मराठी साहित्य – विविधा ☆ दुर्दम्य ! ☆ श्री सुहास सोहोनी

श्री सुहास सोहोनी

? विविधा ?

☆ दुर्दम्य ! ☆ श्री सुहास सोहोनी ☆ 

हो!! ब्यायशी वर्षं पूर्ण झाली अलिकडेच! दोन-चार दिवसांपूर्वीच. मुलांनी अगदी झोकात वाढदिवस साजरा केला! या वयापर्यंत पौर्णिमेचा चंद्र हजार वेळा येऊन गेलेला असतो आयुष्यात, असं म्हणतात. मी काही एवढं गणित मांडून बसत नाही. खूप नातेवाईक, मित्र सुद्धा आले होते शुभेच्छा द्यायला. खरंच कौतुक वाटतं सगळ्यांचं.

खरं म्हंजे आता डोळे दमलेत.  नजर अर्धीमुर्धी शिल्लक आहे. भुरकट, मळकट दिसतं सगळं. डोळ्यांना पाणी येत रहातं सारखं सारखं. पण अंदाजपंचे माणूस ओळखतो!

आं? काय? काय म्हटलंत? काऽऽऽन होय!! आता काय सांगणार कानांचं?? एव्हांना  तुम्हालाही कळलंच असेल. आता काप गेले आणि भोकं ऱ्हायली! तुम्ही बंड्या म्हणायचं आणि आम्ही खंड्या ऐकायचं!! इतकंच! हा हा हा!

दांत कधीच गळून पडलेत. बोळकं झालाय् तोंडाचं. पण हिरड्या इतक्या टणक, की काहीही चावून खातो! अगदी  पोळी-भाकरी सुद्धा. दाणे खावेसे वाटले, तर कुटून खातो. पण कुटाला दाण्याची चव नाही. कोवळ्या बारिक चिंचा सुद्धा खातो. दांत नसल्यामुळे ते आंबायचा तर प्रश्नच नाही. काय ते? कवळ्या नां? केल्यात ना. पण मला त्या कवळ्यांचं तंत्र कधी जमलंच नाही. पुढे देखिल जमेल असं वाटतं नाही. बोलतांना तोंडाच्या बाहेर पटकन उडी मारेल की काय, अशी भीती वाटते! आणखी म्हणजे कवळीच्या आतमधे कण अडकतात अन्नाचे आणि हिरड्यांना टोचतात!! मग जेवतांना कवळी तोंडाबाहेर काढायची,  मिचमिच्या डोळ्यांनी बघत  फडक्याला पुसायची आणि पुन्हा तोंडांत कोंबायची – म्हणजे इतरांना घाण वाटते!! आणि आपल्याला स्वतःला सुद्धा. घाण पण आणि लाज पण! असो.

कवळी म्हटल्यावर एक गंमतीची मजा आठवली. आम्ही तिसरी-चौथीत असतांना आम्हाला वाठारे या नांवाचे एक वयस्कर पण हिंस्त्र मास्तर शिकवायला होते. यम परवडला! एकदा ते बोटीने मुंबईला चालले होते. त्यांना बोट लागली. बोटीच्या काठावरून समुद्रात उलटी  करतांना त्यांची कवळी सुद्धा समुद्रात पडली! फजितीच की! नंतर मास्तरांच्या तोंडाच्या चिपळ्या झाल्या. आम्हाला खूप मजा वाटायची. पण हसायची भीती! आता आज तो सण साजरा करतो!

हा हा हा!!

हात-पाय ना? ते तर कायमचेच संपावर गेलेत! भारी दुखतात!! कोणाला सांगणार तेल लावून चोळायला? हल्ली लोकांना नसतो वेळ! मग आपलं आपणच लावायचं! पायांना जरा बरं वाटतं आणि हातांना चांगला व्यायाम होतो! बोटं दुखतात बऱ्याच वेळा हातांची. पण आपल्या हाताचा पंजा कॉटवर पालथा टाकून त्याच्यावर आपलंच बूड टेकून पाच-दहा मिनिटं बसलं ना की बरं वाटतं, असा मला शोध लागलाय्!

स्मरणशक्ती तशी ठीक आहे. जुनं जुनं अजून सगळं आठवतं. पण नवीन विसरायला होतं. समोरच्याचा चेहरा काहीसा लक्षात असतो, पण त्याचं नांव जाम आठवत नाही! एखादं पुस्तक आणायला कपाटाच्या खोलीत जातो, पण खोलीत गेल्यावर आपण इथे कशाला आलो होतो, हे जंग जंग पछाडूनही डोक्यात येत नाही! अशा वेळी पूर्वी मी स्वतःवरच चिडायचो. पण आता माझं मलाच हसायला येतं!

पण हे तर आता असंच चालायचं. यंत्राचे भाग झिजायचेच. निकामी व्हायचेच. असो. पण काही वेळा माझं मलाच आश्चर्य वाटतं. नीट, निरोगी जगायला आवश्यक असलेल्या गोष्टी नसून सुद्धा, मी ब्यायशीची वेस ओलांडली. यानं मी तर अचंबितच होतो!

एक गोष्ट मात्र खरी. आज मितीपर्यंत आजारपण असं कधी आलंच नाही. हा नशिबाचा भाग. कधी तरी सटीसामाशी सर्दी होते. पण मी बिंधास गोळी घेतो. गोळी घेतली तरी सर्दी जायला दोन-तीन दिवस जातातच, हे गृहितच धरायचं.

मन आणि बुद्धी अजून शाबूत असावी असं वाटतंय्! काय सांगावं? स्वतःला स्वतःचाच भास नसेल ना होत? कधी कधी मनांत विचार येतो –

शंभरी गाठेन कां?

काही माहीत नाही!

कोणालाच माहीत नसतं!!

शंभरी गाठण्याची दुर्दम्य इच्छा वगैरे काहीही नाही. आज्ञा आली की आनंदानं प्रस्थान ठेवायचं!

गाडी जोपर्यंत स्वतःहून चालत आहे तोपर्यंत चालावी.

ढकलायची वेळ येऊ नये. तशी वेळ येणार असली तर तिन स्वतःहूनच स्तब्ध व्हावं, अशी मात्र

दुर्दम्य इच्छा आहे!

ॐ शांती.

? ? ?

 

©  श्री सुहास सोहोनी

रत्नागिरी

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ मामाच्या गावाला जाऊया….भाग 1 ☆ श्रीमती सुधा भोगले

श्रीमती सुधा भोगले

? मनमंजुषेतून ?

☆ मामाच्या गावाला जाऊया….भाग 1 ☆ श्रीमती सुधा भोगले ☆ 

(१९५६-१९७० च्या या आठवणी)

भव्य जलाशयावर हळूहळू चालली आमची आगबोट,

पाणीच पाणी चहूकडे पाहुनी 

उरात धडकी राहिली भरुनी 

पण, मामाच्या गावाला जायचं आहे 

आंबे फणस खायचे आहेत, सुट्टीची मज्जा घ्यायची आहे म्हणून डोळे मिटून बोटीत बसायचे धक्का यायची वाट पहायची उतरल्यावर श्वास सोडायचा, हुंदडायचा, ध्यास घ्यायचा, सुट्टीचा आनंद लुटायचा, डोळेभरून निसर्ग पहायचा आणि महिनाभर मुक्काम ठोकायचा कोठे तर मामाच्या गावाला अलिबाग जवळच्या लहानशा ‘थळ’ गावात! 

दरवर्षी मे महिन्याशी शाळेला सुट्टी लागली की वेध लागायचे थळला मामाकडे जाण्याचे अलिबाग पासून तीन मैलावर असलेले लहानसं खेडं! कौलारू घरे नारळ पोफळी, आंब्या फणसाची झाडं दूरवर असलेली शेतं. विहिरीवर पाण्यासाठी रहाट, थोडसं पशुधन असे हे मामाचं गाव! 

आम्ही रेल्वेने मुंबईच्या आमच्या उपनगरातील घरातून निघून मसजीद बंदर स्थानकावर उतरत असू, मग व्हीक्टोरियात बसायचो भाऊच्या धक्यावर जायचं असायचं. तेव्हा व्हिक्टोरिया हे घोडा जुंपलेले टांग्यासारखे वहान होते. मागे वर उंच छत असलेली बग्गी त्यात दोन तीन माणसे मावत. पुढेही एक दोघ बसत. त्याच्या पुढे मग गाडीवान आणि जुंपलेले घोडे अशी ही खूप लांबलचक असलेली एखादी शाही बग्गीच ! पुढे दोन्ही बाजूस दिवे असत. याच छत पुढे ओढून बंदही करता येई, (आता ही व्हिक्टोरिया इतिहास जमा झाली आहे ) मग आमची सवारी भाऊच्या धक्याला पोहचायची. आई बोटीचे तिकीट काढत असे, आम्ही बोटीत प्रवेश करत असू. चहुबाजूला अरबी समुद्राचं ‘अबब’, पाणी बघून बालवयात माझ्या उरात धडकीच भरायची! एकदाचा बोट निघायचा भोंगा, भूsss भूsss करत वाजला की बोट धक्का सोडून पुढच्या समुद्रावर हळूहळू चालू लागे. समुद्राचे पाणी कापत कापत. हालत डोलत हेलकावे खात बोटीची संथपणे रेवसच्या दिशेने वाटचाल चालू असे. आता प्रवासाच्या मध्यावर बोट पोह्चायच्या बेतास आली की दुरूनच, मधोमध असलेला, ‘काशाचा खडक’ दिसू लागे, मग मन धास्तावून जाई. काशाच्या खडका जवळून बोट जाऊ लागली, की तेथे जणू समुद्र खवळल्यासारखाच होई, आणि मग बोट खूपच हेलकावे खाऊ लागे, माझ्या बालमनात भितीने घाबरगुंडीची वलये गोळा होत, उरात धडकीतर भरेच, मग आईला बिलगून बसू लागे. त्या खडकाजवळ काही वर्षांपूर्वी रामदास बोटीला जलसमाधी मिळाल्याची भयकथा अनेकदा आई, मामाने सांगितल्यामुळे, मी मनात त्या काशाच्या खडकाची धास्तीच घेतली होती. त्यामुळे ती समुद्रातील अपघाती जागा पार करून बोट पुढे गेल्यावर, लहान असतानाही मी सुटकेचा निश्वास सोडत असे. राहिलेले, थोडे अंतर भीती, उत्कंठा, आणि पोहचण्याची अधीरता यात पार पडे. आणि आता आलीच जवळ जमिनीवर उतरायची जागा, उतरल्यावर हायसं वाटे, आणि तो मनावर त्यावेळी भयाने ग्रासलेला प्रवास संपे.

हळूहळू चालत आम्ही, बसच्या थांब्यावर जात असू. या बस पूर्वीच्या पद्धतीच्या होत्या, त्यांचे प्रवासी बैठकी चा भाग मागे सोडून, पुढचा चालकाचा भाग, पुढे तोंड काढल्यासारखा इंजिनाचा भाग असे. आता सारख्या चपट्या तोंडाच्या बस नसत. पूर्वीची लौरी (ट्रकही) असेच असत. मग स्थानापन्न झाल्यावर, आमची वटवट चालू असे, मोटार सुरु होई, रस्त्याची अवस्था खेडेगावातील त्यावेळच्या स्थिती प्रमाणेच होती. आचके दचके खात बस चालत असे, आणि मग आई दटावे, “ बोलू नका, बोलता बोलता जीभ दाता खाली येऊन चावली जाईल,”  त्या भीतीने आमची वटवट कमी होई.

कंडक्टरला थळ आगार, सांगितलेले असे थळचा फाटा आला की बस मुख्य रस्त्यावरून आत वळे. उजवीकडे दत्तदेवळाची दत्ताची डोंगरी मागे टाकली की पुढे गेल्यावर डावीकडे तळं येई पुन्हा पुढे गेल्यावर बाजाराकडे जायचा रस्ता व आत देवीचे देऊळ! मग बरीच दोन्ही बाजूची वाड्या घरे मागे पडत. नंतर आलचं मामाचे घर. होळीवर उतरत असू. होळी म्हणजे दरवर्षीच्या रस्त्याच्या बाजूला होळी पेटवली जाई. म्हणून त्या जागेला म्हणायची पध्द्त होळीपाशी उभे आहेत तेथे उतरले आहेत वैगरे म्हणजे ती जागा होळीची असे. 

बस थांबताच आम्ही टुणकन उड्या मारून पळत घराकडे जात असू. आत जायची घाई असे. पण आजी व मावशी थांबून ठेवत. थांबा, “तांदूळ पाणी ओवाळायचे आहे!” लांबून प्रवास करून आल्याने बाहेरची बाधा होऊ नये म्हणून हा उपचार होऊन मगच घरात प्रवेश मिळे.

—–क्रमश: 

© श्रीमती सुधा भोगले 

९७६४५३९३४९ / ९३०९८९८९१९

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ फक्त प्रेम करा ! ☆ संग्राहक – सुश्री माधुरी परांजपे

? इंद्रधनुष्य ? 

☆ फक्त प्रेम करा ! ☆ संग्राहक – सुश्री माधुरी परांजपे ☆

 

सख्खा भाऊ, सख्खी बहीण, सख्खी मैत्रीण

सख्खे काका, सख्खी काकू, सख्खी मावशी 

नेमकं काय असतं हे ” सख्ख प्रकरण ? ” 

सख्खा म्हणजे आपला 

सख्खा म्हणजे सखा

सखा म्हणजे जवळचा

जवळचा म्हणजे ज्याला आपण कधीही, केंव्हाही, काहीही सांगू शकतो 

त्याला आपलं म्हणावं, त्याला सख्ख म्हणावं !

 

ज्याच्या जवळ आपण मनातलं सारं काही सांगू शकतो  

मोठ्ठ्याने हसू शकतो किंवा  काळजातलं दुःख सांगून स्फुंदु स्फुंदु रडूही शकतो त्याला सख्ख म्हणावं, त्याला आपलं म्हणावं !

 

ज्याच्याकडे गेल्यानंतर 

आपलं स्वागत होणारच असतं 

आपल्याला पाहून त्याला हसू

येणारच असतं

अपमानाची तर गोष्टच नसते 

फोन करून का आला नाहीस अशी तक्रारही नसते !

 

पंढरपूरला गेल्यावर 

विठ्ठल म्हणतो का…..

या या फार बरं झालं !

 

माहूर वरून रेणुका मातेचा 

किंवा कोल्हापूर वरून महालक्ष्मीचा किंवा तिरुपतीहून गिरी बालाजीचा आपल्याला काही Whatsapp call आलेला असतो का ?

या म्हणून !

मग आपण का जातो ?

 

कारण भक्ती असते, शक्ती मिळते आणि संकट मुक्तीची आशा वाटते….म्हणून !

हा ही एक प्रकारचा ” आपलेपणाच !”

 

लौकिक अर्थाने, वस्तूच्या स्वरूपात देव आपल्याला कुठे काय देतो ? 

किंवा आपण नेलेले तो काय घेतो ?

काहीच नाही.

 

रुक्मिणी काय पाठीवरून हात फिरवून म्हणते का, 

किती रोड झालीस ? कशी आहेस ? 

सुकलेला दिसतोस, काय झालं ? 

नाही म्हणत.

 

मग दर्शन घेऊन निघतांना वाईट का वाटतं ?

पुन्हा एकदा मागे वळून का पहावं वाटतं ?

प्रेम, माया, आपुलकी, विश्वास

म्हणजेच ” आपलेपणा !”

हा आपलेपणा काय असतो ?

 

आपलेपणा म्हणजे भेटण्याची ओढ

भेटल्या नंतर बोलण्याची ओढ 

बोलल्या नंतर ऐकण्याची ओढ

निरोप घेण्या आधीच पुन्हा

भेटण्याची ओढ !

 

ज्याला न बोलताही आपलं दुःख कळतं 

त्याला आपलं म्हणावं 

आणि चुलत, मावस असलं तरी

सख्ख म्हणावं !

 

मी त्याचा आहे आणि तो माझा

आहे ही भावना दोघांच्याही मनात सारखीच असणे…..

म्हणजे ” आपलेपणा ! “

 

एक शब्दही न बोलता ज्याला पाहिल्या पहिल्या डोळे भरून येतात 

आणि निःसंकोचपणे गालावरून ओघळू लागतात 

तो आपला असतो, 

” तो सख्खा असतो !”

 

लक्षात ठेवा, 

 

ज्याला दुसऱ्या साठी ” सख्ख ” होता येतं

त्यालाच कुणीतरी सख्ख असतं, 

बाकी फक्त परिचितांची यादी असते 

नको असलेल्या माणसांची गर्दी असते !

 

तुम्हीच सांगा…..

 

फक्त आईची कूस एक आहे म्हणून सख्ख म्हणायचं का ?

ज्याला तुमच्या दुख्खाची जाणीवच नाही त्याला सख्ख म्हणायचं का ? 

 

आता एक काम करा 

 

करा यादी तुम्हाला असणाऱ्या

सख्ख्या नातेवाईकांची 

झालं न धस्सकन 

होतयं न धडधड 

नको वाटतंय न यादी करायला….

रडू नका, पुसून टाका डोळ्यातलं पाणी 

आणि मानायला लागा सर्वांना आपलं 

कोणी कितीही झिडकारलं तरी 

कारण…….

राग राग आणि तिरस्कार करून काहीच हाती लागत नाही 

जग फक्त प्रेमानेच जिंकता येतं 

म्हणून फक्त प्रेम करा 

फक्त प्रेम करा !!

 

संग्राहक : सुश्री माधुरी परांजपे 

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ पाळीव प्राणी ☆ श्री प्रसन्न पेठे

? विविधा ?

☆ पाळीव प्राणी ☆ श्री प्रसन्न पेठे ☆

माणूस खूप हुश्शार, बुद्धिमान, सामर्थ्यवान वगैरे असल्यामुळे तो आपल्या बुद्धीच्या ताकदीवर अनेक पक्ष्याप्राण्यांना आपल्या घरी “पाळतो”!!  ब-याचदा तो “सिंगल” प्राणी पाळतो, क्वचित पक्ष्यांच्या “नर-मादी” अश्या जोड्याही पाळतो किंवा बैल, घोडे, गाढवं अश्या “मालवाहू” केसेसमधे दोन “नरां”नाही पाळतो…

अश्या “कुत्रा, मांजर, साप, सरडा, अस्वल, ससा, कासव, घोडा, गाढव, हत्ती, वाघ, सिंह, पोपट, काकाकुवा, मोर, मासे” वगैरे पाळलेल्या प्राण्यांनी मग त्यांचं मूळ निसर्गदत्त हॕबिटॕट आणि त्यांचे मूळ जेनेटिक आईबाप, आज्जीआजोबा, काकाकाकू, मामामामी वगैरे  सोडून आपल्या ह्या नवीन मानवी आई-बाप, आज्जीआजोबा, काकाकाकू, मामामामी वगैरेंना आपल्या मूळ चतुष्पाद किंवा मूळ पंखवाल्या नातेवाईकांसारखंच “आपलं” मानून मग ह्यांच्या नवीन घरी अॕडजस्ट होत जगायचं असतं… आणि जमेल तसं ‘मनोरंजन’ही करायचं असतं!!…

त्यातही गाय, बैल, घोडा, गाढव, हत्ती वगैरेंना या नवीन आईबाबांच्या थेट घराच्या आत हाॕलमधे, किचनमधे, बेडरुममधे केवळ आकारमानामुळे  प्रवेश नसतो (त्यांचं बोनसाय करता आलं असतं तर तोही मिळाला असता! ?) मात्र कुत्रा, मांजर, ससे, गिनीपिग्ज, बॕजर्स, सरडे, साप, माकडं, पक्षी वगैरेंना घरात कुठेही मुक्त प्रवेश असतो… त्यांना घरातल्या इतर माणसांसारखं “बोलता” येत नसलं तरी माणसांचं बोलणं शिकायलाच लागतं… त्यातही जनरली ‘घराबाहेर बांधलेल्या’ प्राण्यांशी मेजाॕरिटीली त्या त्या मानवी आईबापाच्या मातृभाषेत बोललं जातं.. पण घरात कुठ्ठेही बागडू शकणा-या कुत्रा, मांजर, माकड, ससा, कासव, सरडे, बॕजर, पक्षी वगैरे घरातल्या मेंबर्सशी (मुलगा, मुलगीच असतात हां का ते!) शक्यतो “इंग्लीश”मधे बोललं जातं! ?  कमाल आहे नाही?  ..म्हणजे आपण मानव आपल्या जन्मदात्या आईबाबांची भाषा सोडून जगातल्या इतर माणसांच्या दोनतीन इतर भाषा लिहिता-बोलता येण्यासाठी धडपडून, त्या बोलता यायला लागल्या तर कोण उड्या मारतो, काॕलर टाईट करुन घेतो!! …पण मानवापेक्षा कमी बुद्धी असणारे हे पाळीव प्राणी मात्र त्यांच्या जेनेटिक आईबाबापास्नं तोडले जाऊन जगाच्या पाठीवर, जबरदस्तीनं जगात कुठलीही भाषा बोलणा-या मानवी घरात गेले तर त्यांना लगेच त्या त्या मानवी आईबाबांची भाषा “समजायला” लागते (हे ते ते आईबाप छातीठोकपणे  सांगतातच!!) म्हणजे मग मानव जास्त हुषार की हे सारे पाळीव प्राणी? ? ? ?

अश्या त्या जेनेटिक आईबाबापास्नं दूर मानवी आईबाप स्विकारावा लागलेल्या ह्या सा-या प्राण्यांना, मग त्या नवीन मानवी घरातल्यांचंच नव्हे, तर घरात येणा-या पाहुण्यांचंही मनोरंजन करावं लागतं… आलेला पाहुणा कितीही अनोळखी असला तरी घरातल्या मानवी आईबाबांनी सांगितल्यावर त्या पाहुण्याच्या जवळ जाऊन बसावं लागतं… लगट करावी लागते… डोक्यावर थोपटून घ्यावं लागतं.. मानेखाली कुरवाळून घ्यावं लागतं… (हे सगळं त्या त्या आईबापाची ही अमानवी मुलं निमूट करत असली, तरी त्या आईबाबांची सख्खी मानवी मुलं मात्रं कधीच करत नसतात ही गंमतच!! ??

एक असंही मनात आलं मानवापेक्षा प्रगत असणा-या आणि मानवापेक्षा कॕयच्यॕकॕय वेगळा, विचित्र देह, भाषा असणा-या कुठल्या परग्रहवासीयांनी समजा म्या मानवाला (किंवा तुम्हाला कुणालाही!) असं एकेकटं उचलून त्यांच्या घरात नेऊन “पाळायला” सुरुवात केली, तर मी (आणि तुम्ही सगळेच) नक्की काय प्रकारे मनोरंजन करु त्या नवीन आईबाबांचं?  “प्रसन्न ये ..हे खा… बबन उडी मार… निशा झोप… राहुल ओरडू नको, थांब पट्टा काढते गळ्यातला, मग गपचूप पडून राहा..” वगैरे त्यांच्यात्यांच्या परग्रहावरच्या भाषेत बोलल्यावर म्या प्रसन्न कसा उड्या मारेल त्यांच्या कोचावर, मांडीवर?.. आपल्या जेनेटिक आईबाबांच्या कुशीचा स्पर्श विसरुन कसे त्या वेगळ्याच आईबाबांच्या बेडवर त्यांच्या कुशीत रात्री झोपेन मी????  ते खातात तेच अन्न “प्रसन्न eat!” म्हणून मला दिल्यावर निमूट खाईन मी? किंवा human-food म्हणून त्यांच्या इथल्या ‘पेट-शाॕप’मधून मिळणारं फूड आपल्यासमोर ओतल्यावर बिनतक्रार खाऊ आपण सारे मानव? आणि असं सर्व करत एकाकी जगू त्या जेनेटिक नसणा-या नवीन आईबाबांच्या घरी?..

हे असंच डोस्क्यात आलंय कायकाय..

 

©  श्री प्रसन्न पेठे

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ हृदयांतर ☆ संग्रहिका – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

? वाचताना वेचलेले ?

☆ हृदयांतर ☆ संग्रहिका – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆ 

तात्वीक “भांडण” सर्वांशी होते, पण “शत्रुत्व” कुणाशीचं ठेवू नये…

खरं तर “मतभेद” एकमेकांशी असू शकतात, जरूर असावे, पण मनात कायम “भेद” ठेवू नये..

एखाद्याशी “वाद” घालावा, पण वादावादी न करता क्षणात “सुसंवाद” साधवा.

“अहंकार” हाच या सर्वांचं मुळ आहे, तो विनाकारण बाळगुन जगू नये..

शेवटी “मृत्यू” हे सुंदर, शाश्वत “वास्तव” आहे, त्याचे “स्मरण” असावे “भय” नसावे.

आपण जन्माला आलोय ते गेलेले दिवस मोजण्यासाठी नाही तर उरलेल्या दिवसांचा “आनंद” उपभोग घेण्यासाठी, याचे “स्मरण” ठेवू या.

आपण किती आनंदात आहोत त्यापेक्षा आपल्यामुळे किती जण आनंदात आहेत याला खूप महत्व आहे.

“एक हृदय” घेऊन आलोय जाताना “लाखो हृदयात” जागा करुन जाता आलं पाहिजे.

 

संग्रहिका – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२.

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ भारतातील पहिल्या 100 श्रीमंतात एक शिक्षक सुध्दा !! ☆ संग्राहक – श्री विनय माधव गोखले

? इंद्रधनुष्य ? 

☆ भारतातील पहिल्या 100 श्रीमंतात एक शिक्षक सुध्दा !! ☆ संग्राहक – श्री विनय माधव गोखले ☆ 

फोर्ब्स’ने भारतातील सर्वाधिक श्रीमंतांची नुकतीच एक यादी प्रसिद्ध केली. या यादीमध्ये एकेकाळी ट्युशन्स घेणार्‍या एका शिक्षकाचाही समावेश केला आहे. ‘फोर्ब्स’ च्या म्हणण्यानुसार त्याची सध्याची संपत्ती १.८ अब्ज डॉलर्स इतकी आहे.

एका शिक्षकाकडे असलेली इतकी रक्कम वाचून कदाचित आपणांस आश्चर्य वाटत असेल. पण, इतकी संपत्ती मिळविण्यामागे संघर्षही मोठाच आहे.

कोण हा शिक्षक ? काय आहे त्याचा संघर्ष ?

केरळ मधील कन्नूर जिल्ह्यातील अझिकोड या ठिकाणी एका शिक्षक दांपत्याच्या पोटी १९८० सालच्या दरम्यान त्याचा जन्म झाला. घरच्या शैक्षणिक वातावरणामुळे त्याच्यावर उत्तम संस्कार झाले. त्यामुळेच त्याने मेकॅनिकल इंजिनियरिंगचे शिक्षण यशस्वीरीत्या पूर्ण केले आणि तो एका बहुराष्ट्रीय कंपनीत नोकरी करू लागला.

सुट्टीच्या निमित्ताने काही दिवस तो बेंगलोर ला गेला. तेथे त्याचे काही मित्र CAT परीक्षेची तयारी करत होते. त्या मित्रांना त्याने गणित विषयासाठी मार्गदर्शन केले. त्याचे ते सर्वच मित्र त्या परीक्षेत यशस्वी झाले.

त्या मित्रांनी त्याला ट्युशन सुरू करण्याविषयी आग्रह धरला. मित्रांच्या आग्रहाचा सकारात्मक विचार केला.

नोकरी सोडली आणि आपले संपूर्ण लक्ष ट्युशन देण्यावर केंद्रित केले.

त्याच्या शिकविण्याच्या पद्धतीने अल्पावधीतच तो लोकप्रिय झाला. त्याचा क्लास छोट्याशा खोलीतून हॉलमध्ये गेला. हॉल मधून ऑडीटोरियममध्ये आणि तेथून थेट स्टेडियममध्ये गेला. एकाच वेळी तब्बल २५००० विद्यार्थ्यांची त्याने ट्युशन घेतली. इतका तो प्रचंड प्रसिद्ध झाला.

प्रत्येक वेळी वेगवेगळ्या शहरात जाऊन विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करण्याने पैसा, वेळ आणि श्रम तिन्हींचा अपव्यय होऊ लागला. एकाच वेळी, एकाच ठिकाणाहून अनेक विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करता येईल. असे साधन निर्माण करण्याचा विचार त्याच्या मनात डोकावू लागला आणि त्याला एक कल्पना सुचली. त्याने एक ऑनलाईन शिकवणी घेणारी ‘Think and Learn Private Ltd.’ ही कंपनी सुरू केली. त्याच्या माध्यमातून एक वेबसाईट सुरू केली. त्यावर अनेक व्हिडिओ अपलोड केले. अनेक विद्यार्थ्यांना त्याचा लाभ होऊ लागला. ती साईट ही लोकप्रिय झाली.

मग त्याने एक ऍप तयार केले. या ऍपच्या माध्यमातून ६ वी ते १२ वीच्या विद्यार्थ्याना सोप्या भाषेत सर्व विषयांचे शिक्षण, अगदी घरबसल्या मिळू लागले. अल्पावधीतच या ऍपने पालकांचे, विद्यार्थ्यांचे लक्ष आकर्षित केलेच शिवाय अनेक गुंतवणूक दारांचे ही लक्ष आकर्षित केले. आणि त्याला यशाच्या शिखरावर पोहचविले.

ते ऍप म्हणजेच BYJU’s आणि त्याचा संस्थापक बायजू रविंद्रन होय.

BYJU’s ही भारतातील नव्हे तर जगातील सर्वोत्तम एडटेक कंपनी आहे. एका खोलीत सुरू झालेल्या ट्युशन चा पसारा साऱ्या जगभर पसरला आहे. यासाठी बायजू रविंद्रनचे कष्ट, कामावरील श्रद्धा आणि स्वतःवरील विश्वास या गोष्टी कारणीभूत आहेत.

प्रत्येक व्यक्तीला आपल्यातील सर्वोत्तम गुणाची जाण असणे फार गरजेचे आहे. एखादी गोष्ट अतिशय सोपी करून सांगणे हा सर्वोत्तम गुण बायजू यांच्याकडे होता.

त्याचा त्यांना शोध लागला. त्यामुळेच ते यशाच्या शिखरावर पोहोचू शकले.

आज भारतातील सर्वाधिक १०० श्रीमंतांच्या यादीत “बायजू रविंद्रन” यांचा समावेश आहे.

 

संग्राहक : श्री विनय माधव गोखले

भ्रमणध्वनी – 09890028667

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – कलास्वाद ☆ वारली चित्रशैली ☆ सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

? कलास्वाद ?

☆ वारली चित्रशैली ☆ सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते ☆

महाराष्ट्रातील ठाणे जिल्ह्यातील डहाणू, तालसरी,पालघर,वाडा,जव्हार, शहापूर हा भाग डोंगराळ व दाट जंगलाने व्यापलेला आहे.या परिसरात वारली जमातीचे आदिवासी राहतात.आदिवासीचे जीवन अत्यंत साधे व खडतर आहे.ते अत्यंत धार्मिक व रूढी परंपरा जपणारे  आहेत.

वारली आदिवासी रूढी परंपरा जपणारे आहेत. वैदिक पद्धतीने आचरण करणारे आहेत.वारली ही एक जुनी भारतीय संस्कृती आहे.चित्राच्या माध्यमातून त्यांची भाषा (लिपी) आणि संस्कृती दिसते.विशेषता त्यांनी चित्रीत केलेले लग्न चौक ( देव चौक) या चौकात सर्व देवतांचे दर्शन होते.लग्नाच्या वेळी सुहासिनी हा चौक घराच्या भिंतीवर रेखाटतात.हा चौक अत्यंत महत्त्वाचा असतो. आदिवासी पृथ्वीला धरतरी,पिकांना कणसरी   आणि गाईगुरांना गावतरी म्हणतात.मंगेली भाषा बोलतात. त्यांचे जीवन अत्यंत खडतर ‌ असते.जंगल संपत्ती, भात व नाचणी शेतीवर त्यांचा चरितार्थ चालतो.धार्मिक उत्सव, सांस्कृतिक कार्यक्रम, लग्न,सण- समारंभ, यात्रा,उपासना, निसर्ग पूजा अशा कौटुंबिक, सामाजिक विषयांवर चित्रे साकारतात.

घराच्या ( झोपडीच्या) भिंती  जंगलातील तांबड्या मातीने व शेणाने लिंपून ( सारवून) त्यावर चित्रे काढतात. तांदळाचे पीठ, झाडपाला, साल, फळे, फुले, गेरु, चूना, या पासून रंग तयार करतात.बांबूच्या बारीक काटकीच्या एका टोकाला चेचून कुंचला(ब्रश) तयार करतात. वारली चित्रकार स्वछंदी, निसर्गाशी, प्रसंगांशी एकरुप होणारे असतात. चित्र काढताना प्रथम रेखाटन करण्याची पद्धत नाही. कुंचल्यात रंग घेऊन रंगानेच चित्र काढतात.चित्रात त्रिकोण, चौकोन, वर्तृळ, पंचकोन, लयदार रेषा व सरळ रेषा हे आकार पहायला मिळतात. प्राणी, पक्षी, वृक्ष, वेली, ऊन, पाऊस, सूर्य चंद्र , नद्या, नाले, शेती, निसर्ग यांचे यथार्थ दर्शन होते. त्यांच्या चित्रात स्त्री पुरुष समानता दिसून येते. वारली आदिवासी आपल्या झोपड्यांच्या भिंती चित्रा शिवाय ठेवणे अशुभ मानतात.

जीवा सोमा म्हसे यांनी ही कला जगा समोर आणली. या कलेचा प्रसार केला.म्हसे यांना १९७७ साली राष्ट्रपतीच्या हस्ते राष्ट्रीय पुरस्कारांने संन्मानीत केले.तर महाराष्ट्र शासनाने “आदिवासी सेवक” हा पुरस्कार दिला. त्यांचा वारसा कृष्ण जेण्यापासरी नथू देवू सुतार, कडू, तुंबड्य असे शेकडो चित्रकार जपत आहेत. जागातील मोठं मोठ्या संग्रहालयात वारली चित्रे लावली गेली आहेत.

साडी, बेडसीट, मग, शो पीस, मोठे माॅलस्, आॅफिसेस इथे वारली चित्रकला जावून पोहचली आहे. तिच्या साध्या आकृत्या मनाला मोहून घेतात.या चित्रशैलीचे साधेपणच मोहक आहे. म्हणून आज सर्वत्र ही कला पहायला मिळते.

  

© सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

सांगली

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ ☆ सांगू कशी तुला मी ? ☆ डॉ. शमा देशपांडे

? विविधा ?

☆ सांगू कशी तुला मी ? ☆ डॉ. शमा देशपांडे ☆

रविवारची सकाळ उगीचच सुट्टी म्हणून लोळत पडले होते. घड्याळाचा काटा आठच्या पुढे पुढे जातानाही आळस संपण्याचे चिन्ह दिसेना. घरातील मोठ्या व्यक्तींचा धाक काळाने केव्हाच ओरबाडून नेला होता. खर म्हणजे धाक कसला, धाकाच्या अंगरख्यात लपलेले प्रेमाचे छत्र हरवून गेले होते. मन झरकन चिंचोळ्या भूतकाळाच्या गुहेत उलट दिशेने धावायला लागले.

अगदी बालपणापासून, नंतर सासरी आल्यावर देखील घरात आई-बाबांचे छत्र होतेच.  सकाळी लवकर उठणे, रात्री लवकर झोपणे हा घरोघरी असणारा विधिलिखित नियम होता.सकाळी  सहा नंतर अंथरुणात लोळण्याची कधी हिंमत नसायची. अगदी लहानपणापासून  शिस्तीत जगण्याचा, एक संस्कार मनावर पक्का झाला होता. त्यावेळी त्या शिस्तीचा खरतर थोडा रागच यायचा पण लग्न होऊन सासरी आल्यावर त्या झालेल्या संस्काराची खरी किंमत कळली. टापटीप रहाणे, व्यवस्थित वस्तू आवरणे, वस्तू जागेला ठेवणे, लवकर उठणे, व्यायाम करणे,  शारीरिक व मानसिक दोन्ही आरोग्याकडे नीट लक्ष देणे. ………आता असे वाटतं आमच्या आई -बाबांनी फार धन-दौलत नाही दिली आम्हांला पण संस्कारांच्या लेण्यांनी मात्र नक्कीच आम्हांला सजवलं. हे संस्कारांचे लेणं फक्त आमच्याच कडे होते असे नाही. आमच्या त्या मध्यवर्गीय दुनियेत प्रत्येक पालक असेच घडवत असत आपल्या पाल्याला. पण त्यामुळे आमच्या पिढीला एका शिस्तीतून दुसऱ्या शिस्तीच्या घरात येताना त्याचा त्रास झाला नाही.

हळूहळू आई-मुले, वडील-मुले, सासू-सून, सासरे -सून ही सगळी नाती पूर्वीपेक्षा अधिक जवळ येऊ लागली. प्रेमामध्ये काही फरक असेल पूर्वी आणि आत्ता अस अजिबात नाही. पण त्या प्रेमळ अंगरख्याला असणारी शिस्तीची किनार मात्र हळूहळू उसवू लागली. मोकळ्या नात्यांच्या मोकळीकित शिस्तीचा धाक सैल होत गेला. पूर्वी आई-वडील म्हणायचे, सासरी गेल्यावर वळण नसेल तर जड जाईल. आत्ताच शिका सगळे.

आता आई वडील म्हणतात, “जाऊदे, लग्नानंतर जबाबदारी येणारच आहे पोरीवर, तेंव्हा राहूदे थोडे मोकळे.”

पूर्वीचे सासू-सासरे म्हणायचे, “तुम्ही  नीट तर पुढची पिढी नीट.” आणि आताचे सासू- सासरे म्हणतात, ” कशाला नवीन सुनेला धाकात ठेवायचे? लागेल वळण हळूहळू. आपण जसे थोडे का होईना दडपलेपणाने वावरायचो तसे नको मुलांना. आणि नकळत त्यामुळे पुढच्या पिढीवरील शिस्तीचा अंकुश सुटतच गेला. आता आपण म्हणजे आमची पिढी नकळतपणे  आपल्याच मुलांना, मुलींना व्यवस्थितपणा नाही, टापटीप नाही या तक्रारी करतो. म्हणजे सासुच सुनेची तक्रार करते अस नाही. आई देखील मुलीच्या या  बेशिस्त गुणांचे पोवाडे गातेच की. मग लक्षात येतं मुलांना दोष देण्यापेक्षा ती नैतिक जबाबदारी आमच्याच पिढीची तर नसेल न? आता असं वाटत, घरातील मोठ्या लोकांचा मनावर असलेला एक धाक आम्हांला खूप काही देऊनच गेला. आमच्या शिस्तबद्ध, आखीव-रेखीव जीवनाचे खरे श्रेय हे आमचे नसून ते आमच्या मागच्या पिढीचे आमच्यावर असलेले फार मोठे उपकारच आहेत. मुलांना, मुलींना, सुनांना एखादी गोष्ट सडेतोड सांगताना, मुलांना काय वाटेल, सुनेला काय वाटेल याचा विचार करण्याची कधीही त्या पिढीला गरजच पडली नाही. सगळे नियम सडेतोड!.

आत्ताची कोणत्याही घरातील आई ही आपल्या मुली, मुले, सूना यांना वळण लावत नाही, संस्कार करत नाही असे नाही. पण थोडे लाडाचे प्रमाण मात्र आमच्या पिढीचे वाढते हे नक्की. काहीवेळा कुठे सारखे संस्कार, शिस्तीच्या दावणीला मुलांना बांधायचे म्हणून सोडून द्यायचे. कधी, ‘आपल्याला झेपतेय न काम, मग सारखे मुलांना बोलून  ते काम करवून घेण्यापेक्षा झेपेल तितके काम करायचे  आणि मोकळे व्हायचे.सुनेला, मुलांना, मुलींना सारखे वळण लावत बसलो तर घरातले वातावरण बिघडेल अशी मनात भीती बाळगून गप्प रहायचे.  गप्प राहून घराचा गाडा त्या माउलीने ओढत रहायचे. घरा-घरातील हाच सोहळा थोड्याफार फरकाने, असाच साजरा होताना दिसतो सगळीकडे.

मला असं वाटत, म्हंटल तर प्रॉब्लेम,  म्हंटल तर ‘सध्या सगळीकडे असेच चालते’ म्हणून सोईस्कर सोडून देणं. पण मनात मात्र धगधग!  ‘बोलू का नको?, सांगू का नको? ‘ मुलांच्या किंवा मुलींच्या दोघांच्याही बाबतीत चुकतं तिथं वेळीच मुलांना खडसावणे ही प्रत्येक पालकाची जबाबदारी आहे. मुले (मुलगा-मुलगी) दोघेही जर व्यसने, स्वैराचार, याची एकेक पायरी चढताना दिसत असतील तर वेळीच त्यांना थोपवणे ही आमच्या पिढीचीच जबाबदारी आहे. सुरवातीला मुलांच्या किंवा मुलींच्या रात्र-रात्र बाहेर रहाण्याचे कौतुक होते कोणत्या नवीन चवीची मद्ये मुलांनी टेस्ट केली याचेही कौतुकच केले जाते. . नवी पिढी-नवा जमाना आहे म्हणून त्याकडे दुर्लक्ष केले जाते. पण नंतर स्वैराचाराच्या पायऱ्या चढत चढत  मुले जेव्हा अवनतीच्या उत्तुंग शिखरावर पोहचतात तेव्हा त्या शिखरावरून दरीत कोसळणाऱ्या मुलांना फक्त दुरून पाहून परिस्थितीला दोष, नशिबाला दोष देण्यापलीकडे काहीही आपल्या हातात उरलेलं नसते.

घरातील छोट्या छोट्या गोष्टींची शिस्त मुलांमध्ये रुजवणे जितकी महत्वाची गोष्ट तितकीच किंवा त्याहून अधिक महत्वाची गोष्ट म्हणजे आपली मुले व मुली   घराबाहेर वावरताना त्यांच्यावर एक मर्यादेचा अंकुश असणे गरजेचे आहे.  चारित्र्य, व्यसने, पार्ट्या कुठे किती थांबायचे हे मुलांना समजत नसेल तर पालकांनी हस्तक्षेप करणे खरे तर अगदी आवश्यक. पण आजकाल ‘, सांगू कशी तुला मी?’

या परकेपणातून, संकोचातुन, भीतीमधून पुढच्या पिढीचे आपण नुकसान करतो हेच मुळी आपण विसरून जातो.

मुलांच्या कोणत्याही चुकांना निर्भीडपणे विरोध करणारा समाज कुठेतरी हरवत चालला आहे. मुलांना बोललं तर राग येईल, विरोध केला तर संबंध बिघडतील या भीतीतून प्रत्येक  चुकीची गोष्ट  थंडपणे पहाणे  हे मुलांवरील प्रेम थंडावण्याचेच एक लक्षण आहे. ज्या मुलांवर तुम्ही प्रेम करता, त्या मुलांना चुकले तर रागावण्याचा तुमचा अधिकार आहेच. सुनेला जर तुम्ही तुमची मुलगी समजून मुली इतके तिच्यावर प्रेम करत असाल तर मुलीच्याच नात्याने तिला रागावण्याचा पण तुमचा अधिकार आहे. उलट मोकळेपणाने तिला चुका न सांगणे, न रागावणे म्हणजे तुमच्या नात्यात अजून परकेपणाच आहे असं समजायला हरकत नाही.

संस्कार एका पिढीतून पुढच्या पिढीत जात असतात. कळत -नकळत तुमची मुले तुमचे अनुकरण करत असतात. मग ते मोबाईल तासन तास बघणे असो, दुसऱ्याचा अनादर करणे असो किंवा बेशिस्तीचे वर्तन असो. एक म्हण आहे,   ‘पुढला बैल नेटा तर दाविल दाही वाटा’

खरं म्हणजे पुढची पिढी खूप हुशार आहे,  समंजस आहे, कित्येक बाबतीत आपल्या पेक्षा सरसच आहे. चुका होतात पण चुका स्वीकारणं व त्या सुधारणे या दोन्ही साठी हिम्मत लागते. आणि त्यापेक्षाही अधिक हिम्मत मुलांच्या चुका योग्यवेळी निदर्शनास आल्यास त्या मुलांना त्या पासून परावृत्त करण्यात असते. केवळ चांगुलपणा मिळवण्यासाठी आमच्या पिढीने म्हणजे आई, वडील, सासू, सासरे, आजी-आजोबा या सगळ्यांनीच  ‘ सांगु कशी तुला मी ? ‘ या भूमिकेचा त्याग करणे ही एका सशक्त समाजाच्या निर्मिती साठी असलेली छोटीशी  गरज आहे.

© डॉ.शमा देशपांडे

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ बिचारी आजी – भाग 3 ☆ सौ. सुनिता गद्रे

सौ. सुनिता गद्रे

☆ विविधा ☆ बिचारी आजी – भाग 3 ☆ सौ. सुनिता गद्रे☆ 

पण कधीतरी अनवधानानं ती प्रश्नांच्या कात्रीत सापडायचीच. “गणपती बाप्पाचं डोकं हत्तीचं का असतं ?” प्रश्न ऐकून गणपती जन्माची गोष्ट सांगायला तिनं सुरुवात केली…. जशी तिला माहीत होती तशी… अन् धाकटं पिल्लू रडून लागलं, “आजी हत्तीच्या बाळाचं हेड कट् केलं?… त्याला किती दुखलं असेल. ते रडलं का ? ..आजी शंकर बाप्पाने स्वतः कट् केलेलं गणपती बाप्पाचं हेडंच  पुन्हा का नाही बसवलं ? शंकर बाप्पा  हे करू शकत होता ना .तो तर   गॉड आहे…

निरुत्तर झालेल्या बिचाऱ्या आजीनं उगीच इकडचं तिकडचं सांगून वेळ मारून नेली.               

अभ्यास करताना, गोष्टी ऐकताना, खेळताना, जेवताना त्यांच्या धनुष्यातून प्रश्नांचे बाण बाहेर निघायचेच.

समोरच्या फ्लॅट मध्ये राहणारे कामत आजोबा वारले .तेव्हा कोणाही लहान मुलाला तिकडे जाऊ दिले नव्हते .पण त्या लहानग्यांमध्ये काही चर्चा झाली असेलच. “आजी मेले म्हणजे काय? “..धाकटा. “अरे ही डाईड” मोठ्याने ॲक्शन सहित करून दाखवले. मग ते असेच पडून राहणार ?..” आजीनं जरा सौम्य भाषेत समजावलं, “ते देव बाप्पा कडे गेले.”….

“देव बाप्पा इथे येऊन त्यांना घेऊन गेला का?मग मी काल हनी- बिला चप्पलनं मारलं. का म्हणजे ती आपल्याला बाईट करते ना म्हणून… ती मेली पण ती अजून डस्टबिन जवळच पडून आहे. तिल बाप्पाने का नाही नेले ?”

निरुत्तर झालेल्या बिचाऱ्या आजीनं विषय बदलला.    

प्रश्नांचा मारा झेलत झेलता दोन महिने झाले. परतीचं रिझर्वेशन झालं . पण निघायच्या आठ दिवस आधी सून सांगू लागली ,”आई ,मला पुढच्या महिन्यात यु. एस.ला जावे लागणार आहे… प्रोजेक्टसाठी… तेव्हा तुम्ही दोघं इथं याल ना.तशी मुलांसाठी मी गव्हर्नेसची व्यवस्था पण करणारच आहे. तेवढीच तुम्हाला मदत होईल.पण तुम्ही दोघं असलात म्हणजे मला कसलीच चिंता नाही .”

नाही म्हणायचा प्रश्नच नव्हता. “आजी-आजोबा तुम्ही का जाताय? परत केव्हा येणार?” सर्व जण स्टेशनवर उभे होते तेव्हा नातवंडांच्या प्रश्नाचा हल्ला त्यांच्यावर झाला. आजी म्हणाली,”तुम्ही लवकर या असं म्हणा.. प्रश्न नका बाबा विचारू” सगळ्यांनाच हसू  फुटलं .गाडी सुटली .दुसऱ्या ट्रॅक वरून एक मालगाडी वेगात क्रॉस झाली. जणू काही क, का, कि, की..ची बाराखडीच डब्यात बसून आपल्यापासून दूर गेलीय

या विचारानंआजीला हायसं वाटलं.

गाडीत बसल्या बसल्या आजी विचार करत होती, ‘मुलांमध्ये जिज्ञासू वृत्ती असणे चांगलेच आहे .त्यातून ज्ञानवर्धन होते. न घाबरता विचारणं पण उत्तमच .नुसत्या घोकंपट्टीपेक्षा असे ज्ञान मिळवणे ही एक खूप चांगली बाब आहे .पण आपणच कुठेतरी त्यांना समाधानकारक योग्य उत्तर द्यायला कमी पडतोय .

पण आजी हार मानणा-यातली नाही. तिला बिच्चारी व्हायचं नाहीय.त्यामुळे ती विचार करतेय की’ गावी पोचल्यावर चाईल्ड सायकॉलॉजीची पुस्तके वाचावित की गुगल गुरु चा सल्ला बरोबर मानावा, का सरळ एखाद्या सायकॉलॉजिस्टची अपॉइंटमेंट घेऊन दोन-चार सिटिंगमध्ये हा विषय हाताळावा…….

बघा तुम्हाला काही योग्य सल्ला सुचतोय का? सुचला तर आजीला जरूर कळवा. या फोन नंबर वर…  

समाप्त

© सौ सुनीता गद्रे

माधवनगर सांगली, मो 960 47 25 805.

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ माणुसकीचे व्रत – भाग – 2 ☆ सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई

सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई

☆ मराठी साहित्य – विविधा ☆ माणुसकीचे व्रत – भाग – 12☆ सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई ☆

रोज वेगळा वेगळा प्रसंग समोर आ वासून उभा रहात असे. लातूर ते ढोकी पुढे कळंब रोड येडशी पर्यंत गाडीतही कत्तली होत होत्या. सर्वत्र अशांत व  अस्थैर्य असे  वातावरण होते. एकदा गोरा कुंभाराच्या समाधीचे दर्शन घ्यावे म्हणून निघालो. रस्त्याच्या दोन्ही बाजूंनी बऱ्याच ठिकाणी हाडं आणि कवट्या पडलेल्या दिसल्या. मन बेचैन झालं.छोट्या उषा आणि प्रकाश यांना कशाचंच गांभीर्य नव्हतं. अज्ञानातच सुखी होते बिचारे! पाच वर्षाचा प्रकाश आईला कधीतरी विचारायचा “आई कापून काढतो, फुंकून टाकतो, म्हणजे काय ग” आई उत्तर न देता गप्प बसायची.  या तणावातच  घरातली म्हैस व्याली. दुभते सुरू झाले.  दोघांनाही म्हशीची काळजी वाटायची. पेटलेले रझाकार जनावरेही पळवत होते.मारत ही होते.कधी कधी  जोरजोराच्या  आरडाओरड्यांनी,  बंदुकीच्या आवाजांनी जनावरेही  घाबरायची. आणि ‘”शब्देविण संवादू ‘”,असं डोळ्यांनी बोलायची. आई तात्या दोघेही त्यांच्याजवळ जाऊन त्यांच्या अंगावरून हात फिरवायचे.आई  इब्राहिमला म्हणायची , “का हो मारतात या जनावरांना? त्यांना का जात धर्म असतो? कसल्या चुकीबद्दल आणि कुठल्या न्यायालयातली ही शिक्षा? माणसांनीच स्वतःला धर्माच्या कोशात लपेटून घेतलंय”. आई रोज सकाळी मागचं दार उघडताना हात जोडायची, आणि आपली मुलं — जनावर सुरक्षित असल्याचे पाहून, परमेश्वराचे आभार मानायची.

काही प्रसंग असे आले की आईची अत्यंत अवघड परीक्षेची वेळ आली.एकदा मागच्या अंगणात  अत्यंत घाबरलेल्या, दहा-बारा मुसलमान बायका लहान मुलांना घेऊन आल्या. लहान मुलांच्यासाठी त्यांना दूध हवे होते.आणि काही वेळ आसरा हवा होता.मोठा बाका प्रसंग होता. आईला काहीच सुचेना.आसरा द्यावा तर फंदफितुरी होईल. पुन्हा विचार केला. या छोट्या निरपराध, यांचा काय दोष? यांना ना जात ,ना धर्म, ना अधर्म ! त्यांनी काय केलंय? घरात दूध असताना, उपाशीपोटी परत पाठवायची  शिक्षा, त्यांना का द्यायची? परस्पर विरुद्ध विचारांनी मनात हलकल्लोळ उठला. अखेर माणुसकी जिंकली.बापुड्या  जीवांना दूध  देऊन  मागच्या अंगणातून त्यांना लवकर परत पाठविले. असे  अनेक  वेगवेगळे प्रसंग !  तोंड देणे चालू होते.

कधीतरी एखादा गावकरी तात्यांकडे यायचा. ” तात्या काय करू, जित्राब उपाशी  हैत. लांडग्यांनी शेत कापून न्हेल की हो.” तात्या असेल त्यातला कडबा,  जात पातीचा विचार न करता  द्यायचे. कठीण प्रसंगात  दोघांनीही माणुसकी श्रेष्ठ ठरविली.

एके दिवशी रझाकारांनी तेरणा नदीवरील पूल उडवून दिला.एकवीस दिवस दोन्हीकडील संपर्क तुटला.दोन्ही कडून येणाऱ्या गाड्या पुढे न जाता , पुलापासूनच परत जायच्या. रेल्वेने येणाऱ्या पाण्याच्या टाक्या बंद झाल्या. कोणीही  ना आले ,ना गेले , चिठ्ठ्या, निरोप ,पत्र  काहीच नाही.आसपासच्या पाच सहा स्टेशनच्या सर्व कर्मचाऱ्यांनी आपल्या कुटुंबांना  गावी पाठवलं होतं. अपवाद एकटी माझी आई, आणि उषा ,प्रकाश! वातावरण आणखीच तंग आणि गंभीर झालं  होतं.  तरीही आई हट्टानं तिथेच राहिली होती. इब्राहिम, रसूल, मोहम्मद पुन्हा पुन्हा सांगायचे. “हम नमक हराम  है ही नही। हम आपके खाये हुए नमक का हक अदा करेंगे।” असं ऐकलं की आईला थोडा धीर यायचा.

दोन्हीकडील सैन्याची कुमक वाढली. एक दिवस इब्राहिम तात्यांना सांगायला आला “.तुमची सरशी होणार आहे.निजामाचा प्रधान कासिम रझवी, पाकिस्तानात जायच्या तयारीला लागलाय.” ‘”दिव्याची ज्योत विझण्यापूर्वी मोठी होऊन मग शांत व्हावी”, तसे झाले.

दंगली करून कत्तली करून अनेकांनी हात धुऊन घेतले. अखेर निजाम शरण आला.हैदराबाद संस्थान खालसा झाले.शांतता पसरायला लागली. अत्यानंदाची लाट  वहायला लागली. इब्राहिम रसूल व मोहम्मद यांनी दिलेला शब्द मोठ्या मनाने पाळला. “आता राज्य तुमचंच आहे ,आम्ही आता जातो “असं म्हणून त्यांनी  ,आई तात्यांच्या  पायावर डोके ठेवून नमस्कार केला. उषा आणि प्रकाश यांना जवळ घेऊन त्यांना प्रेमाने  खाऊ दिला. दहा महिने त्यांच्याशी सहवास झाला होता. जाताना सर्वांचेच डोळे पाणावले होते.त्यांनी तात्यांना काळी फरची टोपी व टॉवेल दिला. आईनेही त्यांना साग्रसंगीत जेवायला वाढले. त्या काळातही, आई जाती-धर्म भेद न मानता माणुसकीची पूजा करीत होती. इब्राहिमने दिलेल्या काळ्या फरच्या टोपीचा पेहराव, तात्यांनी आयुष्याच्या अखेरपर्यंत सांभाळला.

इतक्या संकटातून स्टेशन सांभाळले, म्हणून ढोकी गावच्या लोकांनी तात्यांचा सत्कार केला. आदरसत्काराचे शब्द बोलताना, अनेकांना आनंदाश्रू येत होते. नवऱ्याच्या एकनिष्ठतेला बायकोने खंबीरपणाने व कणखरपणे दिलेली साथ ,प्राणिमात्रांची मुलांप्रमाणे घेतलेली काळजी, कठीण व तंग परिस्थितीत ,धर्म व जातीचा विचार न करता, सांभाळलेल्या माणुसकीच्या व्रताचे ‘ मूर्तिमंत उदाहरण’ म्हणून आईचा उल्लेख केला.शब्द ऐकताना  तिचा  ऊर भरून आला. कृतकृत्य वाटायला लागलं.

दोघेही आज हयात नाहीत पण त्यांनी माणुसकी व प्राणिमात्रांच्या सेवाव्रताचा दीप माझ्याकडे सुपूर्द केला आहे. .आता माझी इच्छा इतकीच आहे—-” दीप हा सांभाळुनी मी ठेविला. तेवती तत्जोती राहो उज्ज्वला.

——— समाप्त.

©  सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई

बुधगावकर मळा रस्ता, मिरज.

मो. ९४०३५७०९८७

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares