Tag: #ई-अभिव्यक्ति_संवाद

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २ मे -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

दि. के. बेडेकर

दि. के. बेडेकर मराठीत लेखक आणि प्रामुख्याने समीक्षक म्हणून प्रसिद्ध असलेले दि. के. म्हणजे दिनकर केशव बेडेकर यांचा जन्म ८ जून १९१०ला झाला.

दि. के. बेडेकरयांची ग्रंथसंपदा –

१.    अणुयुगातील मनावधर्म

२.    अस्तित्ववादाची ओळख

३.    धर्मचिंतन

४.    धर्म, राष्ट्र आणि समाजवाद

५.    धर्मश्रद्धा एक पुनर्विचार

आज त्यांचा स्मृतीदिन. २ मे १९७३ला त्यांचे निधन झाले.

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

रघुनाथ पंडीत

रघुनाथ पंडीत यांचा जन्म कधी झाला, याबद्दल मतभेद आहेत.  जुन्या काळी ज्या संत,  पंत आणि तंत या महत्वाच्या परंपरा होऊन गेल्या, असे मानले जाते, त्यापाकी पंत म्हणजे पंडीत परंपरेतील हे कवी. त्यांचे संस्कृतप्रमाणेच फारसी भाषेवरही प्रभुत्व होते.

रघुनाथ पंडीत यांची काव्यसंपदा –

१. रामदास वर्णन

२. गजेंद्र मोक्ष

३. दमयंती स्वयंवर

यापैकी गजेंद्र मोक्ष आणि दमयंती स्वयंवर ही आख्यान काव्ये खूप गाजली.

रघुनाथ पंडीत शिवाजीच्या काळातले असावेत, असे अनुमान अ. का. प्रियोळकर आणि द.सी. पंगू यांचे अनुमान आहे.

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

बाळकृष्ण अनंत भिडे

बाळकृष्ण अनंत भिडे यांचा जन्म रायगड जिल्हयाती किडिम इथे झाला. ते इतिहासकार, कवी आणि समीक्षक होते. त्यांनी बरेचसे गद्य लेखन ‘बी’ या टोपण नावाने केले आहे. ‘बी’ म्हणजे बाळकृष्ण. ते आधी शिक्षक होते. नंतर मुख्याध्यापक झाले.

पदवी मिळवण्यापूर्वीच त्यांनी ‘प्रभाकर’ नावाचे मासिक चालवले होते. १९०८ ते १९११ या काळात ‘ काव्येतिहास’ व ‘खेळगडी या मासिकांचे ते संपादक होते. १९०४ ते १९०९ या काळात त्यांनी ‘काव्यसंग्रह’ मासिकाचे संपादन केले. १९२४ साली त्यांच्या अध्यक्षतेखाली मराठी ग्रंथसंग्रहालयाचा वार्षिक उत्सव झाला. आज आपण या उत्सवाला साहित्य संमेलन म्हणतो.

भिडे यांचे मराठी, इंग्रजी व संस्कृत भाषेवर प्रभुत्व होते. ते परखड टीकाकार होते. त्यांच्या चिकित्सक, मार्मिक, व्यासंगपूर्ण टीकात्मक लेखनामुळे मराठी समीक्षा प्रभावी, प्रौढ आणि डौलदार झाली. त्यांचे लेखन, मासिक ‘मनोरंजन’, ‘विविधज्ञानविस्तार’, ’काव्यरत्नागिरी’, ‘रत्नाकर’ इ. दर्जेदार नियतकालिकातून प्रसिद्ध होई. त्यांनी१०८ कविता लिहिल्या. त्यात एकीकडे पंडिती वळण दिसते, तर दुसरीकडे आधुनिक इंग्रजी काव्याची छाप दिसते. मुक्तेश्वर, मोरोपंत, वामन पंडीत, या पंडीत कवींच्या काव्यावर त्यांनी विस्तृत, विवेचनात्मक निबंध लिहिले. साहित्य गुणांना प्राधान्य देऊन त्यांनी ज्ञानेश्वरीची सार्थ व सटीक आवृत्ती काढली आहे. त्यांनी एका लेखात प्राचीन व अर्वाचीन कवींची तूलना केली आहे.

बाळकृष्ण अनंत भिडे यांची ग्रंथसंपदा

१.काव्य आणि काव्योदय – ‘किरण, ‘सुधारक, ’आधुनिक कविपंचक, ‘विरहातरंग’ इ. पुस्तकांवरील परीक्षणे

२. चार वीर मुत्सद्दी – ऑलिव्हर क्रॉमवेल, जॉर्ज वॉशिंग्टन, नेपोलियन बोनापार्ट , शिवाजी यांची चरित्रे

३. प्रभुसंपादन  – (कविता), ४. फुलांचे झेले ( कविता) ५. मराठी कवींचे बोल इ. अनेक पुस्तके त्यांनी लिहीली.

त्यांचे निधन २ मे १९२९ ला झाले.

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

शांताराम आठवले.

खेड्यामधले घर कौलारू, जनी नामयाची रंगली कीर्तनी, यमुनाकाठी ताजमहाल, या कातरवेळी पाहिजेस तू जवळी इ. लोकप्रिय गीते लिहिणारे गीतकार शांताराम आठवले यांचा जन्म पुणे येथे २१ जानेवारी १९१० मध्ये झाला.

शालेय जीवनात त्यांनी अनेक नाटके पाहिली. नाट्यसृष्टीशी त्यांचा लहानपणीच जवळून संबंध आला.

ना. ह. आपटे यांच्या ‘मधुकर’ मासिकाचे, त्याचप्रमाणे श्रीनिवास मुद्रणालयाचे सहाय्यक म्हणून त्यांनी काम पाहीले. ना. ह. आपटे यांच्या शिफारसीमूळे त्यांना ‘अमृतमंथन’ या बोलपटात गीत लेखनाचे काम मिळाले. नंतर प्रभात’मध्ये सहाय्य्क म्हणून त्यांनी नोकरी केली. पुढच्या काळात त्यांनी अनेक चित्रपटांसाठी गीते लिहिली व ती लोकप्रियही झाली.

आज दि. के. बेडेकर , रघुनाथ पंडीत, बाळकृष्ण अनंत भिडे, आणि शांताराम आठवले यांचा स्मृतिदिन आहे. त्या निमित्त या चौघांना भावपूर्ण श्रद्धांजली.  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री सुहास रघुनाथ पंडित

आज एक मे. महाराष्ट्र राज्य स्थापनेचा दिवस. महाराष्ट्र दिन.

आज राजभाषा दिन.

आज आंतरराष्ट्रीय कामगार दिन.

आज जागतिक हास्य दिन.

💐 ई-अभिव्यक्तीचे सर्व साहित्यिकांना आणि रसिक वाचकांना या बहुरंगी दिनाच्या हार्दिक हार्दिक शुभेच्छा💐

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆  १ मे -संपादकीय – श्री सुहास रघुनाथ पंडित – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

नारायण गणेश तथा नानासाहेब गोरे.

नानासाहेब गोरे यांचा जन्म कोकणातील.त्यांनी पुण्यात शिक्षण पूर्ण केले.ते स्वातंत्र्य संग्रामात सक्रीय होतः.1942 च्या लढ्यातील त्यांच्या सहभागामुळे त्यांना तुरूंगवास भोगावा लागला होता.

स्वातंत्र्योत्तर काळातही ते राजकारण व समाजकारण यात सक्रीय होते.त्यांनी सुरूवातीपासूनच समाजवादी विचारसरणी स्विकारली होती.त्यांनी पुण्याचे महापौर पद भूषविले होते.तसेच लोकसभेत समाजवादी पक्षातर्फे लोकप्रतिनिधित्वही केले होते.शिवाय भारताचे इंग्लंडमधील उच्चायुक्त म्हणूनही काम केले होते.

हे सर्व करत असताना त्यांनी लेखनकार्यही चालू ठेवले होते.त्यांनी राजकीय,सामाजिक,,कथा,प्रवासवर्णन,निबंध असे विविध प्रकारचे लेखन केले होते.  1981 ते 1984 या काळात त्यांनी साप्ताहिक साधना चे संपादक पद भूषविले होते.

नानासाहेबांची साहित्य संपदा :

करवंदे..पत्रलेखन

सीतेचे पोहे

डाली

गुलबक्षी

शंख आणि शिंपले

चिनारच्या छायेत

काही पाने,काही फुले   इ.

अनुवाद:

जवाहरलाल नेहरू आत्मकथा

सर्वपल्ली राधाकृष्णन् कृत गांधीजींचे विविधदर्शन

मेघदूत

राजकीय लेखन :

कारागृहाच्या भिंती—तुरुंगातील दैनंदिनी

समाजवादच का

भारतीय पूर्व सरहद्द

तापू लागलेलं हिम

साम्राज्यनाही व विश्व कुटुंबवाद.

01 मे 1993 ला वयाच्या 86व्या वर्षी त्यांचे दुःखद निधन झाले.

त्यांच्या स्मृतीस विनम्र अभिवादन!

☆☆☆☆☆

ई-अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. गौरी गाडेकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ ३० एप्रिल -संपादकीय – सौ. गौरी गाडेकर -ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

मोरो केशव दामले

मोरो केशव दामले (7 नोव्हेंबर 1868 – 30 एप्रिल 1913) हे मराठी व्याकरणकार व निबंधकार होते.

कवी केशवसुत हे त्यांचे थोरले भाऊ व पत्रकार सीताराम केशव दामले हे त्यांचे धाकटे भाऊ.

इतिहास व तत्त्वज्ञान घेऊन ते मुंबई विश्वविद्यालयातून एम. ए. झाले. त्यासाठी त्यांना डेक्कन महाविद्यालयाची दक्षिणा फेलोशिप मिळाली होती.

त्यांनी उज्जैनच्या माधव कॉलेजात लॉजिक व फिलॉसॉफी  या विषयांचे अध्यापन केले. नंतर नागपूर येथील सिटी स्कूल वरील सरकारी पद स्वीकारले.

मोरो नामवंत व्याकरणकार होते.त्यांनी असंख्य उदाहरणे, असंख्य शब्द गटवारीने उपलब्ध करून दिले. शिवाय व्याकरणविषयक प्रश्नांची इतर अंगेही त्यांनी समोर आणली. विविध उपपत्ती संकलित करून त्यांनी त्यांची चिकित्साही केली. व्याकरणावर पीएच. डी. करणाऱ्यांसाठी त्यांचा ‘शास्त्रीय मराठी व्याकरण’ हा आजही मोलाचा ग्रंथ आहे.

1904मध्ये भरलेल्या शुद्धलेखन परिषदेत त्यांनी भाग घेतला होता. त्यासंबंधीची सडेतोड मते त्यांनी ‘शुद्धलेखन सुधारणा अथवा सरकारी बंडावा ‘ या पुस्तकाद्वारे प्रसिद्ध केली. याशिवाय त्यांनी  ‘विचारभ्रमण आणि आधुनिक असंतोष’ हे एडमंड बर्कच्या ‘प्रेझेंट डिसकन्टेन्ट’चं मराठी भाषांतर केलं.’न्यायशास्त्र निगमन’ व ‘न्यायशास्त्र निगमन -दुसरे पुस्तक ही त्यांची तर्कशास्त्रावरील पुस्तके.

☆☆☆☆☆

वसंत पोतदार

वसंत गोविंद पोतदार (6 सप्टेंबर 1937 – 30 एप्रिल 2003) हे लेखक, पत्रकार व अभिनेते होते.

 त्यांनी हिंदी, मराठी व बंगाली भाषेत पत्रकारिता केली. तर त्यांचे एकपात्री प्रयोग मराठी, हिंदी, बंगाली, उर्दू व इंग्रजीत होते.

बी. ए. झाल्यावर त्यांनी अध्यापकाची नोकरी धरली.

नंतर पु. लं.च्या मार्गदर्शनावरून त्यांनी ‘वंदे मातरम’ या भारतीय क्रांतीच्या महाभारताचे 5000हूनही जास्त प्रयोग केले. याशिवाय त्यांनी ‘शेर शिवराज’, ‘आक्रंदन एका आत्म्याचे ‘, ‘महात्मा फुले’, ‘योद्धा संन्यासी’  हेही एकपात्री प्रयोग केले.

पोतदारांनी स्वामी विवेकानंदांवरील ‘योद्धा संन्यासी’,   पु. लं. वरील ‘एका पुरुषोत्तमाची गाथा’, गाडगे महाराजांवरील ‘ तोची साधू ओळखावा’, ‘अग्निपुत्र’, ‘नाळ’, ‘अनिल विश्वास ते राहुल देव बर्मन’, ‘कुमार गंधर्व’ इत्यादी अनेक पुस्तके लिहिली.

‘वसंत पोतदार -एक असाधारण गद्य शिल्पी’ हे पोतदारांवर विजय बहादुर सिंह यांनी लिहिलेले हिंदी पुस्तकही प्रसिद्ध आहे.

पोतदारांच्या ‘नाळ’ला मसापचा पुरस्कार मिळाला. त्यांच्या ‘योद्धा संन्यासी’ला मुंबई ग्रंथ संग्रहालयाचा पुरस्कार मिळाला. तर ‘कुमार’ला महाराष्ट्र राज्य शासनाचा पुरस्कार मिळाला.

मोरो केशव दामले व वसंत पोतदार यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त त्यांना सादर अभिवादन.🙏

☆☆☆☆☆

सौ. गौरी गाडेकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना, कऱ्हाड शताब्दी दैनंदिनी, विकीपीडिया.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २९ एप्रिल -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

श्री कृष्ण केशव क्षीरसागर 

श्री. के. क्षीरसागर यांचा जन्म ६ नोहेंबर १९०१  मधे झाला.  ते लेखक, विचारवंत, समीक्षक आणि टीकाकार म्हणून प्रसिद्ध होते. ज्ञानकोशकार केतकर यांचे ते समविचारी होते.

शिक्षण पूर्ण झाल्यावर त्यांनी प्रथम शिक्षक म्हणून आणि नंतर प्राध्यापक म्हणून नोकरी केली. पुण्याच्या एम. इ. एस. किंवा सध्याच्या गरवारे कॉलेजमध्ये ते मराठी विभाग प्रमुख होते. 

श्री. के. क्षीरसागर यांचे प्रकाशित साहित्य

१. आधुनिक राष्ट्रवादी रविंद्रनाथ ठाकूर . २. उमरखय्यामची फिर्याद, ३. टीका विवेक,    ४. वादे वादे ५. व्यक्ति आणि वाङ्मय, ६. मराठी भाषा वाढ आणि बिघाड,             ७. बायकांची सभा ( प्रहसन), ८. श्रीधर व्यंकटेश केवतकर, ९. समाज विकास,

इ. त्यांची पुस्तके प्रसिद्ध आहेत.

१९५९ साली मिरजेत भरलेल्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे ते अध्यक्ष होते.

महाराष्ट्र सरकार दरवर्षी वाङ्मयीन समीक्षेवरील एका ग्रंथाला श्री. के. क्षीरसागर यांच्या नावाने पुरस्कार देते.

या विचारवंत थोर समीक्षकाचा आज स्मृतीदिन (२९ एप्रील १९८०) . त्या निमित्ताने त्यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली.  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. गौरी गाडेकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २७ एप्रिल -संपादकीय – सौ. गौरी गाडेकर -ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

वि. वा. पत्की

विश्वनाथ वामन पत्की(12 नोव्हेंबर 1912 – 27 एप्रिल 1992) हे कादंबरीकार, कथालेखक, समीक्षक होते.

मुंबईत एम ए केल्यावर त्यांनी लंडन येथून पत्रकारितेतील पदविका घेतली.

ते सुरुवातीला शिक्षक होते. मग महाराष्ट्र शासनाचे प्रसिद्धी अधिकारी व नंतर जनसंपर्क अधिकारी झाले. ते जनसंपर्क, वृत्तपत्रविद्या, जाहिरातकला या विषयांचे अध्यापनही करत असत.

पत्कींनी विविध प्रकारचे लेखन केले. ओघवते निवेदन, समर्पक शब्दकळा, ललित लेखनाच्या तंत्राची चांगली जाणकारी ही ना. सी. फडकेंची लेखनवैशिष्ट्ये पत्कींच्या लेखनातही जाणवतात.

‘आंधळा न्याय’, ‘साक्षात्कार’, ‘लक्ष्मणरेषा’, ‘शोभेची बाहुली’ या कादंबऱ्या, ‘आराधना’, ‘ तुझं सुख ते माझं सुख’ हे कथासंग्रह, ‘पश्चिमवारे’ हे प्रवासवर्णन, ‘खरं सांगू तुम्हाला?’ व ‘वेळी – अवेळी’ हे दोन लघुनिबंधसंग्रह वगैरे पुस्तके त्यांनी लिहिली. शिवाय ‘युगप्रवर्तक फडके’ हा समीक्षात्मक ग्रंथ फडकेंनी शि. न. केळकर यांच्या सहकार्याने लिहिला.

त्यांनी चरित्रलेखनही केले. ते उत्तम अनुवादक होते. भारताचे माजी उपराष्ट्रपती न्यायमूर्ती एम. सी. छगला यांच्या ‘रोझेस इन डिसेंबर’चा ‘शिशिरातील गुलाब’, भारताचे माजी अर्थमंत्री चिंतामणराव देशमुख यांच्या ‘द कोर्स ऑफ माय लाईफ’चा ‘माझा जीवनप्रवाह’ आणि भारताच्या माजी पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्या आत्मचरित्राचा ‘स्वप्नसिद्धीची दहा वर्षे’… हे सर्व अनुवाद वाचकांच्या विशेष पसंतीस उतरले.

‘दीपगृह’ हे वि. स. खांडेकरांच्या खासगी पत्रांचे संपादनही त्यांनी केले.

वि. वा. पत्की यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त त्यांना सादर अभिवादन.

☆☆☆☆☆

सौ. गौरी गाडेकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना, कऱ्हाड शताब्दी दैनंदिनी, विकीपीडिया.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २५ एप्रिल -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

चिंतामणी त्र्यंबक खानोलकर

गेले द्यायचे राहुनी, नाही कशी म्हणू तुला, ये रे घना ये रे घना इ. लोकप्रिय गीतांचे गीतकार आरती प्रभू  म्हणजेच चिंतामणी त्र्यंबक खानोलकर यांचा जन्म  ८ मार्च १९३० मध्ये तोंडोली – वेंगुर्ले इथे झाला. त्यांचे शिक्षण सावंतवाडी आणि मुंबई इथे झाले. त्यांनी गद्य लेखन चिं. त्र्यं. खानोलकर या नावाने केले आणि कविता-गीते आरती प्रभू  या नावाने लिहिली.

शालेय वार्षिकापासून त्यांच्या लेखनाला सुरुवात झाली. मार्च ५१ मध्ये त्यांची ‘जाणीव’ ही कथा सत्यकथेत प्रसिद्ध झाली. ‘वैनतेय’ साप्ताहिकात त्यांची ‘कुढत का राह्यचं’ ही  कविता १९५३ ला प्रकाशित झाली आणि ते कवी म्हणून प्रकाशात आले. ५४ मध्ये त्यांची सत्यकथेत ‘शून्य शृंगारिते’ ही कविता प्रकाशित झाली. १ जानेवारी ५७ ला आकाशवाणी पुणे केंद्राने आयोजित केलेल्या कविसंमेलनात त्यांनी प्रथम कविता वाचली.  ४ मे ५८ रोजी मालवण येथे झालेल्या साहित्य संमेलनात त्यांचा ‘पल्लवी’ हा कविता संग्रह प्रकाशित झाला.

२६ जानेवारी ५४ ला त्यांच्या ‘येईन एक दिवस’ या नाटकाचा प्रयोग झाला.  ५९ मध्ये आकाशवाणी मुंबई केंद्रावर स्टाफ आर्टिस्ट म्हणून त्यांनी काही दिवस नोकरी केली. 

 चिं. त्र्यं. खानोलकर यांच्या कविता, कथा, कादंबर्या् यात दु:खाची अनेक रुपे प्रगट झाली आहेत. नशीब आणि माणूस यांच्यात काय संबंध आहे, पाप-पुण्य या संकल्पना  या गोष्टी त्यांच्या साहित्यातून दिसतात. दु:खाकडे तटस्थतेने पाहून दु:ख स्वीकारण्याची अपरिहार्यता त्यांच्या साहित्यात दिसते. ‘एक शून्य बाजीराव ‘ हे त्यांचे अतिशय गाजलेले नाटक

चिं. त्र्यं. खानोलकर यांचे निवडक प्रकाशित साहित्य-

कादंबर्या  – १. अजगर, २. कोंडूरा, ३. गणुराया आणि चानी (चानीवर पुढे चित्रपटही निघाला होता. ) ४. पाषाण पालवी 

नाटके – १. अजब न्याय वर्तुळाचा, २. आभोगी, ३. अवध्य ४. कालाय तस्मै नाम: ,    ५. हयवदन

त्यांची अनेक अप्रकाशित नाटकेही आहेत.

कविता – १. जोगवा २. नक्षत्रांचे देणे

 खानोलकरांनी चित्रपटासाठी गीतेही लिहिली. 

चिं. त्र्यं. खानोलकर यांना मिळालेले पुरस्कार

नक्षत्रांचे देणे या कविता संग्रहाला १९७८ साली साहित्य अॅंकॅडमीचा पुरस्कार मिळाला.

त्यांच्या स्मृतीप्रीत्यर्थ दिले जाणारे पुरस्कार  खालील लेखक –कलावंतांना मिळालेले आहेत. विष्णू सूर्या वाघ, सतीश आळेकर, शफाअत खान, महेश एलकुंचवार, सई परांजपे, महेश केळुस्कर, सौमित्र, प्रेमानंद गज्वी॰

या अल्पायुषी प्रतिभावंताचा आज स्मृतीदिन. त्या निमित्त त्यांच्या कार्याला शतश: प्रणाम  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री सुहास रघुनाथ पंडित

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆  २५ एप्रिल -संपादकीय – श्री सुहास रघुनाथ पंडित – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

श्री.विष्णू श्रीधर जोशी.

श्री.विष्णू श्रीधर जोशी हे इतिहास संशोधक आणि लेखक होते.भारतीय स्वातंत्र्य लढा हा दोन मार्गांनी लढला गेला.अहिंसा आणि सशस्त्र क्रांती हे दोन मार्ग.यापैकी सशस्त्र क्रांतीकारकांच्या जीवनकार्याचा विशेष अभ्यास करून श्री.जोशी यांनी त्याविषयी लेखन केले आहे.

शोभा ही त्यांची पहिली कादंबरी.1939साली प्रसिद्ध झाली.परंतू त्या काळात राजकीय आक्षेप घेऊन त्यावर बंदी घालण्यात आली.नंतर 1946 मध्ये ही बंदी उठवण्यात आली.शोभा व्यतिरिक्त त्यांनी पहाटेचे चांदणे,मंगला आणि क्रांतिकल्लोळ या कादंब-या लिहील्या.

• श्री.जोशी यांची अन्य ग्रंथसंपदा:
• मृत्युंजयांचा आत्मतज्ञ (सशस्त्र क्रांतीकारकांवरील चरित्रवजा कादंबरी)
• वडवानल(भगतसिंग,आझाद आदींवर चरित्रात्मक कादंबरी)
• शृंखला खळाळा तुटल्या(नेताजी सुभाषचंद्र कार्य चरित्र)
• कंठस्नान आणि बलिदान(चापेकर बंधू व रानडे)
• अखेर उजाडलं पण देश रक्तबंबाळ
• अग्निपथावरील परागंदा
• दोनशे दोन साहस कथा
• प्रलयातील पिंपळपाने
• आद्यक्रांतिकारक वासुदेव बळवंत फडके चरित्र.

श्री.जोशी यांचे 25/04/2001 रोजी वयाच्या 82 व्या वर्षी निधन झाले.आज त्यांचा स्मृतीदिन.

त्यांचे स्मृतीस विनम्र अभिवादन!

☆☆☆☆☆

ई-अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. गौरी गाडेकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २२ एप्रिल -संपादकीय – सौ. गौरी गाडेकर -ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

लक्ष्मण बळवंत भोपटकर

लक्ष्मण बळवंत ऊर्फ आप्पासाहेब भोपटकर (1880 – 24 एप्रिल 1960) हे पत्रकार, हिंदुत्ववादी राजकारणी वं वकील होते. ते केसरी वृत्तपत्राचे संपादक, महाराष्ट्र मंडळ शिक्षण संस्थेचे संस्थापक, हिंदू महासभेचे अध्यक्ष, एवढेच नव्हे, तर व्यायामशास्त्रतज्ज्ञही होते.

ते स्वातंत्र्यवीर सावरकर यांचे वकील होते.गांधी खून खटल्यातील सर्व आरोपींचे खटले त्यांनी एक पैसाही न घेता चालवले.

स्वातंत्र्यलढ्याच्या काळात 6 एप्रिल 1930 रोजी त्यांनी सोलापूर नगरपरिषदेवर राष्ट्रीय झेंडा फडकवला.1937च्या हैद्राबाद सत्याग्रहात ते सहभागी झाले होते. त्यामुळे त्यांना तुरुंगावास भोगावा लागला.

त्यांनी विविध विषयांवर पुस्तके लिहिली आहेत. ‘ऐतिहासिक कथापंचक’, ‘नवरत्नांचा हार’आदी ऐतिहासिक पुस्तके, ‘कुस्ती’, ‘माझी व्यायाम पद्धती’, ‘स्त्रियांचे व्यायाम’ इत्यादी व्यायामविषयक पुस्तके, ‘काँग्रेस व कायदेमंडळ’, ‘स्वराज्याची मीमांसा’, ‘हिंदू समाज दर्शन’ इत्यादी राजकीय व सामाजिक पुस्तके त्यांनी लिहिली आहेत.

‘केसरी प्रबोध’, ‘केळकर’, ‘पुणे सार्वजनिक सभा ज्युबिली अंक वगैरेचे त्यांनी संपादन केले.

☆☆☆☆☆

रघुनाथ पांडुरंग करंदीकर

रघुनाथ पांडुरंग करंदीकर (21 ऑगस्ट 1857 – 24 एप्रिल 1935) हे पेशाने वकील होते. ते मराठी भाषेतील पत्रांच्या व दैनंदिनींच्या संग्रहासाठी प्रसिद्ध होते. ते मराठी भाषा व संस्कृती यांचे कडवे अभिमानी होते.

ते जेथे जात, तेथून ऐतिहासिक साधने गोळा करून आणीत.1918मध्ये ते इंग्लंडला गेले. तेथून त्यांनी सातारचे छत्रपती प्रतापसिंह यांचा भारताच्या रेसिडेन्टबरोबर झालेला पत्रव्यवहार नकलून आणला. मेणवली येथील नाना फडणवीस यांचे दप्तर त्यांच्या वंशजांकडून मिळवून त्यांनी ते दत्तात्रय बळवंत पारसनीस यांच्याकरवी प्रसिद्ध करविले.

त्यांची पुस्तके :केदारखंड -यात्रा हे 1936मधील पत्ररूपी प्रवासवर्णन.  विलायतेहून धाडलेली पत्रे. र. पां. करंदीकर यांची दैनंदिनी.

ते 1905 साली साताऱ्यात भरलेल्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष होते.

☆☆☆☆☆

पुरुषोत्तम नारायण फडके

पुरुषोत्तम नारायण फडके ऊर्फ फडकेशास्त्री (1 मे 1915 – 24 एप्रिल 2015) हे रत्नागिरीतील संस्कृतचे गाढे अभ्यासक होते.

फडकेंनी अत्यंत कठीण अशा परीक्षा उत्तीर्ण करून पुण्याच्या वेदशास्त्रोत्तेजक सभेची व्याकरण चूडामणी व काशीच्या संस्कृत विद्यापीठाची व्याकरणाचार्य अशा दोन पदव्या मिळवल्या. त्याशिवाय बडोदे व म्हैसूर संस्थांनाच्या व्याकरण परीक्षेत त्यांनी उच्च श्रेणी मिळवली.

फडकेशास्त्रींनी संस्कृत व प्राकृत (अर्धमागधी) या भाषांचे अध्यापन केले. पुढे संस्कृतपाठशाळेत प्रधानाध्यापकपदही भूषवले.

निवृत्तीनंतर त्यांनी आचरणास अत्यंत कठीण असे गायत्रीपुरश्चरण केले. रत्नागिरीसह अनेक ठिकाणी त्यांनी स्वाहाकार, वेदांचे घनपाठ, याग व होम पार पाडले.

फडकेशास्त्रींनी विविध विषयांवर दहा हजारांहून अधिक व्याख्याने दिली. सुबोध उपनिषत्सार आणि सुबोध योगवासिष्ठसार या प्रमुख ग्रंथांसह सहा पुस्तके त्यांनी लिहिली.

फडकेशास्त्रींनी शिक्षक कल्याण निधी, रत्नागिरी जिल्हा माध्यमिक शिक्षक पतपेढी, रत्नागिरी संचय सहकारी सोसायटी अशा संस्था स्थापन करून त्यांना पुढील काळात स्थैर्य प्राप्त करून दिले.

शंभर वर्षे पुरी व्हायला फक्त सात दिवस बाकी असताना त्यांचे देहावसान झाले.

लक्ष्मण बळवंत भोपटकर, रघुनाथ पांडुरंग करंदीकर व पुरुषोत्तम नारायण फडके यांना त्यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त सादर अभिवादन. 🙏

☆☆☆☆☆

सौ. गौरी गाडेकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना, कऱ्हाड शताब्दी दैनंदिनी, विकीपीडिया.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

ई-अभिव्यक्ति:  संवाद

☆ ई-अभिव्यक्ति: संवाद ☆ स्पंदन – समर्पित साहित्यकारों के संग – भारतीय स्टेट बैंक का गरिमामय आयोजन ☆

प्रिय मित्रो,

सादर अभिवादन,

आज की शाम ई-अभिव्यक्ति परिवार के गौरवमय क्षणों में से एक है जब ई-अभिव्यक्ति से संबद्ध लेखकगण सर्वश्री जय प्रकाश पाण्डेय  (जबलपुर), सुरेश पटवा  (भोपाल), अरुण दनायक (भोपाल), शांति लाल जैन (उज्जैन), दीपक गिरकर (इंदौर), श्याम खापर्डे (भिलाई)) सम्मानित किए जाएंगे। भारतीय स्टेट बैंक के विशाल परिवार से सम्बद्ध होना अपने आप में सौभाग्यशाली होना है। स्टेट बैंक एक ऐसा संस्थान है जो अपने सेवानिवृत्त सदस्यों को कई सुविधाओं के साथ ही समय समय पर उन्हें उनकी उपलब्धियों के लिए गौरवान्वित होने के अवसर भी प्रदान करता है। भारतीय स्टेट बैंक, केंद्रीय कार्यालय, मुंबई की पत्रिका Second Innings का प्रकाशन एक ऐसा ही सराहनीय कदम है, जिसमें उनकी रचनाएँ, उपलब्धियों एवं महत्वपूर्ण जानकारियाँ प्रकाशित की जाती हैं। 

इस कड़ी में भारतीय स्टेट बैंक, स्थानीय प्रधान कार्यालय, भोपाल द्वारा आज 23 अप्रैल 2022 की शाम आयोजित कार्यक्रम स्पंदन – समर्पित साहित्यकारों के संग – भारतीय स्टेट बैंक के सुप्रसिद्ध लेखक एवं कवियों का सम्मान समारोह एक अत्यंत सराहनीय कदम है।

इस आत्मीय आयोजन के लिए साधुवाद एवं सभी सम्माननीय साहित्यकारों एवं बतौर भारतीय स्टेट बैंक से सेवानिवृत्त कर्मी मेरी ओर से काव्यात्मक अनुभूति सादर समर्पित है।

यह नियति का चक्र जहां

ताउम्र बहुत कुछ पाना

अंत में

सब कुछ खोना है।

जीवन के जिस पल में हैं

हम आज

वहाँ कल तुमको होना है।  

विशाल वटवृक्ष से

स्टेट बैंक परिवार का सदस्य होना

स्वयं में गौरवान्वित होना है

इस पर

अपनों द्वारा अपनों का सम्मान

वास्तव में स्नेहांकित होना है।  

प्रगति पथ पर सदैव

चढ़े नए सोपान

हमारा संस्थान

बस यही एक स्वप्न सलोना है।

💐 ई-अभिव्यक्ति परिवार की ओर से सभी आदरणीयों को हार्दिक बधाई और शुभकामनाएं 💐

हेमन्त बावनकर,

पुणे (महाराष्ट्र)

23 अप्रैल 2022

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय ≈

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २३ एप्रिल -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

जयंत श्रीधर टिळक

जयंतराव टिळक हे लो.टिळकांचे नातू. टिळकांनी सुरू केलेल्या ‘केसरी’ वर्तमानपत्राचे ते अनेक वर्षे संपादक होते. १९५० साली त्यांनी ‘केसरी’च्या संपादकपदाची धुरा हाती घेतली. पूर्वी केसरी आठवड्यातून २ वेळा निघायचा. नंतर ३ वेळा निघू लागला. गोवा मुक्तिसंग्राम आणि संयुक्त महाराष्ट्रया दोन्ही लढयांचा ‘केसरी’ने पाठपुरावा केला. त्यामुळे पुढच्या काळात केसरी दैनिक वर्तमानपत्र झाले. ८ ऑक्टोबर १९६२ रोजी विजयादशमीच्या मुहूर्तावर ‘केसरी’ दैनिक झाले.

पुढे ‘केसरीत अनेक बादल झाले. जयंतराव पुढे कॉंग्रेसमध्ये गेले. नंतर राज्यसभेवर गेले. ‘केसरीत इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाचा पुरस्कार झाला. ८० नंतर ‘केसरी’ दलिताभिमुख झाला. जयंतरावांनी ‘‘केसरी’त नाविन्य आणायचा प्रयत्न केला. जयंतराव मंत्री झाल्यानंतर केसरीचे संपादन अनुक्रमे चंद्रकांत घोरपडे, शरच्चंद्र गोखले, अरविन्द गोखले इ.नी  सांभाळले.

लो.टिळकांच्या काळात जहाल असलेला ‘केसरी जयंतरावांच्या कारकिर्दीत मवाळ झाला..

जयंतरावाववी ‘वारसा’ हे पुस्तक लिहिले. विविध विषयांवरील आत्मचरित्रात्मक लेखांचा हा संग्रह आहे.    

जयंतरावांचा आज स्मृतीदिन. त्या निमित्त त्यांच्या कार्याला प्रणाम  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈