डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ गीत ऋग्वेद – मण्डल १ – सूक्त १९ (अग्निमरुत् सूक्त) ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
ऋग्वेद – मण्डल १ – सूक्त १९ (अग्निमरुत् सूक्त)
ऋषी – मेधातिथि कण्व : देवता – अग्नि, मरुत्
ऋग्वेदातील पहिल्या मंडलातील एकोणीसाव्या सूक्तात मेधातिथि कण्व या ऋषींनी अग्नी आणि मरुत् या देवतांना आवाहन केलेले आहे. त्यामुळे हे सूक्त अग्निमरुत् सूक्त म्हणून ज्ञात आहे.
मराठी भावानुवाद
☆
प्रति॒ त्यं चारु॑मध्व॒रं गो॑पी॒थाय॒ प्र हू॑यसे । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ १ ॥
चारूगामी अती मनोहर याग मांडिलासे
अग्निदेवा तुम्हा निमंत्रण यज्ञाला यावे
मरुद्गणांना सवे घेउनीया अपुल्या यावे
यथेच्छ करुनी सोमपान यज्ञाला सार्थ करावे ||१||
☆
न॒हि दे॒वो न मर्त्यो॑ म॒हस्तव॒ क्रतुं॑ प॒रः । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ २ ॥
अती पराक्रमी अती शूर तुम्ही अग्नीदेवा
तुमच्या इतुकी नाही शक्ती देवा वा मानवा
संगे घेउनि मरुतदेवता यज्ञाला यावे
आशिष देउनी होमासंगे आम्हा धन्य करावे ||२||
☆
ये म॒हो रज॑सो वि॒दुर्विश्वे॑ दे॒वासो॑ अ॒द्रुहः॑ । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ ३ ॥
द्वेषविकारांपासुनी मुक्त दिव्य मरूतदेवता
रजोलोकीचे त्यांना ज्ञान अवगत हो सर्वथा
अशा देवतेला घेउनिया सवे आपुल्या या
अग्निदेवा करा उपकृत ऐकुनि अमुचा धावा ||३||
☆
य उ॒ग्रा अ॒र्कमा॑नृ॒चुरना॑धृष्टास॒ ओज॑सा । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ ४ ॥
उग्र स्वरूपी महापराक्रमी मरूत देवांची
तेजधारी अर्चना तयांस असते अर्काची
समस्त विश्व निष्प्रभ होते ऐसे त्यांचे शौर्य
अग्नीदेवा त्यांना घेउनिया यावे सत्वर ||४||
☆
ये शु॒भ्रा घो॒रव॑र्पसः सुक्ष॒त्रासो॑ रि॒शाद॑सः । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ ५ ॥
धवलाहुनीही शुभ्र जयांची अतिविशाल काया
दिगंत ज्यांची कीर्ती पसरे शौर्या पाहुनिया
खलनिर्दालन करण्यामध्ये असती चंडसमर्थ
त्यांना आणावे त्रेताग्नी अंतरी आम्ही आर्त ||५||
☆
ये नाक॒स्याधि॑ रोच॒ने दि॒वि दे॒वास॒ आस॑ते । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ ६ ॥
द्यूलोक हे वसतीस्थान स्वर्गाचे सुंदर
तिथेच राहत मरूद देव जे दिव्य आणि थोर
आवाहन अमुच्या यज्ञासत्व वीर मरूद देवा
त्यांना घेउनिया यावे हो गार्ह्यपती देवा ||६||
☆
य ई॒ङ्‍ख्य॑न्ति॒ पर्व॑तान् ति॒रः स॑मु॒द्रम॑र्ण॒वम् । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ ७ ॥
किति वर्णावे बलसामर्थ्य हे मरूद देवते
नगस्वरूपी जलदा नेता पार सागराते
नतमस्तक मरुदांच्या चरणी स्वागत करण्याला
अग्नीदेवा सवे घेउनीया यावे यज्ञाला ||७||
☆
आ ये त॒न्वन्ति॑ र॒श्मिभि॑स्ति॒रः स॑मु॒द्रमोज॑सा । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ ८ ॥
चंडप्रतापी मरुद्देवता बलशाली फार
अर्णवास ही आक्रमिती सामर्थ्य तिचे बहुघोर
सवे घेउनिया पवनाशी आवहनीया यावे
हविर्भाग अर्पण करण्याचे भाग्य आम्हाला द्यावे ||८||
☆
अ॒भि त्वा॑ पू॒र्वपी॑तये सृ॒जामि॑ सो॒म्यं मधु॑ । म॒रुद्‍भि॑रग्न॒ आ ग॑हि ॥ ९ ॥
सोमपान करण्याचा अग्ने अग्रमान हा तुझा
प्रथम करी रे सेवन हाची आग्रह आहे माझा
मरुद्गणांना समस्त घेउनी यज्ञाला यावे
सोमरसाला मधूर प्राशन एकत्रित करावे ||९||
☆
(हे सूक्त व्हिडीओ गीतरुपात युट्युबवर उपलब्ध आहे. या व्हिडीओची लिंक येथे देत आहे. हा व्हिडीओ ऐकावा, लाईक करावा आणि सर्वदूर प्रसारित करावा. कृपया माझ्या या चॅनलला सबस्क्राईब करावे.)
https://youtu.be/y5VJJebUi-s
Attachments area
Preview YouTube video Rugved Mandal 1 Sukta 19 :: ऋग्वेद मंडल १ सूक्त १९
Rugved Mandal 1 Sukta 19 :: ऋग्वेद मंडल १ सूक्त १९
© डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
कवितेचा उत्सव # 162 – विजय साहित्य 
प्रतिमेच्या पलिकडले 
व्यंग्य – बजट तो बजट ही है, पिछले साल का है तो क्या हुआ ? —
– माय…. श्री सोमनाथ चौधरी 
