मराठी साहित्य – विविधा ☆ चं म त ग ! ☆ स र्व ज्ञा नी ! ☆ श्री प्रमोद वामन वर्तक

श्री प्रमोद वामन वर्तक

? विविधा ?

? चं म त ग ! ⭐ श्री प्रमोद वामन वर्तक ⭐

? स र्व ज्ञा नी ! ??

“पंत हा तुमचा पेपर, निघतो, जरा घाईत आहे !”

“अरे मोऱ्या थांब जरा, तुला एक विचारायचं होतं!”

“बोला ना पंत !”

“अरे गाढवा, काल माझं एक काम होतं तुझ्याकडे म्हणून तुला मोबाईल लावला, तर ‘समाधान सल्ला केंद्राला फोन केल्याबद्दल धन्यवाद ! वैयक्तिक सल्ल्यासाठी एक दाबा, कौटुंबिक सल्ल्यासाठी दोन दाबा, प्रेम प्रकारणाच्या सल्ल्यासाठी…..”

“तीन दाबा ! बरोबर ना पंत ?”

“हो, बरोबर. आता ही सल्ला केंद्राची काय नवीन भानगड सुरु केल्येस तू मोऱ्या ?”

“अहो भानगड कसली पंत, घरी बसल्या बसल्या चार पैसे मिळवायचा आणि त्यातून झालीच तर थोडी समाजसेवा करायचा उद्योग चालू केलाय एवढच !”

“म्हणजे रे मोऱ्या ?”

“अहो पंत, हल्ली सगळेच लोकं काहींना काही समस्यांचे शिकार झालेले आहेत. त्यातून काही जणांना नैराश्य येवून, त्या पैकी काही जणांची मजल आत्महत्या करण्यापर्यंत गेल्याच तुम्ही पेपरात वाचल असेलच !”

“खरं आहे तुझं मोऱ्या, हल्ली एवढ्या तेवढ्या कारणावरून आत्महत्या कारण्याच प्रमाण वाढलंय खरं !”

“बरोबर, म्हणूनच अशा डिप्रेशनमधे गेलेल्या लोकांसाठी मी ‘समाधान सल्ला केंद्र’ सुरु केलं आहे !”

“हे बरीक चांगल काम करतोयस मोऱ्या, पण तुझ्याकडे सल्ला मागणारे ना तुझ्या ओळखीचे ना पाळखीचे, ते तुझ्याकडे मोबाईल वरून त्यांना पाहिजे तो सल्ला मागणार, मग याच्यातून तुला अर्थप्राप्ती कशी होते ते नाही कळलं मला !”

“पंत, तुम्ही नेट बँकिंग बद्दल ऐकलं असेलच !”

“हो ऐकून आहे खरा, पण त्यात फसवलं जाण्याची भीती असते असं म्हणतात, म्हणून मी माझ्या अकौंटला तो ऑपशनच ठेवला नाहीये बघ !”

“ते ठीक आहे पंत ! पण माझ्याकडे सल्ला मागणाऱ्यांना मी ठराविक रक्कम माझ्या अकाउंटला जमा करायला सांगतो आणि ती तशी जमा झाल्याचा मेसेज मला माझ्या बँकेतून आल्यावरच मी त्यांना पाहिजे तो सल्ला देतो !”

“अस्स, म्हणजे पहिले दाम मग तुमचं काम, हे सूत्र तू अवलंबल आहेस तर !”

“अगदी बरोबर पंत, म्हणजे पैसे बुडण्याची भीतीच नाही !”

“ते सगळं खरं रे मोऱ्या, पण प्रत्येकाच्या निरनिराळ्या समस्यांवर तुझ्याकडे समाधानकारक उत्तर कशी काय असतात बुवा ?”

“पंत माझ्याकडे कुठे उत्तर असतात !”

“अरे गाढवा, पण तूच तर प्रत्येकाला त्याच समाधान होईल असं उत्तर देतोस नां ?”

“हो पंत, पण त्यासाठी मी आमच्या पेरेन्ट कंपनीचा सल्ला घेतो !”

“आता ही तुझ्या पेरेन्ट कंपनीची काय भानगड आहे मोऱ्या ?असं कोड्यात बोलू नकोस, नीट सविस्तर मला समजेल असं काय ते सांग बघू !”

“त्याच काय आहे ना पंत, माझ्या सासूबाई स्वतःला ‘सर्वज्ञानी’ समजतात आणि त्यांनी सुद्धा त्यांचे ‘सर्वज्ञानी सल्ला केंद्र’ नावाचे मोबाईलवरून सल्ला देण्याचे केंद्र सुरु केले आहे.”

“बर मग ?”

“अहो त्या वरूनच माझ्या बायकोच्या डोक्यात, आपण पण असं सल्ला केंद्र मोबाईलवर चालू करावं असं आलं आणि सासूबाईंच्या त्या सर्वज्ञानी सल्ला केंद्रलाच मी आमची पेरेन्ट कंपनी म्हणतो !”

“अस्स !”

“मग मी काय करतो पंत माहीत आहे, मला आलेल्या सगळ्या समस्यांवरचा सल्ला मी मोबाईलवरून, माझ्या पेरेन्ट कंपनीला, म्हणजेच माझ्या सासूबाईंच्या ‘सर्वज्ञानी सल्ला केंद्राला’ विचारतो आणि त्यांनी दिलेला तोच सल्ला पुढे…..”

“ढकलून मोकळा होतो, बरोबर ?”

“बरोब्बर पंत !”

“पण काय रे मोऱ्या, तुझ्या सासूबाई तू त्यांचा एकुलता एक जावई  असलास म्हणून तुला काय नेहमीच फुकटचा सल्ला देतात का ?”

“नाही हो पंत ! अहो मी त्यांना प्रत्येक वेळेस, वेगळेच नांव सांगून, मला एखाद्याने किंवा एखादीने विचारलेला सल्ला त्यांना विचारून त्याचे उत्तर घेतो आणि तोच माझा सल्ला म्हणून पुढे पाठवतो आणि सासूबाईंच्या अकाउंटला पैसे जमा करतो ! तेवढीच त्यांना आर्थिक मदत पण होते !”

“अरे पण तुला यातून कसे काय अर्थार्जन होते ते नाही कळलं मला !”

“पंत, सध्याचा जमाना हा कमिशनचा जमाना आहे, हे तुम्ही पण मान्य कराल ! ‘माझं काय ?’ हाच प्रश्न कुठच्याही व्यवहारात हल्ली लोकांचा असतो ! मग मी तरी त्याला कसा अपवाद असणार ?”

“तू म्हणतोयसं ते खरं आहे मोऱ्या, हल्ली जमानाच आलाय तसा, पण मग तू काय करतोस ?”

“पंत, मी जेवढे पैसे सासूबाईंना देतो, त्यावर माझे दहा टक्के कमिशन आकारून सासूबाईंनी दिलेला सल्ला पुढे ढकलतो !”

“धन्य आहे तुझी मोऱ्या !”

 

© श्री प्रमोद वामन वर्तक

१७-१२-२०२१

(सिंगापूर) +6594708959

मो – 9892561086

ई-मेल – [email protected]

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ स्व प्न ! ☆ श्री प्रमोद वामन वर्तक

श्री प्रमोद वामन वर्तक

? विविधा ?

⭐ स्व प्न ! ⭐ श्री प्रमोद वामन वर्तक ⭐

“स्वप्नात रंगले मी

चित्रात दंगले मी

सत्यातल्या जगी या

झोपेत जागले मी”

हे आशाताई आणि बाबुजींच्या आवाजातील, ‘आम्ही जातो आमच्या गावा’ या चित्रपटातील युगल गीत माझ्या पिढीच्या लोकांना नक्कीच आठवत असेल ! हल्लीच्या पिढीला ‘युगल’ या शब्दा पेक्षा ‘गुगल’ शब्द जास्त जवळचा, त्यामुळे ‘युगल’ शब्दाचा अर्थ माहित असणे दूरची गोष्ट झाली ! पण जिथे नुकत्याच पार पडलेल्या ९४व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनात, “स्वातंत्र्य” हा शब्द “वि. दा. सावरकर मंचाच्या” फलकावर चुकीचा लिहून मराठीचे धिंडवडे निघतात, तिथे या आजच्या तरुण पिढीला दोष देण्यात तरी काय अर्थ आहे म्हणा ! थोडे विषयांतर झाले पण त्याला इलाज नाही ! असो ! आता गाण्याच्या वरच्या चार ओळींकडे वळतो. त्यात त्या नयिकेचे (उमा) आपल्या नायकाला (श्रीकांत मोघे) भेटण्याचं स्वप्न सत्यात उतरल्याच, ती गाण्यातून सांगत असते ! शेवटी ती नायिका असल्यामुळे तिच्या मार्गात खलनायकाने कितीही अडथळे आणले तरी, हे गाणं सिनेमातंल असल्यामुळे नयिकेच स्वप्न सत्यात उतरलं असेल, तर त्यात नवल ते काय ?

स्वप्न ! मानवाच्या मनातल्या सुप्त इच्छांची पूर्ती करायची सोय त्या विधात्याने काय मस्त करून ठेवली आहे नां ? पण स्वप्न पडायला हव असेल तर त्यासाठी आधी झोपावं लागतं असं म्हणतात ! आता तुम्ही म्हणालं, हे काय नवीन सांगितलंत तुम्ही ? झोपल्याशिवाय स्वप्न कशी बघणार, पडणार ? तुमचं म्हणणं बरोबर आहे मंडळी ! पण काही काही जणांना जागेपणी सुद्धा स्वप्न पडतात असं ऐकून आहे, प्रत्यक्ष मला तसा काही अनुभव नाही !

लहान बाळांना स्वप्न पडत असतील का ? असावीत, हे झालं माझं वैयक्तिक मत ! कारण कसं असतं नां, आपण अनेकदा बघितलं असेल, की कधी कधी बाळ गाढ झोपेत असतांना मधेच दचकून परत झोपी जात किंवा जाग होऊन रडायला तरी लागतं ! मग त्याची आई त्याला आपल्या कुशीत घेवून थोपटून, थोपटून परत झोपवते आणि आपला एक हात हळूच त्याच्या अंगावर ठेवते ! तो आईच्या हाताचा आधार बाळाला सुखावतो ! मग त्याची बहुतेक खात्री पटत असावी की आता आपली आई आपल्या जवळ आहे आणि मग ते बाळ निर्धास्तपणे परत निद्रा देवीच्या अधीन होतं !

पूर्वी घरी कोणी पाहुणे आले की, घरातल्या लहान मुला, मुलींना त्यांचा एक प्रश्न हमखास असायचाच ! “काय रे, कोण होणार तू मोठेपणी ?” त्यावर, मुलगा असेल तर आपलं गळणार नाक शर्टाच्या बाहीला किंवा मुलगी असेल तर फ्रॉकला पुसत पुसत आपल्या बोबड्या बोलात तो किंवा ती “डॉक्टल” अस उत्तर देई ! पूर्वीचे आई बाबा, मुलगा किंवा मुलगी शाळेतून कॉलेजमधे जायला लागल्यावर, आपलं डॉक्टर किंवा इंजिनियर होण्याचं अर्धवट राहिलेल स्वप्न आपल्या मुलाने किंवा मुलीने पूर्ण करावं यासाठी त्यांच्या मागे लागायचे ! सांप्रतकाळी तर आठवी नववी पासूनच, पप्पा मम्मी आपल्या मुलांचा कल लक्षात न घेता, त्यांच्या स्वतःच्या स्वप्ना नुसार तो किंवा तिने मोठेपणी कोण व्हावे हे ठरवून मोकळे होतात आणि त्या प्रमाणे त्यांच ब्रेन वॉशिंग चालू करतात !

आपला मेंदू तरतरीत ठेवण्यासाठी आपल्याला स्वप्ने पडतात अस एक शास्त्रीय सिद्धांत सांगतो ! त्यामुळे मेंदूची दीर्घकालीन स्मृती जतन करण्याची ताकद वाढते आणि तो जास्त कार्यक्षम होतो ! पण अजून तरी आधुनिक सायन्सला स्वप्न का पडतात याचा शोध लावता आला नाहीये, हे ही तितकंच खरं ! त्यामुळे आपल्या भारतीयांची “मनी वसे ते स्वप्नी दिसे” ही पूर्वापार चालत आलेली थियरी मनाला सध्या तरी जास्त जवळची आणि खरी वाटून जाते !

सध्या सामान्य माणूस कुठल्या ना कुठल्या समस्येने ग्रासलेला आहे. अशावेळी आजच्या अग्रेसिव्ह मार्केटिंगच्या जमान्यात, काही बोगस अल्पायुषी कंपन्या, लोकांना कधीही प्रत्यक्षात न येणारी अनेक स्वप्न हसत खेळत विकून, स्वतःच उखळ पांढरं करून लोकांचे खिसे रिकामे करतांना आपण बघितलं असेल किंवा काही लोकांनी ते अनुभवलं पण असेल !

कोणाला कसली स्वप्न पडावीत हा ज्याचा त्याचा प्रश्न ! हल्ली, गल्ली गल्लीतल्या भाई लोकांना पण, उपरती होऊन आपापल्या कारकिर्दीच्या मध्यातच, सर्व काळे धंदे सोडून राजकारणाच्या पांढऱ्या धंद्यात पडण्याची स्वप्न पडतात ! त्यातील काही जणांची स्वप्न साकार होऊन, त्यांना मंत्रिपद मिळाल्याचे आपण पहात आहोतच !

त्याच प्रमाणे हल्लीचे भोंदू बुवा, महाराज आणि माताजी सुद्धा आपल्या भोळ्या भक्तांना “बालका, कालच आमच्या स्वप्नात प्रत्यक्ष भगवंतांनी येवून, तुझ्या समस्येवर अमुक तमुक उपाय सांगितला आहे” अशी थाप मारून स्वतःच्या स्वप्नांचा बाजार मांडताना आपण, आज पण दुर्दैवाने पहात आहोत !

जगात रोज कुठे ना कुठे, कसले ना कसले तरी पुरस्कार वितरण सोहळे होत असतात ! त्यातील ९० टक्के पुरस्कार विजेते, “हा पुरस्कार मिळवण हे माझं लहानपणापासूनच स्वप्न होतं” अशी कडकडीत थाप मारतात, असं माझं स्वप्नातलं मत नसून सत्यातलं मत आहे ! कारण तिच्या किंवा त्याच्या लहानपणी हा पुरस्कार मुळात अस्तित्वात तरी होता का, याचा विचार हे लोकं हा डायलॉग मारायच्या आधी करतच नाहीत ! उगाचच “माझं लहानपणीच स्वप्न साकार झालं वगैरे वगैरे” हे नेहमीच टाळ्या मिळवणार वाक्य बोलून मोकळे होतात झालं !

सुरवातीलाच म्हटल्या प्रमाणे मानवाच्या सुप्त इच्छांची पूर्ती करायची सोय त्या विधात्याने स्वप्न रूपाने केली असली तरी, ती पुरी करतांना, शेवटी तोच करता करविता असल्यामुळे त्याने एक चांगली खबरदारी सुद्धा या स्वप्नांच्या बाबतीत घेतल्याचे आपण, माझ्यासारखा नीट विचार केलात तर आपल्याला पण जाणवेल ! आता तुम्ही म्हणालं कोणती खबरदारी ? सांगतो मंडळी ! आपल्या स्वप्नात (जागेपणी अथवा झोपल्यावर) जर एखादी व्यक्ती आली, तरी त्या व्यक्तीच्या स्वप्नात आपण नसतोच नसतो याची आपण मनाशी पक्की खात्री बाळगून असा ! आणि विधात्याच्या या अशा खबरदारीमुळेच सगळी मानव जात सुखेनैव झोपून आपापल्या स्वप्नात दंग आहे, हे विसरून कसं चालेल ? आणि तसं जर का नसतं तर जगात काय हलकल्लोळ झाला असता, हा एका स्वतंत्र लेखाचा विषय होईल ! एक साधं उदाहरण द्यायच झालं तर विधात्याच्या या खबरदारीमुळे सध्याच्या कित्येक हिरोईन्स आणि हिरो सुखेनैव झोप घेतायात ! नाहीतर त्या सगळ्या स्वप्न सुंदरीच्या आणि आदर्श हिरोंच्या झोपेचं पार खोबरं होऊन, त्यांच्या स्वप्नांच काय झालं असत याचा विचार मला जागेपणी तर सोडाच, पण माझ्या एखाद्या स्वप्नात सुद्धा करता येणार नाही !

मनुष्य प्राण्याला जशी कधी ना कधी स्वप्न पडतात, तशी पशु पक्षांना देखील पडत असतील का, हा संशोधनाचा विषय ठरावा ! हल्लीच्या प्रगत विज्ञानाने तसा शोध लावला असेल, पण त्या बद्दल मी माझ्या जागेपणी काही वाचल्याचे अथवा स्वप्नात काही पहिल्याचे आता तरी आठवत नाही !

शेवटी, आपल्या सगळ्यांनाच जागेपणी अथवा झोपेत पडलेली सगळीच चांगली स्वप्ने पूर्णत्वास नेण्यास मदत कर, अशी त्या ईश्वरा चरणी प्रार्थना करतो !

ता. क. – मंडळी सध्या मी भायखळा येथील राणीच्या बागेत, कुठल्याही पिंजऱ्यात न राहता, रोज ज्यांच्यावर लाखो रुपये खर्च होतात त्या “पेंग्विन” पक्षांना, त्यांच्या मातृभूमीची स्वप्ने पडतात का, यावर मोफत संशोधन करत आहे !

© श्री प्रमोद वामन वर्तक

१२-१२-२०२१

(सिंगापूर) +6594708959

मो – 9892561086

ई-मेल – [email protected]

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ गूगल मॅप ☆ श्री अमोल अनंत केळकर

श्री अमोल अनंत केळकर

? इंद्रधनुष्य? 

☆ गूगल मॅप ☆ श्री अमोल अनंत केळकर ☆ 

आपण कार चालवत असताना गुगल मॅप वापरतो. गुगल मॅपने चालताना जर ड्रायव्हर मॅपप्रमाणे वळण न घेता पुढे गेला, तर गुगल मॅपचा निवेदक रागवत नाही. चुकीवर बोलत बसत नाही.  तर मॅप  “रिरुट”  करतो.  पुन्हा योग्य आणि जवळचा मार्ग गुगल मॅप सांगतो.

जीवनातील असंच एखादं वळण चुकलं, तर त्याची चूक काढत बसण्यापेक्षा 

आपणही स्वतःला किंवा आपल्या संपर्कातील लोकांना  “रिरुट”  करायला शांतपणे आणि सहजपणे “भाग” पाडले पाहिजे.

 झालेल्या चुकांवर भर देऊन निराशाजनक वातावरण तयार करण्यापेक्षा 

“रिरूट ” करून आशादायी वातावरण तयार करणे कधीही चांगले…

संग्राहक –  श्री अमोल अनंत केळकर

बेलापूर, नवी मुंबई, मो ९८१९८३०७७९

poetrymazi.blogspot.in, kelkaramol.blogspot.com

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ मधुलिका…सावली एका वीर योद्ध्याची !- भाग-2…. संभाजी गायके ☆ संग्राहिका – सौ.स्मिता पंडित

? वाचताना वेचलेले ??‍?

☆मधुलिका…सावली एका वीर योद्ध्याची ! – भाग-2 ….संभाजी गायके ☆ संग्राहिका – सौ.स्मिता पंडित  ☆ 

( तिथून जी पराक्रमाची घोडदौड सुरू झाली ती अगदी काल-परवापर्यंत म्हणजे अगदी भारताचे पहिले C.D.S. अर्थात चीफ ऑफ़ डिफेन्स स्टाफ पदी निवड होईतोवर.) इथून पुढे —–

त्यांच्या उण्यापु-या ३७ वर्षांच्या सैन्य-जीवनातील ३० वर्षांची मी साक्षीदार ! संसारवेलीवर दोन फुलांसारख्या मुली दिल्या देवाने ! अक्षरश: शेकडो धोकादायक, गुप्त सैनिकी-कारवायांमध्ये साहेब अगदी फ्रंटवर असत. पण त्याची झळ त्यांनी आमच्या संसाराला लागू दिली नाही. कश्मिरात आणि अन्य ठिकाणी पहाडांवर केलेल्या, जीवावर बेतू शकणा-या काऊंटर इन्सर्जन्सी कारवाया,  चीन सीमेवरचा विशिष्ट संघर्ष असो, सर्जिकल स्ट्राईक, म्यानमार कारवाई असो, साहेबांनी या कानाची खबर त्या कानाला लागू दिली नाही. सगळं यथासांग झाल्यावर वर्तमानपत्र, बातम्यांतून साहेबांचा पराक्रम कळायचा. पण काळजात काळजीचे ढगही दाटून यायचे. पण ते सीमेवर गुंतलेले असताना ‘नो न्यूज इज गुड न्यूज’ म्हणत दिवस ढकलायचे याची सवय झाली होती. कधी भारतीय सैनिक, अधिकारी युद्धात कामी आल्याच्या बातम्या आल्या की हृदय पिळवटून निघायचे ! त्यांच्या तरूण विधवांची समजूत काढता-काढता जीव कासावीस व्हायचा. ‘ आपल्याही कपाळीचं कुंकु असं अकाली विस्कटलं तर?’ हा विचार आत्म्यास चिरत जायचा ! साहेब जस-जसे मोठ्या पदांवर चढत गेले तस-तसे त्यांच्यासोबत राहण्याची संधी मिळत गेली. मुलींचे शिक्षण, त्यांचे  विवाह इ. आघाडी सांभाळण्यात मी तरबेज झालेच होते. पण आता आणखी मोठा संसार करण्याची, नव्हे सावरण्याची जबाबदारी नशिबाने मिळाली. देशासाठी प्राणांची आहुती दिलेल्या जवानांच्या विधवा पत्नींना नुकसानभरपाईसोबत आणखीही काही हवं असतं. नव्हे, समाज त्यांचं देणं  लागतो…मानसिक आधार, समुपदेशन आणि संसार सांभाळण्यासाठी आर्थिक पाठबळ देऊ शकेल असे व्यावसायिक कौशल्य-प्रशिक्षण ! त्यांच्या इतर  समस्या तर वेगळ्याच. पण या कामात माझी मानसशास्त्रातील पदवी, मी आधी कॅन्सरपीडितांसाठी केलेल्या कामाचा अनुभव या बाबी मदतीला आल्या. जीव ओतून काम तर करतच होते..एवढ्या मोठ्या सैन्य-अधिका-याची पत्नी…शोभली तर  पाहिजेच ना ? साहेबांनी देशात-परदेशात अनेक मानसन्मान मिळवले. त्यांना चार स्टार मिळाले होते..आणि ते स्वत: एक स्टार…मिळून फाईव स्टार ! युनिफॉर्मवरील पदकांची चमक तर कुबेराचे डोळे  दिपवणारी ! प्रदीर्घ सैन्यसेवा आणि प्रदीर्घ संसार…दोन्ही आघाड्यांवर बिपिनजी विजेता. दोन्ही मुली म्हणजे जीव की प्राण ! आणि मी? कर्तव्याच्या म्यानातली मी दुसरी तलवार असले तरी मला त्यांनी पहिल्या तलवारीच्या जखमा कधीच सोसायला लावल्या नाहीत. पहाडी युद्धातले तज्ज्ञ असलेले बिपिनजी माझ्यामागे पहाडासारखे उभे असत. मृत्यूशी मैत्रीपूर्ण संबंध असलेले बिपिनसाहेब २०१५ मध्ये एका भयावह हेलिकॉप्टर अपघातात मृत्यूशी मिलिट्री-हॅंडशेक करून आलेले होते. परंतू पुढे कधीही हेलिकॉप्टरमध्ये बसायला कचरले नाहीत. ते मोहिमेवर निघाले की त्यांच्यासोबत जायचा हट्ट करावसा वाटे…पण ते शक्य व्हायचेच नाही. सेवानिवृत्ती झाली न झाली तोच भारतमातेच्या सेवेची महान जबाबदारी शिरावर येऊ घातली…

ऑल्वेज अ सोल्जर या न्यायाने बिपिनजींनी ती स्विकारलीही. आता मात्र मला माझ्या साहेबांसोबत जाण्याचा अधिकार आणि संधीही मिळू लागली…आणि मी ती आनंदाने साधतही होते….शिवाय मी AWWA (Army Wives Welfare Association)ची प्रमुखही झाले होते…साहेबांना आणि मलाही देशासाठी, सैनिकांसाठी, त्यांच्या विधवांसाठी, मुला-बाळांसाठी आणखी खूप काही करायचे होते…वैधव्य आणि एकाकीपणा कपाळी आलेल्या सैनिकपत्नींचे दु:ख मी जवळून अनुभवले होते. ती भिती मी अनुभवली होती…एकदा तसा प्रसंग माझ्यावर येता-येता राहिला होता. म्हणून मी सतत साहेबांसोबत राहण्याचा हट्ट धरत असे आणि तशी अधिकृत संधीही मला  मिळत असे..

८ डिसेंबरलाही मी साहेबांसोबत होते…आणि आता त्यांच्यासोबतच अनंताच्या प्रवासाला निघाले आहे..त्यांच्या हातात हात घालून !

(सैनिक देशासाठी लढत असतात, बलिदान देत असतात. त्यांच्या कुटुंबियांचाही त्याग मोठा. भारतमातेचे वीर सुपुत्र बिपिनजी रावतसाहेब आणि त्यांच्या सहका-यांना भावपूर्ण नमन करताना रावतसाहेबांच्या धर्मपत्नी मधुलिका बाईसाहेबांनाही सॅल्यूट आणि भावपूर्ण श्रद्धांजली !

—-जय हिंद ! जय हिंद की सेना ! )

समाप्त

(उपलब्ध माहितीवरून,संदर्भावरून आणि जरूर त्या ठिकाणी काल्पनिकतेचा आधार घेऊन श्रद्धापूर्वक केलेले स्वलेखन:)

लेखक : – संभाजी गायके. ९८८१२९८२६०)

संग्राहिका – सौ. स्मिता पंडित

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

 

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मराठी आलेख ☆ वेद व पुराण काळातील महत्वपूर्ण स्त्रिया: गार्गी वाचकन्वी ☆ सौ कुंदा कुलकर्णी

सौ कुंदा कुलकर्णी

 ? वेद व पुराण काळातील महत्वपूर्ण स्त्रिया ?

☆ गार्गी वाचकन्वी ☆ सौ कुंदा कुलकर्णी ☆ 

गार्गी वैदिक काळातील अत्यंत विद्वान स्त्री होती. गर्ग गोत्रात जन्म झाला, म्हणून तिचे नाव गार्गी. वाचकनू ऋषींची‌ कन्या म्हणून तिला गार्गी वाचकन्वी  म्हणतात. ती प्राचीन भारतीय तत्वज्ञ होती. वैदिक साहित्यात तिला एक महान नैसर्गिक  तत्वज्ञानी, वेदांची अभ्यासक आणि ब्रह्म विद्येचे ज्ञान असलेली व्यक्ती ब्रह्मवादिनी म्हणून देखील ओळखले जाते. तिने ऋग्वेदात अनेक स्तोत्रे लिहिली. तिने आजीवन ब्रह्मचर्य पाळले . तिची कुंडलिनी शक्ती जागृत  होती. गार्गी ही वैदिक युगातील पहिली स्त्री तत्वज्ञ होती. ती मिथिला शहरात राहात असे.

एकदा राजा जनकाने ब्रम्हसभेचे आयोजन केले. सर्व नामवंत विद्वानांना आमंत्रण दिले. या सर्वात श्रेष्ठ विद्वान कोण हे शोधण्यासाठी त्याने एक युक्ती केली. 1000 गाईंच्या शिंगांना दहा तोळे  सोने बांधले आणि आणि सांगितले तुमच्या सगळ्यात उत्तम विद्वान असेल त्यांनी या गायी न्याव्या. कुणाची हिम्मत होईना. याज्ञवल्क्य ऋषि आत्मविश्वासाने उठले आणि त्यांनी आपल्या शिष्यांना सांगितले या सर्व गाई घेऊन जा. सर्व विद्वानांनी अडवले व तुमचे श्रेष्ठत्व सिद्ध करा असे सांगितले. याज्ञवल्क्य म्हणाले मला गायींची गरज आहे. त्या घेत आहे. मी तुमच्याशी वाद-विवाद करू शकतो. सर्व ऋषींच्या प्रश्नांना त्यांनी योग्य उत्तरे दिल्यामुळे सर्वजण गप्प बसले पण जनक राजाच्या परवानगीने गार्गी उभी राहिली तिनेअतिशय काळजीपूर्वक व सखोल अभ्यासावर आधारित असे अनेक प्रश्न विचारले. त्यांची योग्य उत्तरे तिला मिळाली

तिने विचारले पाण्यामध्ये सगळे पदार्थ मिसळतात मग हे पाणी कशामध्ये मिसळते?, ऋषी उत्तरले पाणी शेवटी हवेत शोषले जाते. तिने विचारले, हवेत कुठे मिसळते? ऋषी म्हणाले अवकाशाच्या जगात मिसळते .आता तिने त्यांच्या प्रत्येक उत्तराला प्रश्नात बदलले. आणि विचारले, अशाप्रकारे गंधर्व लोक, आदित्य लोक ,चंद्रलोक, नक्षत्र लोक, देवलोक, इंद्रलोक, प्रजापती लोक, आणि ब्रह्म लोकांपर्यंत पोचते. शेवटी ब्रम्ह लोक कोणामध्ये आहे?

तिचा दुसरा प्रश्न असा होता की आकाशाच्या वर जे काही आहे आणि पृथ्वीच्या खाली जे काही आहे  आणि या दोघांच्या मध्ये जे काही आहे या दोघांच्या मध्ये बरंच काही घडतं तर हे दोघे कशात गुंतलेले आहेत? तिचा पहिला प्रश्न स्पेस आणि दुसरा प्रश्न टाईम संबंधी होता. तिने विचारले संपूर्ण विश्व कुणाच्या आधीन आहे? त्याचे उत्तर मिळाले अक्षर तत्त्वाचे. ऋषीनी वर्णमालेबद्दल सविस्तर माहिती दिली. तिचा आणखी एक प्रश्न होता आत्मज्ञानासाठी ब्रह्मचर्य आवश्यक आहे.  लग्नाचे बंधन नको. कारण बंधनामुळे इतरांची काळजी घ्यावी लागते. ऋषी उत्तरले लग्न करणे, इतरांची चिंता करणे हे बंधन नाही. संपूर्ण जग निस्वार्थी प्रेमाचा पुरावा आहे. सूर्याची किरणे, उष्णता, आणि प्रकाश पृथ्वीवर पडला तर जीव जन्माला येतो. ही पृथ्वी सूर्याकडे काहीही मागत नाही. तिला फक्त सूर्याच्या प्रेमात कसे फुलायचे एवढेच माहीत असते. सूर्य सुद्धा पृथ्वीवर वर्चस्व गाजवत नाही. प्रकृती आणि पुरुष यांचे कर्मयोग आणि जीवन हे त्यांच्या खऱ्या प्रेमाचे फळ असते. गार्गी चे पूर्ण समाधान झाले. पण पुराणात असा उल्लेख आहे की शेवटी तीच जिंकली. तिला याज्ञवल्क्य यांच्या बुद्धिमत्तेबद्दल आदर होता. तिने त्यांचे श्रेष्ठत्व मान्य केले. व हेच सर्वात श्रेष्ठ विद्वान आहेत असे सांगून गायी नेण्यास सांगितले. या दोघांच्यामध्ये जो संवाद झाला त्याच्यावर योग याज्ञवल्क्य हा योगावरील शास्त्रीय ग्रंथ तिने लिहिला. अशी ही असामान्य विदुषी आणि अतुलनीय प्रतिभावंत गार्गी. तिला कोटी कोटी कोटी प्रणाम.

 

© सौ. कुंदा कुलकर्णी ग्रामोपाध्ये

क्यू 17,  मौर्य विहार, सहजानंद सोसायटी जवळ कोथरूड पुणे

मो. 9527460290

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – काव्यानंद ☆ जिना…कवी वसंत बापट ☆ रसग्रहण.. श्रीमती अनुराधा फाटक

श्रीमती अनुराधा फाटक

? काव्यानंद ?

☆ जिना…कवी वसंत बापट ☆ रसग्रहण.. श्रीमती अनुराधा फाटक ☆ 

जिना

कळले आता घराघरातून

नागमोडीचा जिना कशाला

एक लाडके नाव ठेवुनी

हळूच जवळी ओढायला

जिना असावा अरुंद थोडा

चढण असावी अंमळ अवघड

कळूनही नच जिथे कळावी

अंधारातील अधीर धडधड

मूक असाव्या सर्व पायऱ्या

कठडाही सोशिक असावा

अंगलगीच्या आधारास्तव

चुकून कोठे पाय फसावा

वळणावरती बळजोरीची

वसुली अपुली द्यावी घ्यावी

मात्र छतातच सोय पाहुनी

चुकचुकणारी पाल असावी

जिना असावा असाच अंधा

कधी न कळावी त्याला चोरी

जिना असावा मित्र इमानी

कधी न करावी चहाडखोरी

मी तर म्हणतो-स्वर्गाच्याही

सोपानाला वळण असावे

पृथ्वीवरल्या आठवणीनी

वळणावळणावरी हसावे

          – वसंत बापट

‘जिना’ या एका साध्या शब्दावरचे कवी वसंत बापट यांचे काव्य वाचताना कवी केशवसुत यांच्या,’ साध्याही विषयात आशय मोठा किती आढळे ‘ या ओळींची आठवण होते.एक मजल्यापेक्षा अधिक मजल्यांच्या घराने जिना निर्माण केला आणि तो कवितेचा विषय बनला.

ही कविता लिहिताना पहिल्याच कडव्यात कविने जिनाच्या बारशाची तयारी दाखवली आहे.आपल्या घरातल्या जिन्याला आपण आपलं आवडत नाव ठेवावं .त्या नावाचे स्मरण होताच जिन्यात जाऊन बसावयासाठीच  त्या नावाची गरज !प्रत्येक घराला जिना असावा असे कवीला वाटते. हा जिना नागमोडी वळणाचा असावा कारण असे वळण घेताना लहानपणापासून सर्वांना वेगळे वाटते. वळणातला वेगळेपणा वर्णन न करता येण्यासारखा असतो. जिना सावकाशपणे चढता यावा,जातायेता कुणीतरी धक्का द्यावा अशी ही कल्पना, जिना अरुंद असावा असा विचार करणाऱ्या कविच्या मनात असावी. तो थोडा अवघड असावा म्हणजे जिना चढताना बसता येते,जिन्याशी बोलता येते. जिन्यातला अंधारही कविला हवासा वाटतो.अंधारात धडपडत चालणे हे सर्व कविच्या मनाला गुदगुल्या, करणाऱ्या गोष्टी वाटतात.

कधी कधी कविता पायरीवर एकांतात बसून हितगुज करावेसे वाटणे कवीच्या,’ मुक्या पायऱ्या’ या शब्दातून व्यक्त होते.जिना चढताना पडणे,खरचटणे आपल्याला सहन करावे लागते पण लोकांचे हे वागणे  सोशिक जिना सहन करतो अशी कवी कल्पना आहे.जिन्याच्या वळणावळणाच्या जिन्यावर चालणारी गुप्त चर्चा, देवाण घेवाण, लाडिक बळजोरी बरोबर नाही असे वाटून जिन्यावरच्या छतावर आडोशाला बसलेली पाल चुकचुकत असावी,तिचे ते चुकचुकणेही गरजेची मानणारा कवि वळणाला  महत्त्व देतो. जिन्याला आंधळा म्हणतो.

 जिना प्रकारात कविला ‘ स्वर्ग सोपान’ अधिक आवडतो कारण स्वर्गात पटकन जाता येत नाही.कवितेच्या या विचारात कुंतीच्या गजगौरी व्रत उद्यापनासाठी स्वर्गातला हत्ती आणण्याकरिता अर्जुनाने तयार केलेल्या बाणांच्या जिन्याची आठवण होते

वसंत बापटांची अतिशय सुंदर अशी ही कविता आयुष्यातील चढ उतारांचे रूपक ठरावी अशी आहे.जिन्याचे वर्णन करताना कविनी वापरलेले शब्द आयुष्यात येणाऱ्या प्रसंगाशी तंतोतंत जुळणारे वाटतात.

आजच्या फ्लॅटसिस्टिमच्या जमान्यात लिफ्टचा वापर करणारे या कवितेतील शब्दानंदाना नक्कीच मुकतील.

आयुष्याचे चढउतार  समजण्यासाठी जिना हवा आणि तोही कवि श्री. वसंत बापट यानी आपल्या कवितेत रंगविल्याप्रमाणेच असावा.एक अप्रतिम कविता असे या कवितेचे वर्णन करता येईल.

© श्रीमती अनुराधा फाटक

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ एकटेपणा: एक अतिज्येष्ठ नागरिक – भाग 2 ☆ शब्दांकन….श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

? मनमंजुषेतून ?

☆ एकटेपणा: एक अतिज्येष्ठ नागरिक – भाग 1  ☆ शब्दांकन….श्री उदय गोपीनाथ पोवळे ☆

( त्याला आत्ता जशी चांगली भलेलट्ठ पगाराची नोकरी आहे तशी काही मुंबईत मिळणार नाही ह्या कारणाने तो प्रस्ताव बासनात गुंडाळावा लागला.) इथून पुढे —–

मुलगी तिच्या संसारात तिच्या बछड्यांबरोबर मग्न असते. कधीतरी आठवड्यातून एकदा तिला वडिलांना फोन करायची आठवण होते, तेव्हां ती न विसरता तब्येतीची चौकशी करते. बाकी खूप वर्षे मी एकटा माझ्या ह्या बंगल्यात असतो. गेले दहा वर्षे बाहेरून दुपारच्या जेवणाचा डबा येत होता. सकाळी आलेला डबा मला रात्रीच्या जेवणालाही पुरत होता. जिथपर्यंत सकाळचे फिरणे होते तिथपर्यंत तब्येतीची काही तक्रार नव्हती. पण गेल्या दोन वर्षांपासून जास्त चालवत नसल्याने तब्येत ढासळत चालली आहे. एक दोनदा तोल जाऊन पडल्यामुळे चालताना हातात कायमची काठी आली आहे. ती निर्जीव लाकडाची असली तरी सध्या तरी खूप जवळची झाली आहे. काही ना काही आजाराने अधूनमधून बाजूच्यांची किंवा कोणा ओळखीच्यांची मदत घेऊन ज्युपिटर हॉस्पिटलमध्ये दाखल होत असतो. 

सध्या घोडबंदर येथील एका वृद्धाश्रमात स्वतःला मी दाखल करून घेतले आहे. तब्येतीची चौकशी करायला माझ्या मुलाचे आणि मुलीचे दोन दिवसाआड फोन कॉल्स येतात. बरे वाटते त्यांचे कॉल्स आले की. शरीराला नाही पण जरा मनाला उभारी मिळते. त्यांनी फोन केलेला काही कारणास्तव माझ्याकडून उचलला गेला नाही तर लगेच घाबरतात दोघेही. लगेच वृध्दाश्रमाच्या मॅनेजरला फोन करतात. माझ्या तब्येतीपोटी फोन करतात– की मी जिवंत आहे का नाही हे कन्फर्म करतात– काही कळत नाही. 

माझा बँक बॅलन्स खूप आहे. मुलांना सगळे देऊनही खूप काही जमा आहे. पण एक गोष्ट खरी आहे. ह्या नवीन तरुण पिढीला आपल्या मागील पिढीकडून काही अपेक्षा नाही. त्यांच्या पंखांत मागच्या पिढीने त्यांना चांगले शिक्षण दिल्यामुळे खूप बळ आलेले असते. त्यांची अपेक्षा एवढीच असते की, आपण म्हातारे झालो आहोत तर स्वतःला आपण व्यवस्थित सांभाळावे. त्यांना आपण कमविलेल्या पैशात अजिबात इंटरेस्ट नसतो. त्यांचे एकच म्हणणे असते की तुम्ही तुमचा पैसा स्वतःवर खर्च करून स्वतःला सांभाळा. मनाने ते कायम आपल्या जवळ असतात म्हणे. फक्त नी फक्त त्यांच्याकडे आपल्यासाठी नसते ती म्हणजे फुरसतीची वेळ. त्यांच्याकडे तुमच्याशी अर्धा तास बोलण्यासाठी वेळ नसतो. वेळेला  तुमच्यासाठी ते पैसे खर्च करू शकतात, पण तुमच्यासाठी त्यांचा बहुमोल असा वेळ काढणे त्यांना शक्य होत नाही. —-

शेवटचे वेध लागले आहेत. बघू कुठपर्यंत मजल मारू शकतो. सगळे आयुष्य चांगले काढले. आता काही दिवसांचा तर प्रश्न आहे. एक मात्र खरं आहे, मुलांना शिकवून उडायला शिकविल्यानंतर ते परत आपल्या घरट्यात येतील अशी अपेक्षा करत आयुष्य काढणे चुकीचे ठरते. जेव्हा आपण त्यांना उच्च शिक्षण देऊन मोकळ्या आकाशात सोडतो, तेव्हाच आपल्या मनाची तयारी करून ठेवली पाहिजे की ते आपल्या घरट्यात परत येणार नाहीत. परत येणारे काही अपवाद असतात.  पण त्याचे प्रमाण एकदम कमी आहे. त्यांचे चुकते आहे असेही मला वाटत नाही. पण एक मात्र खरं आहे, आई किंवा वडिलांची सेवा करणे हे सगळ्या मुलांच्या आणि मुलींच्या नशिबात लिहिलेले नसते. काही नशीबवान मुलांना आणि मुलींनाच ते करण्याचे भाग्य मिळते. सध्यातरी आपले म्हातारपण चांगले जाण्यासाठी त्याची तरतूद स्वतःच आधी करून, आपल्याला नंतर एकटे रहायचे आहे अशी मनाची तयारी करणे जरुरीचे आहे. 

सर्वात जास्त एकटेपणा तेव्हा वाटतो, जेव्हा एकांतात आपण मोकळ्या हवेत किंवा चार भिंतीच्या आड बसल्यावर, एकटे का बसलोय हे  विचारायलाही कोणी नसते. एकटेपणात खरं तर आपण एकटे नसतो. आपल्या सोबत असतात आपल्या मनाला सलत असणाऱ्या काही कटू आठवणी,  आणि आपल्या मनाला सुखावणाऱ्या खूप गोड आठवणी.  सोबत नसतो तो फक्त नि फक्त एक हक्काचा आपला माणूस—- 

समाप्त 

– एक अति ज्येष्ठ नागरिक 

शब्दांकन —श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

मो. नं. ९८९२९५७००५. 

ठाणे

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ मधुलिका…सावली एका वीर योद्ध्याची !- भाग-1 …. संभाजी गायके ☆ संग्राहिका – सौ.स्मिता पंडित

? वाचताना वेचलेले ??‍?

☆मधुलिका…सावली एका वीर योद्ध्याची ! – भाग-1 ….संभाजी गायके ☆ संग्राहिका – सौ.स्मिता पंडित  ☆ 

”आपल्या प्रिन्सेस मधुलिकासाठी आता एखादा राजकुमार पहायला हवा! ”  मी जेव्हा जेव्हा कॉलेजातून एखादं प्रमाणपत्र, एखादं पारितोषिक घेऊन घरी यायचे तेव्हा तेव्हा पिताश्री आमच्या मातोश्रींना हे वाक्य म्हणायचेच !

आज मी मानसशास्त्रातील डिग्री घेऊन घरी आले तेव्हाही अगदी तोच संवाद झडला आई-बाबांच्यात. पण यावेळी बाबांच्या आवाजात काहीसा निश्चयच दिसला. मी म्हटलं,”आता कुठे राहिलेत राजेरजवाडे,मला राजकुमार मिळायला? तुम्ही तर आता राजकारणात आहात…एखाद्या मोठ्या नेत्याच्या मुलाशी द्याल माझी लग्नगाठ बांधून ! ” बाबा म्हणाले,” आता स्वतंत्र हिंदुस्थानात कुणी राजा नसला तरी शूर सरदारांची काही कमतरता नाही. माझ्या पाहण्यात एक लढवय्या, हुशार, राजबिंडा तरूण आहे- तुझ्यासाठी सुयोग्य असा. मी पूर्वतयारी करून ठेवलीय, फक्त तुझ्या मनाचा अंदाज घ्यावा म्हणून थांबलो होतो ! ”  हे ऐकताना माझ्या अंगावर रोमांच उभे राहिले होते. पण बाबा पुढे म्हणाले ते ऐकून एकदम धक्काच बसला. “ मधुलिका,पण एक अडचण आहे…त्याचं एक लग्न झालंय आधीच ! ”  माझ्या चेह-यावरचं भलंमोठ्ठं प्रश्नचिन्ह पाहून बाबा हसून म्हणाले, 

” अगं आर्मी ऑफिसर आहे तो…तलवारीशी लगीन झालंय त्याचं आधीच. ”  माझ्या चेह-यावरचं प्रश्नचिन्ह आता अधिकच बाकदार झालं होतं. “ बाबा ! नीट सांगा ना अहो ! ”  त्यावर बाबा म्हणाले,

” बिपिन रावत त्याचं नाव. एका मोठ्या आर्मी ऑफिसरचा सुपुत्र. एन.डी.ए. पासआऊट आहे. आणि इंडियन मिलिटरी अ‍ॅकॅडमी, डेहराडून मधल्या ट्रेनिंगमध्ये पहिला नंबर पटकावून बहादराने मानाची तलवार मिळवलीय…स्वोर्ड ऑफ ऑनर ! हमने तुम्हारे लिए बात चलायी है….! “  यानंतर बाबा माझ्याशी,आईशी काय काय बोलत राहिले कोण जाणे ! माझं कशातही लक्ष नव्हतं ….मी तर अगदी हरखूनच गेले होते… मला असंच आव्हानात्मक, साहसी आयुष्य हवं होतं ! आणि सैनिकाशिवाय ते मला दुसरं कोण देऊ शकणार होतं ? आणि त्यात बिपिन तर आर्मी ऑफिसर ! लहानपणापासूनच मला त्या रूबाबदार युनिफॉर्मचं भारी आकर्षण होतं. कर्मधर्मसंयोगानं मनासारखं आयुष्य लाभणार होतं….माझा होकार माझ्या लाजण्यातूनच व्यक्त झाला. मग लग्नाआधी मीही थोडा अभ्यास केला आर्मी लाईफचा. (हो, आर्मीवाल्यांच्या सगळ्या रॅंक्स मी लग्नाआधीच माहित करून घेतल्या होत्या…बाबा म्हणालेच होते…बिपिन एक दिन बहुत बडे अफसर बनेंगे !) बिपिनजींचे वडील म्हणजे माझे सासरे लक्ष्मणसिंग रावत त्यावेळी लेफ्टनंट जनरल पदावर होते आणि भटिंडा येथे पोस्टेड होते. त्यामुळे माझी आणि बिपिनसाहेबांची एंगेजमेंट भटिंडा मिलिटरी कॅम्प मध्येच झाली. बिपिन साहेब त्यावेळी कॅप्टन होते आणि सैन्य कारवायांच्या धकाधकीतून लग्नासाठी कशीबशी सुट्टी काढून आले होते ! आमचे शुभमंगल मात्र दिल्लीत झाले..वर्ष होते १९८५! साहेबांचं पहिलं प्रेम म्हणजे आर्मी ! सुरूवातीला सवत वाटणारी आर्मी नंतर माझी लाडकी झाली. वन्स अ‍ॅन आर्मीमॅन…ऑल्वेज अ‍ॅन आर्मीमॅन च्या चालीवर मीही आर्मीवुमन झाले. लग्नानंतर अगदी थोड्याच दिवसांत साहेब बॉर्डरवर रूजू झाले. संसाराच्या उंब-यापेक्षा त्यांचं मन लाईन ऑफ अ‍ॅक्च्युल कंट्रोलवरच्या उंब-यावर जास्त धाव घेई. मी सोबत जाण्याचा आग्रह केला की फक्त गोड हसायचे ! म्हणायचे ‘ एक म्यान में दो-दो तलवारे कैसे सँभालू ? ‘ त्यांचे सहकारी त्यांना ‘मॉस’ म्हणजे Married Officer Staying Single’ म्हणत असत. मॉस म्हणजे इंग्लिशमध्ये शेवाळं. A rolling stone does not gather moss असं म्हटलं जातं. म्हणजे सतत गडगडणा-या दगडावर शेवाळं साचत नाही. अर्थात सतत भटकत असलेल्या माणसावर फारशी जबाबदारी नसते. पण साहेबांचं मात्र तसं अजिबात नव्हतं. सतत शिकत  राहणं, सतत धाडसी मोहिमा आखणं आणि त्यांचं नेतृत्व करणं हे त्यांच्या जणू स्वभावातच होतं. वडिलांच्याच बटालियन मध्ये पहिलं पोस्टिंग झालेलं ! तिथून जी पराक्रमाची घोडदौड सुरू झाली ती अगदी काल-परवापर्यंत, म्हणजे अगदी भारताचे पहिले C.D.S. अर्थात ‘ चीफ ऑफ़ डिफेन्स स्टाफ’ पदी निवड होईतोवर.

क्रमशः….

(उपलब्ध माहितीवरून,संदर्भावरून आणि जरूर त्या ठिकाणी काल्पनिकतेचा आधार घेऊन श्रद्धापूर्वक केलेले स्वलेखन:)

लेखक : – संभाजी गायके.

९८८१२९८२६०

संग्राहिका – सौ. स्मिता पंडित

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – विविधा ☆ ‘स्वयंपाकघर…बदलती रुपे’ – भाग 2 ☆ श्री अरविंद लिमये

श्री अरविंद लिमये

?विविधा ?

☆ ‘स्वयंपाकघर…बदलती रुपे’ – भाग 2 ☆ श्री अरविंद लिमये ☆

 ……………….स्वयंपाकघरातल्या अत्यावश्यक वस्तू आज कालबाह्य झाल्या असल्या तरी माझ्यासाठी मात्र त्यांच्या आठवणी आजही मोलाच्या आहेत.

काळ बदलला.गरजा बदलल्या.घराचं स्वरुप जसं बदललं तसंच स्वयंपाकघराचंही. आमच्या संसारात आधीच्या स्वयंपाकघरातल्या चुलीची जागा आधी पितळी टाकीच्या आवाजाच्या स्टोव्हनं, नंतर वातीच्या स्टोव्हनं न् पुढे खूप वर्षांनंतर आधी  ‘ पांचाल’ नावाच्या हिरव्या रंगाच्या बीडाच्या न् नंतर स्टीलच्या गॅसशेगडीने घेतली होती.चुल नसल्याने स्वयंपाकघरात स्वयंपाकाचा कट्टा आला.पाटांची जागा फोल्डिंगच्या डायनिंग टेबलने घेतली. स्टोव्हचा काकडा,स्टोव्हची पीन,राॅकेलचा पाच लिटरचा कॅन,पितळाच्या भांड्यांची जागा घेतलेली स्टीलची भांडी,लोखंडी तव्याच्या जागी आलेले आधी अल्युमिनीयमचे न् नंतरचे निर्लेपचे तवे,अडगळीत गेलेल्या जाळीच्या कपाटाची जागा घेणारा फ्रीज ही कालच्या स्वयंपाकघराने स्विकारलेली अल्पकाळातली स्थित्यंतरे.खूप नंतर नवीन घरी किचन ट्राॅलीज् आल्या.मुलाचा संसार सुरु झाल्यावर फ्रीजच्या सुधारलेल्या आवृत्त्यांपाठोपाठ मायक्रोवेव्ह न् ओव्हनही.

परवाच्या न् कालच्या स्वयंपाकघराची ही रुपं मला खूप जवळून अनुभवता आली.उद्याचं स्वयंपाकघर कसं असेल ते काळ नव्हे तर उद्याची नवी पिढीच ठरवेल.त्यामुळे ते कसे असेल याची कल्पना करण्यापेक्षा ते कसं असावं हे सांगणे मला अगत्याचे वाटते.

पूर्वीच्या घरापासूनच घराचा अविभाज्य भाग असणाऱ्या कांही जागानाच घराने स्वतःचं नाव बहाल करीत मनापासून सामावून घेतलंय.स्वयंपाक’घर’, देव’घर’, माज’घर’ ज्यात ‘घर’ शब्दशः खऱ्याअर्थानं सामावलेलं असायचं अशा मोजक्या जागा.त्यातलं देवघर बऱ्याच घरातून हद्दपार झालंय.माजघराची पूर्वीची वैशिष्ट्ये आस्तित्त्वातच नाहीत आणि स्वयंपाकघराची जागा ‘किचन’ने घेतलीय.

हे खरंतर वरवरचे बदल आहेत.काळानुरुप बदललेल्या गरजांनुसार हळुहळू झालेले न् मनापासून स्विकारले गेलेले.तरीही पूर्वीचा साळढाळपणा नसला तरी माणसं ‘ तीच ‘आहेत.ती ‘ तशीच ‘ असावीत ही अपेक्षा मात्र अवास्तव ठरेल हे लक्षात घ्यायला हवं.

‘स्वयंपाकघर ‘ या संकल्पनेत फक्त अन्न शिजवणे नाही, तर स्वच्छतेला प्राधान्य देऊन शुचिर्भूत पध्दतीने ते शिजवणे अभिप्रेत आहे. रांधणाऱ्याच्या मनातल्या आपुलकी, प्रेम आणि सद् भावना  या गृहितच आहेत.हे सगळं किती आवश्यक आहे हे अलिकडच्या कोरोनाकाळाने दाखवून दिलेलं आहेच. हव्यासाने, भौतिक सुखाच्या हव्यासाने स्विकारलेली प्रदुषित जीवनशैलीच कोरोनाच्या प्रसाराला पूरक ठरल्याचे लक्षात आल्यानंतर तरी स्वच्छता पालनाचा विचार मास्क न्  सॅनिटायझर वापरापुरता मर्यादित न ठेवता तो खानपानाच्या सवयींच्या योग्यायोग्यता तपासून पहाण्याइतका सखोल व्हायला हवा.मग उद्याच्या किचनमधे स्वयंपाक स्री करते,घरातला पुरुष करतो,एकमेकांच्या सोयीनुसार दोघांपैकी कुणीही आलटून पालटून करतात की  घरी नेमलेली स्वैपाकीण किंवा आचारी करतो हा निर्णय प्रत्येक घराचा वेगवेगळा असला तरी त्यात Quality control लाच महत्त्व असावे.हाॅटेलमधून मागवून विनासायास भूक भागवण्यात समाधान मानण्यातले धोके ओळखून जेवणाला

 ‘उदरभरण नोहे जाणिजे यज्ञकर्म ‘ का म्हणतात हे समजून घेऊन त्यादिशेने प्रयत्नशील रहाणे अगत्याचे ठरेल.थोडक्यात स्वतःच्या प्राधान्यक्रमात नवे चकचकीत किचन खऱ्या अर्थाने

‘परिपूर्ण किचन ‘असण्याला प्राधान्य देण्यात यावे असे मनापासून वाटते. 

समाप्त

©️ अरविंद लिमये

सांगली (९८२३७३८२८८)

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ एकटेपणा: एक अतिज्येष्ठ नागरिक – भाग 1 ☆ शब्दांकन….श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

? मनमंजुषेतून ?

☆ एकटेपणा: एक अतिज्येष्ठ नागरिक – भाग 1  ☆ शब्दांकन….श्री उदय गोपीनाथ पोवळे ☆

नमस्कार ……

मी ऍडव्होकेट ……….. जाऊ दे. नाव लिहिणार होतो पण नको. माझे नाव तसे प्रसिद्ध नाही आणि ते सांगून तसा काही फरकही पडणार नाही. पण माझे वय सांगतो. गेल्या महिन्यात ८६ पूर्ण झाले. माझ्या आत्तापर्यंतच्या जीवनप्रवासाची गाथा आज तुमच्यासमोर थोडक्यात मांडतो. मला माहित आहे तुम्हाला वाटणार, हा म्हातारा आता आपलं रडगाणं गाणार.  पण तसे नाही. मी जरा आजकालची परिस्थिती काय आहे त्याची जाणीव तुम्हाला करून देणार आहे. 

शालेय जीवनात खूप नसलो तरी हुशार मुलगा अशी गणती होत होती. घरची परिस्थिती मध्यमवर्गीय तरी व्यवस्थित असल्याने कुठच्याही संघर्षाशिवाय कॉलेज शिक्षण पूर्ण केले आणि पुढे वकिलीचे शिक्षण पूर्ण करून एका नावाजलेल्या कंपनीत मी नोकरीला लागलो. चांगला पगार असल्याने घरून लग्नाची घाई होत होती. पण मला अजून काही कायद्याचे शिक्षण घ्यायचे असल्याने ते लांबणीवर टाकले. तरुणपणीचा उत्साह मला खूप काही शिकायला उद्युक्त करत होता आणि त्यात मला सफलताही मिळत गेली. पैशाचे गणित खूप सोप्पे होत गेले. आणि वयाच्या ३२ व्या वर्षी लग्न आणि पुढच्या चार वर्षात दोन वर्षाच्या अंतराने एक कन्यारत्न आणि एका पुत्ररत्नाचाही लाभ झाला. त्याचवर्षी ठाण्यातील श्रीरंग सोसायटीमध्ये मी एक प्लॉट घेऊन छानसा टुमदार बंगलाही बांधला. आयुष्य खरेच व्यवस्थित आखीव आणि रेखीव चालले होते. ‘ हम दो हमारे दो ‘ ह्या तेव्हाच्या सरकारच्या आवाहनाला प्रतिसाद देऊन आयुष्य खरंच मस्त चालले होते. 

दोन्ही मुलांचे शालेय शिक्षण व्यवस्थित चालले होते. काही वर्षांनी मी चांगली नोकरी सोडून कोर्ट केसेस घेऊन कोर्टात जायला सुरवात केली. त्यातही मला चांगले यश मिळत गेले आणि थोड्याच दिवसात ठाण्यातील नामांकित वकिलांमध्ये माझी गणती झाली. मुलाला इंजिनिअर होऊन पुढील शिक्षणासाठी अमेरिकेत शिकायला जायचे होते. आणि त्याला माझा दुजोरा असल्याने, त्यादृष्टीने त्याच्या शिक्षणाची  वाटचाल झाली आणि तो अमेरिकेत गेला. मुलीचे शिक्षण पुरे होऊन तिने तिच्या  कॉलेजमधला सुसंस्कृत असा मुलगा तिचा जीवनसाथी म्हणून निवडला आणि त्याला आमची हरकत घेण्याचे काही कारण नसल्याने ती लग्न होऊन तिच्या सासरी गेली. 

मुलगा अमेरिकेत शिकून तिथेच नोकरीला लागला. तिथेच त्याला महाराष्ट्रीयन डॉक्टर मुलगी मैत्रीण मिळाली. मुंबईत येऊन त्याचेही तिच्याशी लग्न पार पडले आणि दोघांच्याही व्यस्त व्यावसायिक कार्यक्रमानुसार त्यांना लगेच परत अमेरिकेत जावे लागले. वयाच्या साठीपर्यंत सगळे कसे मस्त चालले असतांना, अचानक छोट्याश्या आजाराने माझी बायको देवाघरी गेली. आता त्या मोठ्या बंगल्यात मी एकटा रहात होतो. माझे वकिलीचे ऑफिसही बंगल्यातच थाटले होते. एकटा असल्याने पूर्णवेळ मी वकिलीच्या व्यवसायात स्वतःला झोकून दिले होते आणि त्यामुळे पैसाही मला चांगला मिळत होता. पैशाचे व्यवस्थित नियोजन करून त्याची गुंतवणूक करणे चालू होते. सुरवातीला दोन वर्षातून एकदा तीन महिन्यांसाठी माझे अमेरिकेला मुलाकडे जाणे होत होते. पहिल्या एक दोन ट्रिपला मला बरे वाटले. मुलगा आणि सुनेने रजा घेऊन अमेरिकेचा काही भाग दाखविला. दोन ते तीन ट्रिपपर्यंत दोन लहान नातवंडांबरोबर वेळ चांगला जात होता. पण नंतर मला तिकडे बोलायला कोणी मिळत नसल्याने कंटाळा येऊ लागला. मुलगा आणि सून मध्ये एकदा त्यांच्या दोन लहान मुलांना घेऊन ठाण्याला घरी आले होते. पण माझी दोन्ही नातवंडे ठाण्यातल्या बंगल्यात आले रे आले की आजारी पडत. असे दोनदा झाल्यावर ते कधी भारतात आले, की एक तर सूनबाईच्या माहेरी दादरला किंवा ठाण्यातल्या एका चांगल्या हॉटेलमध्ये रहायला जाऊ लागले. एकंदरीत काय तर मुलगा, सून आणि नातवंडे ह्यांना माझ्याकडे रहाता येत नसे, तर मला अमेरिकेत त्यांच्याकडे राहणे आवडत नसे. 

मुलगा प्रेमाने, हट्टाने, जबरदस्तीने तिकीट पाठवायचा म्हणून मी परत एकदा अमेरिकेला त्याच्याकडे गेलो होतो. पण ते दोघे कामाला गेल्यावर घरात मी एकटा. काय करायचे ते कळेना. नातवंडांनाही माझा लळा नसल्याने तेही माझ्याशी जास्त बोलायला येत नसत. मी स्वतःच काही तरी वेळ घालवायचा म्हणून तिकडच्या कोर्टात जाऊन बसू लागलो. पण कोर्टही  घरापासून लांब होते आणि तिथे आपल्यासारखी सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था नसल्याने रोज जाणे काही जमत नसे. त्यावर्षी तीन महिने रहायला गेलेला मी कंटाळून एका महिन्यातच परत आलो. 

सूनबाई डॉक्टर असल्याने माझ्या आहे त्या बंगल्यात तिच्यासाठी दोन मजल्यांचे हॉस्पिटल बांधून द्यायची माझी तयारी होती. पण माझ्या नातवंडांच्या तब्येतीचा प्रश्न आणि मुलाला, त्याला आत्ता जशी चांगली गलेलट्ठ पगाराची नोकरी आहे तशी काही मुंबईत मिळणार नाही ह्या कारणाने, तो प्रस्ताव बासनात गुंडाळावा लागला.

क्रमशः …

– एक अति ज्येष्ठ नागरिक 

शब्दांकन —श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

मो. नं. ९८९२९५७००५. 

ठाणे

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares