मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ काल्पनिक मृगजळ — भाग – 1 – लेखक – अनामिक ☆ प्रस्तुती – सौ.बिल्वा शुभम् अकोलकर ☆

? जीवनरंग ?

☆ काल्पनिक मृगजळ — भाग – 1 – लेखक – अनामिक ☆ प्रस्तुती – सौ.बिल्वा शुभम् अकोलकर 

“ बोला, काय त्रास होतोय?..”

“ डॉक्टर, खूप डिप्रेशन आलं आहे, कसलाच उत्साह वाटत नाही, काहीच करायची इच्छा होत नाही…”

“ काही विशेष कारण ? एखादी वाईट घटना ??”

“ नाही डॉक्टर, अगदी सुरळीत आहे सगळं…घरकामाला बाई आहे, मुलगा ८ वीत शिकतोय, नवरा प्रेमळ आहे… तरीही का असं होत असेल ?? ”

“ ठीक आहे. तुम्ही बाहेर जा, मी तुमच्या मिस्टरांशी बोलतो जरा…”

डॉक्टरांनी सांगितलं तसं शिल्पा बाहेर गेली….

डॉक्टर अजयला विचारू लागले…

“ तुम्हा दोघांत काही वाद ?? काही भांडणं ?? ”

“अहो सांगतो काय डॉक्टर, आमच्यात कसलाही वाद नाही की काही नाही, पण ही सतत चिंतेत दिसते, कसलाही उत्साह नाही तिला… तिची ही अवस्था बघून मलाच खूप काळजी वाटली म्हणून तिला तुमच्याकडे घेऊन आलो…”

“ बरं मला शिल्पाचा दिनक्रम सांगा….”

“ सकाळी उठते, चहा बनवते, मग स्वयंपाकीण येऊन नाष्टा, जेवण बनवते. कामवाली घरातला झाडू पोचा, भांडी, कपडे आवरून घेते… त्यावेळात शिल्पा मोबाईलवर काहीतरी बघत टाईमपास करते… मग tv बघते… तिला म्हटलं नोकरी कर, मन रमेल, तर तेही नाही म्हणते…”

“ इतका राणीसारखा थाट असून शिल्पाला कसलं डिप्रेशन आलं असेल ??” डॉक्टर विचार करू लागले…

“ ठीक आहे मी काही गोळ्या देतो, त्या घ्यायला लावा आणि ८ दिवसांनी परत या…”

शिल्पा आणि अजय निघून गेले. शिल्पाचा मोबाईल तिथे टेबलवरच राहिला होता…डॉक्टरांनी कंपाउंडरला फोन केला पण तोवर ते दोघे निघून गेले होते….

डॉक्टर विचार करत बसले— ‘ ही केस जरा वेगळी दिसते, कारण कारणाशिवाय कोणी डिप्रेस होत नाही.’

अजयने शिल्पाचा सांगितलेला दिनक्रम डॉक्टरांनी आठवला..

डॉक्टरांना लक्षात आले की या सगळ्याचं मूळ हा मोबाईल आहे… असं काय होतं त्या मोबाईलमध्ये ? कोणाचा फोन येत असेल का? कोणी त्रास देत असेल का?? कारण शिल्पा जास्तीत जास्त वेळ मोबाईलमध्ये असायची, घरात करण्यासारखी काही कामं नव्हतीच…

डॉक्टरांनी शिल्पाचा मोबाईल चेक करायचा ठरवला…

तसं पाहिलं तर दुसऱ्याचा मोबाईल बघणं हे चुकीचं होतं. पण शिल्पाच्या उपचारासाठी ते करावंच लागणार होतं… सुदैवाने मोबाईलला कसलंही लॉक वगैरे नव्हतं…

डॉक्टरांनी व्हाट्सएप चालू केलं… सर्च बॉक्समध्ये त्यांनी काही शब्द टाकले…

—“त्रास”, “वाईट”, “दुःख”, “एकटेपणा”….

पण या संदर्भातील कुठलाही मेसेज आढळला नाही…

डॉक्टरांनी काही वेळ विचार केला..मग त्यांनी टाइप केलं..

—“मज्जा”, “भारी”, “लकी”….

अश्या शब्दांचे भरमसाठ मेसेज सापडले… त्या मेसेजमध्ये रेखा, माधुरी, प्रेरणा आणि नम्रता अशा चार मुलींशी जास्त चॅटिंग झालेली दिसली ….

नंतर डॉक्टरांनी फेसबुक ओपन केलं… त्यात ऍक्टिव्हिटी लॉग चेक केला… त्यातही या चार मुलींची प्रोफाइल आणि फोटोज बघितले….

काय संबंध होता या चौघींचा आणि शिल्पाच्या डिप्रेशनचा ??

खूप विचाराअंती डॉक्टरांना काय समजायचं ते समजलं… इतक्यात दार वाजले, डॉक्टरांनी मोबाईल चे current apps पटापट बंद केले… शिल्पा आणि अजय आत आले.  मोबाईल राहिला म्हणून घ्यायला आले होते , मोबाईल घेऊन परत गेले..

डॉक्टरांना त्या चौघींची नावं आणि फोटो चांगले लक्षात राहिले होते…

त्यांनी त्यांचा फोन फिरवला…

“ शिंदे, जरा वेगळं काम आहे….” असं म्हणत डॉक्टरांनी शिंदेला (कंपाउंडरला) एका वेगळ्या मिशन वर धाडलं…

आठ दिवसांनी शिल्पा आणि अजय परत आले…

“ गोळ्यांनी काही फरक ?? ”

“ झोप जास्त येते,बाकी काही नाही…”

डॉक्टर उठले, त्यांचा खुर्चीमागे जाऊन हात खुर्चीच्या डोक्यावर टेकवत बोलू लागले…

“ शिल्पा..तुझ्या मैत्रिणी रेखा, माधुरी, प्रेरणा आणि नम्रता… या जगातल्या सर्वात सुखी मुली आहेत असा तुझा गैरसमज असेल तर तो काढून टाक…”

खाली मान घालून बसलेली शिल्पा चक्रावली, एकदम मान वर करत म्हणाली…

“ तुम्हाला कसं माहीत त्या माझ्या मैत्रिणी आहेत ते ??? ”

अजय आणि शिल्पा अवाक होऊन ऐकत होते…

क्रमशः

ले.: अनामिक 

संग्राहिका : बिल्वा अकोलकर

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – मनमंजुषेतून ☆ शब्द व्हावे सारथी… भाग-2 लेखिका – डॉ. विजया वाड ☆ प्रस्तुती – सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

सौ. उज्ज्वला केळकर

? मनमंजुषेतून ?

📓 शब्द व्हावे सारथी… भाग-2 लेखिका – डॉ. विजया वाड ☆ प्रस्तुती – सौ. उज्ज्वला केळकर ☆ 

(दिलीपने माझी ३१ पुस्तके दहा-बारा वर्षांत काढली. १२४ पुस्तकांची आई आहे. अजूनही लिहितेच आहे..) इथून पुढे —-

मी ‘गोदरेज’ मध्ये विज्ञानाची शिक्षिका होते तेव्हा माझी पुस्तके येऊ लागली होती. माझ्या ‘मेनका’ मधील कादंबरीतले काही वर्णन थोडे प्रक्षोभक होते. तेवढाच भाग अधोरेखित करून एका शिक्षिकेने डॉ. डी.डी. पंडय़ा या आमच्या मुख्याध्यापकांना दाखवला. ‘‘शोभते का हे उघडेवाघडे लिहिणे एका शिक्षिकेला?’’  त्यांनी पूर्ण कादंबरी वाचायला मागितली. ‘‘रेफरन्ससकट वाचल्यास त्यात अशोभनीय काही नाही.’’ त्यांनी क्लीन चिट दिली. माझे पुस्तक मी जय गोदरेज या संचालिका मॅडमना नियमित देत असल्याने आणि शाळेच्या वेळात ‘लेखन’ करीत नसल्याने एरवी अनवस्था प्रसंग ओढवला नाही. 

सासूबाईंनी मला शिकू दिले, पण प्रथम सासऱ्यांचा नकार होता. बीएडला फीचे पैसे देईनात. ‘‘तुझ्या आईने दिलेली चांदीची भांडी मोड नि भर पैसे. त्यावर म्हाताऱ्याचा हक्क नाही.’’ त्या म्हणाल्या. मी ‘आज्ञापालन’ केले, पण बीएडला मला कॉलेजात प्रथम क्रमांक, लायब्ररी अ‍ॅवॉर्ड, टाटा मेमोरियल शिष्यवृत्ती, बेस्ट स्टुडंट अ‍ॅवॉर्ड, विद्यापीठात मानांकन मिळाले नि सासरे म्हणाले, ‘‘आता माझा विरोध संपला.’’ तरी ते नेहमी म्हणत, ‘‘आमच्या घरात साध्या बायका नाहीत. एक अडाणी नि दुसरी दीड शहाणी.’’ माझे सासरे जुने बीकॉम होते. तैलबुद्धीचे होते.

‘गोदरेज’मध्ये सत्तावीस वर्षे मी इमानेइतबारे नोकरी केली. एम.ए., पीएच.डी.ला अत्युच्च गुण आणि गुणांकन असल्याने सर्व मराठी शिक्षकांना डावलून मला मराठी विभागाचे प्रमुखपद दिले गेले, मी विज्ञानाची शिक्षिका असूनही. नवल गोदरेज यांनी मला मुलाखतीत पहिला प्रश्न विचारला, ‘‘हू आर युवर एनिमिज?’’

‘‘एकही नाही.’’

‘‘का बरे?’’

‘‘मला स्नेहाची नजर आहे.’’

‘‘तर मग मी तुला निवडतो; पण बाळ, तुझ्या सीनियर्सना कधी दुखावू नको. प्रेमाने जिंक. अवघड वळण आहे.’’ केवढा त्या उद्योगपतींचा दूरदर्शीपणा!

पुढे एक दिवस पोदार प्राथमिक शाळेच्या मुख्याध्यापिका १९९९ मध्ये मला एका ‘पालकसभे’साठी बोलवायला आल्या. मी रीतसर परवानगी घेऊन गेले. ते माझे ‘सुसंवादन’ इतके आवडले पोदारांना की रात्री मला फोन आला. ‘‘मी गणेश पोदार बोलत आहे. मी तुला माझ्या शाळेत प्राचार्य म्हणून बोलावतोय. शाळा- ज्युनिअर कॉलेज देतो ताब्यात. ये, निकाल ‘वर’ काढ. बस्. आज आहे त्यापेक्षा तीन हजार अधिक पगार, गाडी, ड्रायव्हर, केबिन.. सारा थाट! ये फक्त.’’

आणि मी ‘पोदार’ची प्राचार्य झाले. माझ्या आयुष्यातला अत्यंत आनंदाचा क्षण. ज्यासाठी मी वाट बघितली होती नि बाप्पाने मला ते अलगद हाती दिले होते. गणेश पोदारांची मी फार लाडकी होते. अतूट विश्वास! एक दिवस आपली विशेष कागदपत्रे ज्या पेटीत आहेत त्याच्या चाव्या त्यांनी माझ्या हाती सोपवल्या. ‘‘जप.’’ श्रीमती सरोज पोदार नि गणेश पोदार यांनी जो विश्वास माझ्यावर टाकला त्याला पात्र होण्याचा मी अतोनात प्रयत्न केला. शाळेचा निकाल उंचावला. सर खूश होते; पण शिक्षकांना कामाची सवय लागेपर्यंत वेळ गेला. नाराजी सोसली मी त्यांची; पण उंचावलेला निकाल माझ्या निवृत्तीनंतरही त्यांनी जिद्दीने कायम ठेवला. मी कृतज्ञ आहे. त्यांचे चिरंजीव पवन पोदार माझी कष्टाळू जीवनपद्धती बारकाईने बघत होते. निवृत्तीनंतर त्यांनी मला ‘प्रेसिडेंट वूमन कॅपिटल’ हे फार महत्त्वाचे पद बहाल केले. मजवर प्रेम,  अधिकार, स्वातंत्र्य यांचा वर्षांव केला नि मीही ‘पोदार विद्या संकुल’साठी माझी जान ओतली.

२००५. ऑक्टोबर महिना. तत्कालीन मुख्यमंत्री विलासराव देशमुख यांनी मला सकाळी नऊला दहा मिनिटांसाठी परिचयपत्रासह भेटायला बोलाविले. कशासाठी? काय हो कल्पना! मी गेले ‘वर्षां’वर.

‘‘भाषाशुद्धीचे तुमचे विविध प्रयोग मी नुकतेच विविध वृत्तपत्रांतून वाचले. मला ते भावले. विश्वकोशाचे अध्यक्षपद एक स्त्रीला मला द्यायचे आहे. काम अडून-पडून आहे. शास्त्रीबुवांचा प्रकल्प झटून काम करून पूर्ण करू शकाल?’’

‘‘विचार करून, माहिती काढून उत्तर दिल्यास चालेल?’’

‘‘अवधी?’’

‘‘आठ दिवस.’’

‘‘दिला.’’

मी तेव्हा ‘बालभारती’चे इयत्ता पाचवीचे पुस्तक करीत होते. श्रीमंत होनराव हे वाईचे चित्रकार मजसोबत होते. विश्वकोशाची त्यांना बारकाईने माहिती होती. त्यांनी मला सांगितली.

मला आठवडय़ाने परत दहा मिनिटे मिळाली.

‘‘सर, तिथली मानव्य विभाग, विज्ञान विभाग यांची मुख्य पदे रिक्त आहेत. प्रमुख संपादक एकटय़ाने काय करणार?’’

‘‘ती मी भरली असे समजा.’’

‘‘मग मी पद घेते. तुमच्या विश्वासास पात्र ठरेन, झटून काम करेन.’’

‘‘गुड.’’

संपली मुलाखत. मग काहीच घडले नाही. माझी नेमणूक झाल्याचे मला वर्तमानपत्रांतूनच समजले अन् इतके दिवस लेखिका, मुख्याध्यापिका, मानव संसाधन विभागाची अध्यक्षा म्हणून मिळालेल्या लौकिकावर टीकास्त्राने काळा बोळा फिरला.

क्रमशः… 

लेखिका – डॉ. विजया वाड 

संग्राहिका –  सौ. उज्ज्वला केळकर

176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ दोन घास… लेखक – अनामिक ☆ प्रस्तुती – सुश्री स्नेहा वाघ ☆

? जीवनरंग ❤️

☆ दोन घास… लेखक – अनामिक ☆ प्रस्तुती – सुश्री स्नेहा वाघ 

नुकतेच लग्न झाले होते आणि सासू सासऱ्यांकडे मी राहात होते. सासरे रेल्वेतील निवृत्त अधिकारी पेन्शनर होते. पूर्ण वेळ देवाचे नाम घेणे, जप करणे, घरातील सर्व सामान मंडईतून स्वतः आणणे, ज्योतिषाचा व्यासंग जपणे वगैरे गोष्टीत सासरे मन रमवायचे. सासूबाई घरची सर्व कामे पहाणे, स्वैंपाक करणे, येणाऱ्या जाणाऱ्यांची उठबस करणे यातच नेहमी व्यस्त असायच्या. सासू सासरे अत्यंत देवभक्त व धार्मिक वृत्तीचे होते.

नवरा डॉक्टर व कमवता असल्याने घरी ठीक चालत होते. मी तेव्हा लग्नानंतरही शिकत होते.

त्या वेळी आमच्याकडे सुमन नावाची मोलकरीण धुणी-भांडी, व घरची साफ-सफाईची देखील कामे करायची. पूर्ण चाळीत चार पाच जणांकडे ती कामे करायची. माझ्या सासूबाईंना एक सवय होती. त्या गरम गरम चपात्या करायच्या तेव्हा रोज सुमनला अगत्याने बोलवायच्या आणि “खा गं सुमन” म्हणून सुमनला अगत्याने तव्यावरची गरम चपाती चहाबरोबर द्यायच्या. तोपर्यंत कुणीच सकाळी जेवलेले नसायचे, पण सुमन मात्र सासू बाईंच्या हातच्या गरम चपाती व चहाची हिस्सेदार व्हायची. दारावर पारू आणि तिची मुलगी मीना मासे विकायला यायच्या. एवढी मोठी टोपली दूरवरून ट्रेननी आणायची आणि दारोदार विकायची हे या कोळीणींचे हेच तेव्हढे उदरनिर्वाहाचे साधन होते.

मी सासूबाईंना ‘अहो आई’ म्हणत असे. आई पारू, व मिनालाही जेऊ घालायच्या.. ‘अगं थोडी भाजी चपाती खा, दूरून आलीस तू, दोन घास तरी खा” म्हणून अगत्याने बसवून आई त्यांना खायला द्यायच्या…

घरी माणसांची आवक मोठी होती, सतत पाहुण्यांचा राबता असायचा..कुणीही जेवल्याशिवाय जायचे नाही, दोन घास खाऊनच जायचे हा जणू आमच्या आईंचा नियमच होता..त्यावेळी माझा नवरा एकटा कमवता आणि असे सर्वाना आई का खायला घालत सुटल्या आहे ह्याबद्दल माझे सरंजामी मन अनेकदा खट्टू व्हायचे..कधी कधी चीडही यायची..जेव्हा बघावे तेव्हा कधी भाजीवाली, कधी मोलकरीण ऐसपैस बसून दोन घास खात आहेत.

तेव्हा मी तरुण विशीतील युवती होते, थोडाफार एक शिक्षणाचा आत्मविश्वास आणि अहंकारही होता. त्या अहंकारातून मुसमुसुन राग यायचा..त्या फुकटच्या पत्रावळी आणि दोन घास आदरातिथ्याचा..

म्हणता म्हणता दिवस सरले..सासूबाई आणि सासरे हे काळाच्या आड गेले..आणि नकळत काळाने मलाही बदलले.

आज लोणावळ्याच्या घरी तिकडची नोकर जयश्री आली..तिला मी नकळत बोलले, जयश्री “दोन घास” खाऊन जा गं..ताकाची कढी केली आहे”..आताशा कुणीही आला आणि आपल्याकडे दोन घास खाऊन गेला नाही हे गणित माझ्या हिशेबात जुळत नाही..परिस्थितीच्या अनेक आवर्तनात माझा तारुण्यातील सरंजामी अहंकार कधी गळला तेच कळले नाही..

आपण अंगमेहनत न करता खातो ही कुणकुण सतत राहते..कोळीण, भाजीवाल्या एवढ्या मोठ्या टोपल्या वाहतात, घरी येणारी मोलकरीण सर्व काम मेहनतीने करते आणि मी फक्त टेबलावर बसून कामे करते या भावनेची सतत जाणीव होते..

आईंना आणि माझ्या सासऱ्यांना “दोन घासात” माणसं जुळवण्याचे गणित कळले होते…

“दोन घास” आपण कमी खावे परंतु अन्न हे दान करण्यातच खरे सुख असते, आनंद असतो …त्या आनंदाचे संस्कार नकळत आईंनी आणि सासरेबुवांनी माझ्यावर केले…त्यांची उतराई कशी होऊ?

कर्णाला तू सर्व दान केलेस पण फक्त अन्न दान केले नाहीस म्हणून पृथ्वीतलावर जा आणि अन्न दान कर अशी स्वर्गात आज्ञा होते..

तो पृथ्वीवर येऊन दान करतो तोच “पितृ पक्ष”..आणि मग कर्णाला मोक्ष मिळतो हे सर्वज्ञात आहे…

हा मोक्ष दुसरीकडे नाही, तर या जन्मी आणि याची डोळा दुसऱ्याला जेवून “दोन घास” भागीदारी करताना कृतार्थ होतांना बघण्यात आज  आणि येथेच आहे….

आपण एखाद्याला पैसे देऊ शकतो, कपडे देऊ शकतो, परंतू स्वतःच्या ताटातील अन्न देणे हे वेगळे आहे..

अन्न हे अनेक वासनांचे बीज आहे, माणसाचे मन हे अन्नाशी निगडीत आहे. म्हणूनच अन्न आणि वृत्तींचा, व्यक्तिमत्त्वाचा अतूट संबंध आहे..

जेव्हा आपण दुसऱ्याशी “दोन घासाची” भागीदारी करतो तेव्हा अहंकाराचा, वासनांचा त्याग करत असतो…

अश्याच एखाद्या मौळीत मी गेलेली असते..छपरातून पाणी टपटप पडत असतं.. घरात पोरं उघडी बसलेली असतात..वयात आलेली एखादी तरणी थोडीशी चिंधी गुंडाळून बसते..आणि घरची अठराविश्व दारिद्र्याची मालकीण मला म्हणते,”मॅडम दोन घास आमच्याबरोबर खा” तेंव्हा माझे डोळे पाणवतात..माझ्या कधी काळच्या सरंजामी अहंकाराची, माझीच मला घृणा येते..

माझ्या वृद्ध, गरीब आईंना कळलेली दोन घासाची माणुसकी मला पुन्हा पुन्हा दाद देऊन जाते..

लेखक- अनामिक  

प्रस्तुती- सुश्री स्नेहा वाघ 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ महापूर… लेखक – अनामिक ☆ प्रस्तुती – सुश्री स्नेहलता दिगंबर गाडगीळ ☆

सुश्री स्नेहलता दिगंबर गाडगीळ

? जीवनरंग ❤️

☆ महापूर… लेखक – अनामिक ☆ प्रस्तुती – सुश्री स्नेहलता दिगंबर गाडगीळ 

धुवाधार पाऊस तीन दिवस थांबायचं नांव घेईना. त्यातून अतिवृष्टीचा इशारा मिळालेला.

पिंपळवाडीचं धाबं दणाणलं.

गाव दोन्हीही बाजूंनी दोन नद्यांनी घेरलेलं. ना पूलाचा पत्ता.

इन-मीन दीडशे उंबऱ्याचं गांव अन् वस्ती म्हणाल तर पोराठोरांसकट पाचशेच्या घरात.

संपर्कच तुटला.

सरपंच अन् पोलिस-पाटलानं थेट जिल्ह्याला कळवलं. कलेक्टरनं ताबडतोब आर्मीचं हेलिकॉप्टर मागवलं अन् लोकांची सुटका करायला सुरुवात पण केली.

लोकांना पाच मिनिटांत पुराच्या पलिकडं आणून सोडलं जायचं.

होता होता सुटका केलेल्या गावकऱ्यांचा आकडा वाढतच गेला.

नऊशे लोकांची सुटका झाल्यावर पायलटनं सरपंचाला विचारलं,

“अहो सरपंच, तूम्ही तर म्हणाला होता की लोकसंख्या ५०० आहे. हे नऊशे आले कुठून? आणि अजून सुध्दा शंभरेकजण शिल्लकच आहेत पुरात अडकलेले?”

सरपंच पिचकारी मारत म्हणाले,” त्याचं काय हाय साएब…

माणसं ५०० पण नाहीत पण होतंय काय, हिकडं आणलेले लोक, पुनंदा तिकडं जात्यात पाण्यातून पोहून. अन् हेलिकॉप्टर मधून हिकडं येत्यात. आमाला कधीच मिळत न्हाई ना त्यात बसायला…खोटं कशाला सांगू साएब, मी सोत्ता तीनदा जाऊन आलोय…..!”

पायलटनं डोक्यावर हात मारून घेतला….!!!

मेरा भारत महान….

🤕

लेखक-अज्ञात

प्रस्तुती- सुश्री स्नेहलता दिगंबर गाडगीळ

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ शहीदाची बायको – प्रा. हरी नरके ☆ प्रस्तुती सुश्री स्नेहा वाघ ☆

? जीवनरंग ❤️

☆ शहीदाची बायको – प्रा. हरी नरके ☆ प्रस्तुती सुश्री स्नेहा वाघ ☆

पुणे कोल्हापूर महामार्गावर कामेरी नावाचं गाव लागतं. ते सांगली जिल्ह्यातलं वाळवा तालुक्यातलं इस्लामपूरच्या जवळचं गाव आहे. बागायती शेती करणार्‍या कष्टाळू  लोकांचं गाव. “लढावू” लोकांचं गाव!

श्री.अब्दुल रहमान अंतुले महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री असताना 1980 साली त्यांनी स्वातंत्र्य चळवळीत शहीद झालेल्या स्वातंत्र्यसैनिकांच्या स्मरणार्थ त्यांच्या गावी स्मारकं उभारण्याचं ठरवलं.

कामेरीत शहीद स्मारकाचं काम सुरू झालं.

कंत्राटदारानं काही मजूर कामावर लावलेले होते.

एक म्हातारी मजूर आजारी होती. तिच्या अंगात खूप ताप होता. तिच्याच्यानं जड घमेली उचलण्याचं काम होत नव्हतं. कंत्राटदारानं घरी जाऊन आराम करा, दवापाणी घ्या असं तिला सांगितलं.

म्हातारी म्हणाली, “बाबा, दिवसभर काम केलं तरच संध्याकाळी माझी चुल पेटंल. मी आज काम केलं नाही तर खाऊ काय? मला काम करू दे बाबा, मी पाया पडते तुझ्या.”

म्हातारीचा तोल जात होता. दोनदा तिनदा ती पडतापडता वाचली.

म्हातारी काम करताना पडली तर अपघात होईल आणि आपल्या डोक्याला विनाकारण ताप व्हायचा म्हणून कंत्राटदार चिडला आणि त्यानं तिला हाताला धरून कामावरून बाहेर काढलं.

म्हातारीनं त्याचं पाय धरलं, विनवणी करीत म्हणाली ” लेकरा, अरं, सरकार ज्यांचं हे स्मारक बांधतंया त्या शहीदाची मी बायको हायं रं!”

कंत्राटदार चरकला. म्हातारीला घेऊन तो दवाखान्यात गेला. डॉक्टरांनी म्हातारीला तपासलं. औषधं दिली. कंत्राटदाराला सांगितलं, आजार खूप गंभीर आहे. म्हातारी चार दिवसांचीच सोबतीन आहे. त्याच आजारात बाई गेल्या. स्मारक पुर्ण झालेलं त्या बघू शकल्या नाहीत.

होय, त्या शहीद विष्णू भाऊ बारप्टे यांच्या वृद्ध पत्नी होत्या. अन्नाला मोताद झालेल्या. मजुरीवर पोट भरणार्‍या.

9 ऑगष्ट 1942 ला महात्मा गांधीजींचा “करेंगे या मरेंगे, चले जाव ” चा नारा आला. कामेरीच्या तरूणांनी हातात तिरंगा घेऊन “वंदे मातरम, इन्किलाब जिंदाबाद, ब्रिटीशराज चले जाव” अशा घोषणा देत पोलीस चौकीवर मोर्चा काढला. त्या मोर्च्याचा नेता होते, तरूण विष्णू भाऊ बारप्टे.

ब्रिटीश पोलीस अधिकारी जनरल डायरचा भाऊबंध होता. तो भडकला. तुम्हाला काय पायजे? असं त्यानं विचारलं. निधड्या छातीचे विष्णू भाऊ बारप्टे म्हणाले, ” आझादी पाहिजे.” हे घे, म्हणत त्यानं थेट छातीत गोळी झाडली. विष्णू भाऊ बारप्टे जागेवरच शहीद झाले.

त्यांचं नुकतंच लग्न झालेलं होतं. त्यांची तरूण पत्नी विधवा झाली.

ब्रिटीश पोलीसांनी तिचाही अपार छळ केला. बाई काही काळ गाव सोडून परागंदा झाल्या. पुढं स्वातंत्र्य मिळालं. बाई गावी परत आल्या. मजुरी करून जगू लागल्या.

स्वातंत्र्यसैनिकांना सरकारनं ताम्रपट दिले. मानधन सुरू केलं. “आपलं माणूस राहिलं नाही, आता त्या ताम्रपटाचा काय उपयोग? फुकटचं मानधन मला नको ” म्हणून बाणेदार बाई मजुरी करून पोट भरायच्या. बाईंनी आयुष्यभर विधवापण सोसलं. अंगावर निभावलं. जवानी जाळीत निभावलं. ती शहीदाची बायको होती.

क्रांतीदिन आणि स्वातंत्र्यदिन यांच्या निमित्ताने या लढाऊ, झुंझार शहिदपत्नी, स्मृतीशेष बायजाबाई बारप्टेंना विनम्र अभिवादन. कृतज्ञ वंदन!

लेखक : प्रा. हरी नरके

प्रस्तुती :  सुश्री स्नेहा वाघ 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ शाळा… श्री मंदार जोग ☆ प्रस्तुती – सुश्री स्वाती घैसास ☆

? जीवनरंग ?

☆ शाळा… श्री मंदार जोग ☆ प्रस्तुती – सुश्री स्वाती घैसास ☆

गेले चार दिवस बेशुद्ध असलेल्या शिंत्रे बाईंनी आज डोळे उघडले. वृद्धाश्रमातून म्युनिसिपल हॉस्पिटलमध्ये दाखल केल्यावर शुद्ध गेलेल्या त्यांना, स्वतःला एका अद्ययावत इस्पितळात पाहून आश्चर्य वाटलं. समोर उभे असलेले डॉक्टर म्हणाले –

डॉक्टर– बाई मी अमोल भुस्कुटे. तुमचा विद्यार्थी. ओळखलं का? 

बाईंना ओळख पटली. अमोलने त्यांचा चष्मा त्यांच्या डोळ्यावर लावला. बाईंनी डोळे बारीक करून त्याला पाहिला.

बाई– भुस्कुटे म्हणजे ८९ ची बॅच ना रे?

अमोल – हो बाई बरोबर.

बाई– पण मी इथे कशी रे? मला तर आश्रमवाल्यानी सरकारी हॉस्पिटलमध्ये ठेवलं होतं.

अमोल– बाई आपला पाटील आठवतो का? आमच्या वर्गातला?

बाई– गणिताला घाबरणारा पाटील. बरोबर ना? 

अमोल– हो बाई. तुम्ही त्याची स्पेशल तयारी करून घेतली होती दहावीच्या परिक्षेआधी. म्हणून पास झाला. आता तो   पोलिसात आहे. तो त्या दिवशी एका केससाठी सरकारी हॉस्पिटलमध्ये आला होता आणि तुम्हाला त्याने ओळखलं. आणि मला फोन केला. मी म्हणालो लगेच इथे घेऊन ये. बाई मी एच.ओ.डी आहे इथे. मीच उपचार करतोय तुमच्यावर. उद्या आयसीयूमधून शिफ्ट करतो तुम्हाला. दोन दिवसात डिस्चार्ज देऊन घरी नेतो.

बाई– घर विकलं रे मी.  मिलिंदला अमेरिकेला शिकायला पाठवताना पैसे हवे म्हणून ! भाड्यावर रहात होते. मिलिंदने तिथेच लग्न केलं आणि तिथेच राहतो. मी रिटायर झाल्यावर एकदा आला आणि  मला आश्रमात ठेवलं- तब्बेतीची काळजी म्हणून. तिथले पैसे जेमतेम भरते मी. पण  इथलं बिल कसं देऊ बाळा? मिलिंद तर माझे फोनही घेत नाही. विसरला आहे मला. 

अमोल– बाई, बिलाची चिंता करू नका. आणि तुम्ही इथून माझ्या घरीच यायचं आहे. आश्रम विसरा आता. बाई तुम्ही इतकं छान शिकवलं म्हणून आम्ही आज आयुष्यात उभे आहोत. तुम्हाला इथे ऍडमिट केल्यावर मी आणि पाटीलने आमच्या शाळेच्या ग्रुपमध्ये ते सांगितलं. आम्ही सगळे भेटलो. आम्ही ठरवलं आहे की आता तुम्ही आमच्या घरी राहायचं. कोण तुम्हाला नेणार यावर वाद झाले. सगळेच न्यायला उत्सुक आहेत. शेवटी असं ठरलंय की तुम्ही प्रत्येकाच्या घरी तीन तीन महिने रहायचं. आम्ही पंचवीस जण आहोत अजून कॉन्टॅक्ट मध्ये. म्हणजे तुमची सहा वर्षांची सोय झाली आहे आत्ताच.

बाई– पंचवीस त्रिक पंचाहत्तर. पंचाहत्तर महिने म्हणजे फक्त सहा वर्ष नाही रे भुस्कुटे. वरचे तीन महिने कसे विसरलास? 

अमोल– (हसून) बाई माझं गणित अजूनही तसंच थोडं कच्चं आहे.

बाई– पण शास्त्रात तुला पैकीच्या पैकी होते दहावीला. बरोबर ना?

अमोल– हो बाई..

बाई– पण कशाला रे बाळा तुम्हाला त्रास. तुमचे संसार असतील. मी जाईन माझ्या आश्रमात परत.  राहिलेत किती दिवस माझे?

अमोल– ते मला नका सांगू. आयसीयू बाहेर जे पंचवीस जण उभे आहेत ना त्यांना सांगा. 

असं म्हणून अमोलने आयसीयूचं दार उघडलं. पंचवीस शाळकरी मित्र मैत्रिणी आवाज न करता सावकाश आत येऊन बाईंच्या सभोवार उभे राहिले. त्यांच्या चेहऱ्यावर दिसत असलेलं प्रेम, आदर आणि आस्था बाईंना सगळं सांगून गेल्या. बाईंच्या डोळ्यात अश्रू तरळले. पोरांनीही हळूच डोळे पुसले. आज गुरुपौर्णिमा होती. बाईंना आज मुलांनी गुरुदक्षिणा दिली होती. आयसीयूमध्ये शांतता आणि मशिन्सची टिकटिक सुरू होती. पण बाई आणि मुलांच्या मनात परत एकदा मुलांच्या चिवचिवाटाने गजबजलेली शाळा भरली होती !-

लेखक : .श्री मंदार जोग

संग्राहक : सुश्री स्वाती घैसास 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 5 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

? जीवनरंग ?

☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 5 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

 (मोहनची बदली एका दुसऱ्या शाळेत झाली…त्यामुळे आता  त्याचा पार्वतीशी संपर्क तुटला..) इथून पुढे —-

जूनचा पहिला आठवडा सुरू होता.. पार्वतीची शाळा सुरू व्हायला आता थोडेच दिवस शिल्लक होते.. पार्वती नववीची परीक्षा पहिल्या क्रमांकाने पास होऊन आता दहावीत जाणार होती…. आश्रमशाळेत ती रुळली होती.. मे महिन्याच्या सुट्टीत सध्या ती म्हातारीकडे आलेली होती.. आता एका आठवड्यात ती शाळेत परत जाणार होती… आज   पार्वतीच्या नकळत शांताने सगळ्या बकऱ्या खाटकाला विकल्या. पार्वतीने कारण विचारले तेव्हा ती म्हणाली.. पोरी ! आता मी म्हातारी झाले.. आता कुठे त्यांच्या मागे फिरू ? .. आता तू देखिल दोन चार दिवसांनी शाळेत जाशील.. म्हणून विकल्या..

रात्री झोपताना शांता काहीश्या जड आवाजात म्हणाली.. “ पोरी ! आता मी बरीच म्हातारी झाली आहे…आता मी कधी मरेन काही भरवसा नाही. म्हणून तुला काही सांगायच आहे व दाखवायचे आहे…” शांता उठली.. तिने कपडयात गुंडाळलेली मोठी पत्र्याची पेटी काढली…. त्यात अनेक वस्तूंसोबत कुलप लावलेली एक लहान पेटी होती. शांताने ती उघडली. त्यात नोटांची थप्पी होती.. “ पोरी..हे पैसे म्हणजे माझ्या आयुष्यभराची कमाई मी तुझ्यासाठी राखून ठेवली होती…..यात तुझं शिक्षण पूर्ण होईल.” ते पैसे तिने स्मशानातून जे सोनं मिळवलं होतं त्याचे होते.. याची खबर मात्र पार्वतीला नव्हती. तिला वाटले हे आज बकऱ्या विकल्या त्याचे पैसे असतील. “ पोरी! ही पेटी नीट जपून ठेव…..”

सकाळ झाली.. शांता उठली नाही.. पार्वतीने तिला उठवण्याचा खूप प्रयत्न केला..पण ती काही उठली नाही.. पार्वती आता मोठी होती.. तिला समजले माय देवाघरी गेली… तशी पार्वती खंबीर मनाची होती.. मायला सगळी लोकं भूताळी समजतात हे ती जाणून होती.. पण माय भुताळी नाही हेदेखिल तिला माहिती होतं … कारण इतक्या वर्षाचा सहवास होता तिचा… कधीतरी तसं जाणवलं असतं तिला….तिने डोळ्यांतील अश्रू पुसले…कारण तिच्या मदतीला कोणी येणार नव्हते….रात्री म्हातारीने दिलेली पेटी तिने बाहेर काढली.. झोपडीतील सर्व लाकडे काढून तिने तिच्या लाडक्या मायवर ठेवली… आणि आपल्या दुःखाचा बांध सावरत तिने ती झोपडीच पेटवून दिली… अशा प्रकारे पार्वतीने आपल्या लाडक्या मायचा अंतिम संस्कार केला…. आणि पेटी घेऊन तिच्या आश्रम शाळेकडे निघाली…

पार्वती शाळेत पोहोचली.. शाळा सुरू व्हायला अजून काही दिवस बाकी होते.. मात्र आश्रमशाळा असल्याने अधीक्षक शाळेत हजर होते.. पार्वतीने शाळेत  राहू देण्याची विनंती केली..अधीक्षकांनी ती मान्य केली…. शाळा सुरू होईपर्यंत ती अधीक्षकांच्या घरी भांडी पाणी तसेच कपडे धुवून देत असे, त्यामुळे तिची जेवणाची अडचण दूर झाली… काही दिवसांनी शाळा सुरू झाली.. पार्वती यंदा दहावीच्या वर्षाला होती… दिवस जात राहिले… ..

आज मोहनच्या शाळेत लगबग सुरू होती… कारण त्याच्या शाळेत आज तालुकास्तरीय विज्ञान प्रदर्शन होते… यजमानशाळेचे मुख्याध्यापक म्हणून त्याची जबाबदारी मोठी होती…. आणि सगळ्यात महत्वाचे म्हणजे या विज्ञान प्रदर्शनाचे उद्घाटन खुद्द जिल्हाधिकारी यांच्या हस्ते होणार होते…. कलेक्टर शाळेत येणार म्हणून मोहन व शाळेतील सर्वच शिक्षक स्वागताची व इतर तयारी करत होते………. इतक्यात जिल्हाधिकारी यांची गाडी त्यांच्या लवाजम्यासह शाळेच्या फाटकात आली सुद्धा … मोहन व इतर शिक्षक लगबगीने त्यांच्या गाडीजवळ गेले..गाडीचा दरवाजा उघडला… जिल्हाधिकारी मोहनजवळ येऊन  त्याचे पाय धरून म्हणाल्या, “ आशिर्वाद द्या सर!… आज मी तुमच्यामुळेच कलेक्टर होऊ शकले.”…. “ माझा आशिर्वाद आणि शुभेच्छा नेहमीच तुमच्यासोबत आहेत ..पार्वती मॅडम !” …..” हे काय सर?.. मला नुसतं पार्वती म्हणा!.” ..” नाही मॅडम !आज तुम्ही कलेक्टर पदावर आहात… पदाचा मान आहे तो ! आणि तुम्हाला मॅडम म्हणतांना मला कमीपणा नाही, तर आभिमान वाटतोय… “ मोहन आपले आनंदाश्रू आवरत म्हणाला…

आपल्या मार्गदर्शनपर भाषणात पार्वतीने आपला संघर्ष वगैरेर याचा काहीच उल्लेख केला नाही..पण ज्या व्यक्तीमुळे आपण संघर्ष करायला शिकलो त्या व्यक्तीचा, म्हणजे मोहनसरांचा उल्लेख मात्र तिने आवर्जून आपल्या भाषणात केला… आणि सगळ्यांना असे शिक्षक मिळोत  अशी प्रार्थना केली.” .. पार्वतीचे शब्द ऐकून मोहनचे डोळे पाणावले….

कार्यक्रम आटोपल्यानंतर निरोप घेतांना पार्वती पुन्हा मोहनजवळ येऊन त्याच्या पाया पडली.. व पर्समधून काढलेला लिफ़ाफ़ा मोहनच्या हाती देत म्हणाली, “ सर !..तुम्ही जो माझ्या आडनावाचा रकाना रिकामा ठेवला होता.. तो येत्या पंधरा तारखेला लिहिला जाणार आहे…. आणि तुम्ही सहपरिवार मला आशिर्वाद देण्यासाठी नक्की यायचे आहे !…..”

— समाप्त —

लेखक : चंद्रकांत घाटाळ

संग्राहिका : मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 4 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

? जीवनरंग ?

☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 4 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

(आजीचे हे सगळे बोलणे ऐकून मोहनच्या मनात आजीविषयी  प्रचंड आदर निर्माण झाला …) इथून पुढे —

“ ठीक आहे आजी ! तुम्ही तुमचं नाव लावू शकता…. बरं आडनाव?”… पुन्हा शांतता.. “आडनाव कोणाचे लावणार गुरुजी?… तिच्या बापाचा तर मला पत्ता नाही.. कारण मी गावात कधी जात नाही.. त्या दिवशी कोणाच्या घरी तिचा जन्म झाला हे माहिती नाही.”…. मोहनने मोठा सुस्कारा सोडला.. “आजी मग तुमचं आडनाव लिहा “…. 

“ माझं आडनाव?.. काय आहे माझं आडनाव?… मला तर नवऱ्याने सोडली… आणि.. माझ्या सख्या आई -वडिलांनी सख्या भावा- बहिणींनी भूताळी म्हणून आसरा दिला नाही… मग माझे आडनाव तरी काय?…” आजीचं  ते सगळं बोलणं मोहनचे काळीज चिरून टाकत होते…. अंधश्रध्देने हा समाज किती खालच्या पातळीला गेला आहे याची त्याला जाणीव झाली ..काहीवेळ तो निशब्द झाला….    “ ठीक आहे आजी ! मी तिचं नाव पार्वती शांता.. असेच टाकतो आणि आडनावाचा रकाना तसाच ठेवतो…पार्वतीला स्पेशल केस म्हणून मी शाळेत दाखल करतो.”

मोहनने रजिस्टरवर ‘पार्वती शांता’ इतकंच नाव लिहून आडनावाचा रकाना रिकामाच ठेवला…

एव्हाना ही बातमी गावात आगीसारखी पसरली की ,नवीन गुरुजी त्या भुताळीच्या मुलीचे शाळेत नाव दाखल करण्यासाठी गेला आहे..

“ माळी सर !.. मी तुम्हाला सांगितले होते.. थोडे नियमात काम करत जा !.. आता त्या भूताळीच्या  मुलीच्या प्रकरणावरून ग्रामशिक्षण समितीने तातडीची मीटिंग लावायला सांगितलीय मला..आता तुम्हीच काय ती उत्तरे द्या! “ मुख्याध्यापक रागा – रागात बोलत होते….

मीटिंग सुरू झाली.  सगळे सदस्य चिडलेले होते…” गुरुजी काय गरज होती त्या भूताळी मुलीचे नाव नोंदवण्याची?..ती मुलगी कोण? तिने कुठून आणली?…याची काहीच कल्पना नाही.आणि तिचे नाव तुम्ही नोंदवले? “ अध्यक्षांनी विचारले….त्या म्हातारीकडे ती मुलगी कुठून आली याची गावात कुणालाच खबर नव्हती…ती फक्त त्या आजीला आणि आता मोहनला माहिती होती.मात्र याविषयी त्याने कोणालाच काही सांगितले नाही… कारण पार्वती काटयावरचं राक्षस बाळ आहे असे समजले तर  या प्रकरणाला वेगळे वळण लागले असते.. व पार्वतीचा शाळा प्रवेशाचा मार्ग अजून खडतर झाला असता…. “ साहेब!.. कायद्यानुसार सगळ्यांना शिक्षण घेण्याचा अधिकार आहे !”. “ आम्हाला कायद्याची भाषा शिकवू नका गुरुजी!.. तुम्ही नवीन आहात.. गावातील कायदे कानून तुम्हाला माहिती नाहीत !…तुम्ही त्या मुलीचे नाव रद्द करा बस !”.. अध्यक्ष रागात म्हणाले..

“ तिचं नाव रद्द होणार नाही !.. तिलाही शिक्षण घेण्याचा अधिकार आहे !.. बाकी आपली मर्जी.”. मोहनने ठासून सांगितले..

प्रकरण तालुका- जिल्हा पातळीपर्यंत गेले.. मोहनने आपली सगळी शक्ती पणाला लावली. त्याच्या जोडीला अंधश्रद्धा निर्मूलन समिती होतीच.. शेवटी.. कायद्याचा बडगा उगारला.. शिक्षण समिती आणि विरोध करणाऱ्या सगळ्यांवर कायदेशीर गुन्हा नोंदवण्याचे आदेश दिले गेले … तेव्हा कुठे पार्वतीला प्रवेश मिळण्याचा मार्ग मोकळा झाला……

पार्वतीचा शाळेचा पहिला दिवस.. मोहन तिला स्वतः घरून घेऊन आला..कारण म्हातारीला गावात प्रवेश बंदी होती.. तसंही ती आलीच नसती. कारण गावातील लोकांवर तिचा प्रचंड राग होता …पार्वतीने शाळेच्या गेटमधनं मोहनसोबत आत प्रवेश केला.. त्या काळ्याकुट्ट आणि काहीसे मोठे डोळे असणाऱ्या पर्वतीला पाहून कोणी हसले, तर कोणी घाबरले.. तिला पहिलीच्या वर्गात बसवले… बाजूची मुलं तिला घाबरली…त्यामुळे काहीशी दूर सरकली..

एक दोन महिने तर पार्वतीला सगळं निरीक्षण करण्यात व समजून घेण्यात गेले.. कारण तिच्यासाठी सर्वच नवीन होते…. नंतर ती एक एक शब्द बोलू लागली.. वर्गातील मुलांचीही आता तिच्याविषयी वाटणारी भीती कमी झाली होती…

मोहन तिच्या प्रगतीवर नजर ठेऊन होता. त्या मानाने तिने सर्व लवकर आत्मसात केले …ती फारच कमी बोलायची.. ..मात्र अभ्यासात तिने चांगली प्रगती केली.. दिवस चालले होते. पार्वती आता चवथीच्या वर्गांत गेली. अंतर्मुख असली तरी अभ्यासामध्ये फार चांगली होती. गणित विषयात तर नेहमी तिला पैकीच्या पैकी मार्क मिळत.. पार्वती चवथी अतिशय चांगल्या मार्कांनी पास झाली.. आता मोहनने तिला आजीची परवानगी घेऊन एका दूरवरच्या आश्रमशाळेत प्रवेश घेऊन दिला ..जेणेकरून तिची राहण्याची आणि जेवणाची सोय होईल…आश्रमशाळेत तिचा प्रवेश चवथीच्या दाखल्यावर झाला. त्यामुळे तेथेदेखील तिचे आडनाव नव्हते…

मोहनने पार्वतीच्या शिक्षणाची योग्य ती व्यवस्था केल्यामुळे शांताची देखील बरीचशी काळजी मिटली.. मोहनची बदली एका दुसऱ्या शाळेवर झाली…त्यामुळे आता  त्याचा पार्वतीशी संपर्क तुटला… 

क्रमशः…

लेखक : चंद्रकांत घाटाळ

संग्राहिका : मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 3 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

? जीवनरंग ?

☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 3 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

(महिन्याचा पगार मिळाला की झालं ..बाकी दुनिया गेली तेल लावत…या तत्वावर काम करा. समजले? मुख्याध्यापक म्हणाले. हो सर! मोहनने मान हलवली .) इथून पुढे —-

दोन तीन महिने मोहनने गावातील लोकांचा अभ्यास केला. मुख्याध्यापक सरांनी सांगितल्याप्रमाणे येथील लोकं खरंच डांबरट तर होतीच, त्याचबरोबर कमालीची अंधश्रध्दाळू होती… चांगल्या गोष्टीला देखील नाहक विरोध करायची..

राईट टू एजूकेशन कायद्याखाली सर्वांना शिक्षण मिळावे म्हणून शाळाबाह्य मुलांच्या सर्व्हेचे काम मोहनकडे आले..त्याने संपूर्ण गाव फिरून जी जी मुलं शिक्षणापासून वंचित आहेत त्यांची सर्वांची नावे नोंदवली व त्या सर्वं मुलांना शाळेत आणले.. यासाठी मोहनने काय काय कसरत केली ती त्यालाच माहिती होती.. कुणी गुरे चरायला जात होते, कोणी पक्षी मारायला, कोणी विटा पाडायला, कोणी मुलं सांभाळायला, तर कोणाला पालकच पाठवत नव्हते ..कोणाच काय ?तर कोणाच काय?….तरी हे सगळं दिव्य पार करुन त्याने सर्वच मुलांना शाळेत आणले..

मोहनला मिळालेल्या माहितीनुसार जंगलात एक घर आहे. तेथे एक शाळाबाह्य मुलगी आहे..मोहनने अधिक चौकशी केली तेव्हा ती भूताळीची मुलगी असल्याचे समजले.. व तेथे न जाण्याचा सल्लाही त्याला मिळाला.. मोहन आधीच विज्ञानवादी असल्याने त्याचे त्या मुलीविषयीचे  कुतूहल जागरुक झाले व उद्याच जंगलातील त्या झोपडीत जाण्याचा निर्णय त्याने घेतला..

पोर.. माय! माय!! करत धावत येवून  शांताला जाऊन बिलगली.. ती भीतीने थरथर कापत होती.. ‘ काय झाल ग पोरी?’ शांताने तिला विचारले… तेव्हा पोरीने झोपडीच्या आवाराकडे बोट दाखवले… शांताने त्या दिशेला पाहिले तर तिला सुद्धा धक्काच बसला….त्या आवारात चक्क एक माणूस उभा होता. किती किती वर्ष झाली होती…  झोपडीच्या आसपास कोणी माणूस फिरकला नव्हता आणि आज चक्क आवारात… शांताचाही स्वतःच्या डोळ्यांवर विश्वास बसत नव्हता.. पोर तर दुसरा एखादा प्राणी पाहिल्यासारखे भ्याली होती.

“ कोणी आहे का घरात?..” मोहनने विचारले… तसं त्याला पाहून आतमध्ये पळताना त्याने त्या मुलीला पाहिलं होतं – पण एक शिष्टाचार म्हणून त्याने विचारले… तशी शांता बाहेर निघाली आणि तिला बिलगून ती पोरही…

“ नमस्कार आजी!..मी मोहन माळी. आपल्या गावातल्या शाळेचा शिक्षक!” ..”आपल्या गावातल्या?” शांताने काहीशा रागात विचारले.. ‘ हो! आपल्या म्हणजे तुमच्या गावातल्या..’  मोहन म्हणाला.. “ हे पहा गुरुजी! ज्या गावाने मला भूताळी ठरवून वाळीत टाकले त्या गावाशी माझा काही संबध नाही- समजल?”… “ठीक आहे आजी! पण तुमच्या मुलीचा तर विचार करा. ती चांगली शिकली तर तिचं भविष्य उज्वल होईल.” मोहनने समजावले… तशी शांता नरमली.. कारण तिला देखिल पोरीच्या भविष्याची फार चिंता सतावत होती.. शांताने मोहनला आत बोलावले.. म्हातारी आणि त्या पोरीनंतर त्या झोपडीत आत जाणारा मोहन पहिलाच माणूस होता… मोहन आत जाऊन पाहतो तर काय?.. त्या लहानश्या झोपडीत कमालीची स्वच्छता होती.. घरात मोजक्याच वस्तू होत्या पण व्यवस्थित जागेवर लावल्या होत्या..  बाजू ला  बकऱ्यांचा गोठा होता.. त्यात एकदोन पिल्ले  म्या.. म्या.. करत होती..म्हातारीने चहा केला त्यात बकरीचे दूध टाकले.. मोहनने चहाचा पहिला घोट घेतला. त्याला आश्चर्य वाटले.चहा मस्त मसालेदार होता… “आजी चहाची चव फार मस्त आहे!..” .” भूताळीचा आहे ना म्हणून!..” ती उपरोधिक स्वरात म्हणाली.. आजीच्या प्रत्येक वाक्यात समाजावर रोष दिसत होता…

“  गुरुजी माझ्या पोरीला शाळेत घेतील का? नाहीतर तिलाही भूताळीची मुलगी म्हणून हाकलून लावतील.”… 

“ आजी! काळ बदलला आहे.. आणि आता तर  सरकारने कायदाच केला आहे की, प्रत्येक मुलाने शिकले पाहिजे..आणि फारच अडचण आली तर मी आहे ना आजी!.. बोला!… मुलीचे नाव काय?..” 

यावर काहीवेळ आजी शांतच राहून म्हणाली.. “ गुरुजी मी या मुलीचे काहीच नाव ठेवलेले नाही… खरं तर याची मला कधी गरजच वाटली नाही.. मी तिला पोरी अशीच हाक मारते!..”……. “असं  कसं आजी?.. काहीतरी नाव तर लिहावंच लागेल?… तुम्ही तिला पोरी म्हणून हाक मारता मग पार्वती लिहू?..”. म्हातारीने मान हलवली…” वडलांचे नाव?”.. पुन्हा आजी शांतच… “आजी वडलांचे नाव?.”. या प्रश्नावर आजी दचकली….तिने मुद्दाम पोरीला बकऱ्या पहायला बाहेर पाठवले… “ काय सांगू गुरुजी.?. “..असं म्हणत तिने त्या मुलीची जन्मकहाणी मोहनला थोडक्यात सांगितली …एखाद्याच्या घरी जर राक्षस जन्माला आला तर.. थोड्याच दिवसांनी तो मोठा होतो आणि घरातील लोकांना व गावातील लोकांना खाऊन टाकतो.. म्हणून त्याला काटयावर टाकून ताणत नेऊन दूर जंगलात नेऊन टाकतात.. ते राक्षसबाळ जोपर्यंत रडत असतं  तोपर्यंत लोक तेथे थांबतात.. रडणं थांबलं की, ‘ काम झालं!’.. असा शब्द बोलून एक नारळ फोडतात.. व निघून येतात…हे सर्वच ऐकून मोहन शॉक झाला…”आजी! हे राक्षस वगैरे असं काहीच नसतं .. स्त्रीच्या गर्भात काही दोष झाला तर विचित्र दिसणारी मुलं जन्माला येतात.त्यात विशेष असे काही नाही! जगात आतापर्यत अशी कितीतरी मुलं जन्माला आली असतील.. पण त्यात कधी ते मूल राक्षस झालं ..आणि त्यांनी माणसं  खाल्ली .. अशी कधी बातमी ऐकिवात नाही आजी!…”  “ हो!…हे मला चांगलंच ठाऊक  आहे गुरुजी !..पण हे गावातल्या लोकांना समजावणार कोण?..कारण तसं असतं  तर पोरीने मला कधीच खाऊन टाकले असते !… आणि आता तुम्हांलाही !”…अस सांगून आजी हसली… आजीचे हे सगळे बोलणे ऐकून मोहनच्या मनात आजी- विषयी  प्रचंड आदर निर्माण झाला …

क्रमशः…

लेखक : चंद्रकांत घाटाळ

संग्राहिका : मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 2 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

? जीवनरंग ?

☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 2 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

(ती भुताळी आहे असे ठरवले.. व अगदी दूर जंगलात हाकलून दिले….) इथून पुढे —-

शांता काहीशी मनोरुग्ण होती. मात्र ठार वेडी नव्हती.. तिने त्या घनदाट जंगलात.. एक तोडकी- मोडकी झोपडी बनवली..  ती जंगलातील फळे व इतर काही बाही खाई..पण त्यामुळे तीच पोट कसं भरणार… तिला भूक असह्य होई..म्हणून  तिने रात्री स्मशानात जाऊन  टोप ,ताट, ग्लास आणले.  सुरुवातीला तिला भीती वाटली… पण पोटातील भुकेने तिच्याकडून हे सर्व करवले…. त्यातच ती कंदमुळे शिजवून खाई..आग पेटवायला ती कधी कधी स्मशानातील जळकं लाकूड घेऊन येई.. आता तर स्मशान म्हणजे तिचं दुसरे घर झालं होत.. कारण तिथे तिला मयतावर टाकलेले पैसे, वस्तू, तर कधी कपडे मिळत होते.. त्यामुळे मयत पेटवले त्या रात्री ती हमखास फेरी मारी… गावकऱ्यांनी तिला कितीतरी वेळा स्मशानात पाहिले होते. त्यामुळे आता तर शिक्कामोर्तब झाले की, शांता भूताळी आहे..

शांता झोपडीत राही. तिच्या गरजा मर्यादित होत्या.. तिच्याकडे पैसे देखील असायचे.  त्यामुळे ती बाजूच्या दुसऱ्या गावातून धान्य व इतर गरजेच्या वस्तू घेऊन यायची.. आता तर तिने पैसे जमवून बाजूच्या गावातून एक गाभण बकरी आणली होती.. जंगल भरपूर, त्यामुळे तिला चाऱ्याची अडचण नव्हती… असं करता करता आज तिच्याजवळ पाच बकऱ्या होत्या. त्यांना होणारे बोकड ती बाजूच्या गावातील  खाटकाला विकत असे. तिच्या गावातील लोक तिला भूताळी समजायचे, त्यामुळे तिच्या झोपडीच्या आसपास कोणी फिरकत नसे. आणि म्हणून तिच्या बकऱ्या सुरक्षित होत्या…. शांता.. आता बरीच म्हातारी झाली होती.. आज तिला पैशांच्या लोभाने का होईना पण  जिवंत बाळ मिळालं  होतं ..आणि शांता त्याला काटयावरून उचलून घरी घेऊन आली …. तिची सुप्त ममता आता जागृत झाली होती.  तिने त्या बाळाला सांभाळण्याचे ठरवले…..

त्या नवजात मुलीला सांभाळतांना तिचा वेळ कसा जात असे हे शांताला समजत नसे.. तिच्या मायेमुळे आता तिच्या मनात इतर विचार येत नव्हते, आणि  त्यामुळे तिची मानसिक स्थिती सुधारली.. तिची स्वतःशीच बडबड करण्याची सवयही बंद झाली. शांता आता बऱ्यापैकी सामान्य झाली…

दिवस जात होते… शांताची मुलगी म्हणजे तिने काटयावरून आणलेली ..आता बरीच मोठी झाली होती.. शांता समाजाच्या भीतीने तिला जंगलाच्या बाहेर कधीच नेत नसे.. बाजूच्या गावात कधी धान्य किंवा इतर वस्तु आणायला ती एकटीच जाई…ती मुलगी शांताला माय म्हणून हाक मारी.. मात्र शांताने अजून तिचं नाव देखिल ठेवले नव्हते.. पोरी म्हणूनच ती तिला हाक मारत असे…शांता पोरीवर फार फार माया करत असे.. आपल्यानंतर या पोरीचं कसं होणार याचा ती नेहमीच विचार करी.. पोरीचं वय जसं वाढत होतं तसं तिचं शारीरिक व्यंग देखिल कमी होत गेलं …. लहानपणी अंगाच्या तुलनेने मोठं दिसणारं डोकं लहान झालं होतं … डोळे जरा मोठेच आणि काळा रंग कायम होता… बाकी सगळे सामान्य झाले होते. पोरगी लहानपणी जितकी विद्रुप दिसायची तितकी आता दिसत नव्हती… आता ती साधारण पाच -सहा  वर्षाची झाली होती…….. 

— मस्टरवर शाळेतील पहिल्या दिवशीची सही करुन मोहन मुख्याध्यापकांना भेटला. “ या! या!! माळी सर आपले स्वागत आहे.बसा! “ मुख्याध्यापक म्हणाले.

मोहन माळी आत्ताच डी. एड. करुन जि. प. शाळेत  नोकरीला लागला होता. मोहन हुशार, मेहनती व विज्ञानवादी होता. तो अंधश्रद्धा निर्मूलन समितीचा सदस्य होता… आत्तापर्यत त्याने समितीच्या अनेक कार्यक्रमात भाग घेऊन अंधश्रद्धा निर्मूलनाचे काम केले होते.. आज त्याचा शाळेचा पहिला दिवस होता.. नोकरीची पहिली सही करुन तो मुख्याध्यापकसरांच्या समोर बसला होता.. 

“ माळी सर !.. आपली ही शाळा आणि गावातील लोकांबाबत थोड सांगतो.. या गावातील लोक फार डांबरट आहेत. कोणाचे काही ऐकत नाहीत .. आपल्या शाळेची ‘ गाव शिक्षण समिती ‘ तर विचारूच नका.. त्यामुळे, आपण आपले काम भले आणि आपण भले….असे रहायचे. महिन्याचा पगार मिळाला की झालं ..बाकी दुनिया गेली तेल लावत…या तत्वावर काम करा. समजले?”  मुख्याध्यापक म्हणाले. ‘ हो सर! ‘ म्हणत  मोहनने मान हलवली .

क्रमशः…

लेखक : चंद्रकांत घाटाळ

संग्राहिका : मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares
image_print