श्री संजय जोगळेकर
जीवनरंग 
☆ सेफ्टी डोअर… ☆ श्री संजय जोगळेकर ☆
वंदनाताई सकाळची कामे उरकून निवांतपणे टीव्ही लावून बसल्या होत्या. त्यांचा मुलगा आणि सून दोघेही आयटी इंजिनियर. ते ऑफिसला गेल्यावर घरात काका आणि वंदनाताई दोघेच असायचे. काका कुठेतरी बाहेर सोसायटीच्या कामात, मित्रांमध्ये बिझी असायचे. खरं म्हणजे दोघेही रिटायर्ड लाईफ एन्जॉय करत होते. तरी पण का कोणास ठाऊक वंदनाताईना आपल्या आयुष्यात काहीतरी करायचे राहून गेले.. राहून गेले या भावनेने ग्रासले होते. असे हल्ली त्यांना बऱ्याचदा वाटत असे. अगदी अलीकडे तर त्यांना असुरक्षित ही वाटत होते.
खरं म्हणजे वंदनाताई अगदी साध्या सरळ, समाजकार्याची प्रचंड आवड असणाऱ्या. त्यांचा स्वभाव अतिशय मोकळा, त्यांच्या खूप मैत्रिणी, पण एकदा नोकरी संपून रिटायर झाल्यावर हे सगळे संपले. एक मोठी पोकळी निर्माण झाली होती त्यांच्या आयुष्यात. त्यांच्याशी बोलायला कोणालाच वेळ नव्हता.
सगळं काही यथासांग होतं तरी देखील अपूर्णत्वाची भावना मनाला सतत टोचत होती. वंदनाताई रोज एकट्याच बसून विचार करीत बसत. टीव्ही नुसताच कितीतरी वेळ चालू असायचा.
अशाच एका सकाळी त्यांची तंद्री भंगली ती दारावरच्या बेलमुळे. वंदनाताई लगबगीने दार उघडायला उठल्या. मुख्य दरवाजा उघडून सेफ्टी डोअर उघडणार इतक्यात बाहेरून आवाज आला
“ताई नका दार उघडू”.
समोर एक रुबाबदार, काळी सावळी बाई उभी होती. बाई कसली जेमतेम तिशीतली मुलगीच ती. छानशी पिवळसर रंगाची कलकत्ता साडी, गळ्यात एक छानशी ब्रँडेड बॅग आणि कपाळाला छोटीशी टिकली. अतिशय मोहक व्यक्तिमत्व होते ते.
म्हणाली, “ मला फक्त तुमची तीन मिनिटे हवी आहेत. त्यापेक्षा जास्त वेळ नाही घेणार मी तुमचा. तेवढीच अपेक्षा आहे माझी. मला तीन मिनिटे तुमच्याशी शांतपणे बोलायचे आहे. मी कुठलीही स्कीम घेऊन आले नाही की मी सेल्समन देखील नाही. फक्त आमचे विचार तुमच्यापर्यंत पोहोचवायचेत. मी बोलेन पण तुमची परवानगी असेल तरच…. “
वंदनाताईना काय बोलावे सुचेना. त्या दोन क्षण स्तब्ध झाल्या आणि म्हणाल्या, “ ठीक आहे हरकत नाही. मी दार न उघडता ऐकेन तुमचे. ”
“ हे बघा ताई, मी तुम्हाला बाहेरूनच नमस्कार करते. तुम्ही जर हिंदू असाल आणि थोड्याशा आस्तिक असाल तरच मी तुमचा वेळ घेईन. ”
वंदनाताईंनी होकारार्थी मान हलवली.
“आमची एक संस्था आहे “भान” नावाची. आम्ही सगळ्या हिंदू लोकांना फक्त एक जाणीव करून देतो आपल्या कर्तव्याची. आमची एक दिनचर्या आहे त्याप्रमाणे प्रत्येकाने वागावे अशी माफक अपेक्षा आहे आमची. आणि प्रत्येक कार्यकर्त्यांनी एका महिन्यात कमीत कमी 25 घरी जाऊन ही जाणीव करून द्यावी अशी अपेक्षा आहे आमच्या संस्थेची. दररोज नवीन नवीन कार्यकर्ते येत असल्याने हे टार्गेट काही फार अवघड नाही.
…. अख्या महाराष्ट्रात हा उपक्रम चालू आहे. गणेश चतुर्थीपासूनच सुरुवात केली आहे आम्ही. आमचे टार्गेट आहे निदान दहा लाख लोकांपर्यंत पोचण्याचे. अणि ते पूर्ण करता येईल आम्हाला याची खात्री आहे मला. आमच्या संस्थेचा कुठल्याही राजकीय पक्षाशी किंवा कुठल्याही धार्मिक संस्थेशी सुतराम संबंध नाही. आम्ही एक पैसादेखील कोणाकडून घेत नाही, कोणाला त्यांचा मोबाईल नंबर विचारत नाही. एवढेच काय कोणाच्याही घरात जाण्याची देखील आम्हाला परवानगी नाही. “
वंदनाताईंनी या मुलीला मध्येच थांबूवून सांगितले, “ अहो काही संकोच बाळगू नका. तीन मिनिटे काय तीस मिनिटेसुद्धा मी ऐकायला तयार आहे. करा सुरुवात….. “
ताईने सुरुवात केली……
“ आपल्यातील बरेच लोक कर्मकांडांच्या मागे असतात आणि काहीतरी अपेक्षेने देवाच्या मागे लागतात आणि येता जाता नमस्कार करत सुटतात. अगदी रस्त्यात कुठलेही देऊळ दिसले तरी यांचा हात अर्धवट छातीवर जातो व त्यांना कृतकृत्य झाल्यासारखे वाटते.
आमच्या अपेक्षा……
…. शक्यतो सूर्योदयाच्या वेळी सूर्याला किंवा पूर्वेकडे बघून नमस्कार करा.
…. सकाळी उठल्यावर घरातील तुमच्या आवडत्या ठिकाणी किंवा देवघरा जवळ बसून कुलदेवतेचे स्मरण करा.
…. मग तुमच्या आई-बाबांना नमस्कार करा मनातल्या मनात.
…. तुमचे पूर्वज मनातल्या मनात आठवा, चार पिढ्या मागे जा व त्यांचे स्मरण करा. हेच खरे श्राद्ध. रोजच पितृपक्ष म्हणा हवे तर.
…. पृथ्वी तेज आप वायू आकाश या आपल्या खऱ्या देवता.
सकाळी चहा करायला गॅस पेटवाल तेव्हा आधी त्या ज्योतीला नमस्कार करा कारण तोच अग्नी.
…. मग येतो पाण्याचा नंबर त्यालाही हात जोडा.
…. संध्याकाळी किंवा रात्री चंद्राकडे बघण्याचा प्रयत्न करा.. नमस्कार नाही केला तरी चालेल.
…. संध्याकाळी शक्यतो भीमसेनी कापुराची आरती घरात फिरवा.
…. महिन्यातील प्रत्येक संकष्टी चतुर्थीला बरोबर चंद्रोदयाच्या वेळी शक्यतो घरातील सगळ्यांनी एकत्रपणे चंद्राचे दर्शन घ्या.
….. आणि सगळ्यात महत्त्वाचे….. आपल्या घरात कोणी लहान मुले असतील तर त्यांना देखील या सवयी लावण्याचा प्रयत्न करा. ते अतिशय महत्त्वाचे आहे.
…. आठवड्यातील एका ठराविक वारी नित्यनेमाने तुमच्या आवडत्या व स्वच्छ अशा देवळात जा. देवळात जर घंटा असेल तर शक्यतो हळू आवाजात घंटा वाजवून घंटेच्या खाली शांतपणे उभे राहा.
आणि हो, एक सांगायचे राहिले की देवळात जाताना किंवा येताना जर भिकारी दिसले तर त्यांना भिक्षा देऊ नका. भीक मागणे हा त्यांचा व्यवसाय आहे, ते गरजू नाहीत.
… आणि सगळयात शेवटचे…….
तुमची आवडती आरती, स्तोत्र, तेही नाही जमले तर अगदी एखादे क्लासिकल भारतीय गाणे म्हणा, तेही घरातील सर्व मंडळींनी, सामुदायिकपणे आणि रोज एका ठराविक वेळी……
… या सगळ्यात महत्त्वाचे आहे ते सातत्य आणि ठराविक वेळ.
बस, धन्यवाद काकू. माझी तीन मिनिटे संपली. आमची संस्था तुम्ही मानत असलेले देव, स्वामी, तुमचे गुरू, तुमची श्रद्धास्थाने यात ढवळाढवळ करणार नाही. तो तुमचा वैयक्तिक प्रश्न आहे.
… हा होता आमचा बेसिक अभ्यासक्रम….. इतकं जरी केलं तरी खूप फरक पडेल तुमच्या आयुष्यात.
अशा आमच्या एकूण 7 levels आहेत.
बस, येते मी.
आमचा चौघींचा ग्रुप आहे बाकी तिघी खाली उभ्या आहेत. तीन मिनिटाच्या वर बोलले तर लगेच कॉल येईल मला. आमच्या संस्थेचे विचार पटले तरच मला कॉल करा. माझे नाव तन्वी.
मी येताना तुमच्या वॉचमनच्या कडील वहीत एन्ट्री केलीय, त्यात नंबर आहे माझा. आणि हो….. येण्यापूर्वी तुमच्या सेक्रेटरीची देखील मी परवानगी घेतली आहे काळजी नसावी.
योग आला तर परत भेटूच.
पुन्हा एकदा मनःपूर्वक धन्यवाद. ”
वंदनाताई कितीतरी वेळ सेफ्टी डोअरपाशी उभ्या होत्या, त्या पाठमोऱ्या तन्वीकडे बघत. आता त्यांना खूप सुरक्षित वाटत होते.
© श्री संजय मुकुंद जोगळेकर
मो. 9867180426
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
जीवनरंग 
