हिन्दी साहित्य – आलेख ☆ अभी अभी # 553 ⇒ लेखन और अवचेतन ☆ श्री प्रदीप शर्मा ☆

श्री प्रदीप शर्मा

(वरिष्ठ साहित्यकार श्री प्रदीप शर्मा जी द्वारा हमारे प्रबुद्ध पाठकों के लिए साप्ताहिक स्तम्भ “अभी अभी” के लिए आभार।आप प्रतिदिन इस स्तम्भ के अंतर्गत श्री प्रदीप शर्मा जी के चर्चित आलेख पढ़ सकेंगे। आज प्रस्तुत है आपका आलेख – “लेखन और अवचेतन…“।)

अभी अभी # 553 ⇒ लेखन और अवचेतन श्री प्रदीप शर्मा

लेखन का संबंध सृजन से है, चेतना और विचार प्रक्रिया से है। पठन पाठन, अध्ययन, चिंतन मनन, अनुभव और अनुभूति के प्रकटीकरण का माध्यम है लेखन, जिसमें वास्तविक घटनाओं एवं कल्पनाशीलता का भी समावेश होता है। एक अच्छे लेखक के लिए, एक अच्छी याददाश्त और अनुभवों का खजाना बहुत जरूरी है। अगर चित्रण रुचिकर ना हुआ, तो लेखन नीरस भी हो सकता है।

जिन लोगों का चेतन अधिक सक्रिय होता है, वे अच्छे लेखक बन जाते हैं लेकिन जिनका अवचेतन अधिक प्रबल होता है, वे केवल सपने ही देखते रह जाते हैं।।

लेखन की ही तरह एक संसार सपनों का भी होता है, जहां कथ्य भी होता है, घटनाएं भी होती है, सस्पेंस, रोमांस और मर्डर मिस्ट्री, क्या नहीं होता अवचेतन के इस संसार में ! लेकिन अफसोस, यहां कर्ता केवल दृष्टा बनकर सोया होता है, मानो किसी ने उसके हाथ पांव बांधकर पटक दिए हों। जब इस लाइव टेलीकास्ट वाले एपिसोड का अंत आने वाला होता है, तब उसे सपने के अवचेतन के चंगुल से मुक्त कर होश में ला दिया जाता है। ना कोई डायरी ना कोई वीडियो शूटिंग, सब कुछ सपना सपना।

सपना मेरा टूट गया। जागने पर चेतन मन अवचेतन की कड़ियों को जोड़ने की कोशिश जरूर करता है, लेकिन कामयाब नहीं होता, क्योंकि ऐसा कुछ हुआ ही नहीं था। जागृत और सुषुप्तावस्था में यही तो अंतर है। सोते समय बहुत कुछ याद रहता है, जो अवचेतन को प्रभावित करता है, लेकिन जागने के बाद अवचेतन मन इतना प्रभावित नहीं करता। सपनों के सहारे कोई लेखक नहीं बना। केवल जाग्रत प्रयास से ही कई लेखकों के सपने सच हुए हैं और वे एक अच्छा लेखक बन पाए हैं।।

लेखन साहित्य का विषय है मनोविज्ञान का नहीं, सपने और अवचेतन, मनोविज्ञान का विषय है, लेखन का नहीं। लोग कभी सपनों को गंभीरता से नहीं लेते, उनकी अधिक रुचि सपनों को सच करने में होती है, जो जाहिर है, कभी कभी सपने में भी सच हो जाती है, जब वे कहते हैं, मैने तो सपने में भी नहीं सोचा था, मैं एक सफल लेखक बन पाऊंगा।

सपनों का एक लेखक के जीवन में कितना योगदान होता है, यह तो कोई लेखक ही बता सकता है। सुना है लेखन में एक लेखक को इतना आत्म केंद्रित होना पड़ता है कि भूख प्यास और नींद सब गायब हो जाती है। मुर्गी की तरह विचार अंडा देने को बेताब होते हैं और तब तक देते रहते हैं, जब तक सुबह मुर्गा बांग नहीं दे देता। उधर सूर्योदय और इधर हमारे सूर्यवंशी जी ऐसी तानकर सोते हैं कि आप चाहो तो घोड़े बिकवा लो।

सपना तो पास ही नहीं फटक सकता उनके और गहरी नींद के बीच।।

♥ ♥ ♥ ♥ ♥

© श्री प्रदीप शर्मा

संपर्क – १०१, साहिल रिजेंसी, रोबोट स्क्वायर, MR 9, इंदौर

मो 8319180002

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय ≈

हिन्दी साहित्य – कथा कहानी ☆ लघुकथा # 52 – नेक कार्य… ☆ श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’ ☆

श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’

(ई-अभिव्यक्ति में श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’ जी का स्वागत। पूर्व शिक्षिका – नेवी चिल्ड्रन स्कूल। वर्तमान में स्वतंत्र लेखन। विधा – गीत,कविता, लघु कथाएं, कहानी, संस्मरण, आलेख, संवाद, नाटक, निबंध आदि। भाषा ज्ञान – हिंदी,अंग्रेजी, संस्कृत। साहित्यिक सेवा हेतु। कई प्रादेशिक एवं राष्ट्रीय स्तर की साहित्यिक एवं सामाजिक संस्थाओं द्वारा अलंकृत / सम्मानित। ई-पत्रिका/ साझा संकलन/विभिन्न अखबारों /पत्रिकाओं में रचनाएँ प्रकाशित। पुस्तक – (1)उमा की काव्यांजली (काव्य संग्रह) (2) उड़ान (लघुकथा संग्रह), आहुति (ई पत्रिका)। शहर समता अखबार प्रयागराज की महिला विचार मंच की मध्य प्रदेश अध्यक्ष। आज प्रस्तुत है आपकी एक विचारणीय लघुकथा – नेक कार्य।)

☆ लघुकथा # 52 – नेक कार्य ☆ श्रीमति उमा मिश्रा ‘प्रीति’ ☆

क्या हो गया बाबूजी, आज आप मुझे स्कूल यह कहां ले जा रहे हैं? हम यह कपड़े की दुकान में क्यों आए हैं? बेटा आज तुम्हारे चाचा के बेटे की शादी है, सब लोग वही गए हैं। तुम्हें भी वही चलना है आज तुम्हारी परीक्षा थी, इसलिए तुम्हें स्कूल से लेने में आ गया। अब तुम यहां पर एक अच्छा सा कपड़ा खरीद लो । तुम्हें मैं शादी में छोड़ देता हूं कोई पूछेगा तो बोल देना कि चाचा जी ने मुझे कपड़े दिए हैं।

बाबूजी आपको पता है कि माँ कितना नाराज होगी यह सुनेगी तो?

मैं घर जाती हूं आप शादी में चले जाओ।

नहीं बेटा, जो कह रहा हूं वह चुपचाप मानो और उसे एक सुंदर सी फ्रॉक दिला देते हैं और कहते हैं इसे तुम पहनो और उसके कपड़े पैक करके उसके बैग में डाल देते हैं।

अरे !यह सुनीता ने तो बहुत सुंदर फ्रॉक पहना है। कैसा हुआ तेरा पेपर? यह किसकी फ्रॉक पहन के आ गई ?

माँ यह फ्रॉक मुझे चाचा जी ने दिया है।

भाई की शादी बोले आज है तो तू यहीं पर रहो ठीक है।

चल उसने कुछ खर्चा तो किया।

देखो जी मेरा भतीजा आ रहा है उसे एक अच्छा सा कोट पेंट दिला दो मैं अपने भतीजे को गोद लेना चाह रही थी तुमने नहीं लेने दिया वह मेरा बेटा है।

ठीक है भाग्यवान तो मायके के मोह में हो। तुम्हें क्या पता मेरे निर्णय पर एक दिन तुम खुश होगी जब हमारी सुनीता कुछ बड़ा नाम करेगी और तुम्हारी देखभाल यही करेगी। लेकिन इस सच्चाई से तुम भाग रही हो।

अच्छा शादी में तो चुप रहो। घर चलकर तुम्हारा प्रवचन तो मैं सुनती रहती हूं। नाम तो तुम्हारा शांति है पर हमेशा अशांत रहती हो।

चल! बेटा सुनीता आज हम आराम से रहते हैं। तेरे सहारे मेरा जीवन अच्छे से कट जाएगा मुझे बहुत खुशी है कि मैंने सही समय पर तुझे गोद लेकर एक नेक कार्य किया है।

जबलपुर, मध्य प्रदेश मो. 7000072079

मराठी साहित्य – मराठी कविता ☆ कवितेच्या प्रदेशात # 253 ☆ देशातील मुलींची पहिली शाळा… ☆ सुश्री प्रभा सोनवणे ☆

सुश्री प्रभा सोनवणे

कवितेच्या प्रदेशात # 253

☆ देशातील मुलींची पहिली शाळा… ☆ सुश्री प्रभा सोनवणे ☆

☆

किती पिढ्या सोसत राहिली,

बाई अनंत अत्याचार…

अचानक,

महात्मा फुलेंना झाला साक्षात्कार!

“ढोल, ढोर और नारी,

सब ताडन के अधिकारी”

असेच होते वास्तव जगाचे !

ज्योतिबांना लागला ,

स्त्री शिक्षणाचा ध्यास,

घेतला स्वपत्नीचा अभ्यास!

शिक्षिका बनविले ,

सावित्रीबाईंना —

सोसला प्रस्थापितांचा त्रास,

परी स्त्री शिक्षणाची आस,

उभयतांमधे कमालीचा,

आत्मविश्वास!

देशातील पहिली मुलींची शाळा,

काढली भिडे वाड्यात,

अन् झाली स्त्री शिक्षणाची,

सुरुवात!!

☆

© प्रभा सोनवणे

१४ नोव्हेंबर २०२४

संपर्क – “सोनवणे हाऊस”, ३४८ सोमवार

पेठ, पंधरा ऑगस्ट चौक, विश्वेश्वर बँकेसमोर, पुणे 411011

मोबाईल-९२७०७२९५०३, email- [email protected]

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ.उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

मराठी साहित्य – कवितेचा उत्सव ☆ विठ्ठल… ☆ प्रा डॉ जी आर प्रवीण जोशी ☆

प्रा डॉ जी आर प्रवीण जोशी

कवितेचा उत्सव

☆ विठ्ठल… ☆ प्रा डॉ जी आर प्रवीण जोशी ☆

☆

माती काळी विठ्ठल काळा

पंढरीचा बुक्का काळा ।। ध्रु।।

दिंडी निघाली माऊलीची

मुखे नाम भक्ती रसाची

चिपळ्या मृदंग वाजे टाळा

संत वैष्णवांचा दाटला मळा

माळा तुळशी घालुनी गळा

गोपीचंदनाचा भाळी टिळा

झाले चंद्रभागा तीरी गोळा

भागवत भक्तांचा ह्यो मेळा

खांदी पताका विरक्त सोहळा

माती काळी धरती काळी

हिरवे शेती पिके कोवळी

अमृतघनही काळा सावळा

भक्ती ओली माया भोळी

विठ्ठलाची कृपा साउली

वैष्णव भक्तीचा हा उमाळा

शरीर माझे प्रपंच माझा

अहंकाराचा केवळ बोजा

षड्रिपु पण झाले गोळा

द्वारकेचा कृष्ण काळा

पंढरीचा विठ्ठल काळा

चक्रपाणी साधा भोळा

रंगामध्ये काय आहे बोला

सर्व वारकरी झाले गोळा

परंपरागत सुख सोहळा

पंढरीचा बुक्का काळा

☆

© प्रो डॉ प्रवीण उर्फ जी आर जोशी

ज्येष्ठ कवी लेखक

मुपो नसलापुर ता रायबाग, अंकली, जिल्हा बेळगाव कर्नाटक, भ्रमण ध्वनी – 9164557779

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

मराठी साहित्य – कवितेचा उत्सव ☆ गाव अन शहर… ☆ मेहबूब जमादार ☆

मेहबूब जमादार

कवितेचा उत्सव

☆ गाव अन शहर… ☆ मेहबूब जमादार ☆

☆

गाव अन शहर

रेषा धूसर झाल्यात

गावांत स्वच्छ हवा आहे

शहरात प्रदूषणाचा धूर आहे

सगळ्या सुख सोयी

घरोघरी शिरल्यात.

पिठाची गिरणही

घरोघरी आलीय.

सारं काहीं शहरातल

गावांत आहे…

पण तरीही मला कळत नाही

त्या काँक्रिटच्या जंगलात

माणूस का पळत आहे…

वीतभर पोटा साठी तिथे

जावून का? जळत आहे…

☆

© मेहबूब जमादार

मु. कासमवाडी,पोस्ट -पेठ, ता. वाळवा, जि. सांगली

मो .9970900243

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर

मराठी साहित्य – विविधा ☆ व्रतोपासना – ३. अन्नाचा स्वीकार ☆ सुश्री विभावरी कुलकर्णी ☆

सुश्री विभावरी कुलकर्णी

विविधा

☆ व्रतोपासना – ३. अन्नाचा स्वीकार ☆ सुश्री विभावरी कुलकर्णी ☆

मला घरातील ज्येष्ठ मंडळी कायम स्मरणात असतात. त्यांची काही वाक्ये लहानपणी पासून ऐकतो. त्यावेळी फारसे कळायचे नाही. पण मोठ्यांना उलट प्रश्न विचारण्याचा तो काळ नव्हता. पण त्या मुळे मनावर चांगले संस्कार कोरले गेले. आणि त्यातील काही वाक्ये आत्ता लक्षात येतात आणि ती किती महत्वाची होती हे लक्षात येते. कोणत्याही पदार्थाला नकार दिला की एक वाक्य आजी कायम म्हणायची, कोणाचाही हात मोडू नये. हे ऐकून त्यावेळी आम्ही तोंडावर हात ठेवून हसत असू. मोठ्याने हसलो किंवा उलट बोलले तर मार मिळेल या भीतीने गुपचुप हसायचे. आणि हात कसा मोडतो? हा प्रश्न पडायचा. पण त्याचा अर्थ जसे वय वाढत गेले तसा लक्षात यायला लागला. आणि हे पूर्वीचे संस्कार फार महत्वाचे आहेत हेही जाणवते.

समोर आलेले अन्न आपण स्वीकारले नाही किंवा त्याला नकार दिला तर त्याचा आनादर होतो. आणि ज्या व्यक्तीने आपल्याला दिलेले असते त्या व्यक्तीचाही अपमान होतो. त्यामुळे आपल्याला न आवडणारा पदार्थ समोर आला तर त्याला कधीही नकार देऊ नये. त्याचा आदर करण्यासाठी त्यातील एखादा अल्पसा घास तरी ग्रहण करावा. मी कित्येकदा असा अनुभव घेतला आहे, की एखादा पदार्थ नाकारला तर दिवसभर काहीच खायला मिळत नाही. अगदी जवळ पैसे, स्वतःचा जेवणाचा डबा असेल तरी जेवणासाठी वेळ मिळत नाही.

अजून एक विचार असा आहे, ज्या अन्ना मुळे आपले भरण पोषण होते त्याच अन्नाने आपला अनादर केला तर? आपल्या शरीरात अन्नद्वेष निर्माण झाला तर? आपले जगणे पण अशक्य होऊन जाईल. म्हणून कोणतेही अन्न मना पासून स्वीकारावे. तरच ते चांगले पोषण करते. आपण अन्नाला व पाण्याला भावना देऊ शकतो. त्या भावना अन्न ग्रहण करते. अन्नाला सकारात्मक व चांगल्या भावना देण्यासाठी आपल्या कडे स्वयंपाक करताना पाळायचे काही नियम असतात.

त्यामुळे हे अन्नाचा स्वीकार हे व्रत म्हणून सर्वांनीच आचरणात आणावे. तेच संस्कार आपल्या मुलांवर होणार आहेत. सोपे पण महत्वाचे व्रत आहे ना? माझ्या मताशी सहमत आहात का? नक्की कळवावे.

© सुश्री विभावरी कुलकर्णी

मेडिटेशन,हिलिंग मास्टर व समुपदेशक, संगितोपचारक.

९/११/२०२४

सांगवी, पुणे

– ८०८७८१०१९७

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ किरण… – भाग – २ ☆ डॉ. शैलजा करोडे ☆

डॉ. शैलजा करोडे

जीवनरंग

☆ किरण… – भाग – २ ☆ डॉ. शैलजा करोडे ☆

(“शोभाताई, तुम्ही स्त्रीरोग तज्ञांची मदत घ्या. तुम्ही सांगितलेली लक्षणे सर्वसाधारण आजाराची ही असू शकतात. पण रक्तस्त्रावासाठी स्त्री रोग तज्ज्ञाचा सल्ला अवश्य घ्या आणि त्यातून काही निष्पन्न झाल्यास आपला इलाज अवश्य करून घ्या”.) – इथून पुढे

प्रेमाताई, “स्त्रियांना गर्भाशय आणि स्तन कॅन्सरला फार मोठ्या प्रमाणात सामोरे जावे लागते ? नाही का?”

होय माधुरीताई, स्त्रियांना गर्भाशय! गर्भाशय मुख, स्त्री विजांड कोश, आणि स्तन कॅन्सरचा सामना करावा लागतो तर पुरुषांना तोंडाचा, घशाचा, फुफ्फुसांचा कॅन्सर होतो. विशेषतः व्यसनी व्यक्ती ज्या तंबाखू बिडी सिगारेटचे सेवन करतात. दारू आणि तत्सम पदार्थांचे सेवन करतात. त्यांना तोंडाचा, जबड्याचा, घशाचा कॅन्सर हमखास होतो. म्हणून तंबाखूचं सेवन टाळणं, धूम्रपान न करणं, दारू वर्ज्य करणं फार गरजेचं आहे. यासाठी विचार जागृती, समाज जागृती होणं गरजेचं तर आहेच पण प्रत्येक व्यक्तीनं सामाजिक जबाबदारी म्हणून हे कार्य हाती घेतलं तर उद्दिष्ट गाठणं सुकर होईल. सिगारेटच्या पाकिटावर वैधानिक इशारा लिहून सरकार मोकळे होते आणि दुसरीकडे बराच महसूल या उत्पादनांमुळे मिळत असल्याने त्याला खुली बाजारपेठ ही देते. म्हणून प्रत्येक व्यक्तीने जागरूक राहून स्वतःपासून सुरुवात करणे गरजेचे आहे.

कॅन्सरच्या कोणत्या प्रकारांमध्ये मृत्यू ओढवतो हे आमच्या प्रेक्षकांना सांगा प्रेमाताई.

खूप छान प्रश्न विचारलात माधुरीताई. काही कॅन्सर जीव घेणे असतात किंवा त्यावर नियंत्रण मिळवणे कठीण असते ते आहेत, प्रथम क्रमांकाच्या कॅन्सर फुफ्फुसांचा असतो. दुसरा क्रमांक लागतो जठराच्या कॅन्सरचा. माधुरीताई तिसरा क्रमांक लागतो यकृताच्या कॅन्सरचा. चौथा क्रमांक लागतो तो आतड्यांच्या कॅन्सरचा. पाचवा क्रमांक लागतो तो अन्ननलिकेच्या कॅन्सरचा. त्यामुळे या प्रकारच्या कॅन्सरचे लवकर निदान होणे आणि त्यानुसार रुग्णांचा इलाज होणे गरजेचे ठरते की जेणेकरून या आजारावर नियंत्रण मिळवता येईल. याव्यतिरिक्त मेंदूतील ट्युमर, शरीरावर होणाऱ्या गाठी, युरीन ब्लॅडर, गुद् मार्गाचे कॅन्सर ही असतात. जवळ जवळ दोनशे प्रकारचे कॅन्सर असतात. काही जलद गतीने वाढणारे असतात तर काही धीम्या गतीने वाढणारे असतात. सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे कॅन्सरचं लवकर निदान होणं फार गरजेचं. जेवढं निदान लवकर तेवढं या रोगांवर नियंत्रण मिळवणं सोपं आणि रुग्णांचे आयुष्य वाढणं सहज शक्य होतं.

“प्रेमाताई आपण स्वतःही या जीवघेण्या आजारावर मात केलीय आणि या स्वानुभवातूनच तुम्ही “कॅन्सरशी लढा विजयाकडे एक पाऊल” या संस्थेची स्थापना केलीत. तुम्ही स्वतः आणि या संस्थेची जोडली गेलेली प्रत्येक व्यक्ती एक किरण बनून हजारो कॅन्सर रुग्णांच्या जीवनात नवप्रकाश फैलावत आहात त्यांची मदत करीत आहात. याविषयी थोडं विस्तारांनं सांगा.

अवश्य माधुरीताई. मला कॅन्सर होणं हा माझ्यासाठी ही जीवघेणा अनुभव होता. आणि मी भूतकाळाच्या उदरात शिरून एक एक अनुभव कथन करू लागले.

आम्हा स्त्रियांचा पिंडच तसा. दुखणे अंगावर काढण्याचा. जवळजवळ एका वर्षापासून मला बरं नव्हतं. तापाची कणकण वाटणं, भूक मंदावणं, अतिशय थकवा जाणवणं, निरूत्साही वाटणं, रात्री शांत झोप न लागणं आणि या सगळ्यात महत्त्वाचं मला रक्तस्राव होत होता. सुरुवातीला हे रक्तस्त्रावाचं प्रमाण कमी होतं. त्यात सातत्यही नव्हतं. काही दिवस कोरडेही असत. पण नंतर माझा त्रास वाढू लागला तसे माझे धैर्यही सुटू लागले. मार्च एंड मुळे माझ्या ऑफिसातील कामातून सवड मिळत नव्हती. माझी रजा ही मंजूर होत नव्हती आणि त्यामुळे जास्तच हतबल झाले होते. मार्च महिना संपला. यावेळी आमच्या बँक शाखेला चांगला घसघशीत नफाही झाला होता.

“सर, माझी तब्येत बरी नाही आणि या एप्रिल महिन्यात मला सुट्टी हवी. मुंबईला जाऊन माझं चेकअप करायचंय. “

“ओके मॅडम, आता काही अडचण नाही. आपण पाहिजे तेवढी रजा घ्या. आपलं चेकअप करून घ्या. इलाजही करून घ्या. आणि महत्त्वाचं काळजी करू नका. चिंता सोडा. सगळं चांगलं होईल. ”

“थँक्यू सर, आपल्या सहकार्याबद्दल आभारी आहे. “

सोनोग्राफीतच माझा रिपोर्ट पॉझिटिव्ह होता. गर्भाशयात पाच सेंटीमीटर ची लांब, रुंद अशी मोठी गाठ होती. पण ही गाठ कॅन्सरची आहे की अन्य कशाची यासाठी एमआरआय करणं किंवा बायोप्सी करणं गरजेचं होतं. एम आर आय मध्ये हे चित्र अधिक सुस्पष्ट झालं. ती गाठ कॅन्सरचीच असून दुसऱ्या ग्रेडची होती.

माझा हा मेलीग्नन्स युटेरियन कार्सिनोमा जीव घेणा आहे की नियंत्रणात येण्याजोगा याचे निदान तर शस्त्रक्रिये नंतरच ठरणार होतं. आजार कितपत पसरलाय किंवा नाही यासाठी लिम्फनोड्स अर्थात लसिका ग्रंथींचं परीक्षण होणं गरजेचं होतं.

आजाराचं निदान ऐकताच तर माझ्या पायाखालची जमीन जणू सरकली होती. मृत्यूच्या पूर्वीचं स्टेशन लागलं होतं. आता माझ्या हातात माझ्या आयुष्याचा किती काळ शिल्लक होता हेच पाहणं महत्त्वाचं होतं. माझे कुटुंबीय, माझे हितचिंतक, शुभचिंतक, माझा मित्र परिवार मला धीर देण्यासाठी एकवटला होता.

कामगार कल्याण केंद्र संचालक विलास पाटील म्हणाले – “मॅडम, तुमच्या आजाराविषयी अतुल चित्रे माझे सहकारी यांनी कळविले. मॅडम, तुम्ही तर आम्हाला शॉकच देताय हा. पण मॅडम तुम्ही घाबरून जाऊ नका. लवकर बऱ्या व्हा. आणि पुन्हा आपल्या कामगार कल्याण केंद्राच्या विविध कार्यक्रमात सामील व्हा. आमच्या शुभेच्छा आहेत तुमच्या बरोबर. ” “धन्यवाद पाटील सर, तुमच्या प्रेम आपुलकीने भरलेल्या शुभेच्छा नक्कीच माझ्या कामी येतील. ठेवते फोन. “

माझे कवी मित्र सदानंद गोरे म्हणाले होते; “मॅडम, घाबरून जाऊ नका. अहो कवी जवळ तर मनाच्या कणखरपणा, आत्म्याची शक्ती असते. या संकटातून तुम्ही नक्कीच सही सलामत बाहेर याल असा विश्वास आहे माझा. ” “सर, तुमच्या विश्वासावर विश्वास आहे माझा. परमेश्वर कृपेने तसेच घडो. ” “घडणारच मॅडम जीवनाकडे पाहण्याचा तुमचा सकारात्मक दृष्टिकोन तुमची हार, तुमचा पराजय नक्कीच होऊ देणार नाही. “

“माई, रडू नकोस तुझ्यासाठी जगातील प्रत्येक डॉक्टरांना मी इंटरनेटवरून हाक देईन आणि तुझ्या आजारावर कशी मात करता येईल शोधून काढील. भलेही या कामात माझ्या आयुष्याची सगळी जमापुंजी खर्च पडली तरी बेहतर पण माझी बहीण माझ्यासाठी अनमोल आहे. ” माझ्या मोठ्या भावाचे हे धीरोदत्त शब्द माझे बळ वाढवीत गेले आणि ऑपरेशन टेबलवर जाण्यासाठी माझे मनोधैर्य वाढत गेले.

ऑपरेशन नंतर पाच-सहा दिवसांनी माझ्या शरीरापासून विलग केलेल्या अवयवाचा रिपोर्ट मिळाला. लसिका ग्रंथी नॉर्मल होत्या. म्हणजे रक्त प्रवाह पर्यंत कॅन्सर पसरला नव्हता. तो फक्त स्थानिक त्या अवयवापुरताच मर्यादित होता. रिपोर्टचे विश्लेषण वाचल्यानंतर कुटुंबीयांसह मलाही धीर आला. आणि गेल्या वीस पंचवीस दिवसांपासून मनावर आलेले दडपण कमी झाले. आजारावर नियंत्रण मिळालेय ही खात्री झाल्याने मलाही धीर वाटला आणि याचा परिणाम म्हणून माझी शारीरिक रिकव्हरी वेगाने होऊ लागली.

– क्रमशः भाग दुसरा

© डॉ. शैलजा करोडे

नेरुळ नवी मुंबई मो. 9764808391

ईमेल – [email protected]

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर ≈

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ मी माझ्याच प्रेमात… – लेखिका : सुश्री संध्या बेडेकर ☆ सौ. गौरी गाडेकर ☆

सौ. गौरी गाडेकर

मनमंजुषेतून

☆ मी माझ्याच प्रेमात… – लेखिका : सुश्री संध्या बेडेकर ☆ सौ. गौरी गाडेकर ☆

काल माझा सत्तरावा वाढदिवस मोठ्या थाटामाटात संपन्न झाला.

हॉटेलात कशाला?? घरीच करु या की, असं वगैरे मी काही म्हणत नाही. किती बिल आलं? हे विचारण्याच्या भानगडीत मी पडत नाही.

आजकाल घरातील प्रत्येक event खूप मजेत पार पडतो. काही टेन्शन नसते. आता राज्य पुढच्या पिढीचे आहे.

आता फ्रंट सीट वर मुलगा, सून बसले आहेत. जनरेशन गॅप भरपूर, म्हणून सर्वच पद्धती बदलल्या आहेत. ते जे म्हणतात ते मी सहर्ष ऐकते.

मी एक गोष्ट नक्की ठरवली आहे •••

जमाने के साथ चलो. नेहमी टीमचा मेंबर रहायचं.

कोणाला जेवायला बोलावायचे आहे तर आपण यावेळेस डेक्कनवरील त्या नवीन हॉटेलमध्ये जाऊ. मुलांच्या सुविधेनुसार ते जी वेळ, जागा ठरवितात आणि आम्ही दोघे तयार होतो.

आम्ही नवीन जगाशी adjust झालो आहोत….

आमच्या वेळेस ••• एवढा खर्च का? ••• घरात नाही करता येत का?? •••काय सारखं बाहेर जेवायचं?••• कामाचा कंटाळाच आहे. •••

या सर्व गोष्टी अजिबात बोलत नाही. रडगाणी गात नाही. काय गरज आहे? आजपर्यंत खूप कष्ट केले. खूप पैसे वाचविले. तो काळ वेगळा होता. पगार जेमतेम होते. येणारे जाणारे भरपूर असत. तेव्हा या आधुनिक पद्धतीचे प्रचलन नव्हते आणि परवडणारे पण नव्हते.

आता मजेत रहायला मिळतंय. घरात सर्व कामाला मावशी आहे. On line बरीच कामं होतात. मग बिघडलं कुठे ?

पन्नास वर्षांपूर्वी जीवनाची परिभाषा आजच्या तुलनेत वेगळी होती. एवढे आधुनिक विचार नव्हते. मनोरंजनाची परिभाषा वेगळी आणि सीमित होती. नातेवाईकांचे घरी येणे, भरपूर दिवस राहणे या सामान्य गोष्टी होत्या. कर्ज काढणे वगैरे गोष्टी नव्हत्या. अंथरूण पाहून पाय पसरावे ही गोष्ट मनावर एवढी बिंबवली होती, की ती लक्ष्मण रेषा ओलांडायला हिम्मत लागायची. हॉटेलिंगची गणना मौजमस्ती मध्ये होत असे. एवढी चमकधमक ही नव्हती. एवढ्या सोयी सुविधा नव्हत्या. झोमॅटो, स्वीगीचा जन्म झाला नव्हता.

अर्ध अधिक आयुष्य या परिस्थितीत गेलं. म्हणजे त्याचं मला अजिबात दुःख नाहीये. तेव्हा पण मी मजेतच होते. परिस्थिती प्रमाणेच वागले. आता जबाबदारी संपली आहे, असं जरी मी म्हणत असले तरी अजूनही मी मुलांकडे घराकडे लक्ष देतेच.

जुन्या गोष्टींचा पाढा वाचत बसण्यापेक्षा, आताचे दिवस enjoy करायचे. तेव्हा आरशात स्वतःला बघायला वेळ मिळायचा नाही. आता माझा फोन नेहमी सेल्फी मोड मध्येच असतो. माझे माझे फोटो काढायचे ‌आपल्याच नादात रहायचे.

स्वतः मध्ये रमता आलं, की स्वतःपेक्षा बेस्ट option दुसरा कोणीच वाटत नाही.

प्रेशर कुकर सारखं जगायचं. बाहेर किती ही आग लागू दे, आत किती ही प्रेशर असू दे, शिट्या वाजवत जगायचं मजेत.

…. हे सगळं समजेपर्यंत बराच काळ निघून गेला, इतका की आयुष्याची सत्तर वर्षे संपली त्यावेळी मोबाईल नव्हते. मोबाईल आल्यावरही माझ्या हातात येईपर्यंत वेळ गेलाच.

काळ बदलत गेला, तसे माझ्या आजूबाजूचे रिंगण वाढत गेलं. अनेक गोष्टी समजत गेल्या. स्वतःचा आनंद कशात आहे? हे आपल्यालाच शोधायचे असते, हे खूप उशीरा कळलं….

स्वतः कसं जगायचं? हे आपणच ठरवायचं असतं म्हणे. हे समजायला आणि पचायला बराच वेळ लागला. घरच्या आजूबाजूच्या आपल्याच माणसांमध्ये एवढी बिझी असायचे की मला मीच शोधता आले नाही. आपल्या स्वतःसाठी वेळ देणे हे चूक नाही, हा गुन्हा नाही. हे फार उशिरा कळलं.

मला चांगलं आठवतंय ••• अजयच लग्न झालं होतं तेव्हा त्याने अनिताला सांगितले होते, ‘ की माझ्या आई बाबांनी खूप कष्ट केले आहेत. लहानपणी मी पैशाची चणचण बघितली आहे. म्हणूनच महागड्या वस्तू स्वस्त वाटेपर्यंत कष्ट करायचे आणि तसे पैसे कमवायचे हे मी ठरवलं होतं. आई बाबांनी आणि मी स्वतः शिक्षणावर लक्ष दिलं, त्यामुळे आज मी चांगल्या नोकरीत आहे. माझे म्हणणे असेही नाही की तू घरची कामं कर. दोघीही मजेत रहा. ’

अजय अनिताने आमच्या दोघांचे दिवस पालटले.

लग्नानंतर अजयला नवीन कार घ्यायची होती तेव्हा आम्ही त्याला सिक्स सीटर कार घे, म्हणजे अनिताचे आई बाबा पण आपल्या बरोबर सहज बाहेर जाऊ शकतील, असा सल्ला दिला. आज बरेचदा आम्ही सर्व एकत्र बाहेर जातो.

दोन्ही आई बाबांना मुलं छान सांभाळतात.

आधी TV नंतर मोबाईलने आज जगण्याची दशा, दिशा, गती सर्वच बदललंय, विचारांमध्ये तर क्रांतीच आली आहे.

आज ज्येष्ठांसाठी आपले शौक, आपल्या इच्छा पूर्ण करण्यासाठी अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत ‌

वाचक मंच, जेष्ठ नागरिक संघ अनेक गोष्टी आहेत.

पुढच्या पानावर काही तरी भारी लिहिलं असेल या विचाराने मी रोज एक पाऊल पुढे टाकते.

खूप विचार करत बसत नाही. कोणी सोबत केली तर With you नाही तर Without you.

असा सरळ सोप्पा हिशोब ठेवते.

सध्या मी माझ्याच प्रेमात आहे. मस्त बिनधास्त जगतेय.

एक लक्षात आलंय •••

शेवटी रोजचे खात्यात जमा झालेले १४४० मिनिटे मी कसे घालवायचे? हे माझं मलाच ठरवायच आहे.

लेखिका : संध्या बेडेकर

प्रस्तुती : सौ. गौरी गाडेकर

संपर्क – 1/602, कैरव, जी. ई. लिंक्स, राम मंदिर रोड, गोरेगाव (पश्चिम), मुंबई 400104.

फोन नं. 9820206306

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ त्याचं असं झालं… भाग-२- लेखक – डॉ. श्रीनिवास नाटेकर ☆ परिचय – डॉ. संदीप श्रोत्री ☆

डॉ. संदीप श्रोत्री

इंद्रधनुष्य

☆ त्याचं असं झालं… भाग-२ – लेखक – डॉ. श्रीनिवास नाटेकर ☆ परिचय – डॉ. संदीप श्रोत्री ☆

(एक आगळ्या वेगळ्या पुस्तकाचा आगळा वेगळा परिचय)

पुस्तक : त्या चं असं झालं

लेखक : डॉ. श्रीनिवास नाटेकर

प्रकाशक : चतुरंग प्रकाशन

पृष्ठ : 264

किंमत : रु. 200

त्याचं असं झालं,.. गप्पा रंगात आल्या होत्या, आम्ही तिघेजण होतो, समोरच्या व्यक्तीला मी म्हणले, ‘अण्णा, आमच्या डॉक्टरी व्यवसायात आम्हाला देखील खुपसे रांगडे अनुभव येतात, पण फारच थोडी डॉक्टर मंडळी ते शब्दबद्ध करतात, असे का बरे?’ अण्णा म्हणाले, आता मी गप्प बसतो, तुझ्याकडे आहे अशा अनुभवांचे गाठोडे, तू सांग तुझे अनुभव! पुढील तासभर मी बोलत होतो, अण्णा ऐकत होते, शांतपणे डोळे मिटून. त्या दोघांपैकी एक होता माझा नूमवी (ओउने) शाळेतील माझा जिगरी दोस्त गजानन सरपोतदार आणि दुसरे होते गजानन दिगंबर माडगुळकर अर्थात गदिमा!

त्याचं असं झालं,.. सांगलीमधील रक्तपेढीचा कार्यक्रम होता, त्यासाठी पाहुणे गाडीने येताना प्रवासात गाडीमधील एसी चालू होता, काचा बंद होत्या, अचानक काळा धूर येऊ लागला आणि आतमधील सर्वजण गुदमरू लागले. कशीबशी गाडी येऊन सांगलीत पोहोचली, तोपर्यंत सर्वजण उलटी, चक्कर आणि डोकेदुखीने त्रस्त झाले होते. मी जातीने उपचारात लक्ष घातले, रक्तपेढीचा कार्यक्रम संध्याकाळी सुरु झाला, बोलताना पाहुणे उभे राहिले, ‘खरे म्हणजे आम्ही स्वर्गाचे दार ठोठावले होते, दार उघडले नाही म्हणून परत आलो, रक्तदान करायच्या अगोदर देहदान करायची वेळ आली होती!’ श्रोत्याना ती एक शाब्दिक कोटी वाटली, पण मला ते कारण माहिती होते. ते पाहुणे होतेअर्थातच, भाई उर्फ पु लं देशपांडे!

त्याचं असं झालं,.. सांगलीमध्ये एक क्रिकेट मॅचसाठी महान क्रिकेटपटू आलेले होते. सकाळी रत्ना इंटरनॅशनल हॉटेलमधून फोन आला, मी गेलो, खोलीमध्ये तापाने फणफणलेला एक रुग्ण, त्याला तातडीने मुंबईला हलवायला पाहिजे होते. तत्काळ थेट (तत्कालीन) मुख्यमंत्री वसंतदादा पाटील ह्यांना फोन करून विचारले, कारण ते आणि त्यांचे विमान सांगलीमध्ये होते, त्याच विमानातून त्या रुग्णाची सोय मुंबईमध्ये जाण्यासाठी केली, तो रुग्ण होता साक्षात सुनील गावस्कर!

त्याचं असं झालं,.. आम्ही दिल्लीला जाताना वाटेत भोपाळ स्टेशनवर थांबलो. स्टेशनवरील मध्यप्रदेश डेअरीच्या स्टॉलवर थंड दुधाची बाटली मिळते, ती आणायला मी उतरलो, समोर झब्बा, लेंगा उपरणे घातलेले एक गृहस्थ, मी ओळखले पटकन नमस्कार केला. नंतर त्यांनी जे सांगितले त्यामुळे मी गहिवरलो. ते म्हणाले, ’कालच रामचा फोन आला होता, तुम्ही याच रेल्वेने दिल्लीला चालला आहात, माझी गाडी दुसर्या प्लॅटफॉर्मवरून थोड्या वेळाने निघणार आहे, म्हणून तुम्हाला भेटायला आणि हा मिठाईचा पुडा घेऊन आलो आहे!’ अशी ती व्यक्ती होती पद्मविभूषण पंडित कुमार गंधर्व!

त्याचं असं झालं,.. एकदा गाडीने मुंबईहून सांगलीला जात असताना चहा, नाष्टासाठी साताऱ्यात हॉटेल रजताद्रीमध्येन जाता शनिवार पेठेतील माझ्या मित्राच्या घरी गेलो. तो ओपीडीमध्ये होता, त्याने घरी शिरा-भजी-चहा करायला सांगितला आणि समोरच्या टेबलाखाली ठेवलेले चार-पाच एक्सरे काढले. प्रत्येक एक्सरे ठराविक दिवसांनी घेतलेला होता, मी एक्सरे तज्ञ असल्यामुळे त्याने मला दाखविले. सर्व काळजीपूर्वक बघितल्यावर मी फुफ्फुसाचा कर्करोग असल्याचे निदान केले. तो टीबी नसून कर्करोग होता. स्वतः एम डी डॉक्टर असणारा तो मित्र म्हणाला, अगदी बरोबर, मलाही तेच वाटत आहे. तू कॅन्फर्म केलेस. चहा-नाष्टा झाल्यावर मी सहज म्हणालो, कुणाचे एक्स रे आहेत रे ते?, त्यावर तो अतिशय शांतपणे म्हणाला, ‘माझेच!’ मी सुन्न! काही दिवसांचा सोबती असणारा तो प्रथितयश फिजिशियन म्हणजे सातारा शहरातील आजच्या जीवनज्योत रुग्णालयाचे एक संस्थापक, कै डॉ बाबा श्रीखंडे !

त्याचं असं झालं…

…… ही यादी त्याच्या आयुष्यात न संपणारी आहे.

आपसुकच मनामध्ये प्रश्न येतो की त्याचं ‘असं’ कसं झालं? आणि…

त्याचंच कसं झालं? हे रहस्य ओळखण्यासाठी आपण हे “ त्याचं असं झालं “ पुस्तक वाचले पाहिजे.

हा लेखक आहे, सांगलीमधील प्रख्यात रेडिऑलॉजीस्ट आणि माझे शिक्षक डॉ. श्रीनिवास नाटेकर.

पुस्तकाचे नाव – त्याचं असं झालं

लेखक – डॉ श्रीनिवास नाटेकर

प्रकाशन – चतुरंग

किंमत – रु २००/-

हे पुस्तक वाचताना आपण विस्मयचकित होतो, की, एखाद्याच्या कुंडलीमध्ये विधाता काय काय ‘योगायोग’ भरून ठेवतो ?

कधी ती व्यक्ती दीर्घायुषी असते तर कधी अल्पायुषी, जन्माच्या स्टेशनवर आपण मृत्यूचे तिकीट घेऊन चढलेलो असतो. आपले उतरायचे स्टेशन कुठे येणार, कधी येणार हे आपल्याला माहीत नसते, काळाची ही रेल्वेगाडी चालूच असते, एकाच गतीने जात असते. आपण त्यामध्ये नुसतं बसून राहायचं की शेजारच्या सहप्रवाशांची गप्पा मारायच्या किंवा आणि काय लेखन, कला, साहित्य, चित्र काढत बसायचं हे आपलं आपण ठरवायचं असतं.

८५ वर्षाच्या या प्रवासामध्ये डॉ. नाटेकर सरांना वाटेत अनेक प्रवासी मित्रमैत्रिणी भेटले. काही वेळ भेटले, आपापल्या स्टेशनवर उतरून निघून गेले, पण त्यामध्ये होते ते प्रथितयश कवी, लेखक, हिंदी – मराठी सिनेसंगीतातील गायक, संगीतकार, आंतरराष्ट्रीय कीर्तीचे खेळाडू, प्रख्यात उद्योजक, लोकप्रिय राजकारणी, आणखी किती नावे सांगू? ही यादी न संपणारी !

हे केवळ नशीब आहे.. का ही केवळ नियती आहे.. की योगायोग?

लेखक म्हणतात, “ परमेश्वराची कृपा असावी. “ परंतु मला असं वाटतं की ही लेखकाची एक तपश्चर्या असावी, समोरच्या व्यक्तीला न दुखवता त्याच्या हृदयामध्ये स्थान मिळवण्याची हातोटी असावी, लेखकाची ती एक कला असावी. आपणही अशा अनेक उत्तुंग व्यक्तीमत्वांच्या संपर्कात येत असतोच, परंतु आपल्याला ही कला नाही, म्हणून मला असे वाटते, की जर आपले चरित्र लिहायला घेतले तर त्याचे नाव द्यावे लागेल.. ‘ माझं हसं झालं ! ’

या पुस्तकात अशा अनंत आठवणी आहेत. मी स्वतः १९८२ ते १९९१ ह्या काळामध्ये मिरज वैद्यकीय महाविद्यालयात आणि सिव्हील हॉस्पिटल सांगली इथे होतो. त्या काळात आमच्या स्पोर्ट आणि एक्सरे पुरताच नाटेकर सरांशी संबंध आला. सरांनी घेतलेली एकनाथ सोलकर यांची मुलाखत आजही आठवते. प्रसिद्ध बॅडमिंटनपटू नंदू नाटेकर हे सरांचे भाऊ. ह्या नाटेकरबंधूंचे बालपण पुणे, मुंबई येथे गेले. जात्याच अभ्यास आणि खेळात हुशार. शास्त्रीय संगीत, भावगीते, सिनेसंगीत आवडीचे. क्रिकेट, बॅडमिंटन, टेबल टेनिस आदि क्षेत्रामध्ये ह्या बंधूंचा खूप बोलबाला होता, त्यामुळे त्यांची उठबस होती ती अतिशय उच्चभ्रू वर्गात… त्या ह्या आठवणी !

या पुस्तकाचे हेच वैशिष्ट्य आहे की याला अनुक्रमणिका नसली तरी चालते. कोणतेही पान केव्हाही उघडावं आणि वाचत बसावे.. वाचव असता हसावं, चकित व्हावं. मी तर सांगितली ही नुसती झलक. हे पुस्तक सध्या छापील स्वरुपात विक्रीस उपलब्ध नाही. परंतु किंडल किंवा ई बुक उपलब्ध आहे.

डॉ नाटेकर सरांचा whats app नंबर मुद्दाम देत आहे. (8055771552) त्यांनाही आपला अभिप्राय जरूर कळवावा.

डॉ. श्रीनिवास नाटेकर यांचे हे पुस्तक – “ त्याचं असं झालं…” विकिमिडिया कॉमन्सवर सर्वांसाठी मुक्त उपलब्ध झाले आहे. ( https://w. wiki/4chA )

– समाप्त –

(सरांचा एक विद्यार्थी )

सातारा

मो 9822058583

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ जीभ… लेखक : अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्रीमती स्वाती मंत्री ☆

वाचताना वेचलेले

☆ जीभ… लेखक : अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्रीमती स्वाती मंत्री ☆

ज्ञानेंद्रिय पण आहे आणि कर्मेंद्रिय पण, असा एकमेव अवयव म्हणजे जीभ !
रसनेंद्रिय आणि वाक् इंद्रिय ! चव घेणे आणि बोलणे. एकाची प्रवृत्ती बाहेरून आत स्वीकारण्याची तर एकाची आतून बाहेर पडण्याची ! एकाच वेळी असं आत- बाहेर काम करण्याचे सामर्थ्य असलेला द्वैत अवयव म्हणजे जीभ!
एकाच अवयवावर ताबा मिळवला तर ज्ञान आणि कर्म या उभय प्रवृत्तींना जिंकता येणे सहज शक्य आहे, असा एकमेवाद्वितीय अवयव म्हणजे जीभ!
सर्वात जास्त रक्तपुरवठा असणारा हा रसमय अवयव जीभ !
तोंडात आलेला घास घोळवत घोळवत, इकडे तिकडे फिरवत फिरवत, बत्तीशीच्या ताब्यात देत देत, त्यांच्याकडून बारीक पीठ करवून, तयार लगद्याला आतमध्ये ढकलण्याचे महत्त्वाचे काम करणारा अवयव म्हणजे जीभ!
प्रत्येक पदार्थाची चव वेगवेगळ्या ठिकाणी वेगळेपणाने ओळखता येणारी, ही आगळीवेगळी जीभ!
भातातून नजर चुकुवून येणारा दगड शोधून काढतेच, पण डोळ्यांना सहजपणे न दिसणारा, अगदी दाताच्या फटीत लपून बसलेला केसही शोधून काढते. ही सीआयडीची दृष्टी असलेला हा कलंदर अवयव म्हणजे जीभ !
सतत बत्तीस दातांच्या संरक्षणात फिरणारा, पण चुकून मनात आणलं तर चुकीच्या क्षणी, चुकीचा शब्द, चुकीच्या व्यक्तीसमोर बोलून, बत्तीसच्या बत्तीस दात हातात काढून दाखवण्याचे सामर्थ्य असलेला एक चमत्कारिक अवयव म्हणजे जीभ !
बेधुंदपणे अखंड बडबडण्याचे प्रमुख काम करणारा आणि अन्नाला फावल्या वेळात पाठीमागे ढकलण्याचे काम करणारा, पण हे काम करताना, कधीही न दिसणारा अवयव म्हणजे जीभ !
दिसतो तो फक्त “आऽऽ कर” असं म्हटल्यावर, थोडाच वेळ दर्शन देणारा अवयव म्हणजे जीभ !
काम करताना मात्र कधीही दिसत नाही, असा कामानिराळा राहणारा हा बिलंदर अवयव जीभ !
दाताशी युती करत त थ द ध, ओठाशी युती करत प फ ब भ, दंतमूलाशी युती करत च छ ज झ, टाळुशी युती करत ट ठ ड ढ, अशा अनेक युत्या, युक्तीने करत ध्वनीनिर्मितीत सहाय्य करणारा युतीबाज अवयव म्हणजे जीभ !
पोटात काय चाललंय, याची बित्तंबातमी बाहेर डाॅक्टरांना दाखवणारा, तोंडात बसवलेला पण पोटाचा जणू काही सीसीटीव्हीच असलेला एक अवलिया अवयव म्हणजे जीभ !
ओठाबाहेरील जगाला वेडावून दाखवून, आपल्या आतल्या मनाचं, तात्पुरते का होईना, समाधान करून देणारा, हा एक हुश्शार अवयव म्हणजे जीभ !
ज्या एका अवयवाला ताब्यात ठेवले तर शंभर वर्षापर्यंत सहज जगता येईल, अशी दिव्य अनुभूती देणारा एक योगी अवयव म्हणजे जीभ !
आजारी पडेपर्यंत खाणाऱ्यांनी बरे होईपर्यंत उपवास करावा, असा संयम शिकणारा एकमेव अवयव म्हणजे जीभ !
उगाच नाही म्हटलंय__

जेणे जिंकीली रसना ।

तृप्त जयाची वासना ।

जयास नाही कामना ।

तो सत्वगुण ।।

– दासवाणी

लेखक: अज्ञात

प्रस्तुती: श्रीमती स्वाती मंत्री

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈