डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
☆ गीत ऋग्वेद – मण्डल १ – सूक्त १६ (इंद्र सूक्त) ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
ऋग्वेद – मण्डल १ – सूक्त १६ (इंद्र सूक्त )
ऋषी – मेधातिथि कण्व: देवता – इंद्र
ऋग्वेदातील पहिल्या मंडलातील सोळाव्या सूक्तात मेधातिथि कण्व या ऋषींनी इंद्रदेवतेला आवाहन केलेले आहे. त्यामुळे हे सूक्त इंद्रसूक्त म्हणून ज्ञात आहे.
मराठी भावानुवाद :
☆
आ त्वा॑ वहन्तु॒ हर॑यो॒ वृष॑णं॒ सोम॑पीतये । इंद्र॑ त्वा॒ सूर॑चक्षसः ॥ १ ॥
पर्जन्याची तूच देवता वृष्टी तू करीशी
सोमरसाला तुला अर्पितो स्विकारुनिया घेशी
करीत दर्शन सूर्याचे यावे या यज्ञासी
हरिद्वर्ण तव अश्व रथातून घेउनी यावे तुजसी ||१||
☆
इ॒मा धा॒ना घृ॑त॒स्नुवो॒ हरी॑ इ॒होप॑ वक्षतः । इंद्रं॑ सु॒खत॑मे॒ रथे॑ ॥ २ ॥
ज्या इंद्राचे हिरवे वारू घेऊन येत तयांना
हविर्भाग हे सिद्ध ठेविले प्रसन्न करण्या त्यांना
घृतात ओथंबुनिया धानी तुम्हास्तवे सज्ज
स्वीकारुनिया झणी तयांना राख अमुची लाज ||२||
☆
इंद्रं॑ प्रा॒तर्ह॑वामह॒ इंद्रं॑ प्रय॒त्यध्व॒रे । इंद्रं॒ सोम॑स्य पी॒तये॑ ॥ ३ ॥
प्रभात समयी मंजुळ गातो इंद्रस्तोत्र आम्ही
यज्ञाचा आरंभ होतसे यावे झडकरी तुम्ही
आवाहन हे आर्त होऊनी सुरेन्द्रास करितो
सोमरसाच्या सेवनासि देवेद्रा पाचारितो ||३||
☆
उप॑ नः सु॒तमा ग॑हि॒ हरि॑भिरिंद्र के॒शिभिः॑ । सु॒ते हि त्वा॒ हवा॑महे ॥ ४ ॥
सोमरसाला सिद्ध करोनी पाचारण तुम्हा
आगमनाची तुमच्या आहे आर्त प्रतिक्षा आम्हा
रथयानाला अश्व जोडूनी रथावरी आरुढ व्हा
होऊनिया साक्षात प्राशुनी घ्या या सोमरसाला ||४||
☆
सेमं न॒ स्तोम॒मा ग॒ह्युपे॒दं सव॑नं सु॒तम् । गौ॒रो न तृ॑षि॒तः पि॑ब ॥ ५ ॥
भक्तीभावाने आळवितो तुम्हास ही प्रार्थना
ऐकुनिया तिज अपुली मानुन आम्हा धन्य करा ना
यज्ञी येउन सोमरसाला घावे स्वीकारुनी
मृगासारखे तृषार्त होउनि घ्यावे त्या प्राशुनी ||५||
☆
इ॒मे सोमा॑स॒ इन्द॑वः सु॒तासः॒ अधि॑ ब॒र्हिषि॑ । ताँ इ॑न्द्र॒ सह॑से पिब ॥ ६ ॥
सोमरसाचा मान राखण्या दर्भ इथे मांडिले
सोमरसाने भरुनी कलशा दर्भावर ठेविले
काये तुमच्या आगमनाचे होत फार क्लेश
परिहारार्थ त्याच श्रमांच्या प्राशी सोमरस ||६||
☆
अ॒यं ते॒ स्तोमो॑ अग्रि॒यो हृ॑दि॒स्पृग॑स्तु॒ शंत॑मः । अथा॒ सोमं॑ सु॒तं पि॑ब ॥ ७ ॥
अती मधुर ही स्तवने गातो तुमच्या आवाहना
अंतर्यामी भावुक होवो तुमच्या अंतःकरणा
प्रसन्न व्हावे अशा स्तुतीने देई या दाना
सोमरसाला प्राशुन घेण्या यावे या यज्ञा ||७||
☆
विश्व॒मित्सव॑नं सु॒तमिंद्रो॒ मदा॑य गच्छति । वृ॒त्र॒हा सोम॑पीतये ॥ ८ ॥
सोमरसाचे प्राशन करण्या साऱ्या यज्ञात
रिपुसंहारी इंद्र जातसे मोठ्या मोदात
सोमरसाची अवीट गोडी देवेन्द्रा आहे
यज्ञामध्ये भक्तगणांच्या कल्याणा पाहे ||८||
☆
सेमं नः॒ काम॒मा पृ॑ण॒ गोभि॒रश्वैः॑ शतक्रतो । स्तवा॑म त्वा स्वा॒ध्यः ॥ ९ ॥
समर्थ हे इंद्रा आम्हाला देई रे वैभव
धेनु अश्व अन् धनास देण्या आम्हासी तू पाव
अमुच्या साऱ्या आकाक्षांना स्वरूप मूर्त दे
तुझ्याच स्तवनासाठी बुद्धी जागृत राहू दे ||९||
☆
(हे सूक्त व्हिडीओ गीतरुपात युट्युबवर उपलब्ध आहे. या व्हिडीओची लिंक येथे देत आहे. हा व्हिडीओ ऐकावा, लाईक करावा आणि सर्वदूर प्रसारित करावा. कृपया माझ्या या चॅनलला सबस्क्राईब करावे.)
https://youtu.be/KjGbB_bQX7k
Attachments area
Preview YouTube video Rugved Mandal 1 Sukta 16 :: ऋग्वेद मंडळ १ सूक्त १६
© डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/ सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
कवितेचा उत्सव 
इंद्रधनुष्य 
वाचताना वेचलेले 
महा पंचाक्षरी द्रौपदीची थाळी… ☆ प्रस्तुती – सौ. प्रज्ञा गाडेकर
– शाम मोहिनी – 
