मराठी साहित्य – विविधा ☆ माॅर्निग वाॅक….☆ सौ. वंदना अशोक हुळबत्ते

सौ. वंदना अशोक हुळबत्ते

? विविधा ?

☆ माॅर्निग वाॅक ☆ सौ. वंदना अशोक हुळबत्ते ☆ 

लेकाची बारावीची परीक्षा संपली.सुधाने मोकळा श्वास घेतला.तिला एकदम महिला परिषदेत ऐकलेल्या व्याख्यानाची आठवण झाली.चाळीशीनंतर महिलांनी आपल्या प्रकृतीबद्दल जागरुक रहायला हवं.तिने मनाशी ठरवले उद्या पासून माॅर्निग वाॅकला जायचे.

सकाळी सहा वाजता फिरण्यासाठी घराबाहेर पडली.अजून काळोख होता.थोडासा गारवाही जाणवत होता.खूप प्रसन्न वाटले.चार पावले चालली, तेवढ्यात कुत्र्याची कळवळ ऐकू आली.चार- पाच कुत्री एकमेकावर भुंकत होती.जसजसा आवाज जवळ येऊ लागला,तसे सुधाचे पाय लटपटायला लागले.आता ती कुत्री आपल्याच अंगावर आली तर या विचाराने सुधा जागीच थांबली.

मनात आले,आल्या पावली घरी परत जावे.पण घरी जायचा अवकाश , घरातील सगळे हसतील,मी फिरणार म्हणजे हे दोन दिवसाचे नाटक होणार हे समजून आधी तोंडसुख घेतले होते. मी आता घरी परत गेले तर दिवसभर चर्चला विषय.त्यापेक्षा इथंच थांबलेले बरं.पाचएक मिनिटांनी कुत्री बाजूला झाली.तसा सुधाने सुटकेचा श्वास घेतला. पुढे चालू लागली.चार पावले जाते न जाते तोच एका घरातून एक व्यक्ती आपल्या कुत्र्या सोबत बाहेर आली.कंबरे एवढा मोठा कुत्रा होता. जीभ बाहेर काढून दाखवत होता. जरा निरखून पाहिल्यावर दिसले,त्या कुत्र्याच्या गळ्यात पट्टा होता.तो पट्टा मालकाने धरला होता.आपल्या या कुत्र्यापासून भिती नाही असे म्हणून कपाळावरचा घाम पुसला. पुढे चालु लागली.तो समोरून दोन कुत्री येताना दिसली.अंतर जरा जास्त होते म्हणून तिने स्वत: ला सावरतचं रस्त्याच्या दुसऱ्या बाजूने चालायला सुरुवात केली. सकाळी बबसकाळी किती कुत्री असतात रस्त्यात.कसे बरं चालावं? कोण कसे यांना पकडत नाही? किती हा त्रास? मुलेबाळे कशी चालणार या रस्त्यावर?

मोकाट कुत्र्यांचे काही तरी केलेच पाहिजे, असे विचार सुरू असतानाच समोरून येणाऱ्या कुत्र्यानी अचानक वेग घेतला.ती धावत आपल्याच दिशेने येतात असे तिला वाटले.तिने चालण्याचा वेग वाढवला. तशी ती कुत्री अजून जोरात पळत वेगात जवळ येताना दिसली.

आता सर्वांगाला घाम फुटला,पाय लटपटायला लागले.तेवढ्यात दोन शाळकरी मुले त्या कुत्र्यांजवळून बिनधास्त गेली.आता आपण काय करावे? कुठे बसावे? असे वाटू लागले.रस्त्यात चोहोबाजूला पाहिले. बसण्यासारखे काहीच नव्हते‌.पुन्हा स्तब्ध झाली.

दोन कुत्री समोरच्या मालकाबरोबर चाललेल्या कुत्र्यावर भुंकत होती.ते कुत्रे ही जोरात भुंकू लागले.क्षणभर सुधाला वाटले,ही कुत्री एकमेकांशी बोलत असावीत.आम्ही कसे स्वतंत्र आहोत.हवं तसे हवं तेव्हा कुठे ही फिरतो.लोकांना घाबरवतो, आम्ही मुक्त जगतो.तू मात्र मालकाच्या तालावर जागतोस.त्यांनी फिरायला बाहेर काढले तर फिरणार नाही तर दिवसभर घरात एका जागी बांधून पडणार.मालकांनी दिलं तर खाणार, फिरायला नेहले तर फिरणार,त्याच्या घराची राखण करणार.तोड ते बंधन.हो मुक्त.चल आमच्या बरोबर….हे काय सूचतय मला?या विचाराने तिला हसू आले.

कुत्रा जास्त पायात येताना त्या कुत्र्याच्या मालकाने त्या कुत्र्याला हुसकावून लावले.तशी कुत्री पायात शेपटी घालून लांब निघून गेली.तो मालकही आपल्या कुत्र्या सोबत दुसऱ्या गल्लीत वळला. सुधा भानावर आली.आपला बराच वेळ रस्त्यातच गेला.आता भरभर चालले पाहिजे असे म्हणत ती एका ग्राऊंडजवळ आली.लोखंडी फाटकातून आत पाऊल टाकणार  तेवढ्यात समोरून एक कुत्रे आले आणि उडी मारून गेले.हे इतकं अचानक झाले तिला काही कळलेच नाही.भितीने हृदयाचे ठोके मात्र वाढले.फाटकाच्या आधाराने काही क्षण उभारली आणि चालू लागली.तोच दोन कुत्र्यांची पिल्ले जवळून पळत गेली.आज काय कुत्रे डे आहे का?

सकाळपासून सगळीकडे सगळी कुत्री माझ्याच मागे का? काय घोडे मारले मी त्यांचे? या विचारात चालत असताना तिला जाणवले तिची ओढणी कुणी तरी मागून ओढत आहे.तिला पुढे चालता येईना.मागून कुत्री भुंकत आहेत.असा भास झाला.तिची ओढणी कुत्र्यांने तोंडांत धरली आहे असे जाणवले.जवळ जवळ मोठ्याने ती किंचाळली.माॅर्निग वाॅक करणारे लोक थांबले.ते धावतच सुधा जवळ आले.आपल्या काय होतय हे कळायच्या आता तिला भोवळ आली.एकाने तोंडावर पाणी मारले.” मॅडम  काय झाले?बरं वाटतंय का?”

 आपल्या भोवती माणसांचा गराडा पाहून तिला काय झाले ते कळलेच नाही.

” काय झाले मला?”

” अहो आता तुम्ही किंचाळलात?भोवळ आली तुम्हाला.आम्ही विचारतोय तुम्हाला काय झाले?”

“मला…मी…मला…कुत्रे…कुठाय ?”

” कुत्री… ती काय तिकडे लांब खेळत‌ आहेत.”

तिने पाहीले तर खरंच  कुत्री लांब होती.तिने आपली ओढणी बघितली.

” आता माझी ओढणी कुत्र्यांनी पकडली होती ना?”

” नाही.तुमची ओढणी त्या झुडपात अडकली होती.मी काढली.”

हे ऐकून सुधा चांगली ओशाळली.सावरत उठली.इकडे तिकडे न बघता तिने तडक घर गाठले.  पुन्हा कधी ही माॅर्निग वाॅकला न येण्याच्या दृढ निश्चयाने.

 

© सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते

सांगली

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ मला भावलेला गणेश ☆ सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई

सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई

?  विविधा ?

☆ मला भावलेला गणेश ☆ सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई ☆

संकष्टी झाली. गणपतीची आरती झाली. आणि सर्वजण अथर्वशीर्ष म्हणू लागलो. ओम नमस्ते गणपतये, त्वमेव प्रत्यक्षं तत्वमसी——-त्वमेव सर्वम खल्विदं  ब्रह्मासी. पूर्ण म्हणून झालं आणि माझ्या मनात गणेश तत्वा बद्दल विचार सुरू झाले. गणपती ,गजानन ,गजमुख, विनायक अशी गणपतीची कितीतरी अर्थपूर्ण नावे आहेत. हत्तीचे मुख असलेली, रत्नजडित किरीट घातलेली, तुंदिल तनु असलेली ,जवळ उंदीर घेतलेली अशी सुंदर पार्थिव मूर्ती  हाच गणेश का ? मला भावलेला गणेश यापेक्षा आणखी किती तरी जास्तीचा आहे.

प्रत्येक गोष्टीला दोन रूप असतात .एक डोळ्याला दिसणार अस व्यक्त रूप, आणि दुसरं डोळ्याला न दिसणार पण शक्तिमान अस अव्यक्त सूक्ष्म रूप. मला भावलेलं गणेशाचे रूप हे सूक्ष्म आणि भावात्मक स्वरूपाचे ही आहे.

गण याचा अर्थ संख्या किंवा मोजणे, मोजमाप करणे वगैरे. ब्रम्ह  हे अनंत ,अपरिमित आहे. ब्रम्हातूनच अनेक ब्रम्हांडांचा जन्म झाला.जे अव्यक्त होत ते व्यक्त झालं. त्यातलंच एक अगदी छोटे आपलं जग. जग हे अनंता पासून सांता पर्यंत व अपरिमिता पासून परिमिता पर्यंत येत, तेव्हा ते मोजमाप करण्यायोग्य होत. न मोजता येणार्या तत्वाला, मोजता येण्यायोग्य बनवण कठीण आहे. गणितज्ञाला हे अनंततत्व, कोणत्या मूळ घटकाचे बनले आहे, किती प्रमाणात काय मिसळलं की काय बनेल ,हे  गणन प्रक्रियेतील    नैपुण्याचं काम ,आपल्या शिरावर वाहतो तो तज्ञ –इश  तोच गणेश. गणितज्ञांचा गणितज्ञ तोच गणेश. प्रत्येक गोष्टीला एक मिती असते. जसं की चिकू ,आंबा, फणस, ज्वारी ,बाजरी, प्रत्येकाचं स्वरूप निराळ. याची पानं, फुलं ,फळं, निराळी .आंब्याच्या झाडाला लिंबू लागत नाही. किंवा गुलाबाला जाई ,जुई लागत नाही. अशी निसर्गात एक नियमबद्धता आहे. ही नियमबद्धता जेव्हा असंतुलित होते, तेव्हा निसर्गच  ती संतुलित करण्याचा प्रयत्न करू लागतो. आणि मग भूकंप ,ज्वालामुखी, आवर्षण, पूर, रोगराई या गोष्टी व्हायला लागतात. निसर्गाची ही नियमबद्धता  टिकविणारा  नियंत्राता तोच गणेश.

आपले जग हे पृथ्वी आप तेज वायु आकाश या पंचमहा तत्वांनी बनले आहे .ही पाच तत्वे ठराविक प्रमाणात एकमेकात मिसळून, त्याचे पंचीकरण झाले. उदा:– अर्ध्या आकाश तत्वात ,उरलेली चारही तत्वे प्रत्येकी एक अष्टमांश अशी गणना झाली .या गणनेच्या मूळाशी असलेली अधिष्ठात्री देवता (त्वं मूलाधार स्थितोसि नित्यम् ) ती शक्ती म्हणजेच गणेश.

सर्व सृष्टीची निर्मिती ही ओमकारातून झाली आहे. गणेशाचे रूप , नाद स्वरूप ओमकार प्रधान आहे .गणेशाला गजमुख असेही म्हणतात. अर्थमय नाद करणे, असा अर्थ गजधातूतून  व्यक्त होतो. गणेशोत्तर तापिनी उपनिषदात गणेशाला  गणनाकार नाद म्हटले आहे. तो गणनाकार नाद करतो, म्हणून तो गजमुख. प्रत्येक गोष्ट ओमच आहे .असे मांडुक्य उपनिषदात सांगितले आहे. आकाशातून पृथ्वीवर पडणारा पाऊस  –जलतत्व , आकाशाकडे   झेपावणार्या ज्वाळा  हे अग्नितत्व, या दोन्हीमधील गाठ हे पृथ्वीतत्व  ,त्यातून येणारा प्रवाह हे वायुतत्व. त्यावरील चंद्रकोरीची दोन्ही टोके, मन आणि बुद्धी. त्यावरील टिंब हे चैतन्य आणि हे सगळं ज्यामध्ये सामावलंय ते आकाश तत्व. अशीही अष्टधा प्रकृती तोच गणेश.

गणेशाचा एक वैज्ञानिक अर्थही मला भावला .पदार्थाचा ,वस्तूचा, सगळ्यात लहान घटक म्हणजे अणू. अणूच्या केंद्रकात प्रोटॉन आणि न्यूट्रॉन असतो .व त्यांच्या बाहेरून इलेक्ट्रॉन फिरत असतो. त्याची अष्टक स्थिती प्राप्त करून स्थिर होण्याची धडपड असते. त्याची गणना करून त्याला स्थिर होण्यासाठी, पूरक बनून ,त्याची  आठ आकड्यापर्यंत गणना करुन देतो, ती शक्ती म्हणजेच  गणेश.

गुर पासून गौरी म्हणजे ,सतत उद्यमशील शक्ती किंवा उर्जा. ऊर्जेने धारण केलेली , ती गौरी. सृष्टी निर्माण करणारी ,गणना कार नादमय सृजनशक्ती ईश्वरी शक्ती म्हणजे गौरी नंदन गणेश.

निर्मिती करणारा ब्रम्हा, सातत्य राखणारा विष्णू आणि विलयाला नेणारा महेश या सर्व शक्ती म्हणजेच गणेश. आपण तरी काय करतो ! पार्थिव गणपतीचे आगमन करतो. आनंदाने ,अपूर्वाईने त्याची पूजा करतो. उत्सव  करतो. आणि विसर्जन ,म्हणजे पुन्हा पृथ्वीतत्त्वात विलय करतो .हे चक्र निसर्गात  सतत चालू आहे. झाडे ,पर्वत ,समुद्रातील बेटे, यांचीही उत्पत्ती होते.  स्थित रहाते. आणि  विलय होतो. आणि परत पुन्हा नवीन जन्म! या सगळ्या साठी लागणारी शक्ती तोच गणेश.

या विश्वाच्या मागे राहून कार्य करणारी शक्ती, म्हणजे एक फार मोठे रहस्य आहे. एक गूढ आहे . उलगडणे ही तितकेच अवघड व कठीण काम आहे .आणि ते काम करणारा ज्ञानमय ,विज्ञानमय असा गणेशच  असतो.

गणेशोत्सव जवळ आला आहे. सर्व शक्तींच्या प्रतीकाची, पार्थिव गणेशाची पूजा करत असताना ,या निसर्गाचा  र्हास,  न करता ,

त्याचे रक्षण करणे हीच भावात्मक पूजा खऱ्या अर्थाने पूजा होईल आणि गणेश प्रसन्न होईल.

©  सौ. पुष्पा नंदकुमार प्रभुदेसाई

बुधगावकर मळा रस्ता, मिरज.

मो. ९४०३५७०९८७

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ मनापासून प्रार्थना ! ☆ श्री अमोल अनंत केळकर

श्री अमोल अनंत केळकर

? विविधा ?

☆ मनापासून प्रार्थना ! ☆ श्री अमोल अनंत केळकर ☆ 

साधारण २ वर्षांपूर्वी ‘मुंबई मेट्रो’ ची एक जहिरात लागायची, त्यातील एक वाक्य फारच लक्षवेधी होते

” हे क्षण माझे मला जगू द्या “

२०२० आणि आता २०२१ च्या गणेशोत्सवाच्या पार्श्वभूमीवर, आज गणपती बाप्पाला हेच मागणे मागावेसे वाटते

बाप्पा,
ते गणेशोत्सवातील सर्व क्षण परत आम्हाला मिळवून द्या

मिरवणूक, मंडळांचे देखावे, लांबचलांब रांगा, एकमेकांच्या घरी जाऊन दर्शन, सामुहिक आरत्या, प्रसाद, सहस्त्रावर्तन, विविध कलाकारांचे कार्यक्रम आणि बरच काही

ढोल, लेझीम , ताशा
निनादू देत ही आशा
भाग्याची येऊ दे दशा
तुझ्याच कृपा दृष्टीने

सर्व कलाकारांना तुझी सेवा करायची संधी सतत मिळू दे अशी मनापासून प्रार्थना

तुज नमो ??

 

#तूचगणेशादैवत_माझै

अमोल ?

भाद्रपद शु.तृतीया
०९/०९/२१

©  श्री अमोल अनंत केळकर

बेलापूर, नवी मुंबई, मो ९८१९८३०७७९

poetrymazi.blogspot.in, kelkaramol.blogspot.com

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ स्व बदल ☆ श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

? मनमंजुषेतून ?

☆ स्व बदल ☆ श्री उदय गोपीनाथ पोवळे ☆ 

नाही म्हणू नका, 

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही, 

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया 

 

फुटपाथ हा फक्त चालण्यासाठी असतो

फेरीवाले विक्रेते ह्यांच्या बापाचा नसतो 

मान्य आहे, 

रस्त्यातली खरेदी, वेळेची बचत करते 

सर्व काही आपल्याला, स्वस्त्यात मिळते 

अहो,

घाणीचे साम्राज्य, तिथेच तर पसरते 

सवय आपलीच, शहराची दुर्दशा करवते 

तुम्हीच नाही म्हणा, ते बसणार नाहीत  

रस्त्यात आपला ठेला, ते मांडणार नाहीत 

विचार करा,

विचार करा, आपल्या वरिष्ठ नागरिकांचा 

रस्ता द्या हो त्यांना, त्यांच्या हक्काचा 

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही, 

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया 

 

सिग्नलचे पालन करून, शिस्तीचे धडे गिरवू

झेब्राच्या आधी, एका रांगेत गाडी थांबवू 

नको तो हॉर्न, नको ती घिसाडघाई 

मीच पहिला, अशी नको ती बढाई 

उजव्या हाती आहे त्याला, पहिले जाऊ द्या हो 

कोंडी न करता, इंधन आणि वेळ वाचवूया हो 

गाडी पार्किंग करताना, दुसऱ्यांचा विचार करूया 

वेगावर नियंत्रण ठेऊनच गाडी चालवूया 

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही,

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया 

 

गावातील आपलेच बांधव, वणवण फिरतात 

पाण्यासाठी अजूनही, त्यांचे हाल होतात 

शहरात मात्र पाण्याचा, अति वापर करतात 

आंघोळीला शॉवरखाली, तासनतास बसतात 

पाण्याचे नियोजन करून, अपव्यय टाळूया 

पावसाचे पाणी अडवून, बंधारे बांधूया 

काहीही करून गावकऱ्यांना, दिलासा देऊया 

श्रमदान करून गावांमध्ये, शेततळी बांधूया 

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही,

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया 

 

झाडांची कत्तल करून, इमारती बांधतात 

काँक्रीटची दाट जंगले, उभी रहातात 

ऑक्सिजनची कमी होऊन, माणसे मरतात 

माणसेच माणसाच्या मरणाला, जबाबदार ठरतात 

झाडे लावून, जंगलांचे जाळे वाढवूया 

जंगलाचे, वणव्यांपासून रक्षण करूया 

निसर्गाशी मनापासून, जवळीक साधूया

वाढदिवस हा झाडे लावून, साजरा करूया 

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही,

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया 

 

स्कुटर गाड्या चालवून, प्रदूषण वाढतंय 

पब्लिक ट्रान्सपोर्टला, मात्र टाळ लागतंय 

पेट्रोल डिझेलमुळे होतेय, पैशांची उधळण 

अती वाहनांनमुळे होतेय, ध्वनी प्रदूषण

हॉर्न वाजवून कानाचे पडदे नका फाडू 

संयम राखूनच रस्त्यावर गाडी चालवू 

चालणे, सायकलवर, भर देऊन तर बघा 

स्व स्वास्थाचा, विचार करून तर जगा  

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही, 

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया 

 

कचऱ्याचा प्रश्न, हा उभाच का रहातो 

मुळात कचराच, आपण का बरे करतो 

स्वच्छतेचे शिक्षण, हे शाळेतून मिळावे

घरात त्याचे, सगळ्यांनी धडे गिरवावे

कचऱ्याचे व्यवस्थित, नियोजन करूया 

त्यापासूनच खताची, निर्मिती होऊ द्या 

ओला आणि सुका ह्यांचे विभाजन करूया 

घरातल्या कचऱ्याचे खतात रूपांतर करूया 

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही,

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया 

 

प्ल्यास्टीकवर  वर बंदी घालून, जगायला शिकूया

काही अडत नाही, त्याशिवाय राहून तर बघूया 

कापडी पिशवी घेऊनच खरेदीला बाहेर पडूया 

देणारा देतो तरीही, प्लास्टिक पिशवीला नाही म्हणूया 

अनेक पर्यायांपैकी चांगल्याची निवड करूया 

पुढच्या पिढीचा विचार, करूनच वागूया  

काही झाले तरी निर्धार पक्का करूया 

प्लास्टिकला कायमचेच, राम राम म्हणूया 

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही,

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया

 

स्वतःशीच आरशात बघून, संवाद साधूया 

स्वतःलाच मनापासून, समज देऊया 

स्वतःशीच ठाम राहून, बदल घडवूया 

स्वतःलाच बदलण्याची, एक संधी देऊया 

दुसऱ्यात पहिले आपण, स्वतःला शोधूया 

स्वतः कडूनच बदलाची, हमी घेऊया 

नाही म्हणू नका,

काहीतरी करून दाखवूया 

दुसऱ्याला नाही,

तर स्वतःलाच बदलून दाखवूया

स्वतःला नाही,

तर शहरालाच बदलून दाखवूया 

शहराला नाही,

तर देशालाच बदलून दाखवूया——-

 

© श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

मो. नं. ९८९२९५७००५. 

ठाणे

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ वेळ ☆ संग्राहिका – डॉ. ज्योती गोडबोले 

डॉ. ज्योती गोडबोले

? वाचताना वेचलेले ?

☆ वेळ संग्राहिका – डॉ. ज्योती गोडबोले ☆ 

खूप आहे आपल्याकडे असं आपल्याला वाटत असत पण प्रत्यक्षात खरंच तो नसतोच कोणाकडे अशी एक गोष्ट म्हणजे वेळ. हा शब्द किती आपल्या रोजच्या जगण्यात येतो नाही, कदाचित खूप कमी असतो म्हणून डोकावतो का इतका सहज. आपण किती म्हणतो काळ आला होता पण वेळ आली नव्हती. किंवा त्याहीपेक्षा साधंसं म्हणजे हा/ही कधी वेळेवर येईल तर शपथ. हातासरशी आणि वेळेवर करावीत ग कामं असं ऐकतं ऐकतंच तर मोठे होतो की आपण. हातातली कामं बदलत जातात फक्त पण वेळ आपला तसाच. कायम कमी पडत आलेला. हा वेळ म्हणजे वाढत्या ओढाळ वयाच्या मुलीचा फ्रॉक असावा जणू. सतत तोकडा पडणारा. माझी एक मैत्रीण सांगत होती मला परवा की कसं एक नामांकित बाई तिला सांगत होत्या ह्या वेळेवरून. मैत्रीण साधी आहे माझी सरळ, नेटका आणि तो सुद्धा एकटीनं संसार करणारी. मग तिच्याकडे कुठून असणारं वेळ. ह्या बाई एकट्या वर तारांकित व्यक्तिमत्व. मग त्या त्यांचा मौल्यवान वेळ खर्च करून सांगू लागल्या की वेळ नसतोच ग कोणाकडे. तो काढावाच लागतो. बघ. तू पण काढत जा. वेळ काढल्यानेच तो मिळतो. आपल्यासाठी आपण नाही वेळ काढणार तर कोण? चार वाक्यात चार वेळा बोलल्या त्या हा शब्द. आणि ती सांगायला जाणार इतक्यात त्यांच्याकडचा संपला बहुदा. मग त्या सरळ निघून गेल्या तिथून. वेळकाळ पाहून माणसं बरेचदा वागतं नाहीत ते असं. सल्ले देणं काय हो सोपं असतं खूप. तितक्या सहजतेनं आपण दुसऱ्याला देऊ शकतं नाही, तो असतो वेळ.

किती लोकांना सतत घड्याळात बघायची सवय असते. सवय काय पटकन लागते आणि चटकन सुटतं नाही. आणि कित्येकदा ती आपल्या सोयीची आणि समोरच्याच्या गैरसोयीची असते. ही पण तशीच एक सवय. आमचे एक काका आहेत. लहानपणी जेव्हा घरी येतं तेव्हा मी असे तिथेच. मांजरीसारखी लहान मुलं पण सारखी पायात घोटाळतात. तर ते आले की जवळपास पाचव्या मिनिटापासून भिंतीवरच्या घड्याळात बघत असत. तेव्हा ते खरंच व्यस्त असत. पण तरीही ते स्वतःहूनच येतं. तरी आल्यावर त्यांना किती हा आपण येऊन मूर्खपणा केलाय असं वाटू लागे बहुदा आणि मग त्यांच्या मनातली ही अस्वस्थता अशी घड्याळात डोकावून व्यक्त होतं असावी. अस्वस्थता किती पाण्यासारखी असते  वाट फुटेल तिथून झिरपत राहते फक्त. यथावकाश काकांची व्यस्तता कमी कमी होतं गेली. पण सवय कसली सुटायला. भिंतीवरून मनगटाकडे आणि तिथून पुढे हातातल्या मोबाईल वर येऊन ती स्थिरावली, इतकंच. वेळेचं आणि त्यांचं कधी जमलं नाही, असंच आता म्हणायचं.

अशाच एक खूप जवळच्या बाई. असं ऐकलं आहे खूप की यांना वेळेचं गणित कधी सुटलं नाही. वडील फार मोठा माणूस. लोकसंग्रह फार. नावाजलेलं आणि गाजलेलं नावं. पण ते सुद्धा त्यांच्या कामी आलंच नाही. वेळ नव्हती त्यांच्यासोबत हेच खरंय का मग. इतकं पिकलं पान होऊन गेल्या. ते सुद्धा ह्या अशा काळात आणि मुख्य म्हणजे ह्या अशावेळी जेव्हा कोणीही कितीही इच्छा असली तरी कोणाकडे सहज उठून जाऊ शकत नाही. त्यांना शेवटचा निरोप दयायला सुद्धा जास्त कोणी येऊ शकलंच नाही. वेळच आली होती अशी, काय करणारं. पण वाईट वाटतं. खूप वाटतं आणि….

किती जणांच्या बाबत म्हटलं जात की हा/ही वेळेआधीचं जन्माला आलायं. भविष्याचा वेध घेणाऱ्या माणसांच्या बाबतीत तर किती वेळा ऐकलंय. आपण त्यांना आज समजून घेऊ नाही शकतं म्हणजे आपली कुवत कमी पडली असं म्हणावं का तेच आलेत वेळेआधी असं म्हणावं ह्याचं संभ्रमात राहतो आपण. वेळेला समानार्थी शब्द म्हणून काळ हा शब्द वापरला जातो, मराठीत. आणि ह्या वेळेच्या संदर्भातच नुकत्याच निर्वतलेल्या श्री. मंगलेश डबराल ह्या जागतिक हिंदी कवीच्या शेवटच्या कवितासंग्रहाचे नाव, ‘स्मृती एक दुसरा समय है’ हे असावं आणि ते मला माहित सुद्धा नसावेत ह्याची इतकी खंत वाटते की अजून काही लिहिलं जाणार नाही. आता ते पुस्तक मी विकत घेईन. वाचेन त्यांना. पण वेळ साधता आलीच नाही ह्याची हळहळ कायमचं राहिलं मनात. आता ती स्मृतींमधून उरेल आणि काळ गेला किती तरी पुरेल. इतकंच ——–

संग्राहिका – डॉ. ज्योती गोडबोले 

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ चं म त ग ! – कट, कट कट !☆ श्री प्रमोद वामन वर्तक

श्री प्रमोद वामन वर्तक

? विविधा ?

? चं म त ग ! ?  श्री प्रमोद वामन वर्तक ⭐

? कट, कट कट ! ?

सकाळचा नेत्रसुखद मॉर्निंग वॉक घेऊन सोसायटीच्या जवळ आलो आणि माझा डावा डोळा फडफडायला लागला ! असा डावा डोळा अचानक फडफडायला लागला, तर आपल्यावर काहीतरी अरिष्ट येणार, असं जुन्या जाणत्या लोकांच मत ! माझा काही अशा गोष्टींवर विश्वास नाही, पण तुम्हाला सांगतो मंडळी, मी जिन्याची जसं जशी एक एक पायरी चढायला लागलो, तस तसा माझ्या डोळ्याचा फडफडण्याचा वेग पण वाढायला लागला ! मी बेल वाजवण्यासाठी बेलच्या बटनाला हात लावणार, तोच फ्लॅटच दार आपोआप उघडलं आणि माझा डावा डोळा फडफडायचा अचानक थांबला ! त्या धक्क्यातून सावरून समोर बघतोय तर दुसरा जोरदार धक्का मला बसला ! माझी एकुलती एक बायको हातात चहाचा कप घेऊन हजर ! आता हेच जर ते गोड अरिष्ट असेल तर ते मलाच काय, कुठल्याही नवरोबाला आवडेल, खरं की नाही ?

“अगं हे काय ? आज एकदम न मागता चहा आणि तो सुद्धा मी घरात शिरायच्या आधी?” “मी म्हटलं रोज रोज तुम्हाला कशाला ‘अगं जरा चहा देतेस का?’ अशी माझी विनवणी करायला लावायची ! आज आपणच तुम्ही न मागता, तुम्हाला चहा देवून सरप्राईज द्याव !” त्यावर तिच्या हातचा चहा घेऊन मी घरात येत तिला म्हटलं  “माझे आई, गेल्यावेळच्या तुझ्या ‘सरप्राईजची’ शिक्षा अजून माझी आई मला देत्ये, ती पुरे नाही का झाली ?” “हे बघा, माझी त्या वेळेस काहीच चूक नव्हती बरं.” त्यावर मग मी चहाचा घोट घेता घेता बायकोला म्हटलं “अगं तू मला नुसतं म्हणालीस, आई येणार आहे म्हणून, मला वाटलं तुझी आई, म्हणजे सासूबाई येणार म्हणून !” “तुम्हाला तेव्हा तसं वाटलं यात माझी काय चूक ?” “बरं, चूक झाली माझे आई ! पण आता मला खरं खरं सांग, या आजच्या माझ्या स्वागता मागे कुठले छुपे कारण दडलं आहे ?” “अहो माझी ती पुण्याची मालू मावशी आठवते का तुम्हाला ?” “मालू मावशी… ” “अहो ती नाही का आपण आपलं लग्न झाल्यावर तिच्या पाया पडायला गेलो…..” “हां, हां आत्ता आठवलं, तिचा बंगला काय मस्त आहे ना कोथरूडला!” आता हिच माहेर पुण्यात त्यामुळे तिचे बहुतेक सारे नातेवाईक पुण्याचे आणि जवळ जवळ सगळ्यांचेच बंगले, म्हणून मी आपली अंधारात एक गोळी चालवून बघितली. पण तुम्हाला सांगतो मंडळी, ती बरोब्बर वर्मी लागली ! “हां, तिच ती, तर त्याच मालू मावशीचा मगाशी फोन आला होता.” “अस्स, काय म्हणतात मालू मावशी, तब्येत वगैरे बरी आहे ना त्यांची ?” “हो, अगदी ठणठणीत आहे ती आणि हो, तिच्या मुलीच्या, मुलीच लग्न आहे परवा त्याचच बोलावणं करायला तिनं फोन केला होता !” “अरे व्वा, मग जाऊया की आपण दोघं!” “दोघं नाही मी एकटीच!” मी मनांत आनंदून, पण वरकरणी तसं न दाखवता तिला म्हटलं “म्हणजे ? तुझं लग्न झालंय आणि तुला एक नवरा पण आहे, हे मावशी विसरली की काय?” “अहो तसं नाही, सध्याच्या करोना काळात लग्नाला फक्त ५० लोकं कार्यात सहभागी होऊ….” “ते माहित्ये गं मला, पण आपल्याकडून आपण दोघं….” “नाही जाऊ शकत” बायको ठामपणे म्हणाली. ते ऐकून माझ्या मनांत, चार पाच दिवसाच्या स्वातंत्र्याची स्वप्न पडायला लागली ! मी आणखी काही बोलणार, तर तीच पुढे म्हणाली “अहो माझाच नंबर ५० माणसात ५० वा आहे आणि तो सुद्धा मावशीच्या लंडनच्या भाच्याची बायको येणार नाही म्हणून! ती जर येणार असती तर, माझा पण पत्ता कट होता, कळलं.” मी मनातल्या मनांत त्या अज्ञात भाच्याचे आणि त्याच्या अज्ञात बायकोचे आभार मानत हिला म्हटलं “हे नक्की ना?” “म्हणजे ?” “म्हणजे, तू नक्की एकटीच पुण्याला लग्नाला जाणार हे.” “हो” “मग मी काय म्हणतो, आता अनायासे तू पुण्यात जात आहेस तर, लग्न झाल्यावर चार पाच दिवस आईकडे जाऊन ये.” “तेच माझ्या डोक्यात होतं, पण या करोनमुळे आपल्या स्वयंपाकाच्या मावशी येत नाहीत, मग तुमचे जेवणाचे हाल….” “अजिबात होणार नाहीत, हल्ली सगळ्या हॉटेलनी (आणि बारनी) होम डिलिव्हरी चालू केली आहे. त्यामुळे तू माझ्या जेवणाची अजिबात काळजी करू नकोस !” “ठीक आहे, मग परवाच लग्न लागलं की मी आईकडे चार पाच दिवस राहून येईन.” असं म्हणून बायको आनंदाने किचन मधे गेली आणि मी उद्या पासून मिळणारे चार पाच दिवसाचे स्वातंत्र्य कसे साजरे करायचे या विचारात मग्न झालो. रमेश, सुरेश, नंदन आणि योगेश यांना मोबाईलकरून सेलिब्रेशनचे आमंत्रण करून टाकले आणि अंघोळीला पळालो.

रात्री कधी नव्हे ती, बायकोला बॅग भरण्यात मदत करत होतो, तेवढ्यात बायकोचा मोबाईल वाजला. “अय्या मालू मावशीचा आहे” असं मला सांगत तिने फोन उचलला. “बोल गं मावशी, ही काय उद्याची बॅगच भरायला बसल्ये.” या बायकोच्या एका डायलॉग नंतर, तिचा मोबाईल नाही पण आवाज म्यूट झाला आणि तिच्या चेहऱ्यावरचे रंग बदलत जाऊन डोळ्यात पाणी उभे राहिलं. दहा मिनिटं अशीच म्यूट गेली आणि बायकोने “ठीक आहे” असं म्हणून मोबाईल बंद केला व रडायला आणि बॅग उपसायला एकदमच सुरवात केली. “अगं असं एकदम रडायला…..” “मी नाही जात आहे लग्नाला” ते ऐकून मला परत कोणीतरी पारतंत्र्याच्या बेडया ठोकल्याचा भास झाला ! “अगं पण का?” “माझा पत्ता कट झाला” असं म्हणून ती पुन्हा रडायला आणि बॅग उपसायला लागली. “पण लग्नाच्या वऱ्हाडी मंडळीत तुझा ५० वा नंबर होता…”  “होता ssss ! पण आता मावशीच्या लंडनच्या भाच्याच्या बायकोला रजा मिळणार आहे आणि ती लग्नाला नक्की येणार आहे म्हणून मावशीने माझा पत्ता कट केला !”

बायकोचे ते वाक्य, मला मिळणाऱ्या चार पाच दिवसाच्या स्वातंत्र्यचा पण आपोआप पत्ता कट करून गेले आणि मी डोकयावर पांघरूण घेऊन, मित्रमंडळींना कसं पटवायचं याचा विचार करू लागलो !

© श्री प्रमोद वामन वर्तक

(सिंगापूर) +6594708959

मो – 9892561086

ई-मेल – [email protected]

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ स्पॅनिश फ्लू-अ फरगॉटन पेंडेमिक – भाग 2 ☆ सौ. सुनिता गद्रे

सौ. सुनिता गद्रे

☆ विविधा ☆ स्पॅनिश फ्लू-अ  फरगॉटन पेंडेमिक – भाग 2 ☆ सौ. सुनिता गद्रे☆ 

जागतिक महामारीच्या बाबतीत विचार केला तर योगायोग म्हणा किंवा आणखी काही, (हा संशोधनाचाच विषय आहे ).पण1720पासून दर शंभर वर्षांनी जागतिक महामारी उद्भवलेली आहे, असं चित्र दिसतं.

1720 साली पुरत्या जगभरात प्लेगची साथ पसरली होती. ती पण एका फ्रेंच व्यापारी जहाजावरून निघालीआणि नंतर पुरतं जग संक्रमित झालं.एक लाख लोक मृत्युमुखी पडले होते.-ही युरोपातील आकडेवारी आहे. इतर ठिकाणची आकडेवारी उपलब्ध नाही. तेव्हाची तिथली लोकसंख्या लक्षात घेता हा आकडा मोठाच आहे.

पुढे शंभर वर्षांनी 18 20 मध्ये कॉलरा पसरला. त्याची सुरवात कलकत्याजवळच्या एका शहरापासूनझाली.इतर देशांपेक्षाआशिया खंडाचा मोठा भाग,ईस्ट आफ्रिका त्यामुळे जास्त प्रभावित झाले. थायलंड इंडोनेशियामधे तर दीड लाख लोक या मुळे मृत्युमुखी पडले अशी नोंद आहे. बाकी ठिकाणची आकडेवारी उपलब्ध नाही.

पुढे शंभर वर्षांनी 1918 ते 1920 या कालखंडात इन्फ्लूएंजा हा आजार पसरला. जगाची एक तृतीयांश लोकसंख्या … त्यावेळी जगाची लोकसंख्या पन्नास करोड होती… आणि त्यातले पाच करोड लोक एन्फूएन्जामुळे मृत्युमुखी पडले .त्यात 20 ते 35 वर्षे वयाच्या तरुण आणि सशक्त लोकांचा समावेश जास्त  होता .

1914 ते 1918 या कालावधीत पहिले जागतिक युद्ध झाले होते. फ्रान्स जर्मनी बॉर्डरवर घनघोर युद्ध चालू होते. सैनिकांना डिफेन्स साठी खणलेल्या खंदकामधे पावसापाण्यात, थंडीवाऱ्यात, चिखलात महिनोंन महिने राहावे लागायचे. त्यांचं झोपणं उठणं, खाण पिणं, सर्व तेथेच चालायचं. ही स्थिती त्यांच्या आरोग्याला प्रतिकूल होती. त्यामुळे बरेच सैनिक निमोनियानं आजारी पडायचे. तिथेच एन्फ्लूएन्जाच्या एच वन एन वन या विषाणूचा जन्म झाला.हल्ली अधून मधून बर्ड फ्लूची साथ येत असते ते याचेच बदललेले रूप आहे .

सैनिक आजारी पडले की त्यांना घरी पाठवण्यात यायचं. ते आपल्याबरोबर हा आजार घेऊनच आपल्या गावात, घरात जात होते .त्यामुळे मिडल वेस्ट अमेरिका पुढे 1919 पर्यंत पुरत्या युरोपमध्ये हे संक्रमण पोहोचले… आणि नंतर पूर्ण जगभर.

1918मधे महायुद्ध संपल्यावर परत येणाऱ्या सैनिकांबरोबर प्रथम मुंबईत… आणि नंतर पुऱ्या भारतभर हे संक्रमण पोहोचले.

जे देश युद्धात सामील झाले होते त्यांच्या देशात सेन्सॉरशिप होती. भारतात सुद्धा….. त्यामुळे या बद्दलच्या बातम्या बाहेर येत नव्हत्या. इन्फ्लूएंजाला  स्पॅनिश फ्लू म्हणायचे कारण फारच विचित्र आहे. स्पेनने या युद्धात भाग घेतला नव्हता.तो एकदम न्यूट्रल देश होता.त्यामुळे इन्फ्लूएंजा बद्दलच्या जगभरातल्या  खऱ्या बातम्या स्पेनमधूनच बाहेर पडत होत्या. त्यामुळे ब्रिटन, अमेरिका सारख्या देशांनी त्याचं नामकरण स्पॅनिश फ्लू असं  करून टाकलं आणि स्वतःच्या देशातून त्याचं अंडर रिपोर्टिंग केलं .

जरी प्रथम विश्व युद्ध 1918  मध्ये संपुष्टात आलं तरी युद्धामुळे जिंकलेल्या आणि हरलेल्या सगळ्याच देशांची अर्थव्यवस्था कोलमडली होती.

प्रचंड मनुष्यहानी झाली होती.  स्पॅनिश फ्लूच्या उपचारासाठी जास्त बजेट पण बहुतांश देश काढून ठेवू शकत नव्हते. यामुळे दुर्लक्षित झालेल्या या स्पॅनिश फ्लूबद्दल जास्त रेकॉर्ड पण कुठल्याही देशाने ठेवलं नाही. त्यावर योग्य इलाज पण झाले नाहीत.त्यामुळे महायुद्धात चार करोड लोक मेले तर स्पेनिश फ्लूमुळे पाच करोड!

भारतात तर ब्रिटिश सरकारने या महामारी वर काही विशेष उपाययोजनाही केल्या नाहीत. इथं दीड ते दोन करोड लोक दगावले ही आकडेवारी तरी कशी पुढे आली .तर ब्रिटिश सरकारने 1901 पासून पुरत्या भारत देशात जनगणना करायला सुरुवात केली होती आणि   तेव्हापासून प्रत्येक दहा वर्षांनी जनगणना करायची पद्धत आजतागायत चालू आहे. त्या वेळी 1911 सालच्या देशातील लोकसंख्येच्या आकड्यापेक्षा 1921 मधील लोकसंख्या दोन करोड ने कमी असल्याचे आढळून आले.त्या दहा वर्षाच्या कालखंडात लोकसंख्येत वाढ तर झालीच असेल आणि दुसरे म्हणजे कॉलरा, देवी, मलेरिया यासारख्या साथीत पण खूप लोक दगावले होते. बालमृत्यूचे ,बाळंतपणात मरणाऱ्या स्त्रियांचे प्रमाणही मोठे होते .त्यामुळे  लोकसंख्येत  घट पण झालीचअसेल.परंतू या गोष्टीचा विचार अजिबात न करता,स्पॅनिश फ्लूमुळे दोन करोड लोक मेले हे सरकार कडून जाहीर करण्यात आले. इतर देशातील आकडेवारी पण अंदाजपंचे देण्यात आली असावी.त्यामुळे हा पाच करोड चा आकडा पण खरा असण्याची शक्यता खूपच कमी आहे.

एकंदरीत त्या काळातले स्पॅनिश फ्लूबद्दलचे जास्त रेकॉर्ड उपलब्ध नसल्यामुळे आणि त्याचा त्यानंतर कोणी पाठपुरावा न केल्यामुळे जग त्या महामारीला विसरून गेले. त्यामुळे ‘फरगॉटन पेंडेमिक ‘  असा त्याचाउल्लेख होऊ लागला.

**   समाप्त **

© सौ सुनीता गद्रे

माधवनगर सांगली, मो 960 47 25 805.

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ राखीची गोष्ट… कौस्तुभ केळकर नगरवाला ☆ संग्रहिका – श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई

श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई 

? मनमंजुषेतून ?

☆ राखीची गोष्ट… कौस्तुभ केळकर नगरवाला ☆ प्रस्तुती – श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई ☆

‘राखीची गोष्ट’ सांगतो. जरा वेगळीये. म्हणूनच तर तुम्हाला  सांगायचीय. महिनाभरापूर्वीची गोष्ट.लेकीच्या पाच सहा मैत्रिणी आल्या होत्या आमच्या दुकानात.. इंडियन आर्मीसाठी एखादी स्पेशल राखी आहे का हो तुमच्याकडे ? त्यातल्या एकीनं विचारलं. मला कन्सेप्ट आवडली. मी लगेच सूरतला आमच्या सप्लायरला काॅल लावला. त्यालाही कन्सेप्ट आवडली. तिरंगा, आर्मी टँक आणि  स्टेनगनधारी वीर जवान असं डिझाईन असणारी तिरंगा राखी आलीये या वर्षी मार्केटमधे..त्यावर ‘वीर जवान , देश की शान’ असं लिहलंय… लोकांनाही खूप पसंत पडत्येय ही राखी.

लेक खूप मागे लागलीये. तिच्या पाच सहा मैत्रिणींचा ग्रुप जायचाय तिकडे जैसलमेरला.खरं तर काजल राखी घेऊन जायचीयेय.तीच ती आर्मीवाली राखी.काजलचे आई बाबाही आहेत बरोबर.तिचे बाबा रिटायर्ड कर्नल कृष्णप्रकाश सिन्हा. आर्मीवालं घराणं आहे त्यांचं. प्रत्येक पिढीत एक तरी आर्मीत आहेच. ग्रेट.

तर काय सांगत होतो ? परमिशन्स,रिझर्व्हेशन्स वगैरे सगळे सोपस्कार झालेत. माझाच धीर होत नव्हता. काल कर्नलसाहेबांचा फोन आला.”बच्ची की चिंता मत करो , हम है ना !”. मी कशाला नाही म्हणतोय…?

लेक खुष. लेक खुष तो तिचा बाबाही खुष.

आत्ता लेकीचा फोन आला होता. जाम एक्सायटेड होती.

ती काय म्हणाली ते ऐका. “बाबा, आज सकाळी जेसलमेरला पोचलो. तिथून चाळीस किलोमीटरवरआहे ही चेकपोस्ट. इकडेतिकडे नुसतं वाळवंट. रणरणतं ऊन. चाळीसच्या वर टेम्परेचर. वाळूत रेघ मारावी तसलं तारांचं फेन्सींग. पलीकडे नापाक पाकिस्तान. तिथल्या प्रत्येक गोळीच्या टप्प्यात होतो आम्ही. मोस्ट थ्रिलींग.असं वाटलं स्टेनगन घ्यावी,ध डधड फायर करावं आणि Let’s close the matter forever”

“280 किलोमीटरच्या आसपास पसरलेली बाॅर्डर आहे इथली. 150 च्या आसपास चेकपोस्ट.काही ठिकाणी दलदल, चिखल.दिवस, रात्र, ऊन, पाऊस नो एक्स्यूझ. 24×7 चा खरा इथं समजला. आॅलवेज आॅन ड्यूटी.

बाबा मोस्ट शाॅकींग….आम्ही राख्या घेवून गेलेलो. ऊडालोच. काजलचा भाऊ नही मोठी बहीण होती तिथं. राखी नाव तिचं. तिच्यासारख्या अजून 399 होत्या तिथं.400 जणींची बटालियन आहे ही. या बटालियनचं नावच कसलं भारीये. ‘सीमा भवानी’. आम्ही राखीताई आणि तिथल्या काही जणींना औक्षण केलं. राखी बांधली. मिठाई भरवली.दे वेयर व्हेरी हॅप्पी.दुर्गा होती प्रत्येक जण.मर्दानी. प्रहारी. पलीकडच्या बाजूला ओरडून सांगितलंय.’चड्डीत रहायचं,नाहीतर….’.बाबा, आयुष्यात विसरणार नाही आजचा दिवस…”

तासाभरानं मी कर्नलसाहेबांना फोन लावला. मनापासून थँक्स म्हणलं. ते गहिवरून बोलत होते.

’93 की बात है.कश्मीर में पोस्टींग थी हमारी.अनंतनाग के पास एक सर्च आॅपरेशन चालू था. पंडित के घर को अॅटॅक किया था मिलिटंटस् ने. आधा घंटा फायरिंग चालू था. दो को मारा. दो भाग गये …… घर के अंदर घुसे तो सब खत्म हुआ था. पूरी फॅमीली लाल रंग की होली खेल चुकी थी. बेचारा बाप आखरी सास गिन रहा था. कपट के अंदर तीन साल की बच्ची को छिपाया था. ‘ईसे संभालो’ बोल के वो बाप मर गया. मैं भी बाप हूँ. गोद ले लिया वो नन्हीसी परी को.. वही हमारी बडी बेटी राखी.’

शाॅक्ड मी होतो आता. राखीची गोष्ट. मी कधीच ऐकली नव्हती. जो रक्षण करतो तो भाऊ.आता रक्षण करणारी बहिण सुद्धा. राखीचा धागा किती स्ट्राँग आहे ते समजलं आज. सीमेवरच्या एका तरी ‘जवाना’ला नाहीतर ‘सीमाभवानी’ला राखी पाठवायलाच हवी. वुई केअर, वुई रिस्पेक्ट, वुई सॅल्यूट. हा राखीचा धागाच देश बांधून ठेवतोय. सॅल्यूट इंडियन आर्मी. सलाम नमस्ते ! 

रक्षाबंधनाच्या हार्दिक शुभेच्छा.

कौस्तुभ केळकर नगरवाला

संग्रहिका:  श्रीमती मीनाक्षी सरदेसाई

सांगली

मो. – 8806955070

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ चिंटी चावल ले चली…. ☆ संग्रहिका – सुश्री प्रभा हर्षे

? वाचताना वेचलेले ?

☆ चिंटी चावल ले चली…. ☆ संग्रहिका – सुश्री प्रभा हर्षे ☆

” चिटी  चावल  ले  चली “

अतिशय गहन अर्थ आहे….!

” चिटी  चावल  ले  चली,

बीच  में  मिल  गई  दाल।

कहे  कबीर  दो  ना  मिले,

इक ले , इक डाल॥”

अर्थात : 

“मुंगी “तांदळाचा दाणा घेऊन आनंदाने निघाली. पण तितक्यात वाटेत तिला डाळीचाही दाणा दिसला. मुंगी मनात म्हणाली, ‘क्या बात है  देवा! तू भाताची सोय केलीच होती, आता वरणाचीही सोय झाली.’ पण एकावेळी दोन्ही दाणे उचलणे मु़ंगीला शक्य नसल्यामुळे ती खिन्न झाली.

तेव्हा कबीर म्हणाले, ‘वेडाबाई! तुला दोन्ही गोष्टी नाही मिळणार. तुला भात हवा असेल, तर वरणाचा त्याग करावा लागणार आणि वरण हवे असेल, तर भाताचा त्याग करावा लागणार.’

तांदळाचा दाणा गवसल्यावर अतिशय आनंदाने, समाधानाने व लगबगीने आपल्या वारुळाच्या दिशेने निघालेल्या मुंगीचा आनंद व समाधान डाळीने हिरावून घेतलं.

माणसाचंही तसंच आहे. जोवर समोर विकल्प उपलब्ध नसतो, तोवर माणूस आहे त्या गोष्टीत समाधानी असतो. पण विकल्प निर्माण झाले, की ते त्याचा आनंद आणि समाधान क्षणात हिरावून घेतात. 

साधं मोबाईलचं उदाहरण घ्या ना! एखादी व्यक्ती बचत करुन कसाबसा आवडीचा मोबाईल घेते, नि आठवडाभरातच त्याचं लेटेस्ट मॉडेल बाजारात येतं आणि त्याने घेतलेल्या मोबाईलचा आनंद, एका आठवड्यातच संपुष्टात येतो. तो मनाशी म्हणतो, ‘इतके दिवस थांबलो होतोच, आणखी आठवडाभर थांबलो असतो, तर काय बिघडलं असतं.’

विकल्प माणसाच्या डोक्यात बिघाड निर्माण करतात. हे मर्म लक्षात घेऊन शोषण /शासन व्यवस्था विकल्पांची लयलूट करतात.

ती बघून, ‘घेशील किती दोन करांनी’  अशी माणसाची अवस्था होते. त्याचं डोकं काम करेनासं होतं. अशी माणसं शोषण,शासन व्यवस्थांना हाकायला खूप सोपी पडतात. 

पूर्वी आजोबा-पणजोबांच्या काळातल्या वस्तुही, पुढील पिढ्या आनंदाने वापरत. त्यांना त्या जुन्या वाटत नसत. कारण तेव्हा इतके विकल्प नव्हते (आणि ऐपतही नव्हती.)

आज असंख्य विकल्पांनी, वस्तुंचा जुन्या होण्याचा कालावधीच क्षणिक करुन टाकला आहे. परिणामी लोक चांगल्या वस्तुही भंगारात टाकू लागले आहेत.

भौतिक वस्तुंचा हा नियम मानवी नातेसंबंधांनाही लागू झाला आहे, कारण माणूसही भौतिकच आहे. नातं, मैत्री यांची नाळही, कधी नव्हे इतकी कमजोर झाली आहे.

देवाने माणसाला दोन हात दिलेत, ते दोन्ही हातांनी गोळा करावे म्हणून नाहीत, तर एका हाताने घ्यावं आणि दुस-या हाताने द्यावं, यासाठी आहेत. नुसतंच घेत राहिल्याने एकूणच असमतोल निर्माण होतो. मानवी जीवनातील अरिष्टास तो कारणीभूत ठरतो.

म्हणून देवघेव सुरु राहिली पाहिजे. देवघेवीमुळे “समतोल” तर टिकून राहतोच, माणसाचं “समाधान आणि आनंद”ही त्यामुळे टिकावू बनतो. 

कबीरांच्या या दोह्यात असा मोठा “अर्थ “दडला आहे.

चला तर मग आनंदी जगू या ——–

 

संग्रहिका :  सुश्री प्रभा हर्षे 

इस्लामपूर, जि. सांगली

भ्रमणध्वनी:-  8275178099

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ तुरटी जवळ ठेवा !! ☆ संग्रहिका – सुश्री आनंदी केळकर

?इंद्रधनुष्य? 

☆ तुरटी जवळ ठेवा !!  ☆ संग्रहिका – सुश्री आनंदी केळकर ☆ 

माझ्या एका मैत्रिणीचा मला फोन आला.

ती सांगत होती,

“आत्ताच तासभर योगासनं करून आले आणि तुला फोन केला.”

फोनवर ती बरेच काही बोलत होती. बोलता बोलता ती म्हणाली,

“पंधरा- वीस वर्षांपूर्वी एक मैत्रीण मला वाकडं बोलली ते अजून मनातून जात नाही.”

मला हसूच आलं.

आपले शरीर निरोगी रहावे म्हणून शरीराची काळजी घेणारा माणूस पंधरा- वीस वर्षांची जळमटे मनात शाबूत ठेवतो. हा गलथानपणा बरेचजण वेळोवेळी करत असतात.

खरंतर आपल्या लक्षात ठेवण्यासारख्या कितीतरी गोष्टी असतात , पण आपण आपल्या मेंदूत वाईट गोष्टींचा भरणा भरपूर करत असतो.

कधी कधी माणसं मनात नसतानाही सहज काही बोलून जातात.  आपल्या मनाला ते लागतं.  आपण वेळीच ते झटकून टाकत नाही. अंगावर झुरळ आलं, की आपण ते लगेच झटकून टाकतो.  आपल्याला झुरळाची किळस वाटते.

तसंच, आपल्याबाबत कुणी किळस वाटणारे शब्द वापरले, तर तेही झुरळासारखे झटकून टाकता आले पाहिजेत.  आपला मेंदू म्हणजे काही गोडाऊन नाही की, वाटेल त्या गोष्टी आपण साठवून ठेवाव्यात…

जगातली सगळ्यात सुंदर गोष्ट आपला मेंदू आहे. आपलं लहानपण, आपलं तरुणपण, त्यात घडलेल्या चांगल्या गोष्टी मेंदू जपतो. वेळोवेळी आपल्याला तो स्मरण करून देतो. आपण त्या स्मरणरंजनात रमून जातो. कधी आपल्या डोळ्यात पाणी येतं तर कधी ओठांवर हसू.

जगताना आपल्याला एवढा चांगला आधार देणारा मेंदू आपण नको त्या गोष्टींमध्ये गुंतवून ठेवतो.

आपण आपल्या मेंदूवर सतत अन्याय करतो.

मेंदूला वाचा नसते.  तो मुका असतो. त्याला काही कळत नाही. पण हृदयाला मन असते.  त्याला तरी ते कळले पाहिजे.

काही माणसं स्पर्धेसाठी आपल्याशी शत्रुत्व घेतात ती गोष्ट वेगळी. अशावेळी सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवून लढले पाहिजे.

पण ९०-९५ टक्के गोष्टी अशा असतात, की त्या आपल्या आयुष्यात फारशा गंभीर नसतात. त्या वेळीच सोडता आल्या पाहिजेत.

मेंदू सृजनशील आहे, त्यातच त्याला गुंतवून ठेवले पाहिजे.

ज्या गोष्टी सृजनशील गोष्टींशी निगडीत नाहीत, त्यांना वर्तुळाबाहेर ठेवले पाहिजे.

आपलं मन आनंदी असणं, आपलं घर, आपले कुटुंबीय, आपले जवळचे मित्र आनंदी असणं, हेच तर आयुष्य आहे.

या पलीकडे काय असू शकते?

लहानपणी माझी आई सांगायची, पाणी गढूळ झाले, की त्यात तुरटी फिरवावी. गाळ खाली बसतो. स्वच्छ पाणी मिळते——

———–मन गढूळ करणारे अनेक प्रसंग आयुष्यात येतात. अशावेळी त्या मनाच्या गढूळ पाण्यात तुरटी फिरवता आली पाहिजे..

 

संग्रहिका – सुश्री आनंदी केळकर 

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares