Category: मनमंजुषेतून

सौ.अस्मिता इनामदार

मनमंजुषेतून

☆ Speak up before you give up  – सुश्री वृषाली दाभोळकर ☆ प्रस्तुती – सौ.अस्मिता इनामदार ☆

Speak up before you give up – 

‘डिप्रेशन‘  या विषयावर आपण सध्या बऱ्याच पोस्ट वाचतोय. मीही आज माझा अनुभव शेअर करतेय – वयाच्या १९ व्या वर्षी मी सरकारी नोकरीत रुजू झाले आणि ३९ वर्षे सर्व्हिस करून जानेवारी २०२०मधे स्वेच्छानिवृत्ती घेतली. माझी पोस्ट Clerical. पण मला बरीच वर्षे माझ्या पोस्ट पेक्षा अधिक जबाबदारीचे काम करण्याची संधी मिळाली e.g. GM/DGM Secretariat. 

ऑफिस मधील बहुतेक सर्व कमिटीजमध्ये काम करण्याची संधी मिळाली. सर्व काही छान चालले होते. ऑफिसमधील वेगवेगळ्या सेक्शनमधील कामाचा अनुभव मी घेतला. क्रेडिट सोसायटी, युनियन सर्वच ठिकाणी मी अॅक्टिव होते. थोडक्यात ऑफिस हेच आयुष्य बनले होते.

५-६ वर्षापूर्वी माझ्या मुलाला डेंग्यू झाला. तो ठाण्यात हॉस्पिटल मधे अडमिट होता. प्लेटलेट्स कमी होत होत्या, काळजी वाढत होती. मी त्याच्याबरोबर होते आणि त्याचदरम्यान माझी बदली  त्याच बिल्डिंगमधे एका अश्या ठिकाणी झाली/केली गेली ज्याची मी कधी अपेक्षाच केली नव्हती. एक आऊटसोर्स  केलेले डिपार्टमेंट  पुन्हा ताब्यात घेऊन तेथे स्टाफची नेमणूक करण्यात आली होती. सरकारी खात्यात असलेल्या सर्व असुविधा तेथे होत्या. गेट जवळील वॉचमनरूमशेजारील छोटी रूम, पत्र्याची शेड, डासांचे साम्राज्य…. १५-२०दिवसानंतर मुलाची तब्बेत सुधारल्यावर मी ऑफिसला नवीन सेक्शनमध्ये जॉईन झाले.  ऑफिसवर/तिथल्या कामावर मनापासून प्रेम होते त्यामुळे कामात लक्ष नसणे/चुका होणे असे कधी सुदैवाने झाले नाही, किंवा ऑफिसला जाऊ नये असेही कधी वाटले नाही. पण मनावर कुठेतरी खोलवर परिणाम झाला होता. घटना छोटीशी असते —आता कुणीही म्हणेल की सरकारी खात्यात एका डिपार्टमेंटमधून त्याच बिल्डिंगमधे दुसऱ्या डिपार्टमेंटमध्ये बदली यात काय विशेष? अगदी खरंय… मला हेच तर सांगायचे आहे. एखादी छोटीशी घटना तुमच्या मनाला किती खोल जखम करून जाईल सांगता येत नाही. ऑफिसचे काम व्यवस्थित चालू होते त्यामुळे कुणालाही माझ्या मानसिक स्थितीचा अंदाज येणे शक्य नव्हते. मलाही नक्की काय होतंय हे समजत नव्हते. सतत कुठलातरी अवयव दुखायचा, कधी पाठ तर कधी हात.. डॉक्टरच्या फेऱ्या– पण टेस्टचे रिपोर्ट मात्र नॉर्मल. आजार शरीराला नाही तर मनाला झालाय हे समजतच नव्हते. रात्रीची झोप येत नव्हती, बेचैनी वाढत होती. कुठल्याही गोष्टीचा आनंद वाटेनासा झाला होता. दरम्यान मुलाने आणि सुनेने पवईसारख्या एरियात फ्लॅट घेतला, होंडा कार  घेतली. खरंतर किती आनंदाचे प्रसंग ! माझ्या डोक्यात मात्र निगेटिव्ह विचारांनी थैमान घातले होते. हे काहीतरी वेगळे आहे हे माझ्या लक्षात येऊ लागले होते, पण उपाय सापडत नव्हता. काहीच दिवसात परिस्थिती आणखी बिघडली – मी ९ व्या मजल्यावर राहते. घराला दोन टेरेस.  मला असे वाटू लागले की मी आता टेरेसमधून खाली उडी मारणार…. खूप भीती वाटायची, मी टेरेसची दारे बंद ठेवू लागले. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे मी ऑफिसला अगदी नेहमीप्रमाणे टापटीप, छान साड्या/ड्रेस घालून जात होते, काम अगदी व्यवस्थित करत होते.  त्यामुळे माझ्या मनात काय चालले आहे हे कुणालाही समजत नव्हते. दरम्यान मी ठाण्याला माझ्या विहीणबाईंकडे गेले असता त्यांच्याशी बोलले. त्यांनी डॉ आनंद नाडकर्णी यांच्या IPH (Institute of Psychological Health)  या  संस्थेतील डॉ कवलजीत यांची अपॉइंटमेंट घेतली. आम्ही डॉक्टरांची भेट घेतली. कवलजीताना  माझी मातृभाषा समजत नव्हती,  पण माझ्या मनाचा आजार समजला होता. त्यांनी मला या आजारा – विषयी संपूर्ण माहिती सांगितली व तो लगेच बरा होणार नसल्याचेही सांगितले. औषधे सुरू झाली. प्रश्न होता तो मी हा आजार स्वीकारण्याचा . जसा शरीराला आजार होतो तसा आपल्या मनाला झालाय आणि यातून आपल्याला यशस्वीपणे बाहेर पडायचे आहे हे मनाला आणि मेंदूलाही पक्के समजावले. या आजाराशी लढताना मला माझ्या कुटुंबाचीपण खूप चांगली साथ मिळाली. माझ्या डोळ्यातून अनेकदा वाहणाऱ्या अश्रूंचा अर्थ त्यांना समजू लागला होता. टीव्हीवर हाणामारीचे किंवा दुःखाचे प्रसंग दिसताच चॅनल बदलले जाऊ लागले होते. माझ्यात हळूहळू सुधारणा होऊ लागली. ७-८ महिन्यानंतर ३ गोळ्यापैकी २ गोळ्या बंद झाल्या. दरम्यानच्या काळात मी पुण्यातील IPH मधेही ट्रीटमेंट घेतली– आता गाडी पूर्वपदावर आली आहे. छोट्या छोट्या गोष्टीतून आनंद घेऊ लागले आहे. सकाळी चहा पिणे , पेपर वाचणे तर संध्याकाळी सूर्यास्त  बघणे असा माझ्या टेरेसचा मनसोक्त आनंद घेत आहे. माझ्या आयुष्यातील आनंद परत मिळवून दिल्याबद्दल डॉ आनंद नाडकर्णी आणि त्यांच्या टीमचे मनापासून आभार. अर्थात या आजारावर आपल्याला मात करायची आहे या माझ्या मनाच्या निग्रहाचीही खूप मदत झाली. एवढं सगळं लिहिण्याचा उद्देश हाच की साधारणपणे हा आजार दडवून ठेवण्याची मानसिकता असते. समाज काय म्हणेल त्याचे भय असते. कुटुंबाकडूनही– दुर्लक्ष कर, लोकांच्यात मिसळ, हसत राहा, छंदात मन रमव– असे सल्ले दिले जातात आणि उपचार घेण्याचे टाळले जाते. मी खरंच सांगते, त्या मानसिक अवस्थेत हे कुठलेही सल्ले मेंदूपर्यंत पोहोचतच  नाहीत तर उपयोगी कुठून पडणार? हे सारे लाभदायक ठरते ते मानसिक अवस्था सुधारल्यानंतरच. साधारणपणे सेलिब्रिटीज,राजकारणी , प्रसिद्ध खेळाडू, श्रीमंत वर्गातील लोक या आजाराचे शिकार होतात असे समजले जाते. तसेच, डिप्रेशन  कर्जबाजारी झाल्यामुळे, प्रेमभंग झाल्यामुळे किंवा मोठ्या अपयशामुळे येते असेही नाही. तेव्हा कृपया आपल्या वागण्यात काही बदल झालाय का, आपण उगाचच इमोशनल होतोय का, काहीतरी आपल्या मनाला बोचत आहे का याकडे लक्ष द्या, वेळीच जवळच्या व्यक्तीजवळ बोला, दुर्लक्ष करू नका किंवा समोरची व्यक्ती आपल्याला काही सांगत असेल तर त्याकडेही नक्कीच दुर्लक्ष करू नका. कदाचित तिला तुमच्या मदतीची गरज असेल. मुख्य म्हणजे गरज पडल्यास ट्रीटमेंट जरूर घ्या, टाळाटाळ करू नका. आयुष्यापेक्षा काहीही महत्वाचे नाही. डिप्रेशन मधून तुम्ही नक्की बाहेर येऊ शकता हे मी माझ्या अनुभवावरून सांगते.

माझी ही पोस्ट वाचली की काहीजण  मला कदाचित बिचारी म्हणतील, यापुढील काळात माझ्या एखाद्या वाक्याचा/वागण्याचा माझ्या डिप्रेशनशी संबंध लावला जाईल. पण मला ते महत्वाचे मुळीच वाटत नाही.  उलट या पोस्टचा एखादया व्यक्तीला जरी फायदा झाला तरीही ती या एवढ्या मोठ्या पोस्टची अचिव्हमेन्ट असेल.

ले : सुश्री वृषाली दाभोळकर

प्रस्तुती – सौ अस्मिता इनामदार

पत्ता – युनिटी हाईटस, फ्लॅट नं १०२, हळदभवन जवळ,  वखारभाग, सांगली – ४१६ ४१६

मोबा. – 9764773842

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित ≈

सौ कुंदा कुलकर्णी

अल्प परिचय 

निवेदिका, लेखिका, कवयित्री, समाजसेविका, व्याख्याती.

विविध दैनिके मासिके यातून लेखन. ” नैमिषारण्य सुरम्य कथा  पुस्तक लिहिले आहे.

संस्कार भारती, साने गुरुजी कथामाला, सखी संवादिनी, वगैरे संस्थावर पदाधिकारी.

 मनमंजुषेतून 

☆ पाण्यातले भाऊजी ☆ सौ कुंदा कुलकर्णी ☆ 

—-गौरी-गणपतीचे दिवस, आईची देखणी पूजा, पुरणावरणाचा साग्रसंगीत स्वयंपाक, आम्हाला सर्वांना  वात्सल्याने ओवाळणं, भावुक होऊन दाराच्या दिशेने अक्षता टाकून” पाण्यातले भाऊजी, जिथे असाल तिथे सुखात रहा” असं पुटपुटणं आणि नंतर त्या भाऊजींची कथा सांगणं सारं सारं आठ वतं. सांगतेच सख्यांनो तुम्हाला.

माझ्या आईचा जन्म 1921 साल चा. अत्यंत देखणी, समजुतदार, सासरी माहेरी सर्वांची लाडकी. तेराव्या वर्षीच लग्न होऊन सासरी आली. घरात प्रेमळ पण करारी सासुबाई , शिस्तीचे भोक्ते व सदैव देव धर्मात रमलेले दीर, कष्टाळू जाऊ व एक तिच्याच वयाचे दीर होते. त्यांचे नावही माहीत नव्हते पण बरोबरीचे असल्यामुळे तिला ते जास्तच आवडत. ते कुणाशीही बोलत नसत. जणु मुकेच होते. पण ते तासनतास देवघरात रमत.  स्तोत्रे म्हणत. देव त्यांच्याशी बोलतही होते म्हणे. एकदा ते देवघरातून बाहेर आले आणि मोठ्याने म्हणाले

” आता नदीला पूर येणार आणि आम्ही  जाणार.” ते छान पोहत असत. सर्वांना वाटले  ते पुराचे पाणी बघायला आणि पोहायला जाणार.

गणपती बसले. गौरी  आवाहनादिवशी आजीने आईला सांगितले ” संध्याकाळी शेजारच्या बायकांबरोबर पूजेचे साहित्य घेऊन खड्याच्या गौरी घेऊन ये. तुझ्या पाठी मागे तुझा लाडका दिर घंटा वाजवत येईल. दारात आल्यावर तुझी मोठी जाऊ पायावर दूध-पाणी घालेल. शुक्रवारी बसवलेली सुगडाची गौर तुझ्या गौरी ला भेटवेल. घरात सगळीकडे हळदीकुंकवांनी गौरीची पावले काढलेली असतील. त्यावर पावले टाकीत ये. प्रत्येक खोलीतून तुझ्या गौरीला फिरवून आण. ती पाहुणी आलेली असते. प्रत्येक पाऊल टाकताना म्हणायचे

” गौर आली गौर.” आम्ही विचारू 

” कशाच्या पावलांनी” तू म्हणायचे” सोन्या रुप्याच्या पावलांनी ” गौरीला सगळे घर दाखवायचे व विचारायचे ” इकडे काय आहे?” मग जाऊ सांगेल” इकडे देवघर आहे,  इकडे स्वयंपाक घर आहे,  इकडे कोठीची खोली आहे, इकडे माजघर आहे ,इकडे न्हाणीघर आहे.” असे  सगळे घर दाखवून देवघरात पाटावर दोन्ही गौरींना शेजारी बसवायचे. साग्रसंगीत पूजा करायची शेपूची भाजी आणि भाकरीचा नैवेद्य दाखवायचा.”

आई आनंदाने संध्याकाळी शेजारणीं बरोबर छोट्या दीरासह गेली. नदीला भयानक पूर आलेला होता. सुरक्षित ठिकाणी सगळ्यांनी पूजा केली. स्वच्छ घासलेल्या तांब्यात 5 खडे, गौरीच्या झाडांचे फुलासकट  लांब तुरे , मोठमोठ्या दुर्वा, आघाडा , कडेने चाफ्याची पाने  लावून नदीच्या पाण्याने तांब्या भरला. त्याला बाहेरून ओल्या हळदीची व कुंकवाची बोटे रेखून छान सजवला. मनोभावे पूजा करून सगळ्याजणी घराकडे निघाल्या. प्रत्येकीच्या मागे कोणीतरी घंटा वाजवत येत असे. आईच्या मागे तिचे भाऊजी येणारच होते. सासूबाईंनी बजावून सांगितले होते ” गौरी घेवून सरळ घरी यायचे. मागे वळून पाहायचे नाही.” त्याप्रमाणे आई आली. जाऊ बाईंनी पायावर दूध-पाणी घालून सुगडाची गौर भेटवली.” जेष्ठा कनिष्ठा” घरभर फिरून देवघरात स्थानापन्न झाल्या. पूजा नैवेद्य आरती झाली.

जेवायला पंगत बसली. धाकटे भाऊजी कुठेच दिसेनात. तोपर्यंत सर्वत्र अंधार दाटला होता. त्यावेळी गावात वीज आलीच नव्हती. बत्तीच्या उजेडात सारेजण शोधायला बाहेर पडले. पट्टीच्या पोहणाऱ्यांनी पुरात उड्या मारल्या. नावाड्याने खूप शोधाशोध केली. पण काही उपयोग झाला नाही. भाऊजी दिसलेच नाहीत.

आधीच अबोल असलेली आमची आजी पार मुकीच झाली. पण तिला आपले बाळ परत येईल अशी शेवटपर्यंत आशा होती. दुसर्या दिवशी तिने पुरणावरणाचा स्वयंपाक केला. सर्वांना ओवाळले. शेवटी दाटल्या गळ्याने तिने दाराकडे अक्षता टाकून आपल्या बाळाला औक्षण केले व म्हटले

” औक्षवंत हो बाळा. कुठे असशील तिथे सुखात रहा.”

तिचे बाळ कधीच परत आले नाही. पण माझी आई मात्र दर श्रावण शुक्रवारी व गौरजेवणादिवशी दाराबाहेर अक्षता टाकून औक्षण करायची व म्हणायची

” पाण्यातले भाऊजी , औक्षवंत व्हा. जिथे असाल तिथे सुखात रहा .”

 

© सौ. कुंदा कुलकर्णी ग्रामोपाध्ये

क्यू 17,  मौर्य विहार, सहजानंद सोसायटी जवळ कोथरूड पुणे

मो. 9527460290

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सुश्री तृप्ती कुलकर्णी

 मनमंजुषेतून 

☆ नानीची भांडी ☆ सुश्री तृप्ती कुलकर्णी ☆ 

मी लहान असताना आमच्या शेजारच्या घरमालकीण (जिला सगळे नानी म्हणत) त्या माझ्या नानीची ही एक आठवण. एकंदरीत चार भाडेकरूंची मालकीण होती तरीही ती घरातली सगळी कामं स्वतःच करायची आणि ते ही अगदी आत्मीयतेनं. आपण शिकलो नाही पण मुलांना शिकवायचंय तर पैसा साठवायला हवा ही जाणीव तिला होती. शिवाय अजून एक गोष्ट म्हणजे नानीच्या मनासारखी स्वच्छता, टापटीपपणा दुसऱ्या कुणाला जमणं अवघडचं.  स्वच्छतेचं तिला व्यसन होतं असं म्हटलं तरी चालेल. याची छोटी झलक तिच्या भांडी घासण्यात दिसायची. 

रोज रात्री अंगणात गोष्टी ऐकायची आमची वेळ आणि भांडी घासण्याची नानीची वेळ एकच असायची. त्यामुळे गोष्टीला आपोआपच बॅकग्राऊंड म्युझिक मिळायचं. अजूनही ते दृश्य लख्खं आठवतं. रात्रीचं जेवण झालं की नानी भांड्यांचा ढिगारा घेऊन अंगणात यायची. ढिगाराच असायचा. कारण एक तर माणसं जास्त असायची आणि त्यात नानीचं शाकाहारी जेवण आणि इतरांचं मांसाहारी जेवण यांची भांडी वेगळी असायची. मागच्या अंगणात दोन सार्वजनिक नळ होते त्यातल्या एका नळावर नानीचं भांडी घासण्याचं काम चालायचं. नानी भांडी घासता घासता गोष्टीत रस दाखवायची आणि मी तिच्या भांडी घासण्यात. 

कधीकधी गोष्ट नसेल तर माझ्या आणि नानीच्या गप्पा सुरू व्हायच्या. नानीला बोलायला खूप लागायचं. ती मला बोलतं करायची. शाळेतली एखादी गोष्ट सांग, अभ्यास केला का सांग, किंवा अजून काही खेळातली गंमत, मैत्रिणीशी भांडण झालं असेल तर असं सगळं काही त्या भांडी घासण्याच्या कार्यक्रमात बोलणं व्हायचं. 

पण कधीकधी तिचा मूड नसायचा. तेव्हा मी विचारायचे… 

“नानी आज तू बोलत का नाही?” 

“दमले आज मी”.  

“मग मी करते ना तुला मदत”.  

“कशाला पुढं बाईच्या जन्माला हे करावं लागतंच. आतापासून नको. त्यापेक्षा तू श्टोरी सांग.”

आणि मग मी तिला गोष्ट सांगायचे. पण माझं लक्ष गोष्टीपेक्षा नानीच्या भांडी घासण्यात अधिक असायचं. एकंदरीतच ती ज्या पद्धतीनं भांडी घासायची ते पाहून असं वाटायचं नानीचा या भांड्यांवर खूप जीव आहे.

एखादा माणूस पूजा जेवढ्या भाविकतेनं करतो ना तसं नानी भांडी घासायची. पूजेचं कसं एक तबक असतं… त्यात फुलं-पत्री, हळद-कुंकू आणि पूजेचे इतर साहित्य ठेवलेलं असतं तसं नानींच भांडी घासण्याचं सामान एका ताटलीत नीट ठेवलेलं असायचं. (हा! नानीच्या कुठल्याही अशा सामानाला हात नाही लावायचा नाही तर मग काय खरं नसायचं.) नारळाच्या शेंड्या, भांडी घासायची राख, चिंचेचा कोळ, थोडं मिठ  आणि एका मोठ्या भांड्यात गरम पाणी. असा सगळा जामानिमा घेऊन, नानी त्या त्या भांड्यांना त्या त्या पद्धतीनं स्वच्छ करायची. कुठलं भांडं, कसं साफ करायचं, तसंच का साफ करायचं अशा माझ्या प्रश्नांच्या सरबत्तीला ती प्रेमानं तोंड द्यायची. आणि भांडी धुऊन झाली की त्यातलंच एक स्वच्छ ताट, मला देऊन म्हणायची,  

“बघ बरं, यात तुझा चेहरा सपष्ट दिसतो का?”

मी ते ताट हातात घेऊन चेहरा बघायचे आणि ‘हो’ म्हणायचे. मग नानीचा चेहरा खुलायचा. तेव्हा मला याची गंमत वाटायची. पण आज कळतंय तिला दिवसभराच्या श्रमाचं सार्थक झाल्यासारखं वाटत असेल. 

लॉकडाऊनच्या काळात भांडी घासताना नानीची नकळत आठवण आली तशी मी लहान होऊन पुन्हा नानीच्या अंगणात गेले. नानीशी आणि तिच्या भांड्यांशी संवाद साधू लागले.

‘भांडी‘

किती निगुतीने घासत असते बाई

आपल्या घरातली भांडी, 

ती भांडी म्हणजे केवळ वस्तू नसतात; 

तर त्या असतात घरातल्या माणसांच्या ‘तृप्ततेच्या खुणा’. 

म्हणूनच माणसांच्या तऱ्हांप्रमाणेच ती ओळखत असते भांड्यांच्या ही तऱ्हा. 

त्यांच्या नितळतेसाठी चांगल्यातला चांगला साबण आणि चरा पडू न देणारी घासणी वापरते.

खरकटं काढून, स्वच्छ आंघोळ घालून, सुगंधी साबणाने घासून, धुवून काढते.

आणि काही वेळासाठी का होईना पण त्यांना पालथं निजवते.

दूध, तेल, तूप, या स्निग्धता जपणाऱ्या भांड्यांवर तर खास जीव तिचा.

ऊन ऊन पाण्याने त्यांचे सर्व अंग शेकून त्यांच्या ओशटपणाचा थकवा ती घालवून टाकते.

इतकंच काय, तिला माहीत असतात तांब्या-पितळ्याच्या भांड्यांच्याही व्यथा.

म्हणूनच त्यांना हाताळताना ती बोटभर का होईना चिंच आणि मीठ यांनी त्यांची दृष्ट काढते. 

मग त्यांच्या तेजस्वी रुपाने स्वतः च झळाळून उठते. 

किती निगुतीने घासत असते बाई, 

आपल्या घरातली भांडी, 

जाणून त्यांच्या तऱ्हा.

 

©  सुश्री तृप्ती कुलकर्णी

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

 मनमंजुषेतून 

☆ हे सांगायला आमचीच पिढी कमी पडली ☆ संग्रहिका – प्रस्तुति – कालिंदी नवाथे ☆ 

 

लग्न पूर्ण ठरेपर्यंत 

स्पर्शाचा गंधही नव्हता.. 

नुकत्याच ठरलेल्या लग्नाला 

स्पर्श मंद मंद स्पर्शत होता .. 

 

जातायेता वाऱ्याने उडलेला पदर

गुदगुल्या करायचा .. 

चहाच्या कपाची देवाणघेवाण

हळूच बोट धरायचा . 

 

रस्त्याने चालताना समोरून येणारी गाडी 

खांदा धरायला भाग पाडायची 

ती रुतलेली बोटं 

काळजापर्यंत भिडायची .. 

 

हॉटेलमध्ये समोरासमोर बसल्यावर

नजरेला नजर स्पर्श करायची .. 

टेबलाखाली लपलेली पावलंही 

अडसर दूर करुन पावलाला बिलगायची .. 

 

मोगऱ्याच्या गजऱ्याचा सुगंध

केसांनाही स्पर्शुन जायचा .. 

मानेवर ओघळलेल्या फुलाला नव्हे मानेला 

हात लावण्याचा मोह व्हायचा .. 

 

वाऱ्याने उडलेलं पान 

हळूच गालावर पडायचं .. 

पान सुकलेलं असलं तरी 

त्या दोघांच प्रेम हिरवगार  व्हायचं .. 

 

तरल कोमल अशा भावनांनाच 

स्पर्शाचं भान होत .. 

कळतनकळत एकरूप होण्याचं 

अनावर स्वप्न होतं .. 

 

हळूहळू जोपासलेल्या या नात्याला 

एकमेकांच्या संमतीची साथ होती .. 

नाती आयुष्य संपेपर्यंत टिकवण्याची 

ती अलिखित नियमावली होती .. 

 

हे सगळे पुन्हा आठवले 

आजकालचे स्पर्श पाहून .. 

नजाकत त्यातली संपली .. 

याने दाटून आले काहूर .. 

 

झटपट आयुष्यामधे 

नात्यात फक्त झटापट उरली .. 

प्रत्येक कृतीला भावनांची जोड हवी  

हे सांगायला आमचीच पिढी कमी पडली .. 

 

||  हे सांगायला आमचीच पिढी कमी पडली..||

 

अनामिक……

प्रस्तुति –  कालिंदी नवाथे 

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सौ.सुचित्रा पवार

मनमंजुषेतून

☆ आदरणीय टिळक,  आज तुम्ही हवे होतात … ☆ सौ. सुचित्रा पवार ☆

 महनीय,लोकमान्यजी टिळक 

         साष्टांग अभिवादन 

खरे तर आम्ही तुम्हाला पत्र लिहावे इतके आम्ही मोठे नाही,तुमच्याशी कोणती चर्चा करावी इतकेही समपातळीचे नाही तरीही ‘थोरांची ओळख ‘या इतिहासाच्या पुस्तकापासून आपली ओळख अन विचारांनी आम्ही प्रेरित झालो,तुमच्या जयंती पुण्यतिथीला त्याच पाठातून तुम्ही उच्चारलेली,”स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच !” या ब्रिटिश सरकारला दिलेल्या बाणेदार उत्तराने आमचे रोम रोम स्फुल्लींगले,” मी शेंगा खाल्ल्या नाहीत,टरफले उचलणार नाही अन कोणाचे नावही घेणार नाही ” हा परखडपणा नकळत आमच्याही अंगी आला ;आणि कित्येक भाषणाना वाहवा मिळवली ! आपण सुरु केलेली ‘मराठा,केसरी ‘ वर्तमान पत्रातून हिंदी जनतेत ब्रिटिशांविरुद्ध वाढवलेला असंतोष,तुरुंगातही गप्प न बसता लिहिलेला ‘गीतारहस्य ‘ हे सगळं तुमच्या अंगी कुणी बाणवले? आणि आजच्या पिढीत ते का नाही? हा प्रश्न वारंवार सतावतो.

देशास समर्पित सर्वच हुतात्मे, महान व्यक्तिमत्त्वे आणि देशभक्तांकडे पाहिले की वाटते,ही जाज्वल्यता ,प्रखर तेज आमच्याकडे का नाही? या प्रश्नाचे उत्तर खोलवर विचार केल्यावर सापडले.आम्ही खूप खुजे अन स्वार्थी आहोत,त्याग,संयम अन साधना या गोष्टी आमच्या आसपासही नाहीत.भारत माझा देश आहे…ही प्रतिज्ञा नुसतीच म्हणतो खरेच माझे माझ्या देशावर प्रेम आहे? आहे तर मग ही बेसुमार वृक्षतोड,वाळू उपसा,नद्या तलावावरील अतिक्रमणे,भ्रष्टाचार,लाच,हिंसाचार कुठून आले? काय स्वतंत्र देशाचे स्वप्न तुम्ही असे पाहिले होते? आणि आज तुम्ही असतात तर हे सहन केले असते? की कडक शासन करून फासावर लटकावले असते? तुमच्या जहाल विचारांची आज देशाला गरज आहे आणि म्हणून तुम्ही हवे होतात. आजची सरकारे तुम्ही कधीच उधळून लावली असतात आणि ‘सरकारचे डोके ठिकाणावर आहे का?’ असं सारखंच खडसावले असते !

जनजागृती करण्यासाठी आणि सामाजिक ऐक्यासाठी तुम्ही  गणेशोत्सव सार्वजनिक केला पण आज त्याचे रूप हिडीस,विकृत,ओंगळ झालेय. देवाचा मालकी हक्क अन कोपऱ्या कोपऱ्यात स्वतंत्र गणेश मंडळे,देणग्या,राजकारण अन टोकाच्या अस्मितेने,अहं भावनेने ही एकी कधीच बेचिराख झालीय ! 

आम्हाला थोरामोठ्यांनी केलेल्या बलीदानाविषयी,त्यागाविषयी कृतद्न्यता नाही,प्रेम आदर तर नाहीच नाही कारण आजचे शिक्षण फक्त पैसे कसे मिळवायचे अन ऐश आरामात कसे रहायचे? याचे शिक्षण तासून,घासून देते असे गुळगुळीत गोटे मग पुढच्या पिढीला अजून गुळगुळीत बनवून घरंगळत जायला भाग पाडतात,माणूस म्हणून कसे जगायचे? देशप्रेम,राष्ट्रवाद या गोष्टी त्यांच्यासाठी मूर्खपणा आहे,यातून काय मिळणार? हाच वयवहार ते शिकत आलेत.

केवळ जयंती,पुण्यतिथी करून का कुणी मोठे झालेय? त्यासाठी आदर्श तत्वे अंगी बाणवायला हवीत अन आचरणातही आणायला हवीत पण खरे दुःख तर इथेच आहे आजच्या पिढीपुढे आदर्शच नाहीत ! मनोरंजनाचे आकडे करोडो च्या घरात असतात अन उपाशी माणसाच्या भुकेला भाकरीचा गोल सापडत नाही,ही प्रचंड लोकसंख्या का वाढली? याचे उत्तर आहे,प्रत्येकाला देशापेक्षा स्वहित अन स्वार्थ महत्त्वाचा वाटतो.

तंत्रज्ञानाने देश जवळ आले, पाश्चात्त्य देशातील नको ते आम्ही स्वीकारले पण त्यांच्या देशप्रेम,स्वच्छता,शिस्त याकडे सोयीस्कर दुर्लक्ष केले.

देशातील स्वातंत्र्याचा असा स्वैराचार तुम्हाला खपला असता? नाही ना? तुम्ही हाकलून लावले असते अशा कृतघ्ननाना ! 

म्हणूनच तुम्ही हवे आहात पुन्हा एकदा देश प्रेमाचा धडा शिकवायला अन सार्वजनिक गणेशोत्सव बंद करायला,देशास वळण लावायला अन मूळ सुजलाम,सुफलाम रूप द्यायला !

© सौ.सुचित्रा पवार

तासगाव, सांगली

8055690240

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई 

 मनमंजुषेतून 

☆ नैवेद्यम समर्पयामि ….! – डॉ.सौ.सुमेधा आपटे-रानडे ☆ प्रस्तुती – श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई ☆

‘नैवेद्यम समर्पयामि ….|’

एरवी आपल्या सण परंपरेला न मानणारी मंडळी,’आखाडी’ so called ‘गटारी’ अगदी न चुकता साजरी करतात. असा थोडासा ‘broad minded’ विचार आपल्या सर्व सणांच्या बाबतीत झाला तर,किती छान होईल ना..!!आता हेच बघा ना,श्रावण सुरु होतोय,पाठोपाठ गणपती,नवरात्र,दिवाळी अशी सणांची रांगच लागते. या सगळ्यात महत्वाचा असतो तो ‘नैवेद्य’.. फक्त देवाला दाखवायला लागतो म्हणून असतो का हा ‘नैवेद्य?’.. नाही,खरतरं या ‘नैवेद्य’ करण्यामागे अनेक गोष्टींची योजना आपल्या परंपरेत आहे.

माझ्या मैत्रीणी यावर म्हणतील “काहीही हं,तो नैवेद्य करायचा म्हणजे एक event च असतो बाई!! सरळ ऑर्डर देऊन करुन आणतो”..

पण,मैत्रीणिंनो,आपल्या संस्कृतीत नैवेद्याला अनन्यसाधारण महत्व आहे. देवाला अन्नस्वरुपात अर्पण केलेला ‘नैवेद्य’ आपण प्रसाद म्हणून खातो. ऋतू नुसार सण व त्या सणांचे व देवांचे विशिष्ठ नैवेद्य हे ठरलेले असतात. ह्याचा संबंध नैवेद्य-आरोग्य असा १००% आहेच. पण माझ्यामते घरात ‘स्वतः नैवेद्य बनवणे’ ही एक आपल्या संस्कृतीने आपल्यातील चांगल्या Qualities निर्माण करण्यासाठी दिलेली activity वाटते मला. कशी काय?..बघा

१. नैवेद्य करताना अगदी सोवळ्यांत नसलं तरी शुचिर्भूत होऊन नैवेद्य करावा लागतो. इथे Hygiene आलं.

२. नैवेद्याला काय काय लागेल ते पक्क माहिती असावं लागतं, पदार्थांचे प्रमाण काटेकोर ठेवावे लागते, कारण चव पहायची मुभा नसते.  नैवेद्य हा ठराविक वेळेतच तयार करावा लागतो..Accuracy and Time management 

३. नैवेद्य करताना करणाऱ्यांना खायची मुभा नसतेच, पण घरातल्या इतर मंडळींनाही स्वतः च्या मनावर प्रचंड ताबा ठेवावा लागतो. फोडणीचे खमंग वास,पुरणपोळीचा खरपूस वास रसनेंद्रियास उत्तेजित करत असताना हा control खूप काही शिकवून जातो..कारण नैवेद्य दाखविल्याशिवाय खायचे नाही हा दंडक आहे ना! बघा ‘संयम'(Patience,self restraint) हा अत्यंत महत्वाचा गुण नैवेद्याने  develop होतो. जो आजकाल खूप कमी होत चाललाय.

४. नैवेद्य हा नेहमी सात्विक, सुंदर च होतो. कारण करणाऱ्याने अत्यंत मनापासून, एकाग्रतेने,‌ श्रध्देने तो बनवलेला असतो. Concentration, devotion झालं ना develop..

५. नैवेद्याचे ताट वाढताना ते सुध्दा एक ठराविक पध्दतीने वाढले जाते. डावी-उजवी बाजू नीटनेटकेपणाने वाढणे हे कोणत्या कलेपेक्षा कमी नाही. ताटाच्या बाजूला रांगोळी साक्षात कलाविष्कार!!

६. नैवेद्यातून आरोग्य जपल्या जातंच कारणं तो सर्व रसात्मक,भक्ष्य,भोज्य,चूष्य,लेह्य या स्वरुपातील ही असतो. नैवेद्य दाखवताना आपण जे “ॐ प्राणाय स्वाहा,ॐअपानाय स्वाहा…’ हे म्हणतो,ते काय आहे? तर प्राण,अपान,उदान,व्यान,समान हे शरीरातील कार्यकारी वायू आहेत,ते त्या अन्नाचे ग्रहण,पचन,अभिसारण,उत्सर्जन करण्यास आपल्याला सहाय्यभूत ठरतात. त्यांचे स्मरण करुन देवाला नैवेद्य दाखवल्या जातो.

अर्थात,मैत्रीणींनो विकत,आयता आणून दाखवलेला नैवेद्य हे सगळे skills, qualities आपल्यात कसे बरे develop करेल?? but,i know नैवेद्य करायला वेळ कुठाय?? हो,ना? मग,सगळं ताट नको निदान त्यांतील एकतरी पदार्थ ‘नैवेद्य’ म्हणून करायला काय हरकत आहे? साधी खिर करा पण स्वतः करा. आपल्या छोट्यांना शाळेत Activities देऊन वेगवेगळी skills develop केली जातात. पण आपली संस्कृती ही आपल्याला असे task देत असते. तिचा आपण आपल्यातील qualities improve करण्यासाठी नक्कीच उपयोग केला पाहिजे..मग बघा ‘नैवेद्यम समर्पयामि|’ असे म्हणताना किती समाधान होईल..

– डॉ. सौ. सुमेधा आपटे-रानडे

संग्रहिका:  श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई

सांगली

मो. – 8806955070

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

मनमंजुषेतून 

☆ आईचा खिसा…केदार साखरदांडे ☆ प्रस्तुती – श्री विनय माधव गोखले ☆ 

मला लहानपणी नेहेमी प्रश्न पडायचा की बाबांना कसा खिसा असतो. त्यात ते पेन , सुट्टी नाणी, कधी कधी बंद्या नोटा ठेवतात. तसा आईला खिसा का नसतो. शाळेची फी भरताना बाबा कसे ऐटीत खिश्यातून काढून फी साठी पैसे देतात , किंवा प्रगति पुस्तकावर खिश्यातल पेन काढून ऐटीत सही करतात. तसा आई जवळ खिसा का नसतो. आणि जर असलाच खिसा तर नेमका कुठे असतो. आईला विचारलं तर ती फक्त हसायची. तुला भूक लागली असेल ना अस म्हणून पदर खोचून शिऱ्या साठी रवा भाजायला घ्यायची . त्या रवा  भाजण्याच्या वासावर भुकेशिवाय दुसरं काही सुचत नसे. एकदा खेळताना पडल्यावर पायाची जखम पुसायला कापसाचा बोळा मिळाला नाही म्हणून चक्क कॉटन च्या नव्या साडीच्या टोकाने  माझी जखम पुसून काढली आणि  कपाटातील कैलास जीवन काढून त्यातलं लोण्याच्या गोळ्या सारख मलम माझ्या जखमेवर लावलं. मला रात्री लवकर झोप यायची तेंव्हा घरातली काम लगबगीने आवरून ती तिच्या जुन्या साडीचा काठ घडी करून मला दिव्याच्या उजेडाने  त्रास होऊ नये म्हणून डोळ्यावर मांडायची आणि मला त्या साडी सारखीचं अगदी तलम निद्रा यायची. कुठे बाहेर जाताना बाबा खिशातून पैसे काढून रेल्वेची तिकीट काढायचे आणि आई मात्र खिडकीतून झो झो येणारा वारा माझ्या कानाला बसतो म्हणून माझ्या काना केसां भोवती आपला पदर गुंडाळून घ्यायची. तेंव्हाही माझं लक्ष खिडकीतल्या बाहेरच्या दृश्या बरोबर बाबांच्या खिश्या कडे असायचं. मोठा झाल्यावर मी सुद्धा बाबांसारखा खिसा शिवून घेऊन त्यात वेगवेगळ्या वस्तू ठेवणार हे ठरवून ठेवले होते. नेमकी तेंव्हाच आई पदराच्या टोकाला गुंडाळून ठेवलेली गोळी (मला तहान लागली असताना) हळूच माझ्या जिभेवर ठेवायची. तृषा पूर्ण शांत व्हायची. कधी खेळताना सर्व मुलं बॉल आणण्यासाठी वर्गणी काढत अश्यावेळी आई तिच्या पदरात बांधलेला रुपया दोन रुपया काढून देत असे आणि वर रुपया देऊन उन्ह फार आहेत पेपरमिंट खा चघळायला म्हणून सांगत असे. मित्र म्हणत तुझी आई खूप छान आहे रे तेंव्हा कॉलर टाईट होत असे. आईकडे खिसा नसताना बाबापेक्षा जास्त गोष्टी तिच्या कडे कश्या हा प्रश्न मला मला थोडा मोठा होता  होताना पडू लागला. आणि एक दिवस मला माझंच उत्तर सापडून गेलं. आईकडे खिसा असतो आणि त्या खिश्याला चौकट नसते तो आईचा पदर असतो जो कायम मुलांसाठी सुखं बांधून ठेवत असतो आणि तोच आईचा कधीही न रिक्त होणारा खिसा असतो .

 – केदार अनंत साखरदांडे

प्रस्तुती – श्री विनय माधव गोखले

भ्रमणध्वनी – 09890028667

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

श्री विजय गावडे

 मनमंजुषेतून 

☆ बाबासाहेब पुरंदरे….. एक आठवण  ☆ श्री विजय गावडे ☆  

ज्यांचे पूर्ण जीवन शिवशाहीमय झालंय त्या शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरेना मानाचा मुजरा.

साधारण विसेक वर्षांपूर्वीचा काळ. असेच पावसाळ्याचे दिवस होते. धो धो सरी कोसळत होत्या. पाय मात्र दादरच्या राजा शिवाजी विद्यालयच्या दिशेने चालत होते. आज शिवशाहीरांच व्याख्यान होणार होतं. विषय होता ‘महाराजांची Time Management ‘ प्रमुख पाहुणे होते रिझर्व बँकेचे त्या वेळचे संचालक डॉ. नरेंद्र जाधव.

राजा शिवाजी विद्यालय सभागृह तुडुंब भरलेलं. ओल्या अंगानिशी लोक मिळेल तिथे स्तब्ध. ज्यांना जागा मिळाली नव्हती ते उभे होते. सभागृहात प्रवेश न मिळालेले कमी भाग्यवान क्लोज्ड सर्किट टीव्ही वर समाधानी होते.

महाराजांच्या Time Management वर बोलणारे बाबासाहेब स्वतःही दिलेल्या वेळेच्या अगोदर हजर होते. मात्र पावसामुळे झालेल्या वाहन कोंडीत अडकलेले डॉ. नरेंद्र जाधव मात्र थोडे उशिरा पोहोचले. आपणांस झालेल्या उशिराबद्धल त्यांनी शिवशाहीरांशी दिलगिरी व्यक्त केलेली दिसली.

पावसाच्या पाण्याने तुडुंब झालेल्या जलाशयाप्रमाणेच ओसंडून वाहणाऱ्या सभागृहामध्ये शांतता पसरली आणि शिवशाहीरांची ओघवती वाणी बरसु लागली.

“ वेडात मराठे वीर दौडले सात “ या गीतात वर्णिलेली प्रतापराव गुजर आणि मंडळीची ती अंगावर शहारे आणणारी गोष्ट कथन करतांना शिवशाहीर तल्लीन झालेले आणि एक एक पदर तारखानीशी उलगडून दाखवताना त्यांच्या वाणीला चढत जाणारी धार श्रोत्यांना शिवकाळात घेउन जाणारी. 

बाबासाहेबांच्या वाणीतून तो प्रसंग तर जीवन्त झालाच परंतु वेळेच्या काटेकोर अंमल बजावणीविना प्रतापराव आणि मंडळींना महाराजांच्या खपामर्जीला कसे बळी पडावे लागले हे शिवशाहीरांच्या तोंडून ऐकण्याचे भाग्य आम्हाला त्या दिवशी लाभले.

सम्पूर्ण आयुष्य शिवशाही आणि छत्रीय कुलवतन्स छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या भोवतीच ज्यांनी खर्ची घातलं त्या या महाराष्ट्र भूषण ऋषीतुल्य व्यक्तीमत्वाला शम्भराव्या वाढदिवसाच्या मनःपूर्वक शुभेच्छा!

© श्री विजय गावडे

कांदिवली, मुंबई 

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

? मनमंजुषेतून ?

☆  गुडमाॅर्निंग… ☆ सौ. श्रेया सुनील दिवेकर ☆ 

Good morning

सुप्रभात!!! काय बरे आहात ना सगळे, किंवा एखादा सुंदर पुष्पगुच्छ, किलबिलाट करणार्‍या पक्ष्यांचे चित्र, कोणता तरी उपदेश देणारा संदेश, नाहीतर एखादा motivational संदेश असे अनेक संदेश टिंग टिंग करत पडायला लागतात ना सकाळी सकाळी आपला मोबाईल ऑन केल्यानंतर?

पूर्वी ना… मला ह्या गुड मॉर्निंगची फार गंमत वाटायची. आणि रागही यायचा. असं वाटायचे की काय मिळतय लोकांना रोज hii, good morning, good night असे मेसेजीस टाकून? आणि हे टाकले नाहीत तर काय आपण लगेच disconnect होतो की काय त्यांच्या पासून? आणि आश्चर्यही वाटायच की त्यांना एवढा वेळ मिळतोय तरी कुठून ? ते ही सकाळी सकाळी. काहीजणांचा तर पहाटे पाच वाजल्यापासून हा गुड मॉर्निंग संदेश देण्याचा कार्यक्रम चालू होतो. 

इथ दोन घोट चहा निवांत बसुन प्यावा म्हणलं तर पाच मिनिटं नसतात. कधी बसलेच तर लगेच नवर्‍याची तरी हाक येते किंवा मुलांना काहीतरी सापडत नसतं, सासुबाईंना त्याचवेळी साखरेच्या डब्यातून साखर काढून हवी असते, आणि हे कमी की काय म्हणून अगदी त्याच वेळी भाजीवाले मामा दारात हजर. मग काय नाखूषीने का होईना उठावच लागत. 

आज हे सगळं तुमच्याशी शेअर करावसं वाटलं कारण, घडलं ही तसंच आहे. माझी एक मैत्रीण आहे ती मला रोज न चुकता सुप्रभात!!! चा संदेश टाकायची. भले मी त्याला रीप्लाय देवो नाही तर नाही. खरं सांगायच तर कधीतरी दुपारी मी तो पहात होते आणि कधी वाटले तर hii किंवा एखादी smile टाकत होते. काहीवेळा तेही नाही. आमच्यात नेहमी ह्यावरून वादही व्हायचा. अर्थात वाद फोन वरूनच व्हायचा, कारण ती दिल्लीत आणि मी मिरजेत. मी नेहमी तिला विचारत होते काय गं.. एखादा दिवस नाही टाकला मेसेज तर काय आपली मैत्री टिकणार नाही, मैत्री संपणार की काय ?? 

हा वाद आमच्यात घडलेल्या दुसर्‍याच दिवसापासून तिचे सुप्रभात मेसेज यायचे बंद झाले. मला वाटलं माझ्या बोलण्याचा उपयोग झाला वाटत. चला बर झालं उगीच वेळ वाया घालवत होती. पण खर सांगते असेच तीन चार दिवस गेले आणि मलाच चुकल्यासारखे वाटू लागले. I was missing Something in the morning. आणि पाचव्या दिवशी मात्र असे वाटले की का टाकत नसेल ती मेसेज ? एवढ मनावर घेतलं असेल का तिने माझं बोलणं? का आजारी असेल, किंवा एखाद्या संकटात तरी सापडली नसेल ना?

वाट पाहून मीच दुसरे दिवशी तिला फोन केला तेव्हा तिचे मिस्टर फोनवर ओक्साबोक्शी रडत होते. तिला massive heart attack आला होता आणि ती हॉस्पिटल मधे अ‍ॅडमिट होती. हे ऐकून मला धक्काच बसला. पाच दिवसांपूर्वी जिच्याशी मी वाद घातला ती आज मरणाशी लढत होती आणि तिचे ऑपरेशन करायचे ठरले होते.

जेव्हा आमच्यात वाद होई तेव्हा ती मला नेहमी म्हणायची it’s a connecting wavelength between two people. कळेल तुला एक दिवस पण तो एक दिवस असा येईल अस मला स्वप्नात ही वाटलं नव्हतं.

त्या दिवसापासून मी रोज सकाळी तिला न चुकता सुप्रभात!!! चा मेसेज टाकू लागले. आणि जेव्हा एक महिन्यानंतर माझ्या सुप्रभात वर तिचा smiley पडला तेव्हा माझा दिवस खरा गुड ठरला.

आणि तेव्हा कळले की अंधारा कडून प्रकाशाकडे केलेली वाटचाल म्हणजे सुप्रभात!!!

आपल्या मित्र मैत्रिणींकडून मिळालेली एक संजीवनी म्हणजे सुप्रभात!!! 

आपलं कोणी आहे ह्याची जाणीव म्हणजे सुप्रभात!!!

प्रत्येक वेळी आपण मनांत आलं की फोन करू शकतोच असं नाही .पण हा एक गुड मॉर्निंगचा मेसेज मात्र नकळत आपण सुखरूप असल्याची पावती देऊन जातो. 

A connecting wavelength between two people

सहज मनाच्या कोपऱ्यातून 

©  सौ. श्रेया सुनील दिवेकर

मो 9423566278

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी

 मनमंजुषेतून 

☆ सर्वम् जगदिदम् त्वयि प्रत्येति ☆ सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी ☆ 

२००० साली आमचा मुलगा सून- सतीश सुप्रिया- सतेजसह मिनीयापोलिस इथे होती. अमेरिका पहायला जायचं मनात होतं. व्हिसाही  मिळाला होता. पण गणेशोत्सव जवळ आला होता. आणि सासुबाईंनी नेहमीच्या समजूतदारपणे अमेरिकेत गणपती साजरा करण्याची परवानगी दिली. मग तयारीची धांदल उडाली. श्रींची मूर्ती इथूनच नेण्याचे ठरले. पण ‘केसरी’ने त्यांच्या पूर्वीच्या  अनुभवावरून बजावून सांगितले होते की, गणपतीची मूर्ती बॅगेत ठेवू नका. कितीही चांगलं पॅकिंग केलं तरी एवढ्या प्रवासानंतर मूर्तीला काही झालं तर आपला विरस होतो. म्हणून माझ्या खांद्यावरच्या मोठ्या पर्समध्ये राहील अशी मध्यम आकाराची मूर्ती व्यवस्थित पॅक करून घेतली. मुंबई- न्यूयार्क व पुढे पंधरा दिवस पूर्व-पश्चिम-पूर्व अमेरिका दर्शन  असा श्री गणेशाच्या साथीने प्रवास करून मिनीयापोलिसला पोहोचलो. खूप आधीपासून  आणलेली मूर्ती सुखरूप होती हे पाहून फार बरे वाटले.

घराभोवती सुरेख हिरवळ आणि हरतऱ्हेच्या फुलांनी सजलेली बाग बघून माझे डोळे चमकले. सतीशने लगेच बजावले, ‘ इथल्या कुठल्याही फुलालाच काय पण पानालाही हात लावायचा नाही. मी तुम्हाला डिपार्टमेंटल स्टोअर्समध्ये घेऊन जाईन. तिथे सारे काही मिळते.”  गणपतीसाठी बहुतेक सर्व तयारी मुंबईहूनच  करून आणली होती. अभिषेकासाठी चांदी-पितळेची छोटी मूर्ती तेवढी आणायची राहिली होती. डेकोरेशनचे मनाजोगते सामान ,फळे , फुले आणि एक डॉलरला नारळसुद्धा त्या स्टोरमध्ये मिळाला.. यांनी स्वतःच पुस्तकावरून श्री गणेशाची यथासांग प्रतिष्ठापना केली.  डिस्नेलॅ॑डमध्ये एका स्टॉलवर सुंदर रंगीत दगड विकायला ठेवलेले दिसले. त्यातला लाल रंगाचा, गणपतीच्या आकाराचा भासणारा, नर्मदा गणपती खरेदी केला होता, त्याचीच  गणपतीच्या मूर्तीबरोबर पूजा करून त्यावरच आवर्तनांचा अभिषेक करत होतो. तिथल्या काही परिचितांना सहकुटुंब बोलावले होते. पूजा, आरती, नैवेद्य सर्व यथासांग झाले. शेजाऱ्यांना त्रास नको म्हणून झांजा न वाजवता टाळ्या वाजवून आरती झाली. एसीमधून उदबत्तीचा जास्त सुगंध जाऊ नये म्हणून साध्या उदबत्या लावल्या. आदल्या दिवशीच गुलाबजाम व तळलेल्या करंज्या मोदक करून ठेवले होते. भरगच्च मेन्यू होता. सर्वजण गणपती, आरती, प्रसाद यावर खुश होती. आम्हालाही मुंबईसारखेच सगळे साग्रसंगीत झाल्याने आनंद झाला होता.

दोन दिवसांनी सतीशच्या ऑफिसमधील आठ नऊजणं रात्री गणपतीला जेवायला येणार होते.  संध्याकाळीच स्वयंपाक करून ठेवला.  आरतीही करून घेतली. पण पाहुणे विचारायला लागले, ‘ऑंटी, आरती कभी करेंगे?’  आरती झाल्याचे सांगितल्यावर ते म्हणाले,’नही नही .ऐसे कैसे हो गया? हमे तो आरती, पूजा सब देखना है. करना है. कितने बरस के बाद ये सब देखने का मौका मिला है.’– मग पुन्हा एकदा साग्रसंगीत आरती झाली. आमचा नातू आश्चर्य वाटून म्हणाला की, ‘आजी, आपण उद्याची आरतीसुद्धा आजच करीत आहोत का?’— ठिकाण आणि पाहुणे दरवर्षीपेक्षा वेगळे पण आनंद, मानसिक समाधान तेच!

मिनीआपोलिसला मिनेसोटा नदी मिसिसिपीला मिळते. मिनीयापोलिस व सेंट पॉल ही जुळी शहरे मिळून तिथे पाण्याने भरलेले अनेक मोठे तलाव आहेत. लोक मजेने स्वतःच्या बोटीतून फिरत असतात. आत्ममग्न, उच्चभ्रू लोकांचे हे शहर आहे. फक्त डाऊन टाऊनमध्ये उंच टॉवर्स आहेत. बाकी सगळीकडे शोभिवंत, टुमदार बंगले. निगुतीने राखलेली रंगीबेरंगी फुले, झोपाळे ,छोटी कारंजी व निवांत लोक. तलावांशी पोचणाऱ्या शांत स्वच्छ वाटा! विसर्जनाच्या वेळी बाप्पांना घातलेले सर्व वस्त्रालंकार, फुले घरीच उतरवून, छानपैकी मॅक्झीमा गाडीतून  श्री गणेशांसह सिडार लेकवर गेलो  आणि अभिषेकाच्या ‘नर्मदा’ गणेशासह शांतपणे विसर्जन केले. दरवर्षीप्रमाणे एक प्रकारच्या हुरहुरीने, समाधानाने मन भरून आले.

दोन दिवसांनी सॅनहोजेला आमच्या  भाच्याकडे गेलो. तिथेही सनीवेल  इथे साजरा होणारा गणेशोत्सव पहायला मिळाला. गणेश चतुर्थीला श्रींची प्रतिष्ठापना, पूजा आरती यथासांग करतात. पेणहून खास मूर्ती नेली जाते. सर्वांना सोयीचे जावे म्हणून गणपतीत येणाऱ्या  शनिवार-रविवारी भरपूर कार्यक्रम ठेवले जातात. आम्ही गेलो तेंव्हा रविवारी सर्वांसाठी मोदकांचे साग्रसंगीत जेवण होते. आधीच  नोंदणी केलेले लेंगे-झब्बे–त्यावर जाकिटे किंवा रंगीबेरंगी उपरणी घालून लहान मोठे सारे पुरुष हजर होते. बायका ठेवणीतले शालू पैठणी नेसून, नटून सजून उत्साहाने वावरत होत्या. लहान मुलांनी सादर केलेले श्लोक ,नाच-गाणी असा कार्यक्रम चालला होता, वेगवेगळ्या स्पर्धा घेतल्या होत्या. रांगोळ्या, समया आणि फुलांच्या आराशीत गणेशाची प्रसन्न मूर्ती विराजमान होती. अगदी आपल्यासारखीच  थोडी गडबड आणि गोंधळ होताच. क्षणभर आपण अमेरिकेत आहोत की भारतात असा संभ्रम पडला.  आपली तरुण हुशार पिढी स्वकर्तृत्वाने, कष्ट करून या परदेशात उभी आहे–उत्साहाने आपले उत्सव साजरे करून मनातले काही टिकविण्याचा प्रयत्न करीत आहे म्हणून कौतुक वाटले — आणि प्रकर्षाने जाणवले की —-श्री ज्ञानेश्वरांनी वर्णिलेला ‘विश्वात्मक देव’ इथे आपल्या देशात काय आणि सातासमुद्रापलिकडे काय —एकच !— त्यामागची मनातली भावना महत्त्वाची !

 

© सौ. पुष्पा चिंतामण जोशी

जोगेश्वरी पूर्व, मुंबई

9987151890

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈