Tag: #मराठी-कथा

सौ. उज्ज्वला केळकर

जीवनरंग 

☆ मला नाही मोठं व्हायचं… भाग २ (भावानुवाद) – डॉ हंसा दीप ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

( मागील भागात आपण पाहिले – परीला माहीत होतं, आजोबा घरात सगळ्यात मोठे आहेत. त्यांना मोठी मोठीच कामं आवडतात. पण त्यांच्या हे कसं लक्षात येत नाही, की प्रत्यक्षात अनेक लोक हे काम करतात. त्यांचे मम्मी-पप्पा, किंवा आजी-आजोबा कधी त्यांना नको म्हणत नाहीत. मी कुठलंही काम करायचं ठरवलं, तरी ते कुणालाच आवडत नाही. हा माझ्यावर अन्याय आहे. शी:! सगळंच कसं वैतागवाणं. सगळंच कसं निराशाजनक!….  आता इथून पुढे ) 

या सगळ्या उहापोहात एक आठवडा सरला. अजूनपर्यंत एखादं नवीन काम परीला सुचलेलं नाही. आज शनिवार आहे. सगळे जण बाहेर फिरायला जाणार आहेत. ‘रॉयल ओंटेरियो म्यूज़ियम’ बघायला जायचा त्यांचा विचार आहे आणि ते गेलेही.

ते आत पोचले, तेव्हा सारं काही भव्य-दिव्य होतं. मोठमोठ्या मूर्ती काचेच्या उभ्या पेटीत सुंदर तर्हेमने सजवून मांडलेल्या होत्या. परी मात्र त्या सुंदर, संग्रहित वस्तूंकडे बघत नव्हती. तिचं लक्ष होतं त्या गाईडकडे. ती मोठ्या मधुर आवाजात, अगदी चांगल्या रीतीने तिथल्या वस्तूंचा इतिहास सांगत होती आणि सगळे जण अगदी शांतपणे तिचं बोलणं ऐकत होते. त्या गाईडचे कपडेही खूप चांगले होते. काळा स्कर्ट. काळा ब्लेझर आणि गळ्यात लाल स्कार्फ. नेम टॅग गळ्यात घातलेला होता. एक नवा विचार परीच्या मनात वळवळू लागला. असेच हाय हीलचे बूट घालून आणि ‘परी’च्या नावाचा टॅग गळ्यात घालून ती गाईड बनेल.    

संध्याकाळी सगळे घरी परतले. दिवसभर परीने जे काही ऐकलं, पाहीलं, ते तिला नानीला, म्हणजे मम्माच्या ममाला फोनवर सांगायचं होतं. ही तिच्यासाठी एक चांगली संधी होती. तिने समोर टांगलेला मम्मीचा ब्लेझर काढून घातला. हाय हीलचे बूट घातले॰ लोकरीची दोरी बनवून त्यात एक कागद घातला. त्यावर मोठ्या मोठ्या अक्षरात ‘परी’ लिहीलं होतं. आपला नेम टॅग गळ्यात घालून तिने सगळा जामानिमा पूर्ण केला आणि फोनवर व्हिडिओ चालू करून ती नानीशी बोलू लागली. अगदी गाईडप्रमाणे. जे जे तिने तिथे बघितलं होतं, ते ते तिने नानीला सांगितलं आणि तिने हेही नानीला सांगितलं की ती मोठी झाल्यावर गाईड बनू इच्छिते. हे ऐकल्यावर नानी खूप हसली. म्हणाली, ‘परी … खूप छान…. पण तुला गाईड का बनायचय? तुझी नानी प्रोफेसर आहे. बनायचं तर प्रोफेसर बन ना! खूप पैसे मिळतील.’  .  

तिला अशी आशा होती, की तिची नानी तिला समजून घेईल. ती तिच्यावर खूप  प्रेम करते. पण नाही… तिला वाटलं आपण चुकीचा विचार केला. नानीला कसं समजावून सांगावं की तिला माहीतच नाही, की प्रोफेसर कसे शिकवतात? मुलांना ते आवडतात की नाही? जर काहीच माहीत नसेल, तर त्याबद्दल ती कसा विचार करणार? परीचा काम करण्याचा उत्साह तिच्यासाठी एक कोडं बनून राहिला आहे. कसं सोडवावं हे कोडं?

परी विचार करते आहे. विचार करता करताच तिचं लक्ष समोर टेबलावर पसरलेल्या वॉटर कलर आणि क्रेयॉन्सच्या रंगांकडे जातं. तिला चित्र काढायला, पेंटिंग करायला सगळ्यात जास्त आवडतं. अगदीच बुद्दू आहोत आपण. आधीच का नाही बरं आपल्याला हे सुचलं, तिला वाटतं. चला, अजूनही काही फारसा उशीर झालेला नाही आहे. आता तिला असं काम सापडलय, जे काम तिने करणं सगळ्यांनाच आवडेल. मम्मी-पप्पा, तिला आणि छोटूला ‘आर्ट गॅलरी ऑफ ऑन्टेरियो’ ला एकदा घेऊन गेले होते. तिथे मोठमोठ्या चित्रांचं प्रदर्शन लागलं होतं. तेव्हा तिचे पप्पा तिला म्हणाले होते, ‘बघ बेटा रंगांची कमाल! कलाकाराचं कौशल्य बघ रंगांना किती सुंदरपणे सजवतं! कल्पना आणि रंगांच्या उत्कृष्ट मिलाफातून जन्म घेते चित्रकला.

अखेर तिने एक चांगलं काम शोधून काढलच तर. या कामाबद्दल कुणाचीच कसली तक्रार असणार नव्हती.

तिने आपल्या रिकाम्या वेळात एकामागून एक अनेक चित्रे बनवली आणि मम्मी-पप्पांना सांगितलं, ‘मी चित्रकार बनेन. हा माझा शेवटचा निर्णय आहे.’ मम्मी-पप्पांनी एकमेकांकडे पाहीलं आणि मग परीकडे पाहीलं. ती एकटक मम्मी-पप्पांकडे बघत होती. मग दोघे एकदम बोलू लागले की त्यांच्यापैकी एकजण कुणी तरी, परीला काही कळलं नाही. तिच्या कानातं आवाज येत होता, ‘ तू कलाकार तर आहेसच, बेटा! खूप छान चित्र काढलीयस तू!  आम्हाला आवडली पण आपलं खास काम, फुल टाईम काम  काही तरी वेगळं असायला हवं. कलाकाराला पार्ट टाईम ठेव. हा एक छंद असू शकतो. आपलं मुख्य काम नव्हे. जे फुल टाईम कलाकार असतात ते भुकेने मरतात. 

फुल टाइम, पार्ट टाइम तिला काही कळलं नाही. भुकेने मरण्याची गोष्टही तिच्या गळ्याखाली उतरली नाही. कालपर्यंत तर ते त्या आर्ट गॅलरीत पाहिलेल्या मोठमोठ्या चित्रांची तारीफ करत होते. आज कशी भाषा बदलली?

परी उदास आहे. काम शोधण्याचा तिने खूप प्रयत्न केला. या मोठ्या लोकांचं बोलणं मोठं आहे. त्यांना कळतच नाही, की जे तिने बघितलय, जे तिला आवडलय, तेच काम ती करू शकेल नं? त्याचीच स्वप्नं ती बघू शकेल. जे तिने पाहीलंच नाही, किंवा पाहीलं, पण तिला आवडलं नाही, तर ते काम परी कशी करू शकेल? तिला पसंत असलेलं प्रत्येक काम हे लोक रिजेक्ट करतात.

आता परीने मोठं होण्याचा विचार डोक्यातून काढून टाकला. ती छोटी आहे, तेच ठीक आहे. आपला दुधाचा दात ती शोधते आहे, म्हणजे तो पुन्हा लावता येईल.

 – समाप्त –

मूळ हिंदी  कथा 👉 ‘बडों की दुनिया में’  भाग – २ – मूळ लेखक – डॉ हंसा दीप

अङ्ग्रेज़ी भावानुवाद 👉 In the world of Elders Part – 2 – Translated by – Mrs. Rajni Mishra

अनुवाद –  सौ. उज्ज्वला केळकर

संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. उज्ज्वला केळकर

जीवनरंग 

☆ मला नाही मोठं व्हायचं… भाग १ (भावानुवाद) – डॉ हंसा दीप ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

परी आता आठ वर्षाची आहे. तिला लवकर लवकर मोठं व्हावं, असं वाटतय.  आत्ता आत्ताच तिचा दुधाचा एक दात तुटलाय. तिने तो अगदी संभाळून एका डबीत ठेवलाय. छोट्या छोट्या आतून येणार्याु दाताकडे बघत ती आता स्वत:ला मोठ्यांच्यामध्ये सामील करते. शाळा सुटल्यानंतर ती रोज असं काही तरी काम करू इच्छिते, जे तिला मोठं बनवेल. ज्या गोष्टी ती बघते आणि तिला जे आवडतं, त्याच गोष्टी ती करू इच्छिते.

तिला तिच्या टीचर खूप आवडतात. त्या एखाद्या जपानी बाहुलीसारख्या दिसतात. त्या सगळ्याच मुलांना आवडतात. त्यामुळे तिची पहिली पसंती आहे, मिस वांग बनणं. तिच्यासारखंच शिकवायचं, तसेच कपडे घालायचे आणि तसंच हसायचं. हातात पट्टी घेऊन फळ्यावर लिहिलेले शब्द समजावून सांगायचे. सायन्सबद्दल सांगायचं. त्यांना सगळं येतं. जेव्हा त्यांनी ढगातून पाणी कसं पडतं, हे सांगितलं, तेव्हा सगळा वर्ग त्यांच्या बोलण्यात गुंगून गेला होता.

ती गोष्ट तिने घरी येऊन आपल्या छोट्या भावाला, निकला म्हणजे छोटूला सांगितली, तेव्हा त्याने लक्षच दिले नाही. परीला कळलंच नाही, ही गोष्ट जेव्हा मिस वांग यांनी वर्गात सांगितली होती, तेव्हा सगळा वर्ग, ‘अरे वा!’ असं म्हणत होता. पण छोटूने तर इतक्या चांगल्या गोष्टीकडे लक्षच दिले नाही. खरं म्हणजे छोटू अगदी बुद्दू आहे. त्याचं सगळं लक्ष नेहमी खेळात असतं.

परीने मग मोठ्या उत्साहाने तीच गोष्ट तिच्या मम्मी-पप्पांना सांगितली, तेव्हा तेही फक्त, ’हं… हं…’ करत राहिले.  त्यामुळे परीला वाटलं, तिला मिस वांगसारखं नीट समजावून सांगता आलं नाही. ती खूप छान समजावून देते. म्हणून तर सगळे ‘वा! वा!’ म्हणतात. मग तिने आपल्या मम्मीला सांगितलं, ती आता खूप वाचेल, लिहील आणि मुख्य म्हणजे समजावून सांगण्याची खूप प्रॅक्टीस करेल , कारण तिला मिस वांगसारखं, इयत्ता दुसरीची टीचर व्हायचं आहे. तिच्या मम्मीला हे का आवडलं नाही, कुणास ठाऊक? म्हणाली, ‘तू प्रायमरी टीचर कशी बनशील? तुला तर डॉक्टर बनायचय.’

‘नाही मम्मी, मला डॉक्टर बनायचं नाही. मला कुणाला सुई टोचणं आवडणार नाही आणि कडू कडू औषध देणं तर मुळीच आवडणार नाही. डॉक्टर वाईट असतात. सगळी मुले त्यांच्याकडे बघून रडतात’. तिला माहीत होतं, जेव्हा जेव्हा शॉट्ससाठी ती डॉक्टरांकडे जायची, तेव्हा तेव्हा खूप वेळ बाहेर बसावं लागायचं. त्यानंतर जेव्हा तिचा नंबर यायचा, तेव्हा डॉक्टर येऊन धस्सकन तिच्या दंडात सुई खुपसायचे. इतकं दुखायचं तेव्हा. असं कुणी लहान मुलांना सुई कशी टोचू शकतं? असलं काम ती कधीच करणार नाही.

परी किंवा छोटू दोघांपैकी कुणाला ताप आला, तर ते डॉक्टरांच्या क्लिनिकमध्ये जात. बिचारा छोटू खोलीत जाताक्षणीच रडू लागतो आणि जोपर्यंत तिथून बाहेर पडत नाही, तोपर्यंत रडतच राहतो. जे लहान मुलांना रडवतात, असे लोक तिला मुळीच आवडत नाहीत म्हणून ती डॉक्टर नाही बनणार. कधीच नाही.   

डॉक्टर नाहीं, टीचर नाहीं, मग तिने सलूनचं काम करण्याचा विचार का करू नये? सगळे लोक सलूनमध्ये जातात. तिलादेखील केस कापून घेण्यासाठी जावं लागतं. पप्पा तर दर आठवड्याला जातात. मम्मीदेखील आयब्रो करण्यासाठी जाते. मग तिने सलून उघडलं आणि आजी, आई दोघींना आपल्या सलूनमध्ये बोलावलं. दोघी मॅमना चहा-कॉफीबद्दल विचारलं. दोघींचे केस सेट करण्याचा प्रयत्न केला.  खोटं खोटं नेलपॉलीश लावलं. दोरा घेऊन आयब्रो करण्याचा प्रयत्न केला. दोरा घेतला. त्याने भुवईला स्पर्श केला आणि काढून घेतला. तेवढ्यातही मम्मी ’ऊं आं’ करायला लागली. तिचं खरं क्रेडिट कार्ड घेऊन खोटं खोटं स्वाईप केलं. अगदी खूश होती ती आज.

एवढ्यात पप्पा आले. तिने त्यांनाही केसांना जेल लावून केस नीट करण्याविषयी सांगितलं. पण ते नाही म्हणाले.  ते म्हणाले, ‘काय परी तू पण नं…. तू हे काम नाही करायचं. माझी राजकुमारी काय इतरांच्या केसांची कापाकापी करेल? मुळीच नाही. कधीच नाही.’

तिने विचार केला, आता हे कामसुद्धा माझ्या यादीतून बाद झालं. मग आता करायचं म्हंटलं, तर कारायचं तरी काय? मग तिला वाटलं, एखादं चंगलसं दुकान सुरू करावं. घरात इतकी खेळणी पडलीयत, कित्येक खेळण्यांना कुणी हातसुद्धा लावत नाही. मग तिने आपल्या जुन्या खेळण्यांचं दुकान सुरू केलं आणि खेळणी विकू लागली. तिचा छोटा भाऊ देखील यात तिला मदत करू लागला. कुणीही यावं आणि आपल्याला हवं ते खेळणं घ्यावं. प्रत्येक खेळणं डॉलर शॉपप्रमाणे एका  डॉलरला विकलं तर चांगली कमाई होईल. बाजारात कुठेही इतकं स्वस्त खेळणं मिळणार नाही. पण हे काम तिच्या आजीला पसंत पडलं नाही. ती म्हणाली, ‘दुकान उघडायचच असेल, तर ब्रॅंड नेम असलेलं उघड. सेकंड हँड, वापरलेल्या गोष्टींचं नको. ‘

आता तिने करायचं तरी काय? मग तिच्या डोक्यात एक नामी कल्पना आली. हे काम आजीला नक्की आवडेल, असं तिला वाटलं. उन्हाळ्याचे दिवस आहेत. बाहेर टेबल ठेवून ती लिंबाचं सरबत तयार करून विकेल. एका डॉलरला एक ग्लास सरबत विकलं, तर या बाजूने जाणारे नक्कीच सरबत विकत घेतील. लिंबू घ्या. ते पिळा. त्यात खूप पाणी घाला. साखर घाला, की झालं सरबत तयार. एकदम सोप्पं. हे तर आमच्या वर्गाने शाळेतही केलं होतं. त्यावेळी सगळ्यात जास्त आमच्याच वर्गाचे पैसे एकत्र झाले होते.

ती टेबल, ग्लास वगैरे सामान एकत्र करतच होती. एवढ्यात आजोबांनी टोकलं. बहुतेक यावेळी आता नाही म्हणायचा त्यांचा नंबर होता. ‘तू इतकं छोटं काम करण्याचा विचार करू नकोस बेटा! आपलं तर फाईव्ह स्टार हॉटेल आहे. सगळ्या शहरात नंबर वन! म्हणून मोठ्या कामाबद्दल विचार कर! ‘

    परीला माहीत होतं, आजोबा घरात सगळ्यात मोठे आहेत. त्यांना मोठी मोठीच कामं आवडतात. पण त्यांच्या हे कसं लक्षात येत नाही, की प्रत्यक्षात अनेक लोक हे काम करतात. त्यांचे मम्मी-पप्पा, किंवा आजी-आजोबा कधी त्यांना नको म्हणत नाहीत. मी कुठलंही काम करायचं ठरवलं, तरी ते कुणालाच आवडत नाही. हा माझ्यावर अन्याय आहे. शी:! सगळंच कसं वैतागवाणं. सगळंच कसं निराशाजनक! 

क्रमश:…

मूळ हिंदी  कथा 👉 ‘बडों की दुनिया में’  भाग – १ – मूळ लेखक – डॉ हंसा दीप

अङ्ग्रेज़ी भावानुवाद 👉 In the world of Elders Part – 1 – Translated by – Mrs. Rajni Mishra

अनुवाद –  सौ. उज्ज्वला केळकर

संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

 जीवनरंग 

☆ अनपेक्षित  –  भाग 2 ☆ सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे☆

(त्या बाईचे फक्त गर्भाशयच नाही,  तर तिचे आईपणच आपण भाड्याने घेतलंय असा एक नकोसा विचित्र विचार तिच्या मनात झर्र्कन येऊन गेला —) इथून पुढे —-

आधी कायदेशीर आणि मग सगळ्या वैद्यकीय प्रक्रिया एकदाच्या पार पडल्या, आणि ते दोघे जरासे निश्चिन्त झाले. पण काहीच दिवसांनी त्या बाईच्या पोटात एक नाही, तर तीन गर्भ अगदी व्यवस्थित वाढत आहेत असं डॉक्टरांनी सांगितलं आणि या दोघांच्या पोटात गोळाच आला. पण डॉक्टरांची चिंता वेगळीच होती. कारण त्यांना या प्रसूतीत मेडिकल complications होण्याची दाट शक्यता वाटत होती. डॉक्टरांनी तिनातला एक गर्भ ऍबॉर्ट करावा असा प्रामाणिक सल्ला दिला. पण तो सल्ला त्या बाईतल्या आईला अजिबात मान्य नव्हता, आणि तिचा नकार एक आई म्हणून स्वाभाविक आहे हे त्या दोघांनाही पटत होतं. डॉक्टरांचा सल्ला ऐकून ती बाई एकदम खूप चिडली होती, आणि तिने डॉक्टरांनाच जाब विचारला होता –” डॉक्टर काय बोलताय तुम्ही ? अहो मला मान्य आहे की मला पैशांची खूप गरज आहे म्हणून मी माझे गर्भाशय भाड्याने द्यायला तयार झाले आहे– असं करतांना माझा जीवही जाऊ शकतो याचीही कल्पना आहे मला. पण म्हणून मी चक्क माझ्याच एका बाळाची यात आहुति द्यावी असं सांगताय तुम्ही मला ? डॉक्टर मी गर्भाशय भाड्याने दिलंय ते एक नवा जीव जन्माला घालण्यासाठी — तिथे उमलू पाहणाऱ्या एका जीवाला निर्दयीपणाने जागच्याजागी पुरण्यासाठी नाही — तुम्हाला काय हो— तुमच्यासाठी सगळ्या नोटांचा रंग सारखाच असतो आणि पैसा हे त्याचं एकच नाव असतं. – पण माझ्यासाठी माझं  प्रत्येक  बाळ महत्वाचं आहे हे ध्यानात ठेवा. एक सुई टोचली की काम झालं इतकं सगळं सोप्पं वाटत असेलही तुम्हाला. पण यासाठी कोणता गर्भ निवडायचा– पहिला – शेवटचा–की मधला ? आणि हे ठरवणारा एखादा कायदेशीर निकष आहे तुमच्याकडे ? नाही ना ?  तुमचा हा सल्ला अजिबात ऐकणार नाही मी…. मग माझा जीव गेला तरी चालेल. “ 

हे सगळं बोलतांना- तिची हतबलता- मनात चाललेली घालमेल– परिस्थितीवरचा राग–आणि केवळ पैशासाठी मनाविरुद्ध करावी लागत असलेली ही क्लेशदायक तडजोड –असे कितीतरी संमिश्र भाव तिच्या चेहेऱ्यावर तीव्रतेने उमटले होते– तो फक्त राग नव्हता– तर एका असहाय्य मनाचा आक्रोश होता. आणि त्याक्षणी त्या दोघांनाही प्रकर्षाने हे जाणवलं होतं, की ती तिच्या बोलण्यातून फक्त डॉक्टरांनाच नाही, तर कायद्याला– सगळ्या सिस्टिमला–सगळ्या समाजाच्याच बदललेल्या मानसिकतेला धिटाईने जाब विचारत होती– खडसावून सांगत होती की प्रत्येक गोष्ट पैशात तोलता येत नाही म्हणून. ‘– त्या दोघांचं मनही पार हेलावून गेलं होतं त्याक्षणी. पण आता त्यांना त्यांचा निर्णय बदलता येणं शक्य नव्हतं.—- आता आपल्याला एक नाही, तर तीन बाळं असणार हे सत्य  त्यांनी मनापासून स्वीकारलं. पुन्हा नव्याने करार- कायद्याची आणखी जास्त प्रक्रिया, आणि अर्थातच त्या साखळीतल्या सगळ्यांच्याच मनातली तिप्पट वाढलेली हाव— म्हणजे एकूण तिप्पट खर्च – हे सगळं मान्य करणं आता भागच होतं. हे बाळंतपण सुखरूप पार पडलं तर सरोगसीच्या मार्गाने तिळं जन्माला येणं ही त्या शहरातली पहिलीच केस असणार होती,आणि त्यामुळे डॉक्टरांचं आणि हॉस्पिटलचंही  नाव खूपच प्रसिद्ध होणार हा सुप्त हेतू डॉक्टरांना लपवता आला नव्हता हेही दोघांच्या लक्षात आलं होतं. पण त्याकडे दुर्लक्ष करत, सगळ्या फॉर्मॅलिटीज त्यांनी नव्याने पूर्ण केल्या….. आणि आता त्यांना फक्त वाट बघत राहायची होती. 

 

आणि आज दिलेल्या डेटच्या जरासं आधीच त्यांना हॉस्पिटलमध्ये यावं लागलं होतं — त्यांच्या तीन बाळांची आतुरतेने वाट पाहत थांबले होते ते .—-

 

एकदाचं दार उघडलं. नर्स बाळांना घेऊन आली. दोघांनाही प्रचंड आनंद झाला. त्या बाईला तिळं होणार हे आधीच माहिती असलं तरी तीनही बाळं सुखरूप असणं, ही त्या दोघांसाठी फार मोठी गोष्ट होती. कारण त्यांच्या आयुष्यातला सर्वात मोठा निर्णय त्यामुळे योग्य ठरणार होता. 

दोघे खूपच खूश झाले होते– तिचा आनंद तर आगळाच  – बाळाला जन्म न देताही स्वतःच ‘आई’ झाल्यासारखा आनंद,  जो तिच्या डोळ्यातून नकळतच पाझरायला लागला होता. 

इतक्यात डॉक्टर गंभीर चेह-याने बाहेर आले. स्वतःचं गर्भाशय भाड्याने दिलेली ती आई या प्रसूतीमध्ये स्वतःचा जीव मात्र गमावून बसली होती. दोघेही एकदम सुन्न झाले. त्यांना मूल देण्याच्या बदल्यात, तिची स्वतःची तीन मुलं पोरकी होऊन गेली होती. आणि हे वास्तव पैसे देऊनही बदलणार नव्हतं. असह्य अस्वस्थता, दुःख, आणि अपराधीपणाची, मनाला घायाळ करणारी तीव्र वेदना…. दोघांनाही काहीच सुचत नव्हतं….मनाला आणि मेंदूलाही नकोसा सुन्नपणा जाणवत होता . 

 शेवटी तिनेच कसंबसं स्वतःला सावरलं. त्याचा हात हळुवारपणे हातात घेतला….

 “ हे बघ, जरा शांत हो . ऐक… अरे न सांगताच देवाने किती जास्त कृपा केली आहे आपल्यावर.  मला काय वाटतं –आपल्याला स्वतःचं एक बाळ हवं होतं, तर तीन मिळाली. आणि जरा शांतपणाने विचार केलास ना तर नक्की पटेल तुला की तिची पोरकी झालेली तिन्ही मुलंही ……… “ दत्तक….. “ दोघं एकदमच म्हणाले ….. मग …. मग फक्त ओलावलेले डोळेच बोलत राहिले…. आणि …….  

…… आणि अमेरिकेला परत जाण्यासाठी आता एकूण आठ तिकिटं काढली गेली… 

— समाप्त —

© मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

 जीवनरंग 

☆ अनपेक्षित  –  भाग 1 ☆ सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे☆

त्या दोघांना तिथे बसून एव्हाना दोन तास होत आले होते. समोरचं ते दार अजूनही उघडलं नव्हतं. दोघांचीही अस्वस्थता शिगेला पोहोचली होती. गेले काही महिने ते या दिवसाची आतुरतेने वाट पाहत होते… आणि त्याचं कारणही तसंच होतं— त्यामुळे दोघांचंही एक नवं आयुष्य सुरु होणार होतं —– भूमिका बदलणार होत्या — त्यासाठीच तर ते अमेरिकेहून मुद्दाम इथे  आले होते. 

आत्ता तिथे अशी वाट पहात बसलेल्या त्या दोघांच्याही मनातल्या आठवणी आणि अस्वस्थता दोन्ही बहुतेक अगदी सारख्याच होत्या…. अगदी तेव्हापासूनच्या, जेव्हापासून त्यांना आई-बाबा होण्याची कमालीची आस लागली होती.

—– लग्नाला चार वर्षं होऊन गेली तरी तशी कोणतीच चाहूल लागली नव्हती. डॉक्टरांच्या सल्ल्याने कितीतरी प्रकारच्या टेस्ट्स करून झाल्यावर अगदीच नकोसे सत्य कळले होते — तो सक्षम असला तरी ती मात्र कधीच आई होऊ शकणार नव्हती—- दोघेही मनाने काही काळ पार कोसळून जाणं स्वाभाविकच होतं. दोघेही कमावते होते. अमेरिकेत स्थायिक होण्याचा निर्णयही एकमताने घेतलेला होता.. आता एवढी एकच उणीव राहणार होती, आणि हे शल्य इतर कुठलाच आनंद घेऊ देत नव्हतं त्यांना .—- “ मला काय वाटतं राणी, आपण एखादं गोंडस बाळ दत्तक घेऊयात का ? “ अखेर एक दिवस त्याने तिला विचारलं. क्षणभर त्या विचाराने ती हुरळूनच गेली. पण— त्याच्यावरचं तिचं उत्कट प्रेम तिला जागं करत म्हणालं की ‘ अगं दोष तुझ्यात आहे, पण तो तर यासाठी सक्षम आहे ना ?– मग दुसऱ्या कुणाच्या बाळाला त्याने आपलं का मानायचं —’  आणि इथे तिच्या विचारांची नौका एकदम त्या नुकत्याच वाचलेल्या माहितीपर्यंत येऊन थांबली. तिचा पक्का निर्णय झाला….  सरोगसी — येस– पण त्याला बाप होण्याची कितीही तीव्र इच्छा असली तरी त्याचंही तिच्यावर इतकं प्रेम होतं की यामुळे तिच्या मनातलं शल्य आणखी गडद होईल– कायमचं — असाच विचार तो करणार, आणि या उपायाला नकार देणार याची तिला खात्री होती. मग कसंही करून त्याला यासाठी तयार करायचंच असा तिने चंगच बांधला— 

“ अरे दुसऱ्या एका अनोळखी स्त्रीच्या पोटात जरी वाढवलं तरी होणारं बाळ शेवटी आपल्या दोघांचंच असणार आहे ना— त्याचं रंग-रूप, स्वभाव, सगळं काही आपल्या दोघांसारखंच तर असणार आहे – आणि जन्माला आल्या क्षणापासून ते आपलंच असणार आहे —सगळी माहिती आणि प्रोसिजर नीट वाचलीयेस ना तू – मग तरी का नाही म्हणतो आहेस ? –”  आणि खूप वेळा खूप सारं समजावल्यावर एकदाचा तो तयार झाला होता— अमेरिकेपेक्षा भारतात यासाठीचा खर्च कमी असेल या विचाराने मग ते मुद्दाम भारतात आले होते. अशा उपचारांसाठी ख्यातनाम असणाऱ्या मुंबईतल्या डॉक्टरांशी खूप चर्चा करून , असंख्य शंकांचं निराकरण करून घेऊन अखेर हा सरोगसीचा उपाय त्यांनी निश्चित केला होता . 

डॉक्टरांनी आवश्यक ती सगळी वैद्यकीय माहिती तर दिली , पण त्यानंतरही असंख्य प्रॉब्लेम्स समोर येणार आहेत याचा त्यांनी विचारच केला नव्हता — पहिला प्रश्न होता तो अशी भाडोत्री आई व्हायला तयार असणारी बाई शोधण्याचा. आणि गम्मत बघा— त्यांच्या चेहेऱ्यावरची  प्रश्नचिन्हे पाहून  डॉक्टर खूश झाले – लगेच म्हणाले– “ आता तुम्ही कसलीच चिंता करू नका– इथे या एकाच छताखाली तुमचे सगळे प्रॉब्लेम्स सॉल्व होतील बघा . — म्हणजे अगदी नव्याने यासाठी तयार झालेली बाई शोधून देणारे एजंटच आहेत आमच्याकडे “—- हे ऐकताच दोघेही एकदम दचकले — आपण अजून जगाच्या खूप मागे आहोत हे त्यांच्या पूर्णपणे लक्षात आलं,आणि आता पुढे काहीही ऐकायची त्यांच्या मनाची नकळतच तयारी व्हायला लागली—- कारण आता बाळ हवं –एवढाच ध्यास लागला होता त्यांना. मग बाळाला अमेरिकेत नेण्यात अडचण येऊ नये म्हणून इमिग्रेशन अधिकाऱ्यांनी मंजूर केलेल्या स्टॅंडर्ड मसुद्यानुसार कॉन्ट्रॅक्ट करणे… त्या भाडोत्री आईबरोबर — हा पहिला धक्का —- मग त्या बाईबरोबर टप्प्याटप्प्याने करावे लागणारे आर्थिक व्यवहार– म्हणजे करार करतांना इतके— गर्भधारणा झाल्यावर इतके– डिलिव्हरीच्या वेळी उरलेले इतके—- या पेमेन्टच्या स्लॅब्स ऐकून, आपल्याला बाळ मिळणार आहे की एखादे नवे घर ? हा विचार तिच्या मनात आला होता आणि क्षणभर तिला खुद्कन हसूही आलं होतं —- पण त्याचा चेहरा मात्र जास्तच गंभीर झाला होता. या सगळ्याचा त्याच्या मनाला खूप त्रास होतोय हे तिच्या लक्षात आलं आणि मग कितीतरी वेळ ती त्याच्या खांद्यावर हळुवारपणे  थोपटत राहिली होती. नंतर खर्चाची आणखीही कितीतरी मोठी यादी डॉक्टरांनी वाचून दाखवली होती  — एजंटचे कमिशन, डॉक्टरांची अथपासून इतिपर्यंतची  प्रचंड फी, कायदेशीर कागदपत्रांचा खर्च, त्या निराधार बाईला यासाठी तयार करणाऱ्या “ एक्स्पर्ट ब्रोकर “ ची फी, — आणि त्याच्या लक्षात आलं की हा उपाय करण्याचा खर्च अमेरिकेपेक्षा भारतात नक्कीच कमी असेल हा त्याचा भ्रम होता, आणि त्यामुळेच त्याला मोठाच धक्का बसला होता.  

एजंटने लवकरच एका बाईची माहिती मिळवून डॉक्टरांना आणि त्या दोघांनाही सांगितली  ..“ वावा अगदी छान. हिला स्वतःला तीन मुलं आहेत. त्यामुळे ती सरोगेट मदर व्हायला अगदी सक्षम आहे. मला वाटतं ही बाई यासाठीची अगदी योग्य कॅन्डीडेट आहे “ डॉक्टर लगेच म्हणाले होते. आणि त्या बाईला असलेली आधीची तीन मुलं हा डॉक्टरांना वाटत नसला तरी त्या दोघांना एक फार गंभीर मुद्दा वाटत होता. पण आता ते बाळासाठी काहीही मान्य करायला तयार होते—- त्या बाईचे फक्त गर्भाशयच नाही,  तर तिचे आईपणच आपण भाड्याने घेतलंय असा एक नकोसा विचित्र विचार तिच्या मनात झर्र्कन येऊन गेला —

क्रमशः… 

© मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२

डॉ. ज्योती गोडबोले

जीवनरंग 

☆ निश्चयाचे बळ— ☆ डॉ. ज्योती गोडबोले☆ 

“जाड्या,किती वाजता येतो आहेस रे?”  रोहनचा सेल  खणखणला. शेजारी रिद्धी उभी होती. 

“आई बघ बघ. याला नाही तुम्ही कोणी बोलणार. मुलगा आहे ना. मला मात्र कधीही रात्री मैत्रिणीकडेही रहायला जाऊ देऊ नका.” 

“रिद्धी,जलो मत . मॉम, पाचसो रुपये दे तो.आज बाहर खाना खाएंगे… “

आईने कौतुकाने 500 रु रोहन ला दिले.

“आई, अग किती डोक्यावर बसवशील ग. केवढा झालाय लठ्ठया बघ की. अग ११०  किलो क्रॉस केले या गाढवाने.” 

रोहन कॅन्टीनमध्ये मित्रांबरोबर होता… “  जाड्या, आयआयटी entrance दिलीय ना “ काय निघणार score? 

करणार का crack ?” सुहासने चेष्टेने विचारले.

रोहन हुशारच होता. आत्ताही पेपर्स मस्त गेले होतेच. पण काय सांगावे– “ रोहन काहीच बोलला नाही.

शेजारी केतकी बसली होती. केतकीनेही आयआयटी  entrance दिली होती. शाळेपासून ते कॉलेजपर्यंत केतकी रोहनची प्रतिस्पर्धी होती. जी जी परीक्षा रोहनने दिली, त्यात त्याच्यापेक्षाही  जास्त यश मिळवून केतकी  पुढे जात असे.

कुचेष्टेने रोहन म्हणाला, “ काय बाबा, आपल्या कॉलेजमध्ये आहेत की अतिरथी महारथी.” 

केतकी काहीच बोलली नाही. तिला मजा वाटायची. वाटायचं ‘ हा मुलगा शाळेपासूनच आपला हेवा का करतो,

कधीही निखळ मनाने कौतुक तर सोडाच, पण याने कधी अभिनंदनही केले नाही आपले.’ .. 

आयआयटी  entrance  चा result लागला. केतकीची ४००, तर रोहनची ८०० वी रँक आली. 

केतकीचे पवईच्या आयआयटी मध्ये  पहिल्याच लिस्टमध्ये नाव आले आणि तुला तिथे सहज प्रवेश मिळाला. रोहनला मिळाले खरगपूर आयआयटी . 

कुत्सितपणे रोहन म्हणाला, “ आता काय… पवई म्हणजे आकाशाला हात लागले.” 

केतकी म्हणाली,” तुझे मनापासून अभिनंदन रोहन.. खरगपूर iit सुरेखच झालं. “ 

ती आपल्याला खिजवते आहे असेच रोहनला वाटले.

नंतर कितीतरी महिने केतकीला पुण्याला यायला जमलेच नाही. मग एकदा तिला रोहन भेटला.

“ केतकी कॉफी  प्यायला जाऊ या ?” 

“ चल की जाऊ ” –केतकीने आमंत्रण स्वीकारले.

“ कसं काय चाललंय तुझे रोहन ?” तिने विचारलं. 

“ कॉलेज चांगले आहे ग. पण मला फार  ragging होतेय. मला  लठ्ठया,जाड्या,गवा हिप्पो अशी नावे ठेवलीत सगळ्यांनी. मला तर हे सोडूनच द्यावे असे वाटू लागलेय. माझे नाही लक्ष लागत अभ्यासात. मला जबरी इनफीरिओरिटी कॉम्प्लेक्स आलाय. “ आयुष्यात प्रथमच रोहन तिच्याशी इतका  उदास होऊन बोलत होता.

– “ ही सगळी माझीच चूक आहे केतकी. आजी आई आजोबांनी  मुलगा मुलगा म्हणून माझे फाजील लाड केले.कधी पोहायला जाऊ दिले नाही. कधी ग्राउंडवर गेलो नाही. तू बघ ना कशी सडसडीत आहेस. मला आठवतंय तू रोज पोहायला जायचीस. आणखी काय करतेस ग तू ?” 

“ रोहन, मी रोज निदान १ तास जिममध्ये घाम गाळते. मला लठ्ठपणा आवडत नाही. अरे रुप आपल्या हातात नसतं ,

पण  शरीर प्रमाणबद्ध ठेवणं तर असतं नं आपल्या हातात. हे बघ. एवढा निराश नको होऊस. तिकडे एखादी जिम शोध.  इथे आणखी किती दिवस आहेस? “ 

“ आहे की अजून एक महिना.” 

“ अरे वा. मग हे बघ, माझी एक dietician मैत्रीण आहे. घेतोस का तिचा  सल्ला ? बघ हं, म्हणजे माझी तुझ्यावर अजिबात बळजबरी नाही. “ 

रोहन लगेच म्हणाला, “ केतकी, घे तिची अपॉइंटमेंट. मला या दुष्ट चक्रातून बाहेर यायचंय. लाज वाटते ग माझ्या मापाचे टी शर्टस मिळत नाहीत हे सांगायची. “

“ चिल रोहन. मनापासून ठरवले आहेस ना, मग जमेल तुला. करशील तू. आपण एकत्र वाढलोय रोहन. आठवतंय, मी खूप वेळा तुला सांगायचा प्रयत्न केला होता, पण प्रत्येक वेळी तू माझी हेटाळणीच केलीस. अरे, खरे बोलणारे मित्र कमी असतात रोहन. पण असं विचार तू कधी केलाच नाहीस. “ 

“ केतकी खरंच सॉरी. खूपदा मी वाईटच वागलो तुझ्याशी. पण तू ते  मनात नाही ठेवलंस. त्याबद्दल मनापासून थॅंक्स . 

“ चला मग – आता नक्की  मिशन ‘ weight loss ‘ सुरू ?” 

रोहन केतकीच्या मैत्रिणीला भेटला.

“ हे बघ रोहन,मी सांगते तसेच follow करणार असलास तरच मी तुला guide करीन. मी cheat day देणार नाही.

किमान पूर्ण एक वर्ष तुला स्वतःसाठी द्यावे लागेल. मला दर वीकला तुझे वजन, आणि फोटो मिळाला पाहिजे. आणि इथे आलास की न चुकता भेटणार आहेस तू मला. ठीक आहे ?”

रोहनने सगळे मान्य केले, आणि वजन कमी करण्याचे अगदी मनापासून ठरवले. 

हॉस्टेलवर अपेक्षेप्रमाणेच स्वागत झाले— “ आलात का जाडोबा ? आणखीच जाड होऊन आलात की काय ?” 

रोहन काहीच बोलला नाही. नहमीसारख चिडलाही नाही. 

त्याचा रूम पार्टनर सचिन त्याचा सच्चा मित्र होता. “ सचिन,मला एखादी चांगली जिम सांग ना. 

मी खरंच आता मनावर घेतलंय. माझं हे अस्ताव्यस्त वजन आता माझ्याच डोळ्यांना खुपायला लागले रे.. “ 

“ शाब्बास रे दोस्ता. आता सगळं तुझ्या मनासारखंच  होईल बघ. उद्याच जाऊ या आपण जीमला. ‘ 

“ सचिन,पण प्लीज हे कोणालाही सांगू नकोस हं.” 

“ अरे नाही रे दोस्ता. नाही सांगणार. आता तू  करूनच दाखव मेरे यार.” 

रोहनने जिममध्ये वेगळी फी भरून पर्सनल ट्रेनर लावला.

ते ट्रेनर त्याला म्हणाले, “ हे बघ, मी अतिशय वाईट टीचर आहे. माझे ऐकले नाही तर मी चक्क तुला झोडून काढेन.” 

“ चालेल सर. पण मी आता मागे नाही हटणार.”

रोहनची जिम सुरू झाली… 

डायटीशीयन ऋचाने  सांगितलेले क्रॅश डाएटही सुरू झाले. पहिल्याच महिन्यात रोहनचे ५ किलो वजन कमी झाले.

“ हुरळून जाऊ नका. नंतर ते मुळीच  कमी होत नाही बरं “ सर जरा कडक शब्दातच म्हणाले.

ऋचा सतत संपर्कात होतीच.

“ रोहन, तू आता सकाळी किंवा रात्री– जेव्हा वेळ होईल तेव्हा walk करायचा आहे. रोज निदान ६ मैल. कसंही करून हे जमवायचंच.” 

रोहनने रात्री  brisk walk घ्यायला सुरुवात केली. कारण त्याला त्याच्या अतिशय व्यग्र दिनक्रमात सकाळी त्यासाठी वेळ देणे अशक्य होते.  रोहनचे टार्गेट ७५ किलो होते. ६ महिन्यात रोहन ८८ किलो वर आला. 

आता हॉस्टेलची मुले म्हणू लागली–“ आगे बढो ,जाड्या. मस्त चाललंय की. अरे हो, आज रात्री feast आहे बरं का. गुलाबजाम आणि दहिवडे करणार आहे अण्णा. येतो आहेस ना ? “.

रोहन काहीच बोलला नाही. “ नको येऊ रे बाबा.”– टवाळ शब्द त्याला ऐकू आल्याशिवाय राहिले नाहीत. 

एकदा ग्राफिक्सच्या  सरांनी विचारलं, “ रोहन, कसा आहेस. झेपतंय ना सगळं तुला? नाही, जरा अशक्त दिसतो आहेस म्हणून विचारतो आहे.” 

“ हो सर, झेपतंय ना.. मी मस्त आहे.” 

रोहनला खरोखरच व्यायामाची गोडी लागली होती. सुट्टीत घरी गेला तेव्हा तर आजी आजोबा बघतच राहिले–

“अरे काय रे हे? किती  वाळला आहेस…. आता इथे आहेस तर छान भरपूर खा पी. काय हे तुझे शरीर… “ 

“आजी, प्लीज मला भरीला पाडू नकोस. मी अजिबात  काहीही खाणार नाही.” त्याने बजावूनच टाकलं. 

तो लगेच ऋचाला भेटायला गेला. 

“व्वा रे पठ्ठे. मस्त दिसतोय की अगदी. पण तरी अजून १३ किलो कमी व्ह्यायला हवेत. सोडू नको हं  जिम, आणि डाएट प्लॅन.” 

“नाही ग बाई, अजिबात सोडणार नाही. आता मलाच आवडत नाही असंतसं काही खायला. कसा होतो ना गं मी  पूर्वी….. शी….. पण आता मी XL size पर्यंत आलो आहे. पूर्वी मला प्लस size च शोधावा लागायचा. माझी मलाच लाज वाटायची बघ. तुला मनापासून थँक्स ऋचा आणि केतकीलाही.” 

आता बघताबघता रोहनचे वजन २२ किलो कमी झाले. तो खूपच हँडसम आणि फिट दिसायला लागला होता .

– ५`१०” इंच उंची आणि  ७२  किलो वजन… म्हणजे एकदम परफेक्ट शरीरयष्टी….. 

बरोबर एक वर्षानंतर केतकीने  त्याला बघितले, आणि …..”  Oh My my!!! मी नक्की रोहनलाच बघतेय ना !

काय हा सुंदर बदल रे! वावा!! so proud of you यार… “ 

 रोहन छानसं हसला…. “ केतकी,अगं या वजनाने स्वतःबरोबर माझा माज पण उतरवला बघ. मी पूर्वीचा रोहन नाही राहिलोय आता. आणि याचे सगळे श्रेय तुला, ऋचाला, आणि जीमला बरं का… I must accept … चल, कॅफेत  जाऊ या ? आणि आता मला पूर्वीसारखी गोड कॉफी अजिबात नको. मीही तू कायम घेतेस तो ग्रीन टीच घेईन. केतकी…my guide..  गुरू.. आणि फिलॉसॉफर सुद्धा ….खरंच थँक्स ग. “ 

आणि दोघेही हसत हसत कॅफे कडे वळले.

© डॉ. ज्योती गोडबोले

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ भूक….भाग ५ ☆ मेहबूब जमादार ☆

(त्यानीं गांवच्या शिपायांमार्फत पिकलेली भाजी प्रत्येक घरांत पोहचविली.कांही कुटूंबाकडे भाकड म्हशी होत्या.त्यांच्या लहान मुलानां त्यामूळे दुध मिळत नव्हतं. त्यानां लहान मुलांसाठी दुध पोहोच केलं.) इथून पुढे वाचा….

आज गावक-यांत विश्वास निर्माण झाला होता. दोनवेळचं पोटभर मिळू लागलं होतं. ही सारी दुशाआजीची करामत होती.

दुशाआजीच्या कामाची दखल वरपर्यंत जावू लागली.नर्स दोन-तीनदा हे पाहून गेली.तिनं तिथल्या प्रमुख डॅाक्टर नां सांगितलं.डॅाक्टर हे ऐकून अचंबित झाले.

दुस-या च आठवड्यात ते गावांत आले.त्यानीं सारं गांव फिरून पाहीलं.त्यानां आश्चर्याचा धक्का बसला.त्यानीं गावच्या प्रमुखानां व दुशाआजीला बोलावलं.पुढच्या आठवड्यात गावांत कॅम्प घेवूया असं त्यानीं सांगितलं.

पुढच्या आठवड्यातच गावातील शाळेत कॅम्प घेतला.लहान मुलानां डॅाक्टरानीं टॅानिकच्या गोळ्या,दुधपावडरचं वाटप केलं.फार मोठा साठा नव्हता,परंतू त्यानीं बाजूच्या केंद्राकडीलही थोडाफार साठा जमा करून आणला होता.गावक-यानां त्यानीं तपासलं.गरजेपुरती औषध दिली.त्यानीं बायकांत बसलेल्या दुशाआजीला जवळ बोलवाय सांगितलं.

दुशाआजी आली.त्यानीं डॅाक्टरनां नमस्कार केला.

“आजी कशी आहे तब्ब्येत?”

“मला रं बाबा काय होतयं? मला नकोत तुझी औषध.या माझ्या बायानां पोरानां दे”

डॅाक्टर हसतच ऊटले. त्यानीं दुशा आजीचा हात धरला.एका खुर्चीवर बसवलं.

सूर्य डोंगराकडे चालला होता.आख्खा गांव शाळेत जमा झाला होता.डॅाक्टरनीं आणलेला हार दुशाआजीच्या गळ्यात घातला.सर्व गावक-यानीं टाळ्यांचा गजर केला.डॅाक्टर खुर्चीवरून ऊटले.गावक-यानां उद्देशून ते म्हणाले,

“माझ्या सर्व बांधवानो व भगिनीनों,या आजीनं जी गावाला जगण्याची उमेद दिली,दिशा दिली ती एक प्रकारची करामतच आहे असे मला वाटते.खरं तर यातलं कांहीच मला माहित नव्हतं.पण तूमच्या गावांत काम करणा-या नर्सनं मला हे सारं सांगितलं.त्यामूळे मला तुमचं गांव पहाण्याची इच्छा झाली.दुशाआजीच्या कामानं खरंच मला ओढत आणलं,असं म्हंटलं तरी काय वावगं होणार नाही.त्याचबरोबर दुशाआजीनं सांगितलेल्या स्वावलंबनाची कामे प्रामाणिकपणे व कष्ट करून तुंम्ही सर्वानीं ऊभी केलीत.ज्यामूळे तुंम्हाला दोन वेळची भाकर खायला मिळाली.त्यामूळे तुंम्हा सर्वानां धन्यवाद दिले पाहिजेत.अशी काम करणारी दुशाआजी जर प्रत्येक गावाला मिळाली तर निश्चितच त्या त्या गांवचा दोनवेळचा भूकेचा प्रश्न मिटेल.तुंम्ही सर्व लोकानीं दुशाआजीनं सांगितलेल्या बाबी आचरणांत आणून सलोख्यानं रहाव.तसेच वैयक्तिक माझ्याकडून जे काय सहकार्य करता येईल ते मी करेन.खरं तर गावाला दुशाआजीच्या रूपानं एक देवच मदत करतो आहे.त्यामूळे दूशाआजीला उदंड आयुष्य लाभो,त्यानां या कामात भरपूर यश मिळो अशी ईश्वराजवळ प्रार्थनां करून मी थांबतो.”

त्यानीं वाकून दुशाआजीच्या पायानां स्पर्श केला व खुर्चीवर बसले.

बराचवेळ टाळ्यांचा गजर चालू होता.सारं गांव आनंदात व ऊत्साहात टाळ्या पिटत होतं.

हे सारं पाहून दुशाआजीच्या डोळ्यांत पाणी तरळलं.तिचं काळीज भरून आलं.

देशात काय चाललय याची जराशीही कल्पनां गावाला नव्हती. ती करण्याची त्यानां गरजच ऊरलेली नव्हती.

मात्र गावातल्या लोकांच्या भूकेला समर्थ पर्याय दुशाआजीनं शोधला होता हे ही तेव्हढंच खरं होतं….!!!

– समाप्त –

© मेहबूब जमादार

मु- कासमवाडी, पो-पेठ, ता-वाळवा

जि-सांगली.मो-९९७०९००२४३

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ भूक….भाग ४ ☆ मेहबूब जमादार ☆

(यावर कुठलाच उपाय वा पर्याय शिल्लक राहिला नव्हता.माणूसकी जपण्याला पैसा लागत नाही पण पोट भरायला पैशाशिवाय कांही चालत नाही हे त्रिकाल सत्य होतं.) इथून पुढे वाचा…

आज गावांत बैठक बोलाविली होती. गांवचे प्रमुख बोलणार होते. पण बोलणं ऐकून काय पोट भरणार नव्हतं.तरीही गावक-यानां एखादा आशेचा किरण कदाचित दिसेल या आशेनं सारे गांवकरी देवळासमोर गोळा झाले होते. प्रमुख बोलले.त्याचा आशय असा होता कि आपल्या भोवती असणा-या निसर्गाकडून कांहीही मिळवून आपण जगायला शिकलं पाहिजे.गावांत रेशनच्या दुकानांत धान्य येवून वर्ष झालं होतं. गोरगरीब,आंधळे-पांगळे कसंबसं रेशनवर जगत होते. पण सरकारला हे ही जमत नव्हतं.सर्व योजनां बंद पडल्या होत्या.त्या केंव्हा उभारी घेतील याची सूतराम शक्यता नव्हती. वटलेल्या झाडाला पालवी फुटणार नव्हती.

टेकडीवर पाण्याचे झरे होते. झाडं होती. झाडानां फळ लागत होती. हाच एक मानसिक गारवा तिथल्या राहणाऱ्या तीस एक कुटूंबाकडे होता.यावर्षी ब-यापैकी भात पिकला होता. परंतू त्याला लागणा-या किराणा मालाचा दुष्काळ कांहीकेल्या हटत नव्हता.

दुशाआजीनं गावांत फेरफटका मारला.वास्तविक तिच्या वयांच गावांत कोणीच हयात नव्हतं. तिनं घरोघरी जावून गावांतल्या बायकानां अडगळीत पडलेली चूल पेटवून स्वयंपाक करायला सांगितलं. रानांतली भाजी आणा, भात शिजवा अन मिरच्याचा ठेचा करून खावा.मुलानां भाताची पेज द्या. गावातल्या सगळ्यांना हे पटलं.भूकेपुढं गांववाले सर्व भांडण तंटा विसरून गेले.

कांही बायका तर न सांगता दूशाआजी च्या घरी येवू लागल्या.आपल्याकडे काय असलं ते देवू लागल्या.स्वतःकडे काय नसेल ते मागू लागल्या.गावानं टेकडी सोडली नाय. बाहेरून काय आणायचं नाय उलट कुणाला लागली तर मदत करायची हे सगळ्यानीं जणू ठरवून टाकलं होतं.

दुशाआजीनं रानांत ओहोळ अडवून भाजीपाला केला. तसंच गावांतलं सांडपाणी आडवून बायकानां घराशेजारी खाण्यापूरत्या भाज्या लावायला सांगितल्या.

महिन्यांभरात लावलेल्या बियानां रोपटी उगवून आली. कुठं भाजी तर कुठे मिरची, दोडका, कारलं यानां फुलं येवू लागली. कांही दिसांनी त्यानां फळ लागणार होती. कांही खर्च न करता टेकडीवरल्या लोकांच जीवन चालणार होतं.

तिथल्या वस्तीनं बाहेरची कुठलीही खबरबात येवू दिली नाही. त्याचबरोबर येणा-या कुठल्याच भल्या-बू-या बातमीवर विश्वास ठेवला नाही. ते ऐकून होते की सिलेंडरला आज नंबर लावला तर तो सहा महिन्यानीं मिळणार होता. पेट्रोल पंपावर तर तेल मिळण्याची कुठलीच शाश्वती राहीली नव्हती. मूळांत त्यानां हे काहीच नको होतं.

टेकडीवरील वस्तीतील सर्वानां दुशाआजीचं स्वावलंबनांच गणित पटलं होतं. या सर्व बाबी तरूणांपासून ते म्हाता-यानींही उचलून धरल्या. बायकानींही आपला हातभार यथाशक्ती लावला होता. गावांत पाण्याची कमतरता नसलेने कुठल्या गोष्टीची उणीव भासली नाही. पाणी हेच जीवन आहे हे त्यांना पटलं होतं. प्रसंगीं पाण्यावर तहान भागवून गांवकरी जमेल ती कामे आनंदाने करत होते. गावप्रमुखानीं आजीला साथ दिली. त्यानीं गांवच्या शिपायांमार्फत पिकलेली भाजी प्रत्येक घरांत पोहचविली. कांही कुटूंबाकडे भाकड म्हशी होत्या. त्यांच्या लहान मुलानां त्यामूळे दुध मिळत नव्हतं. त्यानां लहान मुलांसाठी दुध पोहोच केलं.

क्रमशः…

© मेहबूब जमादार

मु- कासमवाडी, पो-पेठ, ता-वाळवा

जि-सांगली.मो-९९७०९००२४३

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ भूक….भाग ३ ☆ मेहबूब जमादार ☆

(प्रत्येकाच्या डूईवर न फिटावं असं कर्ज करून ठेवलं होतं. एरव्ही मंत्री होण्याकरिता हपापणारे राजकारणी मंत्री व्हायला तयार नव्हती.एवढा मोठा रोष जनतेचा त्यांच्यावर होता.) इथून पुढे वाचा…

सरकारनं अंमलात आणलेल्या सर्व योजना फसव्या होत्या हे जनतेला कळून चूकलं होतं.आता कळून कांहीही उपयोग नव्हता.

तेल, गॅस मागवावा तर तेवढं परकिय चलन देशाकडं नव्हतं.जे काय थोडं फार होतं त्यानं पांच टक्के जनतेच्या गरजा भागत नव्हत्या.साहजिकच मागणी जादा अन पुरवठा कमी असला तर हवी ती किंमत देवून जनतेला ती गोष्ट खरेदी करणं भाग होतं.

गोरगरीब, सामान्य माणसांच्या हातापलीकडच्या नव्हे तर बुध्दी पलीकडच्या गोष्टी आता घडत होत्या.

पण दुशाआजीनं काढलेल्या साध्या उपायामूळे सनखंबे कुटूंबाचा उदरनिर्वाह कसाबसा चालू होता.चहा पिणं ही चैनीची बाब होवून बसली होती. ते रहातेल्या गावापलीकडंच्या टेकडीवर चहाचे मळे होते.चहा होता, दुध होतं पण साखर नव्हती.गूळ नव्हता.त्यामूळेच चहा पिणं शक्य नव्हतं.मूळात चहानं भूक शमत नव्हती.

आज आरोग्य केंद्राकडील एक नर्स दुशा आजीकडं आलीवती.

“कसं काय आजी बरं वाटतय नां?”

” ये बाय तुला विचारतानां तरी काय वाटतंय का गं?”

“आज, असं का बोलता वो आजी!”

“अगं!तूला काय सरकारी पगार मिळतोय.सारं मिळतय ….तुझं काय?…..”

”आजी खरं सांगू…गेले सहा महिने पगार मिळाला नाय.आरोग्य केंद्रात नांवाला एक गोळी नाय.तिथं जावून तरी काय करायचं म्हणून मी फिरत फिरत तुमच्याकडे आले.”

“खरं म्हणतेस का?”

“काय करू आजी!”

बोलतानां तिच्या डोळ्यांत पाणी दाटलं.

आजीच्या लुकलुकणा-या डोळ्यांत ढग दाटून आले.

“अगं गेल्या नव्वद वर्षात असं कधी घडलं नव्हतं.माणसं अन्नाला महाग झालेली मी कवा पाहिली नव्हती.”

नर्सच्या तोंडातून शब्द फूटनां. शेवटी रडत रडत ती बोलली,

“काय करू आजी! एकतर पोरं लहान आहेत.त्यानां दुधही मला देता येईनां”

एवढं बोलून ती हमसून रडू लागली.आजीनं काप-या हातानं तिचं डोळं पुसलं.

“आजी काय करू! जगनं अगदी नकोस झालंय.दोन लेक हायत.एक तीन वर्षाचा अन एक पांच वर्षाचा”

“नको गं बाई,असलं मनांत आणूस.” परत ती आभाळाकडे डोळं करून म्हणाली,

“बघ देवानं दोन सोन्यासारखी लेकरं दिलीत.तोच सगळ्यांचं रक्षण करील.बघ होईल कायतरी.”

तिनं सुनेला हाक मारली.

“अगं अने,या नर्सबाईनां एक बाटलीभरून दुध दे गं.तिचीपण लेकरं लहान हायती”

नर्स नको म्हणत असतानां दूशा आजीनं प्लॅस्टिक च्या बाटलीतून आणलेलं दूध तिच्या पिशवीत कोंबलं.

नर्सनं दुशाआजीला नमस्कार केला.तिनं भरल्या डोळ्यानी दुशाआजीचा निरोप घेतला.

तीन चार वर्षामागं पर्यटनांसाठी बाहेर पडणारी माणसं खूडूक होवून खुराड्यात बसली होती. ना हाती पैका होता ना गाडीत भरायला तेल.माणसानं आकाशाकडं पहाण्याशिवाय त्याच्याकडं कांहीच शिल्लक नव्हतं.

सगळाच रोजगार गेला होता. दुकानं बंद होती. त्यात आलेल्या कोरोनानं मूळात जनतेची वाट लावली होती. आता जरा कुठं उभारी आली होती. तर कर्जाच्या खाईत ऊभा देश उध्वस्त झाला होता. यावर कुठलाच उपाय वा पर्याय शिल्लक राहिला नव्हता.माणूसकी जपण्याला पैसा लागत नाही पण पोट भरायला पैशाशिवाय कांही चालत नाही हे त्रिकाल सत्य होतं.

क्रमशः…

© मेहबूब जमादार

मु- कासमवाडी, पो-पेठ, ता-वाळवा

जि-सांगली.मो-९९७०९००२४३

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ भूक….भाग २ ☆ मेहबूब जमादार ☆

(“हे बघा पप्पां,रात्री तुमच्या दोन्ही भावानां बोलवा.बसू सगळी.बिनपैशानं कसं जगता येईल असा कांहीतरी मार्ग शोधला पाहिजे”). इथून पुढे……            

पप्पां कांहीच बोललं नाहीत.मूळात बोलण्यासारखं काय राहिलंच नव्हतं.पुढं कसं जगायचं हा प्रश्न आ वासून पुढं होता.तो सोडविण्याची हिंम्मत कुणाकडंही नव्हती.ना सरकारकडे ना जनतेकडे.

मात्र जसं अंधारलं तशी सगळी गोळा झाली.घरांत अजून वीज होती.ती केंव्हा गायब होईल याचा नेम नव्हता.

त्याचे दोन भाऊ दुसंता व सुमंता गुडघ्यात मान घालून बसलेवते.असं वाटावं कि दोघं आठवडाभर जेवली नसावी.दोघांचे चेहरे पडलेले.चेह-यावरची रया गेलेली.जणू काय जागतिक बॅंकेच कर्ज या दोघानांच भागवायचं होतं.दोघं कांही बोलत नव्हते तसा अर्जुनाही कांही बोलत नव्हता.हे सगळं बघून शेवटी दूशाआजी पुढं आली.

“कारं?कोण गेल्यावानी बसलायसा!”

“आज भात अन मिरच्या ठेचून केलेली चटणी खाल्ली.अजून कसबस दोन दिस जातील.पण पुढं काय करायचं आई!काय सूचनां झालय बघ?”

आजीनं बरंच पावसाळं पाहिल्यालं.तिच्या चेह-यावरच्या रेषा तिचं वय सांगत होत्या.ती जरूर खंगली होती पण मनांन तरूण होती. तिन्ह तिन्हीं सूनानां बोलावलं.ती त्यानां म्हणाली,

“हे बघा काळ फारच वाईट आलाय त्यो समोर दिसतूय.घरांत तुमच्याकडं खाण्यासारखं काय काय हाय ते सांगा”

“माझ्या कडं आर्धी कणगी भात हायत” थोरली सून बोलली.

“माझ्या कडं दोन पाट्या मिरच्या हायत” मधली म्हणाली.

“माझ्या कडं चहा हाय पण त्येला साकार नाय”

“ये बाय तुझा चहा जावूंदे चूलीत.पहिल्यांदा जेवणांच बघूया.”

“पण आत्या गॅसचा हंडा कूठाय जेवान शिजवायला”

“कशाला गं हंडा पाहिजे.अंगणात मांडा चूल.जळाण सगळीकडे पसरलय ते पहिलं गोळा करा”

ती धाकट्या अनसांकडं बघून म्हणाली,

“ये आनसा तुझ्या म्हशीचं दुध काढं.गरम करून देवू सगळ्यानां.”

“आवं आत्या पोरांस्नी पाजायला असूं दे की!”

“अगं तांब्याभर ठेव घरांत.बाय दिस फिरतील तसं आपण भी फिरलं पाहिजे”

“बरं”

ती ऊटली.कासांडी घेवून गोट्यात धारंला गेली.

तिनं त्याच राती मुलानां, सूनांना तसेच नातवंडाना सांगितलं,

“आता एक लक्षात ठेवायचं.बाहेरून ईकतचं काय आणायचं नाय.  उद्या रानांत जावून जळाण आणा.आपल्या रानांत काय भाजीपाला असंल ते तोडून आणा.दुसरं बघा आपल्या वरच्या रानांशेजारुन एक ओहोळ वाहत्या. त्यांत मासं मिळत्यात. ते भी धरून आणा.भाजून खाऊ.पण असं रडत बसू नका.”

दुशा आजीनं बरीच वर्ष घासलेटचा दिवा लावून काढलीवती.वीज नसली तरी तिला त्याचं कांहीच वाटत नव्हत.त्यामूळे निसर्गात कसं जगायचं तिला माहित होतं.तिची अक्कल याकामी उपयोगात आली होती.

दिवस नेहमीसारखाच उगवत होता.पण ब-याच दु:खद घटनानां,आठवणीनां व प्रसंगांनां मागे ठेवून मावळत होता.

जनतेची कांहीच चूक नसतानां ती महागाईने त्रस्त झाली होती.चूक एकच होती की ती या देशांत जन्माला आली होती. प्राणापलीकडं प्रेम करणा-या देशावर राजकर्त्यानीं राबविलेल्या चूकीच्या धोरणांमूळे ही वेळ आली होती. प्रत्येकाच्या डूईवर न फिटावं असं कर्ज करून ठेवलं होतं. एरव्ही मंत्री होण्याकरिता हपापणारी राजकारणी मंत्री व्हायला तयार नव्हती.एवढा मोठा रोष जनतेचा त्यांच्यावर होता.

क्रमशः…

© मेहबूब जमादार

मु- कासमवाडी, पो-पेठ, ता-वाळवा

जि-सांगली.मो-९९७०९००२४३

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ भूक….भाग १ ☆ मेहबूब जमादार ☆

माणसांच पोट रिकामं राहिलं कि ते त्याला स्वस्थ बसू देत नाही.भले ती भूक राजाची असो वा सामान्य जनतेची. भूक ही भूकच असते.पण घरात अन्न नाही.घर आहे पण रिकामे.कुठल्याही डब्यात खायला काहींच शिल्लक नाही. डोक्यानं काम करून नको त्या कल्पनांचा विस्तार करून काय पोट भरत नाही. गेले दोन महिने ‘मुदूल’ टेकडीवरील ब-याच कुटूंबांच असच चाललं होतं. या टेकडीवर राहणा-या सनखंबे कुटूंबाची हीच हालत होती.मूळात देशच कर्जात वाकला होता, बुडाला होता. कर्ज भागवायचं सोडा,मूळात व्याज द्यायला ही पैसे नव्हतें. तिथं या सा-या कुटूंबांच तरी काय होणार?.

सकाळीच अर्जुना सनखंबेचा मुलगा दिशान मोटर सायकल घेवून जवळच्या शहरातील पेट्रोल पंपावर तेल भरण्यासाठी गेला होता. दुपार टळून गेली तरी त्याचा पत्ता नव्हता.न खाता गेलेला पोर केंव्हा येणार याची चिंता अवघ्या कुटूंबाला लागून राहीली होती.आज घरात फक्त भात केलेला होता. आमटीसाठी कांहीच नव्हतं.

त्या टेकडीवर जेमतेम तीसभर घरं होती.किराणा मालाची दोन दुकानं होती. तीपण ओस पडली होती.दुकानांत मालच नव्हता. माल आणायला पैसे नव्हतें. शहरात जावूनही माल मिळत नव्हता. किरकोळ माल आणून त्यानीं कांही दिवस चालवले.आतां त्यानां शटर ओढून दुकान बंद ठेवणेची वेळ आली होती. प्राप्त परिस्थिती पुढे कांही ही पर्याय शिल्लक राहिला नव्हता.

गाववाल्यांची चिंता दुकान बंद असलेने वाढली होती. दुकानात माल नव्हता हे जरी खरं असलं तरी माल घ्यायला कोणाकडे पैसेही नव्हतें. अख्ख्या देशाला महागाईनं व मालाच्या टंचाईनं ग्रासलं होतं.त्यात तो तरी बिचारा काय करणार?

ब-याचदा शहरातील लोक रस्त्यावर उतरत.सरकार विरोधी घोषणा देत.रणरणत्या ऊन्हात रस्त्यावर गर्दी व्हायची.खुद्द सरकार यावर कांही करू शकत नव्हतं.त्याचबरोबर आंदोलने,मोर्चे काढून काय भूक भागत नव्हती.

दुपार टळली होती.कांही वेळात दुशांत टेकडीवर चढतानां दिसला.सोबत मोटर सायकल नसलेचे पाहून त्याच्या पप्पाचं डोकचं फिरलं.गेले पंधरा दिवसात हा आठवा फेरा होता तरीही त्याला तेल मिळालेलं‌ दिसत नव्हतं.उलट शिल्लक असलेलं तेल मोटर सायकलनं खाल्लं होतं.त्यामुळें दुशाननं गाडी टेकडीखाली लावलेली होती. तो जवळ आला तसं पप्पांनी विचारल,

” आरं गाडी कुठं हाय?”

“दादा खाली लावल्या तुमच्या दोस्तांच्या सपरांत.तेल तिथंच संपल.गाडी लॅाक करून आलोय”

“आरं आज भी तेल मिळालं नाय?”

“नाय मिळालं.पंपात होतं तेवढं तेल मिल्ट्रीवाल्यांच्या गाडीत टाकून मालक मोकळा झाला.”

“मगं कसं करायच रं!कुठं तातडीनं जायचं म्हणजे……!”

“आता कुठं जायाच दादा!खिसं मोकळं झाल्यात.दुकानं ओस पडल्यात..रस्त निवांत पडल्यात.”

“ते भी तूझं खरं हाय.पण कुणाला दवा पाणी लागलं तर?”

“कशाचं औषध आणताय दादा!.बाहेर परिस्थिति वाईट हाय.गॅसचा हंडा चार हजार रुपये तर साखर दोनशे रु.किलो.काय घेताय अन काय खाताय…..”

“आरं अशानं कसं व्हायचं? डोकं चालायचं बंद झालंय बघ.”

दुशान थोडावेळ थांबला.कांहीवेळानं तो म्हणाला,

“हे बघा पप्पां,रात्री तुमच्या दोन्ही भावानां बोलवा.बसू सगळी.बिनपैशानं कसं जगता येईल असा कांहीतरी मार्ग शोधला पाहिजे”

क्रमशः…

© मेहबूब जमादार

मु- कासमवाडी, पो-पेठ, ता-वाळवा

जि-सांगली.मो-९९७०९००२४३

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈