Tag: #ई-अभिव्यक्ति_संवाद

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २३ एप्रिल -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

जयंत श्रीधर टिळक

जयंतराव टिळक हे लो.टिळकांचे नातू. टिळकांनी सुरू केलेल्या ‘केसरी’ वर्तमानपत्राचे ते अनेक वर्षे संपादक होते. १९५० साली त्यांनी ‘केसरी’च्या संपादकपदाची धुरा हाती घेतली. पूर्वी केसरी आठवड्यातून २ वेळा निघायचा. नंतर ३ वेळा निघू लागला. गोवा मुक्तिसंग्राम आणि संयुक्त महाराष्ट्रया दोन्ही लढयांचा ‘केसरी’ने पाठपुरावा केला. त्यामुळे पुढच्या काळात केसरी दैनिक वर्तमानपत्र झाले. ८ ऑक्टोबर १९६२ रोजी विजयादशमीच्या मुहूर्तावर ‘केसरी’ दैनिक झाले.

पुढे ‘केसरीत अनेक बादल झाले. जयंतराव पुढे कॉंग्रेसमध्ये गेले. नंतर राज्यसभेवर गेले. ‘केसरीत इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाचा पुरस्कार झाला. ८० नंतर ‘केसरी’ दलिताभिमुख झाला. जयंतरावांनी ‘‘केसरी’त नाविन्य आणायचा प्रयत्न केला. जयंतराव मंत्री झाल्यानंतर केसरीचे संपादन अनुक्रमे चंद्रकांत घोरपडे, शरच्चंद्र गोखले, अरविन्द गोखले इ.नी  सांभाळले.

लो.टिळकांच्या काळात जहाल असलेला ‘केसरी जयंतरावांच्या कारकिर्दीत मवाळ झाला..

जयंतरावाववी ‘वारसा’ हे पुस्तक लिहिले. विविध विषयांवरील आत्मचरित्रात्मक लेखांचा हा संग्रह आहे.    

जयंतरावांचा आज स्मृतीदिन. त्या निमित्त त्यांच्या कार्याला प्रणाम  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री सुहास रघुनाथ पंडित

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆  २२ एप्रिल -संपादकीय – श्री सुहास रघुनाथ पंडित – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

श्री.सुनील चिंचोळकर

श्रीसमर्थ रामदास स्वामी यांच्या साहित्याचे अभ्यासक आणि प्रचारक श्री.सुनील चिंचोळकर यांनी आपले आयुष्य समर्थ तसेच अन्य संतांच्या साहित्याच्या अभ्यासासाठी वाहून घेतले होते.त्यांनी प्रा.शिवाजीराव भोसले यांच्या मार्गदर्शनानुसार सज्जनगड येथे वास्तव्य करून वीस वर्षे समर्थांच्या दासबोधाचे अध्ययन केले.दासबोध ग्रंथ तरूणांपर्यंत पोहोचला पाहिजे यासाठी ते विशेष आग्रही होते.अत्यंत अल्प किंमतीत दासबोध ग्रंथ उपलब्ध व्हावा व तो जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहचावा अशी त्यांची इच्छा होती. दासबोधातील श्लोकांचा अर्थ सोप्या भाषेत समजावून देण्यासाठी त्यांनी लेखन तर केलेच पण विपुल प्रमाणात व्याख्याने दिली.प्रवचने व कीर्तने  यांच्या माध्यमातून समर्थ विचारांचा प्रसार केला.संतविचार व अध्यात्म याविषयी त्यांनी चाळीसहून अधिक पुस्तके लिहिली आहेत.त्यातील काही ग्रंथ याप्रमाणे:

आजच्या संदर्भात दासबोध

दासबोधाचे मानसशास्त्र

दासबोधातील कर्मयोग, भक्तीयोग, ज्ञानयोग

दैनंदिन जीवनात दासबोध

मनाच्या श्लोकातून मनःशांती

समर्थ रामदासांचे व्यवस्थापन

श्री समर्थ चरित्र:आक्षेप आणि खंडन

समर्थ रामदास आणि स्वामी विवेकानंद

शिवाजी आणि रामदास

मानवतेचा महापुजारी:स्वामी विवेकानंद

पारिव्राजक विवेकानंद पत्रे समर्थांची…इत्यादी

समर्थसेवक चिंचोळकर यांचे 22/04/2018 ला आकस्मिक निधन झाले.

आजच्या स्मृतीदिनी त्यांचे पुण्यस्मरण 🙏

☆☆☆☆☆

ई-अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ २० एप्रिल -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

भारताचार्य चिंतामणी  विनायक वैद्य  

चिंतामणी  विनायक वैद्य  यांचा जन्म १८ ऑक्टोबर १८६१ मधे झाला. ते विद्वान होते. संस्कृत भाषेचे चांगले जाणकार होते. थोर ज्ञानोपासक होते. रामायण- महाभारताचे संशोधक, मीमांसक, चतुरस्त्र ग्रंथकार होते. माहितीप्रचुर अशी अनेक पुस्तके त्यांनी लिहिली. पौराणिक इतिहासाच्या अनेक अपरिचित भागावर त्यांनी प्रकाश टाकला.    

चिं. वि. वैद्य यांनी १८८९ ते १९३४ या काळात मराठी आणि इंग्रजी मिळून एकूण    ५०,००० पृष्ठे इतके लेखन केले. त्यांचे स्फुट लेखन केसरी, विविध ज्ञान विस्तार, इंदुप्रकाश इ. नियतकालिकातून प्रकाशित झाले. त्यांनी एकूण २९ ग्रंथ लिहिले. त्यापैकी २० ग्रंथ मराठीत, तर ९ ग्रंथ इंग्रजीत होते.    

चिं. वि. वैद्य यांचे प्रकाशित साहित्य

१. संक्षिप्त महाभारत , २. संस्कृत वाङ्मायाचा त्रोटक इतिहास ३. संयोगीता ( नाटक ), ४. श्रीकृष्ण चरित्र , ५. रीडल ऑफ रामायण, ६. मानव धर्मासार, ७. मध्ययुगीन भारत     (३ खंड) , ८. दुर्दैवी रंगू ( कादंबरी) ९. अबलोन्नती ( लेखमाला) १०. चिं. वि. वैद्य यांचे ऐतिहासिक निबंध

चिं. वि. वैद्य यांना मिळालेले सन्मान

• लो. टिळकांनी त्यांचे तर्कशुद्ध, सखोल लेखन, प्रगाढ अभ्यास करून महाभारताची मीमांसा करणारा आद्य भाष्यकार म्हणून ‘भारताचार्य’ ही पदवी दिली.
• १९०८ मध्ये पुणे येथे भरलेल्या ६व्या साहित्य संमेलनाचे (ग्रंथकार संमेलनाचे – त्यावेळी साहित्य संमेलनाला ग्रंथकार संमेलन असा शब्द रूढ होता. ) ते अध्यक्ष होते.
• भारतीय इतिहास संशोधन मंडळाचे ते आधी अजीव सभासद होते. नंतर अध्यक्ष झाले.
• टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठाचे ते पहिले कुलगुरू होते.

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

रामनाथ चव्हाण

रामनाथ चव्हाण हे दलित साहित्य आणि सामाजिक परिवर्तनाच्या चळवळीतले महत्वाचे कार्यकर्ते आणि लेखक. कथा, कादंबरी, नाटक, एकांकिका, व्यक्तिचित्रे भटक्या, विमुक्तांच्या संदर्भातील संशोधनात्मक लेखन असं विपुल लेखन त्यांनी केलय. पुणे विद्यापीठाच्या आण्णाभाऊ साठे  अध्यासनाचे ते प्रमुख होते.

‘भटक्या-विमुक्तांची जातपंचायत हे ५ खंडात प्रकाशित झालेले त्यांचे लेखन महत्वाचा दस्तऐवज मानला जातो. ‘जाती व जमाती’ हेही त्यांचे पुस्तक महत्वाचे मानले जाते.

रामनाथ चव्हाण यांची पुस्तके –

१. भटक्या विमुक्तांचे अंतरंग, २. पारध, ३. बिन चेहर्‍याची माणसं ४. गवगाडा : काल आणि आज ५. घाणेरीची फुले , ६. नीळी पहाट, ७. पुन्हा साक्षीपुरम ८. वेदनेच्या वाटेवरून ९. दलितांचा राजा डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर

इ. त्यांची महत्वाची पुस्तके आहेत.

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

कमलाबाई ओगले

कमलाबाई ओगले यांचा जन्म १६ सप्टेंबर १९१३ रोजी झाला. मराठीतील पाककृती संग्रहाच्या या लेखिका, संपादिका. त्यांनी संकलित केलेल्या पाककृतींचा ‘रुचिरा’ हा संग्रह अतिशय लोकप्रीय झाला. एके काळी नववधूला रुखवताबरोबरच हा संग्रहही दिला जाई. (अजूनही दिला जातो.)  हे पुस्तक १९७० साली ‘मेहता’ने प्रकाशित केले. हा संग्रह २ भागात प्रकाशित झालेला आहे. या संग्रहाच्या अनेक आवृत्ती प्रकाशित झाल्यात.    

भारताचार्य चिंतामणी  विनायक वैद्य , रामनाथ चव्हाण आणि कमलाबाई ओगले या तिघांचाही आज स्मृतीदिन. त्या निमित्त त्यांच्या कार्याला प्रणाम .  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री सुहास रघुनाथ पंडित

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆  १९ एप्रिल -संपादकीय – श्री सुहास रघुनाथ पंडित – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

मंगेश विठ्ठल राजाध्यक्ष.

म.वि.राजाध्यक्ष हे मराठीतील नामवंत समीक्षक व ललित लेखक होते.त्यांनी आपले शिक्षण मुंबई येथे पू  केले.शिक्षण काळात त्यांनी इंग्रजी साहित्यातिल वर्डस्वर्थ पारितोषिक प्राप्त केले.त्यांनी पुढील काळात अहमदाबाद,मुंबई,कोल्हापूर या ठिकाणी इंग्रजीचे अध्यापन केले.

‘अभिरुची’ या मासिकातून त्यांनी आपल्या लेखनाला सुरुवात केली.या मासिकात निषाद या टोपणनावाने लिहिलेले वाद संवाद हे सदर लोकप्रिय झाले. रत्नाकर, संजीवनी, चित्रा, प्रतिभा,ज्योत्स्ना या मासिकातूनही त्यांनी लेखन केले आहे.

पाच कवी हे त्यांचे पहिले पुस्तक. यात त्यांनी पाच आधुनिक कवींच्या कविता संपादित केल्या आहेत. त्यांचे अन्य साहित्य असे:

समीक्षा: भाषाविवेक, शब्दयात्रा

लघुनिबंध: अमलान, पंचम, आकाशभाषिके, खर्डेघाशी, पाक्षिकी, मनमोकळे, शालजोडी.

इतर : कुसुमावती देशपांडे यांच्यासह लिहीलेले ‘हिस्टरी ऑफ मराठी लिटरेचर’

श्री.राजाध्यक्ष हे पाठ्यपुस्तक व अभ्यासक्रम मंडळाचे काही वर्षे मुख्य संपादक होते. तसेच नॅशनल बुक ट्रस्ट चे विश्वस्तही होते. ज्ञानपीठ पुरस्कार समितीचे सदस्य व साहित्य अकादमीच्या मराठी समितीचे सदस्य म्हणूनही त्यांनी काम केले होते.

दि.19/04/2010 ला म.वि.राजाध्यक्ष यांचे निधन झाले.आज त्यांचा स्मृतीदिन.त्यांच्या स्मृतीस   विनम्र अभिवादन! 

☆☆☆☆☆

ई-अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. गौरी गाडेकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ १८ एप्रिल -संपादकीय – सौ. गौरी गाडेकर -ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

प्रकाश खरात

प्रकाश नथू खरात (25 जानेवारी 1952 – 18 एप्रिल 2021) हे मराठी कवी व लेखक होते.

त्यांचा जन्म जुन्नर येथे झाला. राज्यशास्त्र हा विषय घेऊन त्यांनी एम ए केलं.

सेंट्रल बँकेत असिस्टंट मॅनेजर असताना 2001 मध्ये त्यांनी स्वेच्छानिवृत्ती घेतली. त्यानंतर ते यशवंतराव चव्हाण महाराष्ट्र मुक्त विद्यापीठात एम. ए. च्या विद्यार्थ्यांना अध्यापन करत असत.

‘निर्मितीचा प्रदेश’, ‘पार्थिव – अपार्थिव’, ‘जन्ममरण वर्दळीवर येताना’ हे कवितासंग्रह, ‘अनिकेत’  हा कथासंग्रह, ‘अस्तित्वाचे धागे’ ही आत्मपर कादंबरी इत्यादी पुस्तके त्यांनी लिहिली.

सौंदर्यवेधी कल्पना, अर्थपूर्ण प्रतिमा, व्यामिश्र वास्तवाचा शोध, चिंतनशील काव्यात्मकता या वैशिष्ट्यांमुळे खरातांची कविता रूढ दलित काव्याची चौकट ओलांडून गेली.

‘आरंभ’ या अनियतकालिकाचे ते संपादक होते.

बेळगाव, नाशिक, नागपूर येथे झालेल्या अ. भा. मराठी साहित्य संमेलनात निमंत्रितांच्या कविसंमेलनात त्यांचा सहभाग होता.

खरातांच्या कवितांचे इंग्रजी, हिंदी, उर्दू, गुजराती या भाषांत अनुवाद झाले आहेत.

त्यांच्या ‘अनिकेत’ या कथासंग्रहाला महाराष्ट्र शासनाचा पुरस्कार मिळाला.

‘अस्तित्वाचे धागे’ या आत्मपर कादंबरीस ‘साद’ पुरस्कार मिळाला.

दलित साहित्य संसद, दिल्ली या संस्थेतर्फे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर फेलोशिप.

इंदूरचा ‘डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर साहित्यरत्न’ पुरस्कारही त्यांना मिळाला होता.

18 एप्रिल 2021 ला करोनामुळे त्यांचा देहांत झाला.

खरातांच्या प्रथम स्मृतिदिनानिमित्त त्यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली.

☆☆☆☆☆

सौ. गौरी गाडेकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना, कऱ्हाड शताब्दी दैनंदिनी, ‘जन्म – मरण वर्दळीवर येताना ‘:परिचय व प्रस्तावना.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ १७ एप्रिल -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

१७ एप्रिल संपादकीय – वि. आ. बुवा.

वि. आ. बुवा यांचा जन्म ४ जुलै १९२६चा. विनोदी लेखक म्हणून ते प्रसिद्ध होते. .१९५० पासून त्यांनी लेखनाला प्रारंभ केला. त्यांची १५० हून अधीक विनोदी पुस्तके आहेत. त्याचबरोबर आकाशवाणीवर अनेक श्रुतिकांचं लेखन त्यांनी केलय. आकाशवाणीवर त्यांचे ६०० पेक्षा जास्त कार्यक्रम झाले. त्यापैकी ‘-पुन्हा प्रपंच’ या कौटुंबिक  श्रुतिका मालेचे ४०० पेक्षा जास्त भाग त्यांनी लिहीले  आहेत. याशिवाय पटकथा, विनोदी निबंध, तमाशाच्या संहिता, , विडंबने, एकांकिका असे विविध स्वरूपाचे लेखन त्यांनी केलेले आहे.

१९५० मध्ये ‘इंदुकला’ हा हस्तलिखित साहित्याचा अंक त्यांनी प्रकाशित केला होता. त्यात अनेक मान्यवर लेखकांनी लेखन केले आहे. पुढे प्रभाकर पाध्ये यांच्या प्रेरणेने त्यांनी वृत्तपत्रातून लिहावयास सुरुवात केली. सूक्ष्म निरीक्षण शक्ती, कल्पकता, उत्स्फूर्त विनोद ही त्यांच्या लेखनाची वैशिष्ट्ये आहेत. अनेक दिवाळी अंकातून त्यांनी लेखन केले. ‘अकलेचे तारे’ हा त्यांचा पहिला कथासंग्रह १९५३  मध्ये प्रकाशित झाला. महाराष्ट्र शासनाच्या ग्रंथ आणि नाट्य पुरस्कार समित्यांवर ते अनेक वर्षे परीक्षक म्हणून काम बघत होते.    

वि. आ. बुवा यांची काही पुस्तके –

१. अकलेचे दिवे, २.असून अडचण नसून खोळंबा, ३. अफाट बाबुराव, ४. इकडे गंगू तिकडे अंबू,  ५. खट्याळ काळजात घुसली. ६. झक्कास गोष्टी , ७.फजितीचा सुवर्ण महोत्सव, ८. फिरकी, ९. शूर नवरे, १०. हलकं फुलकं

गिरिजा कीर यांनी आपल्या ‘ दीपगृह’ या पुस्तकात वि.आ. बुवांवर लेख लिहिला आहे.

या हरहुन्नरी लेखकाचा आज स्मृतीदिन ( १७ एप्रिल २०११ ) . त्यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री सुहास रघुनाथ पंडित

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆  १६ एप्रिल -संपादकीय – श्री सुहास रघुनाथ पंडित – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

गो.मा.पवार

गोपाळराव मारूती पवार उर्फ गो.मा.पवार हे मराठीतील नामवंत समीक्षक. अमरावती, औरंगाबाद, कोल्हापूर या ठिकाणी त्यांनी तेहतीस वर्षे मराठीचे अध्यापन केले. निवृत्तीनंतर सोलापूर येथे वास्तव्य करून विपुल प्रमाणात साहित्य लेखन केले.

मराठवाडा साहित्य परिषद, अ. भा. मराठी साहित्य महामंडळ, महाराष्ट्र राज्य साहित्य महामंडळ या संस्थांमध्ये त्यांनी कलेले कार्य संस्मरणीय आहे. सोळा ग्रंथ व साठ शोधनिबंध त्यांच्या नावावर आहेत. तसेच त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली दहा विद्यार्थ्यांनी पी.एच् डी. प्राप्त केली आहे.

त्यांची काही साहित्य संपदा:

निवडक मराठी समीक्षा

मराठी विनोद: विविध आविष्कारणे.

महर्षि वि.रा म.शिंदे.. जीवन व कार्य

साहित्य मूल्य आणि अभिरुची सुहृद् आणि संस्मरणे ..इ.

पुरस्कार:

साहित्य अकादमी 2007

डाॅ.व.दि.कुलकर्णी स्मृती पुरस्कार

भैरू रतन दामाणी पुरस्कार, सोलापूर

शिवगिरिजा प्रतिष्ठान, कुर्डूवाडी

महाराष्ट्रफाउंडेशनचा मराठी साहित्य पुरस्कार.

महाराष्ट्र शासनाचा उत्कृष्ट वाड्मय पुरस्कार

यशवंतराव चव्हाण पुरस्कार

जीवन गौरव पुरस्कार..सोलापूर विद्यापीठ 2016

आज त्यांची  पुण्यतिथी आहे.त्यांच्या स्मृतीस विनम्र अभिवादन!

☆☆☆☆☆

ई-अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. गौरी गाडेकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ १५ एप्रिल -संपादकीय – सौ. गौरी गाडेकर -ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

मोरेश्वर रामचंद्र पराडकर

मोरेश्वर रामचंद्र पराडकर ऊर्फ मोरोपंत किंवा मयूर पंडित (1729 – 15 एप्रिल 1794) हे मध्ययुगीन मराठी पंडिती काव्यपरंपरेतील श्रेष्ठ कवी होते.

सुमारे 45 वर्षे अखंडितपणे काव्यरचना करणाऱ्या मोरोपंतांनी 75 हजाराच्या वर कविता लिहिल्या. त्यांच्या नावावर 268 काव्यकृतींची नोंद आहे.त्यामध्ये ‘आर्याकेकावली’, ‘आर्याभारत’, ‘केकावली’ वगैरे असंख्य ग्रंथांचा समावेश आहे.

मोरोपंतांनी 60हजार आर्या, श्लोकबद्ध स्तोत्रे, आख्याने वा महिलांसाठी ओवीबद्ध गीते रचली.

त्यांनी गझलाही लिहिल्या आहेत. त्या प्रकाराला ते गज्जल म्हणत. हा प्रकार मराठीत पहिल्यांदा त्यांनीच हाताळला.

‘आर्याभारत’ हे त्यांनी आर्यावृत्तात रचलेले समग्र महाभारत आहे.

विविध शब्द-अक्षर-चमत्कृत पद्धतींनी त्यांनी 108 रामायणे लिहिली. प्रत्येक रामायणाचे काहीतरी वैशिष्ट्य होते.

बारामतीतील त्यांच्या वाड्याच्या एका खोलीच्या भिंतींवर यमक आणि अनुप्रास असलेले अगणित शब्द त्यांनी लिहून ठेवले होते. ते शब्द योग्य तेथे वापरून ते आपली काव्ये सजवत असत.

‘झाले बहू, होतील बहू, आहेतही बहू, परंतु यासम हा ‘ व ‘बालिश बहू बायकांत बडबडला ‘ या त्यांच्या उक्ती आजही वापरल्या जातात.

त्यांचे चरित्र व त्यांच्या काव्याची चर्चा करणारे अनेक ग्रंथ प्रसिद्ध झाले आहेत.

☆☆☆☆☆

डॉ. विनायक रा.करंदीकर

डॉ. विनायक रा. करंदीकर (27 ऑगस्ट 1919 – 15 एप्रिल 2013) हे पुण्यातील फर्ग्युसन महाविद्यालय व नंतर सांगलीच्या विलिंग्डन महाविद्यालय येथे प्राध्यापक होते.

डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीचे ते सचिव होते.

त्यांचा संतसाहित्य, रामकृष्ण परमहंस व स्वामी विवेकानंद यांचा विशेष अभ्यास होता. रामकृष्ण मठाशी त्यांचा निकटचा संबंध होता

त्यांनी राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ व संघाशी संलग्न विविध संस्थांमध्ये काम केले.

दैनिक ‘तरुण भारत’ प्रकाशित करणाऱ्या राष्ट्रीय विचार प्रसारक मंडळाचे ते दहा वर्षे अध्यक्ष होते.

महाराष्ट्र साहित्य परिषदेचे ते पदाधिकारी होते.

त्यांनी मराठी ज्ञानकोशाच्या संपादनाचे कामही केले आहे.

ते पुणे विद्यापीठाच्या ज्ञानदेव अध्यासनाचे आद्य प्राध्यापक होते.

‘कुणा यात्रिकाचा जीवनसंवाद’ (आत्मचरित्र),

‘ख्रिस्त, बुद्ध आणि श्रीकृष्ण, ‘गोपवेणू’ (कवितासंग्रह), ‘स्वामी विवेकानंद जीवनदर्शन'(स्वामी विवेकानंदांचे त्रिखंडात्मक चरित्र), ‘ज्ञानेश्वरीदर्शन’,’Three Architects of RSS'(इंग्रजी) वगैरे अनेक पुस्तके त्यांनी लिहिली.

साहित्य अकॅडमीने प्रकाशित केलेल्या ‘इंडियन मास्टरपीस ‘ या संपादित ग्रंथात त्यांनी ज्ञानदेव- तुकारामांवर लिहिलेल्या इंग्रजी लेखांचा समावेश करण्यात आला आहे.

त्यांच्या अनेक ग्रंथांचे हिंदी, इंग्रजी, कन्नड व अन्य भाषांमध्ये भाषांतर झाले आहे.

कवी मोरोपंत व डॉ. विनायक रा. करंदीकर यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त त्यांना सादर अभिवादन. 

☆☆☆☆☆

सौ. गौरी गाडेकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना, कऱ्हाड शताब्दी दैनंदिनी, लोकसत्ता.कॉम – पंकज भोसले.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ १४ एप्रिल -संपादकीय – श्रीमती उज्ज्वला केळकर – ई – अभिव्यक्ती (मराठी) 

विलास सारंग

विलास सारंग यांचा जन्म १९४२चा. नवतेचा आग्रह धरणारे हे मराठी आणि इंग्रजीही लेखक होते. मूळ इंग्रजीत लिहीलेल्या आपल्या अनेक पुस्तकांचे त्यांनी मराठी अनुवाद केले. तसेच मूळ मराठीत लिहीलेल्या आपल्या अनेक पुस्तकांचे त्यांनी इंग्रजीत अनुवाद केले. त्यांची मराठीत ११ व इंग्रजीत ८ पुस्तके आहेत. अनेक संपादित निवडक कथांच्या संग्रहात त्यांच्या कथा आहेत.        

आधुनिक परंपरेतील कवी, कथाकार, कादंबरीकार यांच्या साहित्य व्यवहाराची त्यांनी पर्खडपणे चिकित्सा केली आहे. त्यांचे लेख व समीक्षा प्रामुख्याने ‘सत्यकथे’त प्रसिद्ध झाल्या. पुढे ’अभिरुची’, ‘अनुष्टुभ’, ‘नवभारत’ इ. मधूनही त्यांचे लेखन प्रकाशित झाले.   

विलास सारंग यांची काही पुस्तके –

१. अमर्याद आहे बुद्ध, २. अक्षरांचा श्रम केला, ३ आतंक ( कथासंग्रह), ४. एन्कीच्या राज्यात, (कादंबरी)  ५. कविता (१९६९ ते १९८४ ), ६. घडल्या इतिहासाची वाळू , ७. रुद्र ( कादंबरी), ८. लिहित्या लेखकाचं वाचन (समीक्षा), ९. वाङ्मयीन संस्कृती आणि सामाजिक वास्तव १०. सर्जनशोध आणि लिहिता लेखक – विलास सारंग यांची इंग्रजी पुस्तकेही आहेत. त्यांच्या पुस्तकांच्या नावावरूनच त्यांच्या लेखनातील वेगळेपण जाणवते.

आज विलास सारंग यांचा स्मृतीदिन ( १४ एप्रील २०१५ ) त्यांच्या स्मृतीला सादर वंदन.  

☆ ☆ ☆ ☆ ☆

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना – कराड शताब्दी दैनंदिनी, गूगल विकिपीडिया

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. गौरी गाडेकर

ई -अभिव्यक्ती -संवाद ☆ १२ एप्रिल -संपादकीय – सौ. गौरी गाडेकर -ई – अभिव्यक्ती (मराठी)

भानुदास बळीराम शिरधनकर

भानुदास बळीराम शिरधनकर ऊर्फ भानू शिरधनकर (मृत्यू :12 एप्रिल 1977) हे मराठी लेखक होते.
त्यांची शैली सुबोध होती. त्यांनी लिखाणात नवेनवे विषय हाताळले. नवे शब्द तयार करून ते रूढ करण्याचा प्रयत्न केला.
स्वतःला वेगळे अनुभव घेता येत नाहीत, तर ते स्वतः वेगळे अनुभव घेणाऱ्यांपर्यंत पोहोचत.शिकारी, कोळी, सर्कसमधील लोक, जंगल अधिकारी वगैरेंच्या मुलाखती घेऊन त्यांनी त्यांचे अनुभव वाचकांपर्यंत पोहोचवले.

शिरधनकरांची ‘उधानवारा’, ‘सागरसंग्राम’, ‘शिमाळ आलं,शिमाळ आलं!!’ ही रिपोर्ताजरुपी लेखांची सागरी जीवनावरील इत्यंभूत माहिती देणारी मराठीतील पहिली-वहिली पुस्तके. ‘कारवारचा काळुराम’ (शिकारकथा), ‘तराईच्या जंगलात’, ‘रानातील सावल्या’, ‘घनु वाजे घुणघुणा’ ही त्यांची शिकारी लोकांचे अनुभव शब्दबद्ध करणारी पुस्तके.
‘सर्कसचे विश्व’, ‘वाघ-सिंह माझे सखेसोबती'(दामू धोत्रे यांचे सर्कस अनुभव), ‘चिडियाँघर’, ‘जिवाचं मैतर तुम्ही माझ्या’, ‘फोर्डस्डेलवरील फुफाटा’ ही प्राणी -पक्षांच्या बाबतीतील कुतूहल शमवणारी पुस्तके, ‘ऑलिम्पिकची नवलकथा’, ‘इस्पितळाच्या वाटेवरून’, ‘पुस्तकांची दुनिया’,’गुन्हेगारांच्या मागावर’, ‘कस्टमला झुकांडी’ आणि विद्यार्थ्यांसाठी लिहिलेलं ‘एस एस सी नंतरच्या वाटा’……

शिरधनकरांच्या पुस्तकांची नुसती नावं जरी बघितली, तरी त्यातलं विषयांचं वैविध्य बघून चकित व्हायला होतं.

त्यांनी अनुवादही केले होते. अमेरिकन लेखक हर्मन मेलविल यांच्या ‘बिली बड’ आणि ‘टायपी’ या दर्यावर्दी जीवनावरील कादंबऱ्यांचा त्यांनी केलेला अनुवाद म्हणजे ‘पाचूचे बेट’ व ‘शिस्तीचा बळी’.

दुर्दैवाने शिरधनकरांच्या एकूण पुस्तकांपैकी थोड्याच पुस्तकांच्या प्रती आता उपलब्ध आहेत.

भानू शिरधनकर यांच्या स्मृतिदिनी त्यांना आदरांजली.

☆☆☆☆☆

सौ. गौरी गाडेकर

ई–अभिव्यक्ती संपादक मंडळ

मराठी विभाग

संदर्भ : साहित्य साधना, कऱ्हाड शताब्दी दैनंदिनी, लोकसत्ता.कॉम – पंकज भोसले.

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈