हिन्दी साहित्य – कथा कहानी ☆ लघुकथा – 1 – नजरबट्टू ☆ श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’ ☆

श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’

(ई-अभिव्यक्ति में श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’ जी का स्वागत। पूर्व शिक्षिका – नेवी चिल्ड्रन स्कूल। वर्तमान में स्वतंत्र लेखन। विधा –  गीत,कविता, लघु कथाएं, कहानी,  संस्मरण,  आलेख, संवाद, नाटक, निबंध आदि। भाषा ज्ञान – हिंदी,अंग्रेजी, संस्कृत। साहित्यिक सेवा हेतु। कई प्रादेशिक एवं राष्ट्रीय स्तर की साहित्यिक एवं सामाजिक संस्थाओं द्वारा अलंकृत / सम्मानित। ई-पत्रिका/ साझा संकलन/विभिन्न अखबारों /पत्रिकाओं में रचनाएँ प्रकाशित। पुस्तक – (1)उमा की काव्यांजली (काव्य संग्रह) (2) उड़ान (लघुकथा संग्रह), आहुति (ई पत्रिका)। शहर समता अखबार प्रयागराज की महिला विचार मंच की मध्य प्रदेश अध्यक्ष। आज प्रस्तुत है आपकी लघुकथा – नजरबट्टू।) 

☆ लघुकथा –  नजरबट्टू ☆ श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’ 

शर्बरी सुबह कॉलेज जा रही थी तभी रास्ते में  पाखी और शंन्मुखा से मुलाकात हो जाती है।

अरे वाह आज कितना बढ़िया हुआ हम सभी सहेलियां एक साथ कॉलेज जा रही हैं। आज सुबह से मैं तुम लोगों को याद कर रही थी आज तो मेरी सब इच्छा पूरी हो रही है, हम सभी ऑटो से चलते हैं।

तभी उन्हें  कुछ दूर पर रास्ते में कालिंदी दीदी रोती हुई दिखती हैं और उनके साथ एक आदमी है वह लोग गाड़ी में बैठ कर  जा रहे हैं।

दीदी के साथ क्या हुआ? अचानक पाखी ने अपने दोस्तों से कहा।

“ऑटो वाले भैया उस गाड़ी के पीछे पीछे चलो?”

शंन्मुखा ने कहा- “भैया पैसे की चिंता मत करो हम तुम्हें पैसे देंगे पूरे।”

उनकी गाड़ी एक रेस्टोरेंट के पास रूकती है तीनों सहेलियां भी पीछे-पीछे उसी रेस्टोरेंट में जाती हैं ।

ओह ! ये क्या  लड़का तो दीदी से पैसे मांग रहा है? तभी अचानक दौड़कर पाखी दीदी के पास जाती है।

“ये कौन है दीदी?”

पाखी हमारे ऑफिस का बॉस है। मुझसे गलत काम कराना चाहता है ऑफिस में और मेरे साथ अभद्र भाषा का  भी उपयोग करता है और मुझे बदनाम करने की धमकी भी दे रहा है मेरा कोई नहीं है यह बात इसे पता है इसलिए मेरी मजबूरी का फायदा उठाकर रहा है।

“दीदी दीदी आप चिंता मत करो।”

वह जोर जोर से चिल्लाने लगती हैं बहुत सारे  लोग इकट्ठे हो जाते हैं, होटल के स्टाफ की मदद से उसे पुलिस में पकड़  दिया ।

कालिंदी ने कहा – तुम लोगों ने आज मुझे  मुसीबत से बचा लिया।

दीदी आप नौकरी की चिंता मत करो, जब तक नौकरी नहीं मिलती तब तक आप मां के साथ टिफिन सर्विस में मदद करना।

कालिंदी  ने गंभीर स्वर में कहा- “आज जो कुछ भी हुआ उस विषय में किसी को कुछ मत कहना।”

तुम सभी छोटी बहनों ने मुझे इस दलदल से बाहर निकाला आज पार्टी मेरी तरफ से…।

सभी एक दूसरे को देख कर जोर से हंसने लगती हैं और कहती है दीदी हमने आपके उदासी की वजह जान ली। कालिंदी कहती है  अरे ! नज़र बट्टू तुम लोगों ने मेरे जीवन की बुरी नजर को उतार दिया।

© श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’

जबलपुर, मध्य प्रदेश मो. 7000072079

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मराठी कविता ☆ कवितेच्या प्रदेशात # 209 ☆ धुकं (बारा वर्षापूर्वीचं) ☆ सुश्री प्रभा सोनवणे ☆

सुश्री प्रभा सोनवणे

? कवितेच्या प्रदेशात # 209 ?

धुकं (बारा वर्षापूर्वीचं) ☆ सुश्री प्रभा सोनवणे ☆

महाबळेश्वरचा मस्त पाऊस,

तसं महाबळेश्वर कुठल्याही

ऋतूत मस्तच!

 

भर पावसात मुलांनी,

महाबळेश्वरला जायची टूम काढली,

त्यांची इच्छा,

आम्हीही जावं,

त्यांच्या समवेत,

मुलं, सूना, नातवंडं…..

आणि झिम्माड पाऊस!

 

जाणवलं होतं तेव्हाही,

कालचक्र वेगात फिरतंय!

 

 

चिकन रस्सा,गरम घावन….

आणि पाऊस!

आहा ऽऽऽ मस्तच!

 

दुसऱ्या दिवशी पहाटे,

प्रतापगडला जाताना…

सर्वदूर पसरलेलं धुकंच धुकं!

“धुक्यात हरवली वाट”

असंच काहीसं …..

 

अशात ड्रायव्हिंग करणं,

धाडसाचंच!

जीव मुठीत धरून

आम्ही दोघेच!

तरूणाई, शैशव– मस्त मजेत!

 

आयुष्यात अनेकदा,

धुकं अनुभवलं ते महाबळेश्वरातच!

गड चढताना आठवलं होतं  ,

तारूण्यातलं महाबळेश्वर ….

अंहं….हनीमून नाही,

लेकुरवाळी असतानाचं,

कुटुंब कबिल्यासह,

देवीदर्शन!

डोईवर पदर, हातभार बांगड्या!

आणि समोर  साक्षात जगदंबा !!

 

कित्येक वर्षानंतरही…

निशिगंधाच्या मंद सुवासाने

दरवळणारा  तोच गाभारा,

 देवीच्या छायेतली मुलं,सूना,     

 नातवंडं!

 आशिर्वादीत होऊन,

गड उतरताना,

धुकं….पूर्ण नाहीसं झालेलं!

 

तीन पिढ्यांनी अनुभवलेलं,

ते धुरकट धुकं आणि लख्ख उजळणंही…

भर पावसातलं !!!

© प्रभा सोनवणे

संपर्क – “सोनवणे हाऊस”, ३४८ सोमवार पेठ, पंधरा ऑगस्ट चौक, विश्वेश्वर बँकेसमोर, पुणे 411011

मोबाईल-९२७०७२९५०३,  email- [email protected]

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ.उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मी प्रवासिनी ☆ मनोवेधक  मेघालय…भाग -१ ☆ डाॅ. मीना श्रीवास्तव ☆

डाॅ. मीना श्रीवास्तव

? मी प्रवासिनी ?

☆ मनोवेधक  मेघालय…भाग -१ ☆ डाॅ. मीना श्रीवास्तव ☆

(मनमोहिनी मॉलीन्नोन्ग, डिव्हाईन, डिजिटल डिटॉक्स(divine, digital detox) 

निसर्ग हे या जगातील सर्वांगसुंदर चित्रकलेचे दालन आहे, रोज नवनवीन चित्रं घेऊन येणारं!

प्रिय वाचकांनो,

कुमनो! (मेघालयच्या खासी या खास भाषेत नमस्कार, हॅलो!)

फी लॉन्ग कुमनो! (कसे आहात आपण?)

भारताच्या उत्तरपूर्व सीमेवर नांदणाऱ्या सात बहिणी अर्थात “सेव्हन सिस्टर्स”  पैकी एक बहीण मेघालय! दीर्घ हिरव्यागार पर्वतश्रृंखला, खळखळ वाहणारे निर्झर, अन पर्वतातच कुठे कुठे वसलेली लहान मोठी गावे! अर्थात मेघालयची राजधानी शिलाँग हिला आधुनिकतेचा स्पर्श आहे! (मंडळी, मी पाहिलेल्या शिलाँग सहित मेघालयाच्या अन्य मोजक्या ठिकाणांची सफर पुढील भागात!). आजची सफर अविस्मरणीय अन अनुपमेय अशीच होणार मित्र हो, खात्री असू द्या! अगदी इवलसं एक गाव अन मॉलीन्नोन्ग हे नांव! या गावाचे हे नाव जरा विचित्रच वाटते नाही का? ७० किंवा अधिकच वर्षांपूर्वी हे गाव जळून खाक झाले, गावकरी दुसरीकडे गेलेत, पण लगेचच परत येऊन त्यांनी नव्या दमाने हे गाव वसवले. खासी भाषेत “maw” चा अर्थ दगड अन ‘lynnong’ चा अर्थ विखुरलेले! येथील घरांपर्यंत घेऊन जाणाऱ्या दगडी वाटा याची साक्ष देतात.

कुठल्याही महानगरातल्या एखाद्या गगनचुंबी बिल्डिंगच्या रहिवास्यांच्या संख्येपेक्षाही कमी (२०१९ च्या नोंदीप्रमाणे लोकसंख्या अवघी ९००) गावकऱ्यांची वस्ती असणारं हे गाव (पर्यटकांना विसरा, कारण ते येत अन {नाईलाजाने} जात असतात!) “पूर्व खासी पर्वतरांगा”हे खास नाव असलेल्या जिल्ह्यात येणारं (in Pynursla community development block)! पर्यावरणाशी सुंदर समन्वय साधत माणूस तितकेच सुंदर जीवन कसे जगू शकतो, याचे आजवर मी पाहिलेले हे गाव सर्वोत्तम उदाहरण! म्हणूनच जागतिक पर्यावरण दिनाच्या निमित्त्याने हा भाग फक्त  या मनमोहिनीच्या कदमोंपे निछावर! काय आहे या गावात इतकं की “तारीफ करूँ क्या उसकी, जिसने इसे बसाया!!!” असं(शर्मिला समोर नसतांनाही) गावंस वाटतंय! स्वच्छ अन शुचिर्भूत गाव कसं असावं, तर असं! डिस्कवरी इंडिया या मासिकाने आशिया खंडातील सर्वात स्वच्छ गाव (२००३), भारतातील सर्वात स्वच्छ गाव (२००५), असे गौरविल्यानंतर अनेकदा स्वच्छतेसाठी हे गाव प्रसिद्धीच्या झोतात राहिलय! सध्या मेघालयातील सर्वात सुंदर स्वच्छ गाव म्हणून त्याचा लौकिक आहे! कुठेही आपल्याला परिचित अशी दंडुकेशाही नाही, कागदी घोडे नाहीत. इथले बहुसंख्य लोक ख्रिश्चन धर्मीय  आणि “खासी” जमातीचे आहेत (मेघालयात तीन मुख्य जमाती आहेत: Khasis, Garos व Jaintias). ग्राम पंचायत अस्तित्वात आहे, निवडणूकीत गावप्रमुख ठरतो. सध्या श्री थोम्बदिन (Thombdin) हे गावप्रमुख आहेत. (ते व्यस्त असल्याकारणाने त्यांची मुलाखत घेता आली नाही!) इथे आहे एक फलक, स्वच्छतेचं आवाहन करणारा!स्वयंशिस्त (आपल्याकडे फक्त स्वयं आहे), अर्थात, सेल्फ डिसिप्लिन काय असते (भारतात सुद्धा) हे इथं याची देही याची डोळी बघावे असे मी आवाहन करीन!सामाजिक पुढाकाराने गावातील प्रत्येकजण गाव स्वच्छता-मोहिमेत असतोच असतो. दर शनिवारी हे स्वच्छता अभियान स्वयंस्फूर्तीने राबवल्या जाते. प्रत्येक स्थानिकाची हजेरी अनिवार्य अन गावप्रमुखाचा शब्द प्रमाण! याचे मूळ गावकऱ्यांच्या नसानसात भिनलंय, कुठल्याही राजकीय पक्ष किंवा नेत्याच्या आवाक्यातले हे काम नोहे! अन हीच प्रवृत्ती पर्यटकांनी ठेवावी, निदान या गावात असेपर्यंत, असा या गावकऱ्यांचा आग्रह असतो!

इथे नैसर्गिकरित्या उपलब्ध असलेल्या बांबूच्या बनाचे किती अन कसे कवतिक करावे! मला बांबू म्हटले की शाळेत बहुतेक रोज खाल्लेले केनचे फटके (रोज किमान ५) आठवतात, त्यातील ९९. ९९% वेळा  फटके शाळेत उशिरा पोचण्याकरता असत. (मित्रांनो, तसं काही विशेष नाही, शाळेची घंटा घरी ऐकू यायची म्हणून, जाऊ की निवांत, बाजूलाच तर आहे शाळा, हे कारण!) इथे बांबूचा वावर सर्वव्यापी! कचरा टाकण्यास जागोजागी बांबूच्या बास्केट, म्हणजेच खोह(khoh) , त्याची वीण इतकी सुंदर, की त्यात कचरा टाकूच नये असे वाटते! तिथल्या बायामाणसांना ऊन अन पावसापासून रक्षण करण्यास परत याच बांबूच्या अतिशय बारकाईने सौंदर्यपूर्ण दृष्टीने विणलेले प्रोटेक्टिव्ह असे कव्हर! अन्न साठवायला, मासे पकडायला अन दागिने घडवायला बांबूच! बांबूची पुढील महिमा पुढील भागात!

इथे सकाळी उठोनि स्वच्छता-सेविका कचरा गोळा करायच्या कामाला लागतात, प्लास्टिकचा वापर बहुदा नाहीच, कारण पॅकिंग लहान-मोठ्या पानांचे! उपलब्ध अशा नैसर्गिक साधन संपत्तीचा वापर करून घरे बांधलेली( परत बांबूच)! जैविक कचरा जमा करून खत निर्माण करतात. इथे आहे open drainage system, पण कहर हा की त्यातले सुद्धा पाणी प्रवाही अन स्वच्छ, गटारे तुंबलेली नाहीत (प्रत्यक्ष बघा अन मग विश्वास ठेवा!)  सौर-ऊर्जेचा वापर करून इथले पथदिवे स्वच्छ रस्त्यांना प्रकाशाचा उजाळा देत असतात. शिवाय प्रत्येक घरी सौर-दिवे अन सौर-विजेरी (टॉर्च) असतातच, पावसाने वीज गेली की या वस्तू येऊन काम भागवतात! प्रिय वाचकहो, लक्षात घ्या, हे मेघालयातील गाव आहे, इथे मेघांची दाटी नेहमीचीच, तरीही सूर्यनारायण दिसेल तेव्हा सौर ऊर्जा साठवल्या जाते! अन इथे आपण सूर्य किती आग ओततोय, हा उन्हाळा भारीच गरम बर का, असा उहापोह करतोय! इथे हॉटेल नाही,  तुम्ही म्हणाल मग राहायचे कुठे अन खायचे काय? कारण पर्यटक म्हणून ही सोय हवीच! इथे आहे होम् स्टे(home stay), आल्यासारखे चार दिवस राहा अन आपापल्या घरी गुमान जा बाबांनो, असा कार्यक्रम! तुम्ही इथे फक्त पाहुणे असता  किंवा भाडेकरू!  मालक इथले गावकरी! आपण आपल्या औकातीत रहायचं, बर का, कायदा thy name!  कुठलाही धूर नाही, प्लास्टिकचा वापर नाही आणिक पाण्याचे व्यवस्थापन आहेच (rain harvesting). आता तर “स्वच्छ गाव” हाच या गावाचा USP (Unique salient Point), मानबिंदू अन प्रमुख आकर्षण! गावचा प्रमुख म्हणतो की यामुळे २००३ पासून या गावाकडे पर्यटकांचा ओघ वाढतोच आहे! गावकऱ्यांचे उत्पन्न ६०%+++ वाढलेय आणि या कारणाने देखील इथल्या स्वच्छतेकडे गावकरी आणखीनच प्रेमाने बघतात, सगळे गाव जणू आपले घरच अशी गावकी अन भावकी! विचार करण्यासारखी गोष्ट! स्वच्छ रस्ते अन घरं इतकी दुर्मिळ झाली आहेत, हेच आपल्याला लाजेनं मान खाली घालायला लावणारे कारण! 

प्रिय वाचकहो, मॉलीन्नोन्गची महती अजून गायची आहे, अन माझा मेघालयातील उर्वरित प्रवास हायेच की, पुढल्या भागांसाठी!!!

तवरिक वाट बगा बरं का मेघालयचं पाव्हनं!

तर आतापुरते खुबलेई! (khublei) म्हणजेच खास खासी भाषेत धन्यवाद!)

टीप-

  • लेखात दिलेली माहिती लेखिकेचे अनुभव आणि इंटरनेट वर उपलब्ध माहिती यांच्यावर आधारित आहे. इथले फोटो (एखादा अपवाद वगळून) व्यक्तिगत आहेत!    
  • एका गाण्याची लिंक सोबत जोडत आहे! 

https://youtu.be/obiMFcuEx6M “Manik Raitong”

अत्यंत सुमधुर असं मूळ खासी भाषेतील गाणं, गायिका “Kheinkor Mylliemngap”   

©  डॉ. मीना श्रीवास्तव

ठाणे 

मोबाईल क्रमांक ९९२०१६७२११, ई-मेल – [email protected]

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ कादम्बरी # 31 – प्यासी जर्जर दुखी नदी है… ☆ आचार्य भगवत दुबे ☆

आचार्य भगवत दुबे

(संस्कारधानी जबलपुर के हमारी वरिष्ठतम पीढ़ी के साहित्यकार गुरुवर आचार्य भगवत दुबे जी को सादर चरण स्पर्श । वे आज भी हमारी उंगलियां थामकर अपने अनुभव की विरासत हमसे समय-समय पर साझा करते रहते हैं। इस पीढ़ी ने अपना सारा जीवन साहित्य सेवा में अर्पित कर दिया है।सीमित शब्दों में आपकी उपलब्धियों का उल्लेख अकल्पनीय है। आचार्य भगवत दुबे जी के व्यक्तित्व एवं कृतित्व की विस्तृत जानकारी के लिए कृपया इस लिंक पर क्लिक करें 👉 ☆ हिन्दी साहित्य – आलेख – ☆ आचार्य भगवत दुबे – व्यक्तित्व और कृतित्व ☆. आप निश्चित ही हमारे आदर्श हैं और प्रेरणा स्त्रोत हैं। हमारे विशेष अनुरोध पर आपने अपना साहित्य हमारे प्रबुद्ध पाठकों से साझा करना सहर्ष स्वीकार किया है। अब आप आचार्य जी की रचनाएँ प्रत्येक मंगलवार को आत्मसात कर सकेंगे।  आज प्रस्तुत हैं आपकी एक भावप्रवण रचना – प्यासी जर्जर दुखी नदी है।)

✍  साप्ताहिक स्तम्भ – ☆ कादम्बरी # 31 – प्यासी जर्जर दुखी नदी है… ☆ आचार्य भगवत दुबे ✍

कोई दानी प्यास बुझा दे

प्यासी जर्जर दुखी नदी है 

 

दरक रहे हैं अंग 

भसकने लगे 

सभी तटरक्षक टीले 

अंग-भंग कर रहे माफिया 

छीनें रजत वस्त्र रेतीले 

बहकर आता कीच, मूत्र, मल

वही गंदगी इसे बदी है 

 

टूट न जाएँ इनकी साँसें 

हैं बीमार सहायक सखियाँ 

नभ पर घटा तलाश रही हैं 

व्याकुल इन नदियों की अँखियाँ

पुनः भगीरथ देने में

अब सक्षम दिखती नहीं सदी है 

 

रहा अंधविश्वास 

नदी की हमने नजर उतारी 

किन्तु कीच, मल-मूत्र मिलाना 

अब तक उसमें जारी 

साक्षरता यूँ बढ़ी

रूढ़ियाँ मन पर रहीं लदी

https://www.bhagwatdubey.com

© आचार्य भगवत दुबे

82, पी एन्ड टी कॉलोनी, जसूजा सिटी, पोस्ट गढ़ा, जबलपुर, मध्य प्रदेश

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ मनोज साहित्य # 108 – मनोज के दोहे… ☆ श्री मनोज कुमार शुक्ल “मनोज” ☆

श्री मनोज कुमार शुक्ल “मनोज”

संस्कारधानी के सुप्रसिद्ध एवं सजग अग्रज साहित्यकार श्री मनोज कुमार शुक्ल “मनोज” जी  के साप्ताहिक स्तम्भ  “मनोज साहित्य ” में आज प्रस्तुत है “मनोज के दोहे…”। आप प्रत्येक मंगलवार को आपकी भावप्रवण रचनाएँ आत्मसात कर सकेंगे।

✍ मनोज साहित्य # 108 – मनोज के दोहे… ☆

1 रंगबिरंगी

रंगबिरंगी वादियाँ, हरतीं मन का क्लेश।

गिरि कानन सरिता सुमन, सुगढ़ रहे परिवेश।।

2 रमणीय

महल दिखा रमणीय जब, मन आनंद विभोर।

घर का ही पर आँगना, लगता है चितचोर।।

3 व्यंजना

काव्य व्यंजना रस पगी, चखें सभी सुस्वाद।

बरसाएँ स्वागत सुमन, मिले दिलों से दाद।।

4 प्रस्ताव

प्रेम भरा प्रस्ताव पा, खुशियाँ मिलीं अपार।

धरा उतरते ही लगा, उनको जीवन भार।।

5 संकेत

समझ गया संकेत से, प्रियतम के उर भाव।

आलिंगन में कस लिया, सूखे दिल के घाव ।।

 ©  मनोज कुमार शुक्ल “मनोज”

संपर्क – 58 आशीष दीप, उत्तर मिलोनीगंज जबलपुर (मध्य प्रदेश)- 482002

मो  94258 62550

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ विवेक साहित्य # 246 ☆ व्यंग्य – उंगली उठाने की कश्मकश ☆ श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’ ☆

(प्रतिष्ठित साहित्यकार श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’ जी के साप्ताहिक स्तम्भ – “विवेक साहित्य ”  में हम श्री विवेक जी की चुनिन्दा रचनाएँ आप तक पहुंचाने का प्रयास करते हैं। श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र जी, मुख्यअभियंता सिविल  (म प्र पूर्व क्षेत्र विद्युत् वितरण कंपनी , जबलपुर ) से सेवानिवृत्त हैं। तकनीकी पृष्ठभूमि के साथ ही उन्हें साहित्यिक अभिरुचि विरासत में मिली है। आपको वैचारिक व सामाजिक लेखन हेतु अनेक पुरस्कारो से सम्मानित किया जा चुका है।आज प्रस्तुत है आपकी एक विचारणीय व्यंग्य – उंगली उठाने की कश्मकश)

☆ साप्ताहिक स्तम्भ – विवेक सहित्य # 246 ☆

? व्यंग्य – उंगली उठाने की कश्मकश ?

वोट डालने के लिये हमें प्रेरित करने कहा गया था कि लोकतंत्र में उंगली उठाने का हक तभी है जब उंगली पर वोटिंग वाली काली स्याही लगी हो। हमने भी नाखून के साथ आगे बढ़ती अपनी काली स्याही का निरीक्षण किया। इससे पहले कि वह निशान गुम हो जाये हमने उंगली उठाने का निर्णय लिया। उंगली उठाने से प्रसिद्धि मिलती है। अतः एक उंगली उठाने पर तीन स्वयं अपनी ओर उठती उंगलियों की परवाह किये बगैर हम उंगली उठाने के लिये मुद्दा तलाशने लगे। पहले सोचा मंहगाई को, बेरोजगारी को, लड़कियों की सुरक्षा को, सिनीयर सिटिजन्स की उपेक्षा को मुद्दा बनाये या फिर उंगली उठायें कि जो अंत्योदय की बातें करते हैं उनकी अलमारियों में करोड़ों भरे मिलते हैं। पर अगले ही पल विचार आया कि ये सब तो घिसे पिटे मुद्दे हैं, जब जो विपक्ष में होता है, इन्हीं मुद्दों पर तो सरकार को घेरता है। हमें किसी नये मौलिक मुद्दे की तलाश थी। अंततोगत्वा हमारे सद्यः चुने हुये जन प्रतिनिधियों ने ही हमारी मदद की। हमने यह कहते हुये उंगली उठा दी कि जो लोकतंत्र के नाम पर वोट मांगते हैं वे खुद अपना नेता हाईकमान की हिटलर शाही से चुनते हैं।

मुद्दा मिल जाने के बाद अब हमारी अगली समस्या थी कि आखिर उंगली कैसे उठाये ? उंगली उठायें भी और किसी को खंरोंच भी न आये तो ऐसी उंगली उठाने का कोई औचित्य नहीं था। सामान्य आदमी की ऐसी बेबसी पर हमें बड़ी कोफ्त हुई। सोचा इसी बेबसी को मुद्दा बनायेंगे कभी। पत्नी ने हमें बैचेन देखा तो कारण जान सलाह दी कि एक ट्वीट कर के अपना मुद्दा उछाल दो। हमें यह सलाह जंच गई। हमने फटाफट ट्वीट तो किया ही साथ ही पत्र संपादक के नाम लिखकर उंगली उठा दी।

हमारी उंगली पूरी तरह से उठ भी न पायी थी कि हमारा मेल मिलते ही मित्र संपादक जी का फोन ही आ गया। वे बोले अरे भाई हाईकमान तो हाईकमान होता है पक्ष वालों का हो या विपक्ष का, वह इत्मिनान से अपने निर्णय लेता है। हाईकमान को अपनी सरकार बनवाने की आतुरता तो बहुत होती है, पर जब जीत कर भी सरकार बनाने का दावा नहीं कर पा रहे हों तो उंगली उठाने के बजाय उनकी मजबूरी समझो। कैंडीडेट में सारी योग्यता तो हैं पर वह उस जाति का नही है जो होनी चाहिये। हाईकमान उहापोह में होता है कि जिसे उसने चुनने का मन बनाया है वह स्त्री भी होता तो और बेहतर होता। आखिर  जाति, जेंडर, क्षेत्र सब कुछ साधना होता है क्योंकि लोकतंत्र में जनाकांक्षा पूरी करना ही हाईकमान का परम लक्ष्य होता है। हमें ज्ञान प्राप्त हुआ और हम उंगली उठाने की जगह उंगली चटकाते चैनल बदलने के लिये टी वी का रिमोट दबाने लगे।

© विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’ 

ए 233, ओल्ड मिनाल रेजीडेंसी भोपाल 462023

मोब 7000375798

ईमेल [email protected]

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ श्रीमति सिद्धेश्वरी जी का साहित्य # 174 – उष्णता– ☆ श्रीमति सिद्धेश्वरी सराफ ‘शीलू’ ☆

श्रीमती  सिद्धेश्वरी सराफ ‘शीलू’

(संस्कारधानी जबलपुर की श्रीमति सिद्धेश्वरी सराफ ‘शीलू’ जी की लघुकथाओं, कविता /गीत का अपना संसार है। साप्ताहिक स्तम्भ – श्रीमति सिद्धेश्वरी जी का साहित्य शृंखला में आज प्रस्तुत है स्त्री विमर्श पर आधारित एक हृदयस्पर्शी लघुकथा उष्णता”।) 

☆ श्रीमति सिद्धेश्वरी जी  का साहित्य # 174 ☆

☆ लघुकथा –   🌞उष्णता🌞 

ठंड की अधिकता को देखते आज कक्षा में उपस्थित सभी बच्चों को ठंड से बचने और मिलने वाली गर्मी यानी उष्णता के बारे में बताया जा रहा था।

सूर्य से मिलने वाली उष्णता का जीवन में कितना महत्व है। गर्म कपड़े पहन हम अपने शरीर को कैसे गर्म रख सकते हैं। अध्यापिका ने बड़े ही सहज ढंग से मुर्गी के अंडे को मुर्गी कैसे अपने  पंखों के नीचे दबाकर उसे गर्म करती है। यह भी बता रही थी।

वेदिका बड़े ही गौर से सब सुन रही थी। इसी बीच अध्यापिका ने बताया की मांँ के आंचल की उष्णता से एक नया जीवन मिलता है। और गर्भ से एक नया जीव जन्म लेता है यानी कि गर्भ में भी बालक पलता और संवरता है।

वेदिका के बाल सुलभ मन में माँ का स्पर्श क्या होता है, उसे नहीं मालूम था। क्योंकि बताते हैं वेदिका अभी संभल भी नहीं पाई थी कि वह अपनी माँ को खो चुकी थी।

पिताजी ने अपने ऊपर सारा भार लेकर उसे माता-पिता बन कर पाला और धीरे-धीरे वह बड़ी हुई। परिवार के बड़े बुजुर्गों के कहने पर पिताजी ने दूसरी शादी कर लिया।

सौतेली मां ब्याह कर आई। बहुत अच्छी थी। वेदिका का मन बहुत कोमल था। माँ भी उसका बहुत ख्याल और प्यार करने लगी, परंतु कभी उसे ममता से भर कर गले या सीने से नहीं लगाई।

उसकी आवश्यकता, जरूरत की सारी चीज पूरी करती परंतु कहीं ना कहीं ममता के आँचल के लिए तरस रही वेदिका बहुत ही परेशान रहती थी।

आज दिन का तापमान बहुत कम था। ठंड लिए बारिश होने लगी। वेदिका का मन आज सुबह से खराब था। शायद उसे हल्की सी ताप भी चढ़ी थी। वह फिर भी स्कूल गई थी।

स्कूल में अचानक बहुत तेज बुखार और चक्कर की वजह से वह गिर गई।

अध्यापिका ने उसे कसकर गले लगा लिया। हल्की हाथ की थपकी देती रही और वेदिका कुछ न बोल सकी।

घर में फोन करके मम्मी – पापा को बुलाया गया। अध्यापिका ने वेदिका के हृदय भाव को उसकी मम्मी से बात करके, उसे अधिक से अधिक प्यार दुलार देने को कहा।

माँ की आँखें ममता से भर गई। वेदिका के मासूम सवाल को अध्यापिका ने उसकी माँ से बताया… कि वह मुर्गी के अंडे और उससे बनते चूज़े को कैसे अपनी नरम पंखों से गर्म करके जीवन देती है। यह सवाल उसके दिलों दिमाग पर था।

माँ ने वेदिका को गोद में लेकर आज हृदय से चिपका कर बालों पर हाथ फेरने लगी। वेदिका की आँखों से  आँसू लगातार बहने लगी। वह कसकर अपनी माँ को बाहों में समेट आज जीवन भर की उष्णता पा चुकी थीं। पिताजी ने हौले से अपनी आँखें पोछते कहा… आज मैं अपने जीवन और जीवन की परीक्षा से जीत गया।

वेदिका भरी ठंड में माँ की ममता रुपी  उष्णता से भर गई थीं।

🙏 🚩🙏

© श्रीमति सिद्धेश्वरी सराफ ‘शीलू’

जबलपुर, मध्य प्रदेश

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ आलेख # 62 – देश-परदेश – हवाई हवा ☆ श्री राकेश कुमार ☆

श्री राकेश कुमार

(श्री राकेश कुमार जी भारतीय स्टेट बैंक से 37 वर्ष सेवा के उपरांत वरिष्ठ अधिकारी के पद पर मुंबई से 2016 में सेवानिवृत। बैंक की सेवा में मध्यप्रदेश, महाराष्ट्र, छत्तीसगढ़, राजस्थान के विभिन्न शहरों और वहाँ  की संस्कृति को करीब से देखने का अवसर मिला। उनके आत्मकथ्य स्वरुप – “संभवतः मेरी रचनाएँ मेरी स्मृतियों और अनुभवों का लेखा जोखा है।” ज प्रस्तुत है आलेख की शृंखला – “देश -परदेश ” की अगली कड़ी।)

☆ आलेख # 62 ☆ देश-परदेश – हवाई हवा ☆ श्री राकेश कुमार ☆

इन दिनों सब तरफ हवाई हवा छाई हुई हैं। हमारे देश में फुसतियों की आबादी दिन दोगुनी और रात चौगानी बढ़ रही हैं।

विगत दिन हवाई यात्रा के समय बहुत दुखद हुआ। पूरा देश सोशल मीडिया पर आकर  नाना प्रकार के msg का आदान प्रदान करने लगे। नव वर्ष/ दिवाली पर जितने बधाई संदेश कॉपी/ पेस्ट होते है, इस घटना को लेकर तो उससे कहीं अधिक msg व्हाट्स ऐप पर हम सबने पढ़े/ देखे।

एयर इंडिया के भी पुराने गड़े हुए विज्ञापन भी जनता ने खोद खोद कर ढूंढ निकाले। पुरानी बात हो, पुराने msg या पुरानी मदिरा हम लोग बहुत पसंद करते हैं।

विषय ये है कि मदिरा भेद भाव नहीं करती। गरीब, अनपढ़, अमीर, बुद्धिजीवी कोई भी उसकी शरण में जाता है, तो वो सबका होश छीन ही लेती हैं। चर्चा ये भी हुई इतना पढ़ा लिखा, विश्व के सबसे अच्छी संस्थानों में से एक में कार्यरत व्यक्ति इतनी गिरी हुई हरकत कैसे कर सकता हैं। दोष उसकी पढ़ाई और परवरिश को देना तो बेमानी होगा।

दोषी तो वो मदिरा है, उसकी बुराई सामाजिक मंचों पर नहीं के बराबर हुई। किसी मंच से ये आवाज नहीं उठी कि हवाई यात्रा में मदिरा पान प्रतिबंधित हो जाना चाहिए। इसके व्यय की राशि से यात्रा किराए में कमी भी हो सकती हैं।

मदिरा पान को अंतरराष्ट्रीय आवश्यकता का पैमाना बनाकर उसकी आड़ में हम में से बहुत सारे इसके सेवन के आदी हो चुके हैं।

अब आप कहेंगें हजारों वर्षों से हमारे समाज में मदिरा सेवन का जिक्र होता रहा हैं। सुर/असुर, राजा रजवाड़े, पूंजीवाद/ समाजवाद कोई भी काल रहा हो, मदिरा सेवन चलता रहा है, और चलता रहेगा।

© श्री राकेश कुमार

संपर्क – B 508 शिवज्ञान एनक्लेव, निर्माण नगर AB ब्लॉक, जयपुर-302 019 (राजस्थान)

मोबाईल 9920832096

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – कवितेचा उत्सव ☆ जन्म आशा… ☆ श्रीशैल चौगुले ☆

श्रीशैल चौगुले

? कवितेचा उत्सव ?

☆ जन्म आशा… ☆ श्रीशैल चौगुले ☆

तुझे ओठ आता थरथरणेही बंद

हे मौन का ,मज सांगशील का ?

जुन्या आठवणीत रमुया त्याच पुन्हा

त्या भाव क्षणांनी पांगशील का ?

किती शब्द जिव्हाळे वचनात बांधले

तेच सूर घेऊन रंगशील का ?

तुझे रुप हसरे दुःख सर्व तारले

तेच सुख जीवनी सांगशील का ?

जळी खळखळ आयुष्य तेच निर्मळ

तीरावरले पक्षी ऊडून गेले

नभी पंख गीतांच्या दंगशील का ?

 

© श्रीशैल चौगुले

मो. ९६७३०१२०९०.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – कवितेचा उत्सव ☆ श्री अशोक भांबुरे जी यांची कविता अभिव्यक्ती #216 ☆ वाच चेहरा… ☆ श्री अशोक श्रीपाद भांबुरे ☆

श्री अशोक श्रीपाद भांबुरे

? अशोक भांबुरे जी यांची कविता अभिव्यक्ती # 216 ?

वाच चेहरा… ☆ श्री अशोक श्रीपाद भांबुरे ☆

वाच चेहरा कळेल तेव्हा कोडे आहे

सुटले कोडे म्हणणारे बाताडे आहे

भांडण आणिक तंटा गावी होतच नाही

झुंजीसाठी पुष्ट पाळले रेडे आहे

मी रक्ताच्या थारोळ्यातच पडून होतो

टांगा पलटी फरार झाले घोडे आहे

गरीब घरची उपवर झाली लेक लाडकी

बाप झिजवतो दारोदारी जोडे आहे

लग्न करूनी घरी आणली आम्ही दासी

लोखंडाचे तिला घातले तोडे आहे

मोठे घर अन् पोकळ वासे वापरलेले

श्रीमंतांचे असेच सारे वाडे आहे

नसा नसातुन वीज वाहते नाव काढता

छत्रपतींचे गातो मी पोवाडे आहे

© श्री अशोक श्रीपाद भांबुरे

धनकवडी, पुणे ४११ ०४३.

[email protected]

मो. ८१८००४२५०६, ९८२२८८२०२८

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares