन खिरीचा नैवेद्य दाखवितात. मकरसंक्रांतीपासून सुरु झालेले कार्यक्रम हळदी कुंकू, लुटणे इ. रथसप्तमीला समाप्त होतात. रथसप्तमी दिवशी व्रत म्हणून काहीजण उपवासही करतात. सूर्य ही तेज, उर्जा देणारी देवता आहे. सूर्यदेवता
वर्षमर आपल्याला प्रकाश देते. वनस्पती, अन्नधान्य, फुले, फळे उत्पन्न करण्यास सहायभूत ठरते. त्याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करणे हे आपले कर्तव्य आहे. ”गायत्री मंत्र” हा सूर्याला उद्देशून असलेला प्रार्थनास्वरुप मंत्र आहे. बुध्दीला प्रेरणा देण्याची त्यात प्रार्थना आहे.

* वैज्ञानिक महत्व *

‘आरोग्य’ हा सगळ्यात महत्त्वाचा मुद्दा वैज्ञानिकदृष्ट्या आहे. कारण सूर्याची सकाळची कोवळी उन्हे (Ultraviolet rays) ‘ड’ (D) जीवनसत्व देणारी आहेत. हे सर्वपरिचित आहे. उत्तरायणात सूर्यापासून निघणारी लंबरुप किरणे हवेतील व मातीतील जंतूंचा नाश करतात. वनस्पतीमध्ये जी कर्बग्रहण (Photosynthesis) ही अन्न निर्माण करण्याची क्रिया असते. त्यामध्ये सूर्याची मदत मोठ्या प्रमाणात होते. सर्व ग्रह परप्रकाशी असून त्याना प्रकाश देणारा सूर्यच आहे. आजकाल ‘सोलर’ सिस्टीम भरपूर प्रमाणात वापरली जाते. ती उर्जा सूर्याचीच ! आपल्या आरोग्याच्या दृष्टीने सूर्याचेच स्थान अग्रगण्य आहे. एका संस्कृत सुभाषितकाराने म्हटले आहे –

“आदित्यस्य नमस्कारान्‌ ये कुर्वन्ति दिने दिने ।
जन्मान्तरसहस्रेशु दारिद्र्यं नोऽपजायते ।।”   

अर्थ – “जो नित्यनेमाने रोज सूर्यनमस्कार घालतो त्याला सहस्र जन्मापर्य॑त दारिद्र्य येत नाही.” याचा मतितार्थ असा की सूर्यनमस्काराने बुध्दी, बल, क्रीयाशक्ती (Stamina) वाढतात. मग अर्थातच मनुष्य कष्ट करतो .. मग तो दरिद्रि कसा राहील ? थोडक्यात वैज्ञानिकदृष्ट्या सूर्य ही जीवसृष्टीची उर्जा आहे. सूर्य प्रकाश देतो. (पण कघीही ‘लाईट
बिल’ पाठवीत नाही.) त्याला कृतज्ञता म्हणून रथसप्तमी साजरी करावी. कोणी नुसता चहा पाजला तरी आपण Thanks म्हणतो.. हा सूर्यनारायण वर्षभर इतके काही करतो
मग एक दिवस कृतज्ञता व्यक्त करायला नको ? म्हणून रथसप्तमीलाच “आरोग्यसप्तमी” असेही म्हणतात.

जाता जाता भगिनींसाठी एक ‘टीप’ देतो. जर रथसप्तमीदिवशी नवी साडी मिळली, तर सात साड्या मिळतात म्हणे … !

© डॉ. व्यंकटेश जंबगी

एफ-३, कौशल अपार्टमेंट, श्रीरामनगर, ५ वी गल्ली, सांगली – ४१६ ४१४
मो ९९७५६००८८७

≈ ब्लॉग संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित ≈