डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्‌भगवद्‌गीता — अध्याय ११ — विश्वरूपदर्शनयोग — (श्लोक १२ ते २०) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
संस्कृत श्लोक…
दिवि सूर्यसहस्रस्य भवेद्युगपदुत्थिता ।
यदि भाः सदृशी सा स्याद्भासस्तस्य महात्मनः ॥१२॥
*
व्योम जरी व्यापुनिया ये तेजे सहस्र सूर्याच्या
तुल्य व्हायचे ना तेजा विश्वरूप परमात्म्याच्या ॥१२॥
*
तत्रैकस्थं जगत्कृत्स्नं प्रविभक्तमनेकधा ।
अपश्यद्देवदेवस्य शरीरे पाण्डवस्तदा ॥१३॥
*
अनेक देवांना विविध रूपे दिसली दृष्टीला
श्रीकृष्णा देही पाहुन स्थित धन्य पार्थ झाला ॥१३॥
*
ततः स विस्मयाविष्टो हृष्टरोमा धनञ्जयः ।
प्रणम्य शिरसा देवं कृताञ्जलिरभाषत ॥१४॥
*
चकित होऊनिया तदनंतर रोमांचित झाला पार्थ
हात जोडुनी नमन करूनी परमात्म्या झाला कथित ॥१४॥
अर्जुन उवाच
पश्यामि देवांस्तव देव देहे सर्वांस्तथा भूतविशेषसङ्‍घान्‌ ।
ब्रह्माणमीशं कमलासनस्थमृषींश्च सर्वानुरगांश्च दिव्यान्‌ ॥१५॥
कथित अर्जुन
दिसती मजला तव देहात भूत विशेष देव
महादेव कमलस्थ ब्रह्मा ऋषी सर्प दिव्य ॥१५॥
*
अनेकबाहूदरवक्त्रनेत्रंपश्यामि त्वां सर्वतोऽनन्तरूपम्‌ ।
नान्तं न मध्यं न पुनस्तवादिंपश्यामि विश्वेश्वर विश्वरूप ॥१६॥
*
तुमच्या ठायी विश्वेश्वरा मजला दिसती
अनेक बाहू उदर नयन आनन ते किती
आदि मध्य ना अंत जयाला ऐसे हे रूप
आकलन ना दृष्टी होई अगाध विश्वरूप ॥१६॥
*
किरीटिनं गदिनं चक्रिणं च तेजोराशिं सर्वतो दीप्तिमन्तम्‌ ।
पश्यामि त्वां दुर्निरीक्ष्यं समन्ताद्दीप्तानलार्कद्युतिमप्रमेयम्‌ ॥१७॥
*
गदा चक्र मुकुट युक्त दिव्य तेजःपुंज रूप
दाहीदिशांनी प्रकाशमान तेजोमय रूप
ज्योती अनल भास्कर यांच्या तेजाचे रूप
प्रमाण नाही कसले ऐसे तुमचे दिव्य रूप ॥१७॥
*
त्वमक्षरं परमं वेदितव्यंत्वमस्य विश्वस्य परं निधानम्‌ ।
त्वमव्ययः शाश्वतधर्मगोप्ता सनातनस्त्वं पुरुषो मतो मे ॥१८॥
*
तुम्हीच परब्रह्म शाश्वत परमात्मा आश्रय विश्वाचा
तुम्ही सनातन पुरुष अविनाशी रक्षक अनादि धर्माचा॥१८॥
*
अनादिमध्यान्तमनन्तवीर्यमनन्तबाहुं शशिसूर्यनेत्रम्‌ ।
पश्यामि त्वां दीप्तहुताशवक्त्रंस्वतेजसा विश्वमिदं तपन्तम्‌ ॥१९॥
*
आदिमध्यअंत नाही चंद्रसूर्य नयन तुमचे
अनंत भुजा तुम्हाला सामर्थ्य अनंत तुमचे
दर्शन मज तुमच्या हुताशनीपूर्ण आननाचे
तम हटवुनी उजळितसे विश्वा तेज तयाचे ॥१९॥
*
द्यावापृथिव्योरिदमन्तरं हि व्याप्तं त्वयैकेन दिशश्च सर्वाः ।
दृष्ट्वाद्भुतं रूपमुग्रं तवेदंलोकत्रयं प्रव्यथितं महात्मन्‌ ॥२०॥
*
आस्वर्ग वसुंधरा तुम्हीच व्यापिले अवकाश
अलौकिक तुमच्या या उग्र विराट रुपास
त्रैलोक्यवासी समस्त अवलोकून चकित
अंतर्बाह्य जाहले विचलित होउनी भयभीत ॥२०॥
☆
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
– निसर्ग… – 
कवितेचा उत्सव 
