डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ गीत ऋग्वेद – मंडल : १ : ३० : ऋचा १७ ते २२— म राठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
☆
ऋग्वेद – मण्डल १ – सूक्त ३० (इंद्र, अश्विनीकुमार, उषासूक्त)
देवता – १-१६ इंद्र; १७-१९ अश्विनीकुमार; २०-२२ उषा – ऋषी – शुनःशेप आजीगर्ति
ऋग्वेदातील पहिल्या मंडलातील तिसाव्या सूक्तात एकंदर बावीस ऋचा आहेत. या सूक्तात शुनःशेप आजीगर्ति या ऋषींनी इंद्र, अश्विनीकुमार आणि उषा या देवतांना आवाहन केलेली असल्याने हे इंद्र-अश्विनीकुमार-उषासूक्त सूक्त म्हणून ज्ञात आहे. यातील पहिल्या सोळा ऋचा इंद्राला, सतरा ते एकोणीस या ऋचा अश्विनिकुमारांना आणि वीस ते बावीस या ऋचा उषा देवातेला आवाहन करतात.
या सदरामध्ये आपण विविध देवतांना केलेल्या आवाहनानुसार गीत ऋग्वेद पाहूयात. आज मी आपल्यासाठी अश्विनीकुमार देवतांना उद्देशून रचलेल्या सतरा ते एकोणीस या ऋचा आणि उषादेवतेला उद्देशून रचलेल्या वीस ते बावीस या ऋचा आणि त्यांचे मराठी गीत रुपांतर सादर करीत आहे.
मराठी भावानुवाद ::
☆
आश्वि॑ना॒वश्वा॑वत्ये॒षा या॑तं॒ शवी॑रया । गोम॑द्दस्रा॒ हिर॑ण्यवत् ॥ १७ ॥
अश्वधनुंच्या संगे घेउनी पशुधनाला या
सुंदरशा हे अश्विन देवा आम्हा आशिष द्या
प्रसन्न होऊनी अमुच्यावरती दान आम्हा द्यावे
वैभवात त्या सुवर्ण धेनू भरभरुनी द्यावे ||१७||
☆
स॒मा॒नयो॑जनो॒ हि वां॒ रथो॑ दस्रा॒वम॑र्त्यः । स॒मु॒द्रे अ॑श्वि॒नेय॑ते ॥ १८ ॥
देवा अश्विनी उभयता तुम्ही राजबिंडे
अविनाशी तुमच्या शकटाला दिव्य असे घोडे
तुम्हा रथाचे सामर्थ्य असे अतीव बलवान
सहजी करितो सागरातही तुमच्यासाठी गमन ||१८||
☆
न्य१घ्न्यस्य॑ मू॒र्धनि॑ च॒क्रं रथ॑स्य येमथुः । परि॒ द्याम॒न्यदी॑यते ॥ १९ ॥
अजस्त्र अतुल्य ऐशी कीर्ति तुमच्या शकटाची
व्याप्ती त्याची त्रय लोकांना व्यापुनि टाकायाची
अभेद्य नग शिखरावरती चक्र एक भिडविले
द्युलोकाच्या भवती दुसऱ्या चक्राला फिरविले ||१९||
☆
कस्त॑ उषः कधप्रिये भु॒जे मर्तो॑ अमर्त्ये । कं न॑क्षसे विभावरि ॥ २० ॥
स्तुतिप्रिये हे अमर देवते सौंदर्याची खाण
उषादेवते सर्वप्रिये तू देदीप्यमान
कथन करी गे कोणासाठी तुझे आगमन
भाग्य कुणाच्या भाळी लिहिले तुझे बाहुबंधन ||२०||
☆
व॒यं हि ते॒ अम॑न्म॒ह्यान्ता॒दा प॑रा॒कात् । अश्वे॒ न चि॑त्रे अरुषि ॥ २१ ॥
विविधरंगी वारू सम तू शोभायमान
तेजाने झळकिशी उषादेवी प्रकाशमान
सन्निध अथवा दूर असो तुझे आम्हा ध्यान
येई झडकरी आम्हासाठी होऊनिया प्रसन्न ||२१||
☆
त्वं त्येभि॒रा ग॑हि॒ वाजे॑भिर्दुहितर्दिवः । अ॒स्मे र॒यिं नि धा॑रय ॥ २२ ॥
सामर्थ्याने सर्व आपुल्या ये करि आगमन
उषादेवते आकाशाच्या कन्ये आवाहन
संगे अपुल्या घेउनी येई वैभवपूर्ण धन
दान देई गे होऊनिया आमुच्यावरी प्रसन्न ||२२||
☆
(या ऋचांचा व्हिडीओ गीतरुपात युट्युबवर उपलब्ध आहे. या व्हिडीओची लिंक देखील मी शेवटी देत आहे. हा व्हिडीओ ऐकावा, लाईक करावा आणि सर्वदूर प्रसारित करावा. कृपया माझ्या या चॅनलला सबस्क्राईब करावे.)
Attachments area
Preview YouTube video Rugved Mandal 1 Sukta 30 Rucha 17 to 22
Rugved Mandal 1 Sukta 30 Rucha 17 to 22
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
कवितेचा उत्सव 
रोज रोज मरे… ☆ 
