Category: कला/Arts

सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

 कलास्वाद 

☆ निसर्गातून कलाकृतीकडे – कलाकृतीकडून निसर्गाकडे ☆ सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते ☆

‌ निसर्ग हा सर्वात मोठा कलाकार आहे. त्याने निर्माण केलेल्या कोणत्याच दोन गोष्टीत सारखेपणा नसतो. एवढी विविधता आहे निसर्गात. सर्व झाडे  हिरवीच. पण प्रत्येक झाडाचे हिरवेपण वेगळे. प्रत्येक झाडाची उंची वेगळी. आकार वेगळा, पाने वेगळी, प्रत्येक पानाचा रंग वेगळा, गंध वेगळा, ढंग वेगळा,आकार वेगळा.काही पाने स्वतंत्र उमेदवारासारखी एकटी तर काही हातात हात घालून आलेल्या मैत्रिणी सारखी एकत्र. काही पाने लांब तर काही आखूड, काही गर्द हिरवी तर काही पोपटी, आणि काही रंगीबेरंगीसुध्दा. कोवळ्या पानातून नाजूकता डोकावते तर पिकल्या पानातून ताठरता. तरी ही ती हळवी. पाने नेहमी माझे लक्ष वेधून घेतात. त्या पानात मला अनेक आकार दडलेले दिसतात. ते अस्वस्थ करतात. या पानातून काही कलाकृती बनवाव्यात असे वाटू लागले आणि त्यातूनच पानाफुलापासून कोलाजचित्रे बनवू लागले.

जास्वंद, पेरू आंबा, तगर, कन्हेरी, पिंपळ, बदाम, इ. विविध प्रकारच्या पानांची मांडणी करून  फुलपाखरू, कासव, मासा, उंदीर,पोपट, इ‌आकार तयार केले आहेत. दोन तीन प्रकारची पाने एकत्र मांडून, काही पानांचा आकार कात्रीने विशिष्ट प्रकारे कापून, कौशल्यपूर्ण कलाकृती तयार केल्या आहेत. यात कोंबडा,  मोर, माकड, हरीण, बगळे, गणपतीही चित्रे तयार केली आहेत. बदामाची पाने हिरवी, तांबूस पिवळी असतात. या छटांचा वापर करून पाणी भरणारी स्त्री, निसर्गचित्र , हत्ती अश्या वैशिष्ट्यपूर्ण कलाकृती तयार केल्या आहेत. विविध प्रकारची पाने वापरून विठ्ठलाचे चित्र तयार केले आहे. वेगवेगळी अशी दिडशेहून अधिक चित्रे मी बनवली आहेत.

निसर्ग नेहमी खुणावत असतो आपल्या ते ओळखता आले पाहिजे. म्हणजे अशा कलाकृती सहज तयार करता येतात.

निसर्गातून कलाकृतीकडे कलाकृतीकडून निसर्गाकडे जाण्याचा प्रवास सुकर होतो.

© सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

सांगली

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

 कलास्वाद 

☆ वारली चित्रशैली ☆ सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते ☆

महाराष्ट्रातील ठाणे जिल्ह्यातील डहाणू, तालसरी,पालघर,वाडा,जव्हार, शहापूर हा भाग डोंगराळ व दाट जंगलाने व्यापलेला आहे.या परिसरात वारली जमातीचे आदिवासी राहतात.आदिवासीचे जीवन अत्यंत साधे व खडतर आहे.ते अत्यंत धार्मिक व रूढी परंपरा जपणारे  आहेत.

वारली आदिवासी रूढी परंपरा जपणारे आहेत. वैदिक पद्धतीने आचरण करणारे आहेत.वारली ही एक जुनी भारतीय संस्कृती आहे.चित्राच्या माध्यमातून त्यांची भाषा (लिपी) आणि संस्कृती दिसते.विशेषता त्यांनी चित्रीत केलेले लग्न चौक ( देव चौक) या चौकात सर्व देवतांचे दर्शन होते.लग्नाच्या वेळी सुहासिनी हा चौक घराच्या भिंतीवर रेखाटतात.हा चौक अत्यंत महत्त्वाचा असतो. आदिवासी पृथ्वीला धरतरी,पिकांना कणसरी   आणि गाईगुरांना गावतरी म्हणतात.मंगेली भाषा बोलतात. त्यांचे जीवन अत्यंत खडतर ‌ असते.जंगल संपत्ती, भात व नाचणी शेतीवर त्यांचा चरितार्थ चालतो.धार्मिक उत्सव, सांस्कृतिक कार्यक्रम, लग्न,सण- समारंभ, यात्रा,उपासना, निसर्ग पूजा अशा कौटुंबिक, सामाजिक विषयांवर चित्रे साकारतात.

घराच्या ( झोपडीच्या) भिंती  जंगलातील तांबड्या मातीने व शेणाने लिंपून ( सारवून) त्यावर चित्रे काढतात. तांदळाचे पीठ, झाडपाला, साल, फळे, फुले, गेरु, चूना, या पासून रंग तयार करतात.बांबूच्या बारीक काटकीच्या एका टोकाला चेचून कुंचला(ब्रश) तयार करतात. वारली चित्रकार स्वछंदी, निसर्गाशी, प्रसंगांशी एकरुप होणारे असतात. चित्र काढताना प्रथम रेखाटन करण्याची पद्धत नाही. कुंचल्यात रंग घेऊन रंगानेच चित्र काढतात.चित्रात त्रिकोण, चौकोन, वर्तृळ, पंचकोन, लयदार रेषा व सरळ रेषा हे आकार पहायला मिळतात. प्राणी, पक्षी, वृक्ष, वेली, ऊन, पाऊस, सूर्य चंद्र , नद्या, नाले, शेती, निसर्ग यांचे यथार्थ दर्शन होते. त्यांच्या चित्रात स्त्री पुरुष समानता दिसून येते. वारली आदिवासी आपल्या झोपड्यांच्या भिंती चित्रा शिवाय ठेवणे अशुभ मानतात.

जीवा सोमा म्हसे यांनी ही कला जगा समोर आणली. या कलेचा प्रसार केला.म्हसे यांना १९७७ साली राष्ट्रपतीच्या हस्ते राष्ट्रीय पुरस्कारांने संन्मानीत केले.तर महाराष्ट्र शासनाने “आदिवासी सेवक” हा पुरस्कार दिला. त्यांचा वारसा कृष्ण जेण्यापासरी नथू देवू सुतार, कडू, तुंबड्य असे शेकडो चित्रकार जपत आहेत. जागातील मोठं मोठ्या संग्रहालयात वारली चित्रे लावली गेली आहेत.

साडी, बेडसीट, मग, शो पीस, मोठे माॅलस्, आॅफिसेस इथे वारली चित्रकला जावून पोहचली आहे. तिच्या साध्या आकृत्या मनाला मोहून घेतात.या चित्रशैलीचे साधेपणच मोहक आहे. म्हणून आज सर्वत्र ही कला पहायला मिळते.

© सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

सांगली

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

 कलास्वाद 

☆ आचंद्र सूर्य नांदो…. ☆ सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते ☆

“विजयी विश्व तिरंगा प्यारा

झंडा उंचा रहे  हमारा |”

 दै.तरूण भारत दर बुधवारी खजाना पुरवणी काढते. ११ आॅगस्टच्या खजाना पुरवणीच्या मुखपृष्ठाने माझे लक्ष वेधून घेतले.

एका तरूणीने अभिमानाने आपल्या हातात तिरंगा घेतला आहे.तो तिरंगा फडकत आहे.तिच्या भोवती नारंगी, पांढऱ्या, हिरव्या, रंगांच्या कपड्यांने वर्तुळ बनवले आहे. एखाद्या नृत्य आविष्कारात बनवतात तसे. शालेय मुलांनी ते वर्तुळ तयार केले आहे. जणू ते म्हणत आहेत या तिरंग्याचा आम्हाला अभिमान आहे. त्याचा मान ठेवणे ही आमची जबाबदारी आहे. देशाच्या स्वातंत्रासाठी दिलेले बलिदान आम्ही व्यर्थ जावू देणार नाही. या देशाची आण, बाण, शान आम्ही राखणार. या भारत देशाचे आधार स्तंभ आम्ही आहोत. देशाचे भविष्य आम्ही घडवणार.आम्ही तरुण आहोत आव्हाने पेलण्याचे सामर्थ्य आमच्यात आहे.आम्ही वेगवेगळ्या जाती धर्माचे असलो तरी भारतीय आहोत.आमची एकता अखंड आहे. जोवर या सृष्टीत सूर्य, चंद्र, तारे आहेत तोवर या भारताचे स्वातंत्र्य अबाधित आहे. ते अबाधित ठेवण्याची जबाबदारी संपूर्णपणे आमची आहे. आमच्या क्षमतेवर आमचा पूर्ण विश्वास आहे.

“विजयी विश्व तिरंगा प्यारा

झंडा उंचा रहे हमारा |”

आपल्या देशाच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापनदिन आपण साजरा करत आहोत.हे स्वातंत्र्य मिळवण्यासाठी अनेकांनी बलिदान दिले.अनेकांनी आपल्या संसारावर तुळशीपत्र ठेवले.याचे भान आम्हा तरुणांना आहे.

तिरंग्यातील नारंगी रंगा प्रमाणे देशासाठी स्वार्थाचा त्याग करण्याची भावना अंगी बाळगून पांढऱ्या रंगा प्रमाणे पवित्र राहून हिरवाईची समृध्दी देशाला मिळवून देणार हेच या दिनी मनात ठसवणार आणि त्या प्रमाणे वाटचाल करणार.हा आशय या मुखपृष्ठातून व्यक्त होताना दिसतो आहे.

भारतीय स्वातंत्र्य चिरायु राहो

जय हिंद

© सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

सांगली

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈