मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ एक “महावेडा” तलाठी… लेखक : श्री संपत गायकवाड ☆ श्री सुनीत मुळे ☆

श्री गजानन जाधव

? इंद्रधनुष्य ?

☆ एक “महावेडा” तलाठी… लेखक : श्री संपत गायकवाड ☆ श्री सुनीत मुळे ☆

२०१६ मध्ये तलाठी म्हणून नोकरी लागल्यावर मिळणार्‍या पगारातील ५०% रक्कम गरीब मुलांच्या शिक्षणावर व अभ्यासिकेवर खर्च करणारा “महावेडा” तलाठी गजानन जाधव.

वास्तविक गजानन जाधव हे प्रोफेसर, प्राचार्य वा विद्यापीठात कुलगुरु व्हायला पाहिजे होते. त्यांनी अचंबित करणारे कार्य केले असते.

स्वतःचे लग्न कमी खर्चात करुन दहा गावात पुस्तकं देत दहा गावात अभ्यासिका सुरु केली. बहिणीच्या लग्नात एक लाख रुपयांची पुस्तकं भेट दिली. विचारवंतांचे शेकडो विचार व डझनभर लिहिलेल्या पुस्तकांपेक्षा गजानन जाधव या वेड्या तलाठ्याची एक कृती श्रेष्ठ वाटते. लाखात लाच घेणारा क्लास वन अधिकारी श्रीमंत की ५०% पगारातून खर्च समाजासाठी देणारा क्लास थ्री तलाठी श्रीमंत… ??? शासकीय विभागात भ्रष्टाचारी असतात तसे देवदूत व मसीहाही असतातच.

२८-०२-२०२१ रोजी कोलारा येथे लग्न साधेपणाने करून चिखली तालुक्यातील दहा गावात स्वखर्चातून ग्रंथ देऊन, अभ्यासिका उभारुन समाजऋण फेडण्याचा निश्चिय करणारा महावेडा तलाठी- गजानन जाधव. २०१८ साली बहिणीच्या लग्नात एक लाख रुपयांची पुस्तके गोद्री व कोलारा गावातील अभ्यसिकेला देणारा शिक्षणप्रेमी तलाठी.

वडील मृत्यू पावल्यानंतर आईने शेती व मजुरी करुन ३ मुली व गजाननला शिक्षण देऊन वाढविले. इलेक्ट्रॉनिक दुकानात नोकरी करत डी एड व बी एड केले. २०१६ ला तलाठी म्हणून नोकरीवर रुजू. पगारातील ५०% रक्कम गरीब मुलांच्या शिक्षणासाठी व अभ्यासिकेसाठी खर्च करतात. बुलढाण्याचे रहिवासी असणारे गजानन जाधव हे औरंगाबाद येथील वैजापूर येथे तलाठी म्हणून कार्यरत आहेत. २८ फेब्रुवारी २०२१ रोजी स्वतःच्या लग्नात दहा गावात स्वखर्चाने ग्रंथासह अभ्यासिका उभारण्याचा संकल्प करुन पूर्ण केला आहे.

२०२१ नंतर आजअखेर दिवठाणा, बोरगाव वसू, सवना, सोनेवाडी आणि शेलुद या ठिकाणी पुस्तके दान करुन अभ्यासिका सुरू केल्या आहेत. शिक्षणामुळे आयुष्य बदलते पण आर्थिक अडचणींमुळे मुलांना शिक्षण घेता नाही. मुलांना आर्थिक कारणांमुळे शिक्षण घेण्यात अडचणी येऊ नयेत म्हणून पगारातून मदत करतात. गरीबीतून आल्यामुळे गरजा कमी आहेत. त्यामूळे ५०% पगारातील रक्कम खर्च करण्यात कोणतीही अडचण नसल्याचे गजानन सांगतात.

मुळात डी एड व बी एड झाल्यामुळे शिक्षणाबद्दल प्रचंड आस्था आहे. अभ्यासिका व पुस्तके यामुळे मुलांचे आयुष्य बदलते याची जाणीव डी एड व बी एड करताना झाल्यामुळे गजानन यांनी आईशी बोलून समाजासाठी मदत करायला सुरुवात केली.

महसूल विभागातील तलाठी हे ग्रासरुट लेवलवरचे महत्त्वाचे पद आहे. महसूल विभागातील लोकांच्या अनेक कथा आपण ऐकतो. लाच घेताना वरिष्ठ अधिकारी पकडले जात असताना तृतीय श्रेणीतील एक तलाठी कर्मचारी मात्र पगारातील ५०% रक्कम समाजासाठी खर्च करतात, ही गोष्ट गजानन यांच्या मनाची श्रीमंती दर्शविते, दानत दाखवून देते.

वडील अकाली मृत्यू तीन बहिणींचे शिक्षण व लग्ने, पार्ट-टाइम नोकरी करत करत शिक्षण व स्पर्धा परीक्षेतून तलाठी. हे सर्व करत असताना आईचे कष्टकरी जीवन. २०१६ नंतर परिस्थिती बदलत असताना बंगला, गाडी, शेत, दागिने यांची भर न करता दहा गावात अभ्यासिका उभारणे म्हणजे समाजऋण फेडणारे काम. समाजसेवा करणेसाठी गर्भश्रीमंत असावे लागते असं काही नसतं. मनाची श्रीमंती व दानत महत्वाची असते.

गजानन जाधव. औरंगाबाद, वैजापूर येथील तलाठी महसूल विभागासाठी नक्कीच एक आदर्श आहेत. डिपार्टमेंट कोणतेही असो प्रत्येक विभागात भ्रष्टाचारी जसे असतात तसे मानवतेचे मसीहा व देवदूतही असतातच. लग्न एकदाच होत असते. लग्नात थाटमाट न करता, हौसमौज न करता, डामडौल न‌ करता लग्नात होणारा खर्च समाजासाठी खर्च करणे ही बाबच समाजासाठी दीपस्तंभ ठरते.

…. गजानन जाधव आपणास, आपल्या मातोश्री व सौभाग्यवती तसेच आपल्या भगिनींनाही आरोग्यदायी दीर्घायुष्य लाभू दे ही परमेश्वराचे चरणी मनोमन प्रार्थना !! 

लेखक : श्री संपत गायकवाड

(माजी सहायक शिक्षण संचालक)

प्रस्तुती : श्री सुनीत मुळे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ “ट्रीप खूप लहान आहे…” – लेखक : अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्री कमलाकर नाईक ☆

श्री कमलाकर नाईक

?  वाचताना वेचलेले  ? 

☆ “ट्रीप खूप लहान आहे…” – लेखक : अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्री कमलाकर नाईक

एक स्त्री बसमध्ये चढली.एका पुरुषाच्या शेजारी बसताना त्याला तिची बॅग लागून मार लागला.परंतु तो पुरुष काहीही बोलला नाही.

त्या बाईने त्याला विचारले की तिची  बॅग त्याला लागली, तेव्हा त्याने तक्रार कशी केली नाही ?

त्या माणसाने हसून उत्तर दिले:

“एवढ्या क्षुल्लक गोष्टीबद्दल नाराज होण्याची गरज नाही. कारण आपला ‘एकत्र प्रवास’ खूप छोटा आहे.मी पुढच्या थांब्यावर उतरत आहे.”

या उत्तराने महिलेला खूप त्रास झाला. तिने त्या पुरुषाची माफी मागितली आणि तिला वाटले की हे शब्द सोन्याने लिहावेत!

आपल्यापैकी प्रत्येकाने हे समजून घेतले पाहिजे की या जगात आपल्याकडे वेळ इतका कमी आहे, की निरुपयोगी युक्तिवाद, मत्सर, इतरांना क्षमा न करणे, असंतोष आणि वाईट वृत्तीने वागणे हा वेळ आणि शक्तीचा हास्यास्पद अपव्यय आहे.

तुमचे हृदय कोणीतरी तोडले आहे का ? शांत राहा.

ट्रीप खूप लहान आहे..!

 

कोणी तुमचा विश्वासघात केला, धमकावले, फसवले किंवा तुमचा अपमान केला ?

आराम करा – तणावग्रस्त होऊ नका.

ट्रीप खूप लहान आहे..!

 

कोणी विनाकारण तुमचा अपमान केला का?वाईट बोलले का? शांत राहा.दुर्लक्ष करा.

ट्रीप खूप लहान आहे..!

 

तुम्हाला ‘न आवडलेली’ टिप्पणी कोणी केली आहे का? शांत राहा.दुर्लक्ष करा.क्षमा करा.त्यांना तुमच्या प्रार्थनेत ठेवा आणि  त्यांच्यावर प्रेम करा.

ट्रीप खूप लहान आहे..!

 

कोणी आपल्यासमोर कितीही समस्या आणल्या, त्याचा विचार केला, लक्षात ठेवला तरच ती समस्या निर्माण होते. कारण आमचा ‘एकत्र प्रवास’ खूप छोटा आहे..!

आपल्या सहलीची लांबी कोणालाच माहीत नाही… उद्या कोणी पाहिला नाही… तो कधी थांबेल हे कोणालाच माहीत नाही..!

आपली एकत्र सहल खूप लहान आहे.चला. मित्र, नातेवाईक आणि कुटुंबाचे कौतुक करूया.त्यांचा आदर करूया. आपण आदरणीय, दयाळू, प्रेमळ आणि क्षमाशील होऊ या. आपण कृतज्ञता आणि आनंदाने भरून जाऊया, कारणआपली एकत्र सहल खूप लहान आहे!

तुमचे हास्य सगळ्यांसोबत शेअर करा.तुमचे जीवन सुंदर व आनंदी बनण्यासाठी तुम्हाला हवा तसा तुमचा मार्ग निवडा. कारण आपली सहल खूप छोटी आहे.

कवी :अज्ञात

संग्राहक  : श्री कमलाकर नाईक

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – क्षण सृजनाचा ☆ समुद्र … ☆ डॉ. निशिकांत श्रोत्री ☆

डॉ. निशिकांत श्रोत्री

📚 क्षण सृजनाचा 📚

☆ समुद्र … ☆ डॉ. निशिकांत श्रोत्री ☆

समुद्राचे माझ्या लिखाणाशी विलक्षण घनिष्ठ नाते आहे. मला स्वतःला याची जाणीव गुहागरच्या समुद्रकिनाऱ्यावर ‘भेकड निसर्ग’ ही कविता प्रसवल्यावर झाली. मी भेट दिलेला एकही समुद्र किनारा असा नाही जेथे माझ्याकडून काही साहित्य निर्मिती झाली नाही. महाबलीपुरम् ला तर समुद्रात कमरेएवढ्या पाण्यात उभा असतांना उन्मनी अवस्थेत माझ्याकडून एकापाठोपाठ एक चार कवितांची निर्मिती झाली; त्या समुद्रातच पाठ करून नंतर मी चौघांच्या बसच्या तिकिटांच्या मागे लिहून काढल्या.

काही वर्षांपूर्वी जुहू येथे माझा मुलगा सुश्रुत याच्या घराच्या खिडकीतून समुद्राचे रौद्र स्वरूप पाहून माझ्याकडून ही कविता रचली गेलीः

☆ नकोस लंघु किनारा ☆ डाॅ. निशिकान्त श्रोत्री ☆

भूचर सारे अपुल्या धामी नकोस दावु दरारा

रौद्रस्वरूपी लाटा उसळुनि नकोस लंघु किनारा ||धृ||

*

अथांग असशी अंतर्यामी तयात होई तृप्त

त्याच्याही गर्भातुन लाव्हा खदखदतो ना तप्त

भूपृष्ठाच्या साम्राज्याचा भव्य किती तो तोरा

 रौद्रस्वरूपी लाटा उसळुन नकोस लंघु किनारा ||१||

*

मर्यादेच्या परीघामध्ये जग सारे गोजिरे

अपुल्या अपुल्या विश्वामध्ये रूप भासते न्यारे

भूमी परकी, नको तयावर आक्रमणाचा तोरा

रौद्रस्वरूपी लाटा उसळुन नकोस लंघु किनारा ||२||

*

जलचर सारे तुझिया पोटी नको अतिची आंस

भूचर अपुले सुखरूप असती तुझा न त्यांना ध्यास

मेघ होउनी नभातुनिया भूवरी वर्षी धारा

रौद्रस्वरूपी लाटा उसळुन नकोस लंघु किनारा ||३||

*

रत्नाकर तू तुझिया पोटी अमोल खजिना लक्ष्मीचा

भूसृष्टीची हांव नसावी सुशांत होई साचा

तुझाच ठेवा तुझ्याचपाशी जपून ठेवि सागरा

रौद्रस्वरूपी लाटा उसळुन नकोस लंघु किनारा ||४||

© डॉ. निशिकान्त श्रोत्री

एम. डी. , डी. जी. ओ.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ “लाडक्या बहिणीला भेट हवी दानाची नाही मानाची…” ☆ श्री नंदकुमार पंडित वडेर ☆

श्री नंदकुमार पंडित वडेर

? विविधा ?

“लाडक्या बहिणीला भेट हवी दानाची नाही मानाची…” ☆ श्री नंदकुमार पंडित वडेर 

…. सुखी आहे पोर सांग आईच्या कानात…

आई भाऊसाठी परि मन खंतावतं.

या कविवर्य कृ. ब. निकुंबांच्या घाल घाल पिंगा वार्‍या या गीताच्या ओळी रेडिओवरुन कानी पडल्या आणि मनात विचाराचा तरंग उमटला. खरचं आईच्या बरोबरीने किंवा आई नंतर जर कोणी आपल्या वर प्रेम करत असेल तर ती असते बहिण!मोठी असो की लहान तीचे आपल्या भावंडांवर प्रेम असते, सर्वांची ती मनापासून काळजी घेते. भावंडांच्या सुखातचं आपले सुख मानते. ती आपल्या भाऊबहिणींचे लाड पुरविते, मायेने समजाविते, आई वडील त्यांच्या वर रागवले तर भावंडांचा पक्ष घेते. आपल्या वाटेचा खाऊ भावाबहिणींना देते.. आईला घरकामात मदत करते. आई आजारी असली तर स्वतः सर्व कामे करते, आईची आणि इतर सर्वांची काळजी घेते. घरची आर्थिक परिस्थिती चांगली नसेल तर नोकरी करून कुटुंबाला हातभार लावते. भावंडांच्या शिक्षणासाठी प्रसंगी आपले शिक्षण सोडते, आपल्या सुखांचा त्याग करते. खरचं किती मोठं मन असते तिचं. बहिण छोटी असली तरी ती मोठ्या हक्काने भावाबहिणीकडून आपले लाड पुरवून घेते आणि तेवढा जीव ही लावते. लहान असली किंवा मोठी असली तरी तिचे प्रेम, तिची माया अगाध असते. आईला मायेचा सागर म्हणतात तर बहिण ही त्याच सागरातून भरलेली मायेची, प्रेमाची, वात्सल्याची घागर असते जी नेहमीचं भरलेली असते….

काही घरांमध्ये पालक मुलींपेक्षा मुलांना जास्त महत्त्व देतात, तरीही मुली सर्व सहन करून आपल्या भावांवर निःस्वार्थ प्रेम करतात. त्यावेळी नकळतपणे घरातल्यातकडून तिचा आदर, मान राखला जात असतो. हीच तिच्या या प्रेमाची पावती असते. हेच तिलाही हवे असते.

लहानपणी एकत्रपणे खेळणारे, हसणारे, लुटुपुटुचे भांडण करणारे बहिण भाऊ मोठे झाल्यावर कधी कधी कारणास्तव भांडले तर बहिणचं स्वतः हून भावाशी बोलणार. जरी भांडली तरी मनात प्रेमचं असते.

बहिण रक्षाबंधन आणि भाऊबीज या दिवशी भावांचे औक्षण करुन त्यांच्या दीर्घायुष्यासाठी प्रार्थना करते. भावाने दिलेली भेट प्रेमाने स्विकारते. इथ आर्थिकस्तराचा भेदभाव लक्षात आला तरीही नातं महत्वाच ठरतं.

बहिणी सासरी गेल्या तरी आपल्या भावाबहिणींची काळजी करीत असतात. आपले माहेरचे सर्व सुखात राहो असेचं त्यांना वाटत असते. बहिणी बहिणी या एकमेकांच्या मैत्रीणीचं असतात. लहानपणी आपली सुखदुःखे एकमेकांना सांगत असतात आणि लग्नानंतर ही आपले मैत्रीचे नाते जपत असतात.

कृष्णाला जखम झाली, ती बांधण्यासाठी आपली भरजरी साडी फाडणारी द्रौपदी ही कृष्णाची बहिण…

किती प्रेम तिचे आपल्या भावावर!आताच्या काळात ही आपल्या भावांच्या सुखासाठी स्वतः त्रास घेणाऱ्या द्रौपदी सारख्या बहिणी असतात पण सर्वच भाऊ कृष्णासारखे असतात असे नाही. तरीही बहिणी आपले कर्तव्य करीत असतात, नाते जपत असतात. कुठलीही अपेक्षा न ठेवता.

भावा बहिणीतले बंध असे दृढ होतात. मनात कसल्याही लाभाची अपेक्षा न ठेवता केलेले खरे प्रेम. ‘रक्ताच्या नात्याने उपजे ना प्रेम, पटली पाहिजे अंतरीची खूण. धन्य तोची भाऊ, धन्य ती बहीण, प्रीती जी करती जगी लाभविण’ प्रेमात कसलीही लाभाची अपेक्षा ठेवली गेली की त्याची किंमत शून्य होऊन जाते. ग. दी. माडगूळकरांचे ‘चिंधी बांधते द्रौपदी हरीच्या बोटाला’ हेही गीत भावा बहिणीच्या प्रेमाची साक्ष देणारे. किती सुंदर असेल ना ते रेशीमबंधांनी जुळलेले त्यांचे अलौकिक पवित्र नाते! ‘साद घालता येईन धावून’ हे कृष्णाने दिलेले वचन द्रौपदीवर वस्त्रहरणाची वेळ आल्यावर पाळलेले आपण पहातो. तसेच प्रत्येक भावाने आपल्या बहिणीला आश्वस्त केलं पाहिजे की घाबरू नको, मी तुझ्यापाठी सदैव उभा राहीन. तुझ्या मदतीसाठी तत्पर असेन. प्रेमाचे लक्षण भारी विलक्षण, जैसी ज्याची भक्ती तैसा नारायण’ नाते भले रक्ताचे नसेल तरी देखील प्रेमाच्या विलक्षण शक्तीपोटी केवळ भावाचा भुकेला असलेला नारायण प्रसन्न होऊन अंतरीची खूण पटवतोच. तसंच निर्व्याज प्रेम भावा बहिणी मध्ये असेल तर एकमेकांची तुलना, मान-अपमान, ईर्ष्या, पैसाअडका अशा अडथळ्यांची पर्वा न करता जे टिकतं ते खरं प्रेम. भाऊबीज बहीण भावाच्या पवित्र नात्याचा आदर राखणारा, सन्मान वाढवणारा दिवस. या दिवशी आवर्जून आठवण येते ती श्रीकृष्ण आणि द्रौपदी यांच्या नात्याची, भावा बहिणीच्या अतूट प्रेम बंधनाची.

प्रत्येक बहिणीला आपला भाऊ तो श्रीमंत असो की गरीब, लाख मोलाचा वाटत असतो. तिच्या हृदयात त्याच्यासाठी एक खास जागा असते. त्याच्याविषयी माया प्रेम मनात दाटलेले असते. त्याने तिला काही देवो अगर न देवो त्यावर तिचे प्रेम अवलंबून नसते. फक्त त्याने अधीमधी आपली आपुलकीने चौकशी करावी, ख्याली खुशाली विचारावी आणि तिने मोकळेपणाने त्याच्याशी चार शब्द बोलावे एवढीच तिची अपेक्षा असते. व्यवहाराच्या जगात चलनी नाण्याने देणेघेणे चालते तेव्हा फक्त नफातोट्याचा विचार होताना मान सन्मानाची कदर केली जात नाही. पण बहिणीचा आदर हा स्त्री शक्तीचा आदर असतो. तिच्यातील सृजनतेंचा आदर असतो. या पृथ्वीवर मानव वंश सातत्य टिकून राहावं यासाठी दोन घराणी जोडताना जीच तिच्या जन्मदात्याकडून नवरदेवाला दान स्वरुपात देण्याची परंपरा इथे आहे, तेव्हा दान आणि मानपान यांचा यथोचित समन्वय साधला जातो पण तरीही त्यातला काही पुरुष जातीचा अधिक हव्यासाची लालसा शमलेली नसते. माहेर कंगाल झालं तरीही. तिथे या नवर्‍यामुलीचा आदर, मानसन्मान राखला जात नाही. हे पूर्वी होत तसचं आजही आहे फक्त कालानुरूप त्याच स्वरूप बदलत गेल आहे. विविध शिक्षणाच्या सोयीने विद्याविभूषित, स्वावलंबी, कर्तबगार, कर्तुत्ववान होऊन घर, समाज, गाव, राज्य. देश आणि जागतिक स्तरावर उच्चपदस्थ बनल्या तरीही पुरुषसत्ताक मानसिकतेची शेवटी एक स्त्री म्हणू होणारी अवहेलना थांबलेली नाही. पूर्वी चूल नि मूल सांभाळताना तिच्या कामाची कदर न होता, उलट शाब्दिक, शारीरिक अत्याचार केले जायचे ते आता तिने गगनाला गवसणी घातल्याचा विश्वविक्रम केला तरी कौतुकाचे चार शब्द बोलयाला पुरुषप्रधान सत्तेला जड जातयं कारण त्यांचं आसनच आता डळमळीत झाल्यासारख त्यांना वाटतयं.

आता हळूहळू समाजात स्त्री शक्तीचा जागर जसा होत गेलायं तस तसा या नवदुर्गा शक्तींचा सन्मान सोहळा देखील होऊ लागला. आपल्या कामाची कदर होतेय, कौतुकाचा वर्षाव होतोय, आपल्याला सन्मानान वागवल जातयं ये पाहून या स्त्रीला प्रेमाचंभरत आलय. आता तिला आपल्या घरासाठी, आपल्या माणसांठी, समाजासाठी नि देशासाठी अधिक श्रम घेण्याचं बळं मिळतय..

आईवडिलानंतर भाऊ हा बहीणला म्हणजेच तिचं माहेर असतं. ती नात्याची नाळ तिला तुटू न देता सतत बांधून ठेवायची असते. नात्यांमधली भावनिक ओढ भावाबहिणीला एकत्र बांधून ठेवत असते. तिथे लोभ, मोह, मत्सर यांना जागा नसते आणि नसावी. तसं जर झालं, तर नात्यांमध्ये दरार पडायला वेळ लागत नाही. दान करण वा देण हा आपला धर्म आहे पण ते दान विनयशीलतेने दिले असता दात्याला नि याचकालाही सात्विक समाधान लागते पण तेच जर दान करताना दात्याला अहंतेचा स्पर्श झालाच तर दानाच पावित्र्य डागळतं. तिला कायद्याने हक्काचं दान मिळवायला लावण्यापेक्षा, आपुलिकीच्या गोडव्याने सन्मानपूर्वक केलेली बोलणी हे बंध रेशमाचे अतूट असेच का नाही राहणार?स्त्रीची अस्मिता जपण हे निरलस नात्याचं बहीण भावांच्या चेहर्‍यावरील हसू फुलण्यासारखं असणार नाही काय? या देवी सर्वभूतेषू शक्ति-रूपेण संस्थिता!… आपली संस्कृती तर याहून वेगळं काय सांगते?

©  नंदकुमार पंडित वडेर

विश्रामबाग, सांगली

मोबाईल-99209 78470 ईमेल –[email protected]

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ देणार्‍याचे हात घ्यावे… ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

सौ. उज्ज्वला केळकर

??

☆ देणार्‍याचे हात घ्यावे… ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

काल शारदा कामावर लवकरच आली. मी म्हंटलं, ‘ काय ग आज लवकर कशी? ’

ती म्हणाली, ‘आजपासून सानेवहिनींचं काम सोडलं. ’

‘ का ग? ’

‘ चार दिवसांपूर्वी बघा, त्यांच्या अन्वयने टेबलावर ५०० रु. ठेवले होते. कॉलेजमध्ये जाताना न्यायचे म्हणून आणि विसरला. नंतर त्यांनी आईला फोन करून सांगितलं, टेबलावर पैसे विसरलेत म्हणून. मी खोली झाडायला गेले, तेव्हा तिथे पैसे नव्हते. सानेवहिनी मला चार-चारदा विचारायला लागल्या. कुठे गेले म्हणून? आता मी पाहिलेच नव्हते तर काय सांगणार? मी तेव्हाच ठरवलं, हे काम सोडायचं. आम्ही तुमच्यापेक्षा गरीब, पण आम्ही कष्ट करून खातो, चो-या करत नाही. काम लगेच सोडलं असतं, तर संशय आला असता. पैसे घेतले असणार म्हणूनच काम सोडलं.‘

‘ मग?’ ‘ संध्याकाळी खुलासा झाला, की टेबलावर पैसे पडलेले पाहून त्याच्या पप्पांनी उचलून खिशात ठेवले. त्यांचे पैसे सापडले आणि मग मी काम सोडायचं ठरवलं. आम्ही दुसर्‍याकडे काम करतो, पण आम्हालाही काही मान-अपमान आहे की नाही? ‘

खरंच होतं तिचं बोलणं. घरातील एखादी वस्तू, इथे-तिथे टाकलेले पैसे, सापडेनासे झाले की प्रथम संशय येतो, तो कामवालीवर. कुणी तो आडवळणाने व्यक्त करतात. कुणी स्पष्टच विचारतात.

नंतर डाव्या-उजव्या हाताने ठेवलेली ती वस्तू किंवा पैसे आपल्याला सापडतात. पण आपण कामवालीवर संशय घेतला, ही आपली चूक होती, असं किती जणांना वाटतं? किती जणांना त्याचा मनापासून पश्चात्ताप होतो? किती जण त्यासाठी त्यांची क्षमा मागतात.

‘नाही रे’ वर्गाकडे आहे रे वर्ग नेहमीच संशयाने बघतो. व्यवहारात बर्‍याचदा असं दिसतं, की ‘आहे रे’ किंवा ‘खूप खूप आहे रे’ वर्गातील लोकच नीतीमूल्यांचं उल्लंघन मोठ्या प्रमाणावर करतात.

लाखो-करोडोंनी पैसे गोळा करणार्‍या सिनेमातील नट-नट्या, व्यापारी वर्ग, इन्कम टॅक्स चुकवताना दिसतात. सेल्स टॅक्स बुडवतात. आपला माल दुसर्‍या बॅनरखाली विकतात. एखाद्या सामान्य माणसाने विजेचं बील लवकर दिलं नाही, तर दंड होतो. वीज-पाणी तोडली जाण्याचे धमकी – पत्र मिळते, पण लाखो-करोडोंची वीज-पाणी बिलं थकवणार्‍या कारखानदारांचं, संस्थांचं, प्रतिष्ठानचं काय?. वीज-पाणी तोडलं गेलं, तर आम्ही कारखान्याला टाळं ठोकून घरी बसून राहू.

त्यावर अवलांबून असणार्‍या लोकांचा तुम्ही विचार करा, असं आरडा-ओरडा करायला ही मंडळी मोकळी. माझे मामा नेहमी म्हणायचे, गेली ना वस्तू, जाऊ दे. चोराच्या उपयोगी पडेल की नाही?

गेलेल्या गोष्टीचा सारखा विचार करून ती परत येणार आहे का? तुम्ही स्वत::मात्र दु:खी होता.

चोरीला गेलेल्या पैशांचा, वस्तूंचा विचार करण्यापेक्षा, विचार करण्यासारख्या पुष्कळ महत्वाच्या गोष्टी आहेत जगात. भाकरी पळवणार्‍या कुत्र्यामागे तूप घेऊन धावणार्‍या एकनाथांइतके नाही, तरी माझे मामा एकूण ग्रेटच. पण त्यांचे संस्कार होऊनही बारीक-सारिक, क्षुल्लक गोष्टींचा विचार करण्याची माझी सवय. एखादे बॉलपेन किंवा एखादा चमचा दिसेनासा झाला, तरी मी अस्वस्थ होते.

कारखाने नेहमीच तोट्यात चालतात, पण मालक, संचालक, यांची आर्थिक स्थिती अधिकाधिक कशी सुधारते हे गणित मला कधीच कळलं नाही. बदलता येईल आपल्याला ही वृत्ती, प्रवृती?

व्यक्तीला लुबाडलं, तर ते अनैतिक, पण शासनाला लुबाडायला काहीच हरकत नाही, अशी वृत्ती, प्रवृती स्वातंत्र्योत्तर काळात वाढत चाललीय. त्यातूनच बोगस कंपन्या, पतसंस्था हे प्रकार सर्रास दिसतात. पंचवीस हजाराला दुसर्‍याला गंडा घालणारा पंचवीस रुपये सापडत नाहीत, म्हणून दुसर्‍यावर तुटून पडतो.

व्यक्ती जितकी श्रीमंत, तितका करबुडवेपणा अधीक. अर्थात हे काही त्रिकालाबाधित सत्य नव्हे. 

पण समाज व्यवहारात बव्हंशी असं दिसतं. समाजात अशी माणसंच जास्त ताठ मानेने मिरवतात.

समाजात प्रतिष्ठा, लौकिक प्राप्त करून घेतात. आदर-सन्मान मिळवतात. इतकंच नव्हे, असं करायला हवं… तसं करायला हवं… असा इतरांना उपदेश करतात.

माझी एक मैत्रीण म्हणते, आज-काल माणसाकडे पैसा पाहिजे. मग तो कुठल्या का मार्गाने मिळालेला असेना का? सुखी माणसाचा सदरा वगैरे गोष्ट काल्पनिक झाली किंवा पैसा हाच सुखी माणसाचा सदरा. मी विचार करू लागले, की खरंच पैशाने सुख मिळतं का? याचं उत्तर अर्थातच सुखाच्या ज्याच्या त्याच्या कल्पनेवर अवलांबून आहे. प्रतिष्ठा, लौकिक, उपभोग, यातच सुख आहे, असं ज्यांना वाटतं, त्यांना नक्कीच वाटत असेल, जवळ पैसा आला की झालं ! मग तो कोणत्या का मार्गाने आलेला असेना का?

‘ व्यवहारात सगळ्यांनाच काही असं वाटतं नाही. मनाचं समाधान, तृप्ती याचा कदाचित पैशाशी मेळ नाही घालता येणार. ’ मी मैत्रिणीला सांगते.

मला एक दंतकथा आठवली. दंतकथा खर्‍या की खोट्या? कुणास ठाऊक? पण त्या माणसाच्या वृत्ती, प्रवृत्ती यावर प्रकाश टाकतात, आणि संवेदनाक्षम व्यक्तींच्या वर्तनाला वळण लावतात, हे नक्कीच.

एक स्त्री तीर्थयात्रेला निघाली होती. वाटेत एका झर्‍याकाठी ती पाणी पिण्यासाठी थांबली. पाणी स्फटिकासारखं शुभ्र होतं. तळातल्या दगड-वाळूत तिला काही तरी चकाकताना दिसलं. ते एक मूल्यवान रत्न होतं. तिने ते उचललं आणि आपल्या शिदोरीच्या फडक्यात ठेवलं. ती पुढे चालू लागले. वाटेत तिला एक सहप्रवासी भेटला. दोघेही बोलत बोलत बरोबर निघाली. त्याच्याजवळ शिदोरी नव्हती, म्हणून तिने त्याला आपल्याबरोबर जेवायचा आग्रह केला. तिने शिदोरी सोडली.

त्यातील भाकरी, कोरड्यास, कांदा, चटणी वगैरे तिने त्याला दिले.

शिदोरी सोडताना त्याला ते मूल्यवान रत्न दिसले. त्याला वाटलं, या बाईला काही त्या रत्नाची किंमत कळलेली नाही. म्हणून तर तिने ते नीट सुरक्षित ठिकाणी ठेवलेलं नाही. आपल्याला ते मिळालं, तर आपण मालामाल होऊ. आपलं जन्माचं दारिद्र्य फिटेल.

जेवता जेवता तो त्या बाईला म्हणाला, ‘बाई, तुमच्याकडे तो रंगीत खडा आहे ना, तो मला देऊन टाकाल?’

बाईने लगेच ते रत्न त्या यात्रेकरूला देऊन टाकलं.

पुढे कुठली यात्रा आणि काय, यात्रेकरू ते अनमोल रत्न घेऊन आपल्या घरी परत आला.

‘सहा महीने झाले. तो यात्रेकरू ते अनमोल रत्न घेऊन त्या बाईचे घर शोधत शोधत पुन्हा तिच्याकडे आला. तिचं रत्न परत करत तिला म्हणाला, ‘मला तुझ्याकडून या रत्नापेक्षा अधिक मूल्यवान गोष्टीची अपेक्षा आहे आणि माझी खात्री आहे, की तू मला निराश करणार नाहीस. ’

‘आता माझ्याकडे मूल्यवान असं काहीच नाही. ’ ती बाई म्हणाली.

‘नाही कसं? तुझी वृत्ती.. ज्या सहजपणे कोणताही मोह न धरता तू मला हे मूल्यवान रत्न देऊन टाकलंस, ती वृत्ती… ’

कथा इथच संपते. अशी निर्मोही वृत्ती देता-घेता येईल का? देता येणार नाही, पण घेता खचितच येईल. चांगल्या प्रवृत्तीच्या माणसांकडे बघून, त्यांच्या वागण्या- बोलण्यातून, अनुभवातून, निरीक्षणातून प्रयत्नपूर्वक ही वृत्ती नक्की आपल्या अंगी नक्की बाणवता येईल.

मला एकदम विंदा करंदीकरांची कविता आठवली “घेता घेता एक दिवस देणार्‍याचे हातच घ्यावे. “

सौ. उज्ज्वला केळकर

संपर्क – निलगिरी, सी-५ , बिल्डिंग नं २९, ०-३  सेक्टर – ५, सी. बी. डी. –  नवी मुंबई , पिन – ४००६१४ महाराष्ट्र

मो.  836 925 2454, email-id – [email protected] 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ कैदी नं आठसो बयालीस… ☆ श्री सुनील शिरवाडकर ☆

श्री सुनील शिरवाडकर

? इंद्रधनुष्य ? 

☆ कैदी नं आठसो बयालीस… ☆ श्री सुनील शिरवाडकर

माझ्या पुस्तकांच्या संग्रहात एक अनमोल कादंबरी आहे.. तिचं नाव..

‘थॅंक्यु मि. ग्लाड’. अनिल बर्वे यांची ही कादंबरी माझ्या आवडत्या पुस्तकांमध्ये अग्रभागी आहे.. अनेक वेळा ती वाचली आहे.. तिचं कथानक.. वीरभूषण पटनायक, ग्लाड, जेनी ह्या व्यक्तिरेखा.. त्यातील प्रसंग.. संवाद.. सगळं सगळं पाठ झालंय.

तर नुकताच एक लेख वाचण्यात आला.. ही कादंबरी जेव्हा लिहिली गेली.. त्यावेळी काय काय घडलं.. ही सगळीच माहिती या लेखात आहे.. आणि हा लेख लिहीला आहे दिलीप माजगावकर यांनी.

अनिल बर्वे हे नक्षलवादी विचारांचे समर्थक होते.. १९७५-७६ चा तो काळ. बर्वे एक साप्ताहिक चालवत होते.. रणांगण हे त्याचं नाव.. त्यातील काही लेखांमुळे त्यांच्यावर खटले दाखल झाले होते. अटक होऊन तीन चार महिने जेलमध्ये जाणार हे निश्चित होतं. त्यांना अटकेची भीती नव्हती.. काळजी होती पैशाची.. महिना दीड महिन्यात प्रेरणाचं.. म्हणजे बायकोचं बाळंतपण होतं..

तर अशातच ते एकदा श्री. ग. माजगावकर आणि दिलीप माजगावकर यांना भेटले. डोक्यात एका कादंबरीचं कथानक घोळत होतं.. ती कादंबरी म्हणजे हीच.. थॅंक्यु मि. ग्लाड..

त्यांची अपेक्षा होती की.. कोणी प्रकाशकाने दोन हजार रुपये द्यावे.. तुरुंगात ही कारणे पुर्ण करणार होते.

मग माजगावकरांनी मध्यस्थी केली.. आणि रामदास भटकळ यांनी पॉप्युलर प्रकाशनासाठी या कादंबरीचे हक्क घेतले.. अनिल बर्वे यांचा पैशाचा प्रश्न सुटला.

ते जेलमध्ये गेले.. पण चार महिन्यांत कादंबरीची एक ओळही ते लिहू शकले नाही.. कारण?

कारण बर्वेंना जेलमधल्या त्या शांततेत लिहायची सवयच नव्हती.

ते सांगतात..

घरी कसं, लोकांची ये जा.. देणेकऱ्यांचे तगादे.. प्रेरणाची भुणभुण.. या अशा सवयीच्या वातावरणात मला लिहायला जमतं.

जेलमधून बाहेर आल्यावर आठ दिवसांत बर्वेंनी कादंबरी लिहुन काढली. भटकळांकडे गेली.. एव्हाना आणीबाणी सुरू झाली होती.. सेन्सॉरची बरीच बंधनं होती.. त्यात कादंबरीच्या विषय हा असा.

मग ठरलं असं की.. माजगावकर यांच्या ‘माणुस’ मधुन दोन भागात कादंबरी प्रकाशित करायची.. काही अडचणी आल्या नाहीत तर पॉप्युलरनं पुस्तक प्रकाशित करायचं.

‘माणुस’ मध्ये कादंबरी प्रकाशित झाली.. भरभरून प्रतिसाद मिळाला.. अनिल बर्वे हे नाव लेखकांच्या पहिल्या रांगेत जाऊन बसलं.

काही काळाने कादंबरीचं नाट्य रुपांतर झालं.

‘नाट्यसंपदा’ ने ‘थॅंक्यु मि. ग्लाड’ रंगमंचावर आणलं.. प्रभाकर पणशीकर यांचा ग्लाड.. आणि बाळ धुरीचा वीरभूषण पटनायक लोकांना आवडला..

काही काळाने मोहन जोशींचा ग्लाड आणि यशवंत दत्त यांचा वीरभुषण पण लोकांना आवडला. अनिल बर्वेंचं नाव झालं.. हिंदी मराठी चित्रपटांच्या पटकथांकडे ते वळले..

‘थॅंक्यु मि. ग्लाड’ या कादंबरीने आणि नंतर नाटकाने अनिल बर्वे यांना पैसा, प्रसिध्दी सगळं काही मिळालं. आणि या काळातच डॉ श्रीराम लागू यांच्या डोक्यात एक कल्पना आली होती. या कादंबरीवर एक उत्कृष्ट हिंदी चित्रपट होऊ शकतो असं त्यांना वाटतं होतं. या चित्रपटाचं दिग्दर्शन गुलजार यांनी करावं असंही त्यांच्या डोक्यात होतं.. या संदर्भात डॉ लागु गुलजार यांना भेटलेही होते.. गुलजार यांनी यात रसही दाखवला होता. एकदा बसुन कादंबरीचे कथानक ऐकायचं हेही ठरलं.

गुलजार यांना कादंबरीचं कथानक ऐकवायचं होतं.. पण वेळ जमून येत नव्हती.. इकडे अनिल बर्वे यांना खुप घाई झाली होती. ते डॉ लागुंना म्हणत होते..

“ इतर निर्माते.. म्हणजे राज खोसला, हृषिकेश मुखर्जी माझ्या मागे लागले आहे.. मी त्यांना थांबवुन ठेवलं आहे.. लवकर काय ते ठरवा.. तुमच्यामुळे माझं नुकसान होतंय.. मला पैशाची गरज आहे.. सध्या हजार रुपये तर द्या. ” 

असं दोन तीन वेळा घडलं.. डॉ लागूंनी बर्वेंना वेळोवळी हजार रुपये दिले..

पण नंतर या चित्रपटाची गाडी पुढे गेलीच नाही.. गुलजार आणि डॉ लागुंचं बोलणं काही ना काही कारणाने लांबत गेलं.

डॉ लागु यांनी सगळं ठरवलही होतं..

गुलजार यांचं दिग्दर्शन..

ते स्वतः मि‌. ग्लाडच्या भुमिकेत..

आणि कैदी नं आठसो बयालीस वीरभूषण पटनायकच्या भुमिकेत..

अमिताभ बच्चन..

पण तो योग आलाच नाही 

.. एका सुंदर चित्रपटाला रसिक मुकले.

© श्री सुनील शिरवाडकर

मो.९४२३९६८३०८

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ ‘अन्न सोहळा…’ –- लेखक: श्री सतीश बर्वे ☆ प्रस्तुति – सौ. शामला पालेकर ☆

? वाचताना वेचलेले ?

☆ ‘अन्न सोहळा…’ – लेखक: श्री सतीश बर्वे ☆ प्रस्तुति – सौ. शामला पालेकर

त्या आडवाटेवर आमची गाडी अचानक बंद पडली होती. सूर्यास्त होण्याच्या मार्गावर होता. ड्रायव्हर निष्णात मेकॅनिकदेखील होता त्यामुळे काळजीचं कारण नव्हतं. फक्त जास्त अंधार व्हायच्या आत आमचा पुढचा प्रवास सुरु होणं गरजेचं होतं.

दूरवर नजर टाकली तेव्हा तिथे टपरीवजा छोटंसं हाॅटेल दिसलं मला. बुडत्याला काडीचा आधार तसं उपासमार होणार नाही, इतपत समाधान मला होतं. ड्रायव्हरला सांगून मी आणि माझे दोन सहकारी टपरीच्या दिशेने चालायला लागलो.

टपरीवर पोहोचल्यावर वेगळंच दृश्य पाहायला मिळालं. दोन चार टेबलं आणि बाकडी ठेवली होती. त्यावर बसून गावातली माणसं डाळभात खात होती. त्यांच्या पोशाखावरून त्यांच्या कष्टकरी आयुष्याचा अंदाज येत होता. वाढलेला डाळभात खाऊन पत्रावळी उचलून रस्त्यालगत ठेवलेल्या मोठ्या डब्यात टाकून ती मंडळी टपरी बाहेर पडत होती. सगळं कसं शिस्तबद्ध पद्धतीने सुरू होतं. ते बघून मला आश्चर्य वाटलं.

आम्हाला बघून एक मुलगा पुढे येत आम्हाला म्हणाला, ” काय खाणार साहेब? भजी, मिसळपाव, वडापाव, भुर्जी पाव. गरमागरम मिळेल सगळं. ” हे ऐकून माझ्या जीवात जीव आला.

“साहेब तुम्ही तिथे टेबल खुर्ची ठेवली आहे तिथे बसा. ” त्याने बोटाने दाखवलेल्या ठिकाणी आम्ही बसलो.

आधी दोन प्लेट मिक्स भजी मागवली. ती खाताना माझी नजर सारखी डाळभात खाणाऱ्या लोकांच्या टेबलावर जात होती. शेवटी न राहवून मी खुर्चीवरून उठून तिथे पोहोचलो.

“काय झालं साहेब?” तो मघाचाच मुलगा पुढे येत मला विचारु लागला.

“ही डाळभात खाणारी माणसे कोण आहेत?”

“ते माझा बा तुम्हाला सांगेल, ” असं म्हणून त्या मुलाने त्याच्या वडिलांना बोलावून घेतले आणि मी काय विचारतोय ते त्यांना सांगितले.

एक साधारण पन्नाशीच्या आसपासचा माणूस आमच्या जवळ आला आणि मला म्हणाला, ” राम राम साहेब. तुम्हाला जे बघून आश्चर्य वाटलं, तो अन्न सोहळा रोज इथे सकाळ संध्याकाळ सुरू असतो.

ए, आतून दोन तीन चांगल्या खुर्च्या आण बरं. “त्याने टपरीच्या दिशेने आवाज दिला. आतून आलेल्या खुर्चीवर आम्ही दोघे बसलो आणि तो माणूस सांगायला लागला,

“माझा जन्म इथूनच आत ४-५ किलोमीटरवर असलेल्या गावात झाला. माझे आई वडील कोण ते आठवत देखील नाही मला. उघड्यावरच जगायचो. कोणी चार घास दिले तर ते खायचो. नाहीतर पाणी पिऊन दिवस काढायचो. माझ्या बाला ह्या टपरीवर कोणीतरी हाताशी पाहिजे होतं. त्याने मला गावातून उचलून इथे आणला. त्या दिवसापासून तो माझा बा झाला. पडेल ते काम मी करायचो. पुढे पुढे किचनचं काम शिकून घेतले. माझ्या हाताला चव होती. सुरवातीला फक्त भजी आणि चहा विकणारा बा नंतर मिसळपाव, वडापाव, भुर्जी पाव, नेसकाॅफी ठेवायला लागला. इथे आसपास खाणीत आणि उसाच्या मळ्यात काम करणारे पुष्कळ कामगार आणि ट्रकवाले, ट्रॅक्टरवाले इथे यायला लागले. टपरी चोवीस तास उघडी असायची. बाला नंतर चांगले दिवस दिसले. माझं लग्न लावून दिलं त्यानं. बाने खूप गरिबी आणि उपासमारी बघितली. चांगले दिवस आल्यावर त्याने हा अन्नसोहळा सुरू केला. रोज सकाळी आणि संध्याकाळी इथे गरिबांना डाळभात आणि लोणचं देतो आम्ही खायला. त्याचे पैसे घ्यायचे नाहीत असं बाने शिकवलंय मला. आपल्यातले चार घास उपाशी माणसाला द्यावे हे बाने शिकवलं मला. असं केल्याने आपण काही मरत नाही; पण दुसऱ्याला जगण्याची ताकद मिळते, असं समजावून सांगायचा मला तो. तो आजारी झाल्यावर माझ्याकडून वचन घेतले त्यांनी, हा अन्न सोहळा पुढे चालू ठेवण्याचा.

आता मी आणि माझा मुलगा ही परंपरा पुढे चालवत आहोत.

बा म्हणायचा, “नुसतं गोणीभर जमवून काही उपयोग नसतो. तर त्या पैशांतून गरिबांना मदत करायला हवी आपण. देवाचं लक्ष असतं सगळ्यांकडे. आपण गरीबांना जमेल तेवढे सुखी ठेवलं, की देव आपल्याला पण सुखी ठेवतो. एका हाताने दिलं, की दुसऱ्या हाताने देव देऊन आपला तोल जाऊ देत नाही. नुसतं गोणी भरत गेलो, की पैशाला पाय फुटतात आणि नको त्या रस्त्यावर आपण कधी जाऊन पोहोचतो ते आपल्याला कळत नाही. ज्या मातीशी आपण इमान राखत नाही, त्याच मातीत आपलं जीवन आपण आपल्याच हाताने उद्ध्वस्त करतो.

बा शिकला नव्हता. पण जगण्याच्या शाळेचा तो मास्तर मात्र होता.

त्याने सुरू केलेला हा अन्न सोहळा जिवात जीव आहे तोपर्यंत मी चालू ठेवणार आणि माझ्या नंतर माझा मुलगा…. नंतर माझा नातू…..

गाडी दुरुस्त झाल्याचा निरोप आला. त्या माणसाचा निरोप घ्यायची वेळ आली. पाकिटातून हाताला लागल्या तेवढ्या नोटा काढून मी त्याच्या हातात ठेवल्या.

“साहेब हे काय?”

“अरे, माझ्याकडून छोटीशी भेट तुझ्या अन्न सोहळ्याला. आज तू मला काहीतरी चांगलं शिकवून गेलास. जगण्याची किंमत त्यालाच जास्त चांगली माहीत असते, ज्याला उद्या काय होणार, ह्याची चिंता सतावत असते.

हा सोहळा तुझ्या हातून अखंड सुरू राहो हीच देवाजवळ प्रार्थना मी दररोज करीन. हे माझं कार्ड आहे. चुकून कधीतरी समजा, वेळ आलीच ह्या सोहळ्यात खंड पडण्याची, तर मला अवश्य फोन कर. मी असेन तुझ्या सोबत, जमेल तेवढा हातभार लावायला.

त्याने पाया पडून माझा आशीर्वाद घेतला आणि मी माझ्या सहकाऱ्यांसोबत गाडीच्या दिशेने पावलं टाकायला सुरुवात केली.

 

लेखक : श्री. सतीश बर्वे.

प्रस्तुती : सौ. शामला पालेकर

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ सागरी किनारा… लेखक – अज्ञात ☆ प्रस्तुती – सौ.स्मिता पंडित ☆

? विविधा ?

☆ सागरी किनारा… लेखक – अज्ञात ☆ प्रस्तुती – सौ.स्मिता पंडित ☆

 हो माहित आहे मला खूप वर्षांपूर्वी आले होते तुला भेटायला मी. पण आजचं येणं काही वेगळंच. पंचवीस वर्ष पुर्वी तुला भेटायला आले होते, तेव्हाची मी या लाटांच्या सारखीच होते, खळाळत, वाहत जाऊन कोठेही आपटणारी.

पण आज नव्याने पाहते मी तुला. किती रे विशाल तुझं हृदय! सर्वांना अखंडपणे सातत्याने सामावून घेत असतो. कुठलाच भेदभाव नाही तुझ्याजवळ.

 हो पण तुझी एक गोष्ट वाखाण्यासारखी. तुला जे हवं तेवढंच घेत असतो आणि नको असलेले सगळं किनाऱ्यावर आणून ठेवतोस.

 भरती आणि ओहोटी म्हणजे तुझे दोन सुंदर अलंकार. किती खुश असतोस भरतीच्या वेळी. खळाळत फेसाळत येऊन सर्वांना भेटतोस पण नाराज नाही होत ओहोटीच्या वेळेस. त्यावेळेस तेव्हाही तेवढ्याच वेगाने पाठीमागे प्रवाहित होतोस कारण तुला माहितीये पुन्हा तितक्या च वेगाने तुला भरती येणार आहे, आनंदाचे उधाण येणार आहे. हेच शिकले मी आज तुझ्याकडून.

 नको असलेल्या सगळ्या नकारात्मक भावना, ती विचारांची जळमट, त्या कटू आठवणी सगळं विसरायचे मला जीवनात. त्या सर्वांचे ऋणी व्हायचे मला ज्यांनी मला जगण्यासाठी भरभरून आठवणी दिल्या. माझे जीवन सुंदर आणि कृतार्थ केले त्या सर्वांचीच मी मनापासून आभारी आहे आणि ऋणी देखील आहे ज्यांनी त्यांच्या असण्याने माझे जीवन सुंदर बनवले.

ओहोटी आयुष्यात जास्त काळ नसतेच कारण मला माहिती आहे पुन्हा भरती येणार आहे. माझ्या आयुष्यात एका नव्या पर्वाची. पण मनात रुंजी घालत राहतील नेहमीच त्या सर्व आठवणी.

 आता मी ठरवलंय मला देखील तुझ्यासारखाच व्हायचंय अखंडपणे प्रवाहित होऊन सर्वांनाच आपलयात सामावून घ्यायचंय. सरीतेला सागरात सामावून जायचं असतं, शेवटी ही जगमान्यता आहे. पण मलाच आता सागर व्हायचंय. अथांग, खोल ज्याची उंची कधीच कोणालाच मोजता येणार नाही अशी.

लेखक – अज्ञात

संग्राहिका – सौ. स्मिता पंडित

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ “सुरकुतलेले स्पर्श !” ☆ श्री संभाजी बबन गायके ☆

श्री संभाजी बबन गायके

? मनमंजुषेतून ?

सुरकुतलेले स्पर्श ! ☆ श्री संभाजी बबन गायके 

“अहो, आजोबा ! मी जेंव्हा स्वत:चा स्वत: जेवायचा प्रयत्न करतो ना… तेंव्हा माझ्या हातातला चमचा हातून निसटून पडतो कधी कधी!

“अरे, माझंही असंच होतं!”

“नाही, पण तुम्ही माझ्यासारखा बिछाना ओला करीत नसाल.. मोठे आहात न तुम्ही!

“अरे नाही रे, बाबा! बरेचदा काही समजतच नाही. घराचे चिडचिड करतात ना तेंव्हा ध्यानात येतं!”

“पण तुम्ही थोडंच माझ्यासारखं रडत असाल?”

“म्हणजे काय? मला सुद्धा रडू येतंच की… फक्त तुझ्यासारखं भोकाड पसरत नाही मी… पण कधी कधी कोणत्याही गोष्टीमुळे डोळे भरून येतात… !”

“पण आजोबा… सगळ्यांत वाईट गोष्ट कोणती आहे माहीत आहे?”

“कोणती?”

“मोठी माणसं लक्षच देत नाहीत माझ्याकडे!”

आजोबांनी आपल्या सुरकुतलेल्या हातांत त्या बालकाचे दोन्ही हात घेतले…. हातांच्या मऊ स्पर्शातली उब त्याला जाणवली.. !

आजोबा त्याला म्हणाले… ”तुला नक्की काय वाटत असेल याची कल्पना मला आहे… तुझी आणि माझी भूक सारखीच आहे…. प्रेमाच्या स्पर्शाची! कुणी आपल्याकडे लक्षच देत नाही… ही जाणीवच अधिकाधिक गडद होत चाललीये हल्ली !”

– – – शेल सिल्वारस्टीन यांनी लिहिलेल्या “ The Little Boy and the Old Man “ या कवितेचा हा स्वैर मराठी अनुवाद – – –

आयुष्याच्या मध्यातच कुठे तरी मृत्यूने नाही गाठले तर वृद्धत्व कुणाला चुकत नाही. पुनरपि जननं… नेमाने बाल्य, तारुण्य आणि वार्धक्य हे तीन ऋतू एका मागोमाग एक येतच राहतात. या क्रमाने वार्धक्यानंतर बाल्यावस्था यायला हवी… पण बालपणाला आयुष्यात पुन्हा परतायची कोण घाई… म्हातारपण पुरते संपत नाही तोच माणूस लहान व्हावयाला लागतो… कधी कधी अगदी एखादे अर्भक वाटावे एवढा. प्रौढत्वी निज शैशवास जपण्याची मुद्दाम कसरत करावी लागत नाही… शैशव जाणत्या पावलांनी जवळ येतच असते.

आणि हे उतरत्या वयातले बालपण काढणे केवळ आई-वडीलांनाच शक्य असते.. पण ते तर आधी जन्मले म्हणून पुढे निघून गेलेले असतात. मग अपत्यांनी त्यांच्या प्रौढत्वात पालकत्व नाही स्वीकारले की – – 

‘नामा म्हणे घार गेली उडोन… बाळें दानादान पडियेली.. ’. अशी अवस्था निश्चित.

बालकांना समजावणे तुलनेने तसे सोपे आणि पालकांच्या अधिकारातले. परंतु, वयाने वाढलेल्या पण बुद्धीने लहान लहान होत चाललेल्या, जाणिवेच्या झुल्यावर स्मरण-विस्मरणाचे हेलकावे घेणा-या मोठ्यांना सांभाळणे मोठे कठीण. ज्यांना ही कसरत साधली आणि ज्यांच्या बाबतीत ही कसरत साधली गेली ते दोघेही नशीबवान म्हणावे लागतील !

मागील जीवघेण्या आपत्तीत स्पर्श दुरावले होते… मरणासन्न असलेल्या बापाच्या हातात लेकाला हात द्यावासा वाटायचा… पण लेक त्या आपत्तीशी डॉक्टर म्हणून लढतो आहे… त्याला हातात मोजे घालावेच लागताहेत… आणि ह्या मोज्याताला स्पर्श बापापर्यंत पोहोचतच नाहीये… केवढा दैव दुर्विलास! काय होईल म्हणून शेवटी लेक हातातील मोजा काढून बापाच्या हाती हात देतो… तेंव्हा जणू नदीच्या दोन काठांना जोडणारा सेतू बांधला जातो ! आणि कर्तव्यावर जाताना बापाचा निरोप घेताना बापाच्या हातांवर तो जंतूनाशक औषध घालायला विसरत नाही !

आपली बालके मोठी होत राहतात… आणि ही मोठी बालके हळूहळू शेवटाकडे वाटचाल करीत असतात…. त्यांचे शक्य तेवढे अपराध पोटात घालून त्यांना काळाच्या उदरात गडप होईपर्यंत सावरून धरणे… प्रयत्नांती शक्य आहे ! त्यांच्या मागे उभा असलेला काळ… आपल्याही मागेच उभा आहे, ही जाणीव ठेवणे हिताचे !

शेल सिल्वारस्टीन यांनी लिहिलेली “The Little Boy and the Old Man“ ही मूळ कविता……

Said the little boy, “Sometimes I drop my spoon. ”

Said the little old man, “I do that too. ”

The little boy whispered, “I wet my pants. ”

“I do that too, ” laughed the little old man.

Said the little boy, “I often cry. ”

The old man nodded, “So do I. ”

“But worst of all, ” said the boy, “it seems

Grown-ups don’t pay attention to me. ”

And he felt the warmth of a wrinkled old hand.

“I know what you mean, ” said the little old man.

— –(From ‘A Light In The Attic’ by Shel Silverstein)

(कविता आंतरजालावरून साभार.)

© श्री संभाजी बबन गायके 

पुणे

9881298260

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ विठ्ठल माऊली — लेखक – अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्री अनंत केळकर ☆

? इंद्रधनुष्य ?

☆ विठ्ठल माऊली — लेखक – अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्री अनंत केळकर

– – विठ्ठल हा असा एकमेव देव ज्याच्या हातात शस्त्र नाही

– – असा देव ज्याचा अवतार नाही अवतार नाही म्हणून जन्मस्थळ नाही 

– – जन्मस्थळ नाही म्हणून पुढल्या कटकटी नाहीत, वाद तंटे नाहीत.

– – असा देव ज्याला अमुक पद्धतीने पुजलं पाहिजे असं बंधन नाही.

– – असा देव ज्याला माऊली म्हटलं जातं….. देव आई असण्याचं हे उदाहरण दुर्मिळ.

– – असा देव जो शाप देत नाही, कोपत नाही, हाणामारी करत नाही.

– – कोणतीही विशिष्ट व्रतवैकल्य नाहीत.

– – कोणताही विशिष्ट नैवेद्य नाही.

– – कोणतीही आवडती फुले नाहीत.

– – कोणताही आवडता पोशाख नाही.

– – – जशी आई आपल्या मुलाचा राग, रुसवा, नाराजी, दुःख.. सगळं सहन करते तसा हा विठुराया आपल्या भक्तांचे राग, रुसवा, नाराजी, आणि दुःख सगळं सहन करतो. आणि म्हणूनच कदाचित – – – त्याला पुरुष असूनही माऊली म्हणत असावेत.

राम कृष्ण हरी.

लेखक : अज्ञात 

प्रस्तुती – श्री अनंत केळकर

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares
image_print