मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 1 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे

? जीवनरंग ?

☆ बिन आडनावाची पोर – भाग – 1 … श्री चंद्रकांत घाटाळ ☆ प्रस्तुती – सुश्री मंजुषा सुनीत मुळे ☆

‘थोडी कळ काढ ! थोडी कळ काढ बाई !!.’…  बाजूला बसलेली सुईण व दोनचार बायका तिला धीर  देत होत्या…तिला प्रसूती वेदना अगदी असह्य झाल्या होत्या.. कारण बाळ फिरलं होतं ..डोक्याऐवजी पाय खाली आले होते…ती वेदनेने ओरडत होती. कळीने हात पाय मारत होती. शेवटी झाली एकदाची प्रसूती….पण तिला वेदना इतक्या असह्य झाल्या होत्या की.. प्रसूती होताच ती बेशुद्ध पडली..सुईणीने बाळ हातात घेतल्याबरोबर ती समजली…हे बाळ राक्षस आहे.. कारण बाळ दिसायला काळेकुट्ट व विचित्र होते.. त्याचं डोकं बरंच मोठं होत… आणि डोळेही ..बाळाला दातदेखील आले होते.. बाजूच्या बायकांना सुईणीने ती गोष्ट सांगितली व दात देखील दाखवले… बिचारी त्या बाळाची आई… ती तर बेशुद्ध होती.. सुईणीने ही बाब बाळाच्या बापाला  व गावातील इतर लोकांना सांगितली… ते बाळ बघून सगळ्यांची खात्री झाली की, हे नक्की राक्षस आहे.. रूढी- परंपरेप्रमाणे गावातील लोकांनी लागलीच बाभळीच्या काटेरी फांद्या तोडून आणल्या.. व त्यावर ते नुकतंच जन्माला आलेलं  बाळ पातळ कापडात गुंडाळून ठेवले…त्याचबरोबर त्या लहान गोळ्याचे अंग रक्तबंबाळ झाले… बाळ जोर- जोरात रडत होते… मन हेलावून टाकणारे भयंकर दृश्य होते ते.. मात्र त्या निर्दयी लोकांना कसलीही दया-माया नव्हती.. कारण आत्तापर्यंत असे कितीतरी राक्षस त्यांनी काटयावर नेवून जंगलात टाकले होते…गावकऱ्यांनी याही बाळाला तसंच त्या काटयावर ताणत ताणत न्यायला लावले.. तान्ह्या बाळाचा भयंकर रडण्याचा आवाज… …त्या भयानक दृश्याचे वर्णन तरी काय करावं ?…    ..त्याची आई तर बेशुद्धच होती. तिला याविषयी काहीच कल्पना नव्हती… बाप समाजाच्या बंधनात जखडलेला होता. पण  मग ती जर शुद्धीवर असती तर आई म्हणून तिने  याला विरोध केला असता?.. की, समाजाच्या भीतीने तीदेखिल या क्रूर प्रथेला बळी पडली असती.?……

निर्दयी गावकऱ्यांनी ते जिवंत नवजात बाळ काटयावर ताणत दूर जंगलात नेऊन टाकले..आता बाळाचा  रडण्याचा आवाज बंद झाला ..काम झालं ! असं बोलून त्यांनी नारळ फोडला… व…गावकरी परत निघाले….ती जेव्हा शुद्धीवर आली तेव्हा ते बाळ मेलेलेच जन्माला आले.. असं  तिला नवऱ्याने सांगितलं …

… मध्यरात्र झाली ..या भयाण अंधाऱ्या रात्री एक सावली त्या बाळाजवळ येत होती..हळू हळू ती सावली त्या बाळाजवळ आली . ..काटयावरील बाळाला त्या सावलीने चाचपले.. बाळ जिवंत होतं .. त्या सावलीने बाळ उचलले व ती सावली बाळाला  घेऊन गेली…

हळूच झोपडीचे दार उघडले.  म्हातारीने आणलेले बाळ अंथरूण करुन त्यावर ठेवले.. सुरुवातीला म्हातारीने बाळ गुंडाळलेल्या फडक्यात काही मिळते का ते पाहिले…फडके उघडल्याबरोबर तिला दिसले की ते बाळ एक मुलगी आहे, ती मुलगी रक्ताने  पूर्ण माखली होती… त्या असह्य वेदनेमुळे तिची रडण्याची शक्तीही संपली होती… त्या फडक्यात घरच्यांनी  प्रथा म्हणून ठेवलेले पाच पन्नास रुपये म्हातारीला मिळाले.. ते पाहून आपली मेहनत वाया गेली नाही याचे समाधान तिला झाले.. ती उठली .. तिने ते पैसे तिच्या नेहमीच्या पेटीत ठेवले.. व सकाळी काढून माचीवर ठेवलेले बकरीचे  दूध चमच्याने त्या मुलीला पाजायला सुरुवात केली… आणि काय चमत्कार….  त्या मुलीने ते दूध घोट घोट करत प्यायले….हे पाहून म्हातारीला मनोमन आनंद झाला….

  —- शांता….. सासू-सासरे आणि नवऱ्याच्या त्रासाने ती अगदी हैराण झाली होती.. कारण काय तर तिला मूल नव्हते..आतापर्यंत तिला तीन मुलं झाली पण.. जन्माला आल्यावर लगेच ती मेली….ही भुताळी आहे… आपल्या मुलांना खाते ! असे टोमणे सासू नेहमीच तिला मारे.. त्यात सासरा व नवरा हे देखील सामील. ते तिला नेहमीच टोचून बोलत… या  रोजच्या जाचाला शांता अगदी कंटाळून गेली होती.. नेहमी तोच तोच विचार करुन ती मनोरुग्ण झाली.. काही – बाही बडबडायला लागली.. त्यामुळे घरच्यांनी शांताच्या माहेरच्या  लोकांना बोलावून पंचायत भरवली. ती भुताळी आहे असे ठरवले.. व अगदी दूर जंगलात हाकलून दिले….

क्रमशः…

लेखक : चंद्रकांत घाटाळ

संग्राहिका : मंजुषा सुनीत मुळे

९८२२८४६७६२

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ उंबराचे फुल- संस्कारमूर्ती श्री. एस.बी. पाटील सर भाग – 2 – लेखक – श्री सुभाष मंडले  ☆ प्रस्तुती – श्री मेघशाम सोनवणे ☆

? जीवनरंग ?

उंबराचे फुल- संस्कारमूर्ती श्री. एस.बी. पाटील सर भाग – 2 – लेखक – श्री सुभाष मंडले  ☆ प्रस्तुती – श्री मेघशाम सोनवणे 

(तितक्यात पुन्हा, ‘किरण दरवाजा उघड’, असा बाहेरून आवाज आला. ) इथून पुढे —–

तसं नाईलाजास्तव किरण पुढे झाला. ‘उघडू का नको, उघडू का नको’ करत दाराची कडी काढली अन् हळूहळू दरवाजा उघडला.

तसं समोर हातात काठी, अन् गंभीर चेहरा करून पाटील सर उभे…!!!

सरांना अशा अवतारात समोर पाहिलं आणि अंधारात चाचपडत चालत असताना अचानक आलेल्या लाईटच्या प्रखर उजेडाने डोळे दिपून जावेत, अन् पुढचं काही दिसायचंच बंद व्हावं, अशी माझी अवस्था झालेली.

महाभारतातील संजय हा आपल्या दिव्य दृष्टीने कुरूक्षेत्रावर घडत असलेल्या युद्धाचा ‘आँखो देखा हाल’ जसं आंधळ्या धृतराष्ट्रला सांगत होता, अगदी तसंच काहीसं त्यावेळी झालं असावं व वरच्या मजल्यावर असलेल्या सभागृहामध्ये आम्ही क्रिकेट खेळतोय, हे त्यांना समजलं असावं.

त्यांच्या हातातली काठी बघून काळजात धस्स् झालं. त्यांचा आम्ही सर्वच जण आदर करत होतो. त्यामुळे त्यांच्या नजरेला नजर द्यायचे आमच्यापैकी कुणाचेच धाडस होत नव्हते.

पाटील सर आत आले. त्यांनी आतून दरवाजा लाऊन घेतला आणि कडी लाऊन घेतली. आता मात्र ते एकेकाला फोडून काढल्याशिवाय राहणार नाहीत. भितीने हृदयाचे ठोके वाढायला लागलेले. माराची भिती होतीच, पण आम्ही त्यांच्या नजरेत गुणी विद्यार्थी होतो. त्यांनी आमच्यावर गुणवंतपणाची पांघरलेली झालर त्यांच्याकडूनच अशी उतरवली जाणार. याची मनाला बोचणी लागलेली. मनात नुस्ती कालवाकालव सुरू झालेली.

पाटील सर काही बोलायच्या आत किरण आतून घाबरून गेलेला, तरीही तोंडावर उसने हसु आणत बोलला, ” सॉरी सर, चुक झाली. पुन्हा असे नाही करणार. एवढ्या वेळी माफ करा.” त्याच्या सुरात सूर मिसळून आम्हीही तोंडावर उसने हसु आणत “सॉरी सर, सॉरी सर” म्हणू लागलो.

“हॉलमध्ये क्रिकेट खेळत होतात, तेही तुम्हाला अभ्यास करत बसायला सांगितलेल्या वेळेत.. अभ्यासाचे कुणालाच गांभीर्य नाही. ही तुम्हा सर्वांना चुक मान्य आहे. चुक केली आहे तर शिक्षा ही मिळायलाच पाहिजे.” एकेकाकडे पाहत, “काय संदिप? निलेश? महेश? उद्धव?…? सुभाष? (इतर वेळी प्रेमाने, गंमतशीरपणे ‘सुभाषलाला’ या नावाने संबोधणारे पाटील सर, आज यावेळी फक्त ‘सुभाष’ या एकेरी नावानेच बोलत होते. फक्त या एकेरी नामोल्लेखानेच मीच माझ्या नजरेत अक्षरशः संपून गेलो. पाण्यात ढेकळ विरघळावा तसा विरघळून गेलो.) काय किरण बरोबर ना? “

आम्ही सगळे अपराधीपणाच्या भावनेने माना खाली घालून निशब्दपणे उभे.

“घे. हात पुढे घे.”, असे म्हणत त्यांनी छडी मारायला वर उचलली.

सर्वांत पुढे किरण होता, त्यामुळे सहाजिकच त्याने घाबरत घाबरत हात समोर केला. छडी जोरात उगारलेली बघून त्याने खसकन हात मागे घेतला. पुन्हा एकदा घाबरत घाबरत हळूहळू हात पुढे केला आणि डोळे गच्च मिटून घेतले.

तो क्षण, ती अवस्था बघून आम्हीही फुलांच्या पाकळ्या चुरगळतात तशी बोटं तळ हातावर चुरगाळत, हातावर फुंकर मारत छडीचा मार घ्यायला सज्ज होत होतो. पण घडले वेगळेच.

अनपेक्षितपणे पाटील सर यांनी छडी मारताना हात मागे घेवू नये, यासाठी किरणच्या हाताची बोटे पकडून धरण्यासाठी स्वतःचा हात पुढे केल्यासारखे करून. किरणच्या हाताच्या वरच्या बाजूला हात केला व स्वतःच्याच तळ हातावर जोर जोराने छडी मारायला सुरुवात केली. 

आम्हाला समोर काय घडतंय हे कळायच्या आत सलग तीन चार छड्या मारून झाल्या होत्या. हाताला झिणझिण्या आल्याने त्यांनी हात खाली घेत दोन वेळ झिंजडला आणि पुन्हा हात वर घेऊन पुन्हा हातावर छडीचा मार घ्यायला सुरुवात केली. 

समोर उभा असलेल्या किरणचे खाडकन डोळे उघडले. किरण आणि अजून दोघा तिघांनी छडी अडवण्याचा प्रयत्न केला, पण त्यांचा हात धुडकावून लावत पुन्हा जोरजोराने हातावर छडीचा मार देऊ लागले. 

आमच्यातल्या एक-दोघांनी पुढे होऊन त्यांचा छडी लागलेला हात पकडला आणि भिजल्या डोळ्यांनी म्हणालो, ” सॉरी सर, सॉरी सर आमची चूक झाली, तुम्हाला असा त्रास करून घेऊ नका? आम्हाला शिक्षा करा.”

“शिक्षा ही व्हायलाच पाहिजे, तुम्हाला नव्हे, तर मला. तुम्ही तुमच्या बाजूने बरोबर असाल. तुमचं काहीच चुकलं नाही, माझीच चुक झाली. मीच माझ्या बाजूने तुम्हाला समजावण्यात कमी पडलोय. आम्ही तुम्हाला संस्कार द्यायला कमी पडलोय, त्यामुळे मला शिक्षा व्हायलाच पाहिजे.”

सरांची अशी भावनिक साद ऐकून काळजाला चिमटा बसला. मनात कालवाकालव झाली. कंठ दाटून आला. क्षणात आमच्या सर्वांचे डोळे पाण्याने डबडबले.

“सर दोन छड्यांच्या जागी चार मारा. आठ मारा. वाट्टेल तितके मारा. आम्हाला वाट्टेल ती शिक्षा करा, पण सर… आमच्यामुळे तुम्हाला असा त्रास करून घेऊ नकोसा. आम्ही आजपासून अजिबात क्रिकेट खेळणार नाही. फक्त अभ्यासच करणार. आमच्यामुळे तुम्हाला त्रास होईल, असे कधी आम्ही वागणार नाही.”, असे म्हणत आम्ही सर्वांनी सरांना हात जोडले आणि काळवंडलेल्या मनाने विनवण्या करत, ‘सॉरी सर, सॉरी सर’, म्हणू लागलो.

सरांनी ज्या हातावर छडीचा मार घेतला होता, त्या गोऱ्या हातावर काही क्षणातच छडीच्या माराने लाल निळसर रंगाचा जाड वळ उमटलेला. त्यावेळची ती दाहकता मनाला अजूनही सुन्न करणारी आहे.

आई आपल्या मुलाला शिक्षा करते व नंतर प्रेमाने आपल्या पोटाशी कवटाळून धरते. काहीसे असेच भाव त्यावेळी सरांच्या डोळ्यात तरळलेले पाणी पाहून मला वाटले. 

त्या दिवशी त्यांनी छडीचा त्यांच्या हातावर नव्हे, तर आमच्या भरकटणाऱ्या मनावर वार केला. विद्यार्थी भावनिकदृष्ट्या शिक्षकांशी जोडले गेलेले असतात, पण शिक्षक सुद्धा तितक्याच भावनिकतेने विद्यार्थ्यांशी जोडलेले असतात, हे त्या दिवशी प्रत्यक्ष अनुभवायला मिळाले.

आदरणीय एस. बी. पाटील सर यांच्या सोबतच्या अशा अनेक आठवणी आहेत, की ज्यामुळे त्यांना संस्कार मुर्ती, उंबराचे फुल (अतिशय दुर्मिळ व्यक्ती) म्हणावंसं वाटतं. ते माझ्यासह प्रत्येकाला माझेच वाटतात.

ज्युनिअर कॉलेजचे शिक्षण पूर्ण होऊन आज पंधरा-सोळा वर्षे झालीत, तरीही तेथे मिळालेल्या पुस्तकी शिक्षणाचा उपयोग पैशाच्या जगात किती होतोय, हे स्पष्टपणे सांगता येणार नाही, पण बिघडण्याच्या काळात आम्हाला घडवण्याचं काम मात्र पाटील सर आणि तेथील सर्व शिक्षकांनी केले; हे ठामपणे सांगता येईल.

आदरणीय रहमान एम. शिकलगार सर (physics), संजय बी. पाटील सर (Chemistry), शबनम मनेर मॅडम (English), अंजली शिंदे मॅडम( Biology), सुवर्णा पाटील मॅडम (Math’s), विजय सातपुते सर (मराठी), यांनी शिक्षणासोबतच शहाणपणाची, संस्कारांची जी भक्कम शिदोरी दिली आहे. ती अजून भरून उरली आहे, असं मला वाटतं.

— समाप्त —

लेखक : श्री सुभाष मंडले.

 (९९२३१२४२५१)

संग्राहक : श्री मेघशाम सोनवणे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ उंबराचे फुल- संस्कारमूर्ती श्री. एस.बी. पाटील सर भाग – 1 – लेखक – श्री सुभाष मंडले  ☆ प्रस्तुती – श्री मेघशाम सोनवणे ☆

? जीवनरंग ?

उंबराचे फुल- संस्कारमूर्ती श्री. एस.बी. पाटील सर भाग – 1 – लेखक – श्री सुभाष मंडले  ☆ प्रस्तुती – श्री मेघशाम सोनवणे 

सुख हे एखाद्या वार्‍यासारखे फुंकर मारून मनाला सुखाचा ओलावा देते, तर दु:खाचे वारे हे उन्हाळ्यातल्या गरम वार्‍यासारखे चटके देऊन जाते. आयुष्यात आलेली सुख दु:खं ही झोपाळ्यासारखी कधी मागे, तर कधी त्याच वेगाने पुढेही निघून जातात. मात्र अशा दोन्ही वेळेस मनाला कसे सावरावे, हे सांगणारे क्षण कधीच विसरता येत नाहीत. त्यापैकीच एक २००५ सालीची ही गोष्ट‌‌…

सायन्सला ॲडमिशन घेतल्यानंतर सुरवातीला केमिस्ट्री विषयातील रासायनिक संयुगे, त्यांची रेणूसूत्रे पाहिली  की वाटायचं लॅबमधील अनेक रसायनांची डोक्यात नुसती घुसळणच सुरू होईल की काय… पण शरीराने उंच, धडधाकट, ऐन पस्तीशीत अभिनेत्यासारखे दिसणारे पाटील सर यांनी वर्गात पाऊल टाकले, की एक खांदा किंचितसा उडवून हसतमुख चेहऱ्याने सर्वांवर नजर फिरवायचे आणि नंतर शिकवायला सुरुवात करायचे. केमिस्ट्रीतील प्रत्येक मुद्दा, जसं विनोदी किस्सा सांगितला जातो तसं ते सांगायचे. यामुळे केमिस्ट्री विषयासह सरांची आणि विद्यार्थ्यांची चांगलीच केमिस्ट्री जुळलेली. त्यामुळे शिकत असताना कधी कोणाच्या डोक्यात रंगीत, गुलाबी दुनियेचा ‘केमिकल लोच्या’ होण्याचा प्रश्नच उद्भवला नाही.

बारावीत असताना एके दिवशी वर्गात त्यांनी ‘तुला शिक्षण घेऊन पुढे काय व्हायचे आहे?’, हे प्रत्येक विद्यार्थ्याला विचारले होते. काहींनी ठरवून, तर काहींनी पुढचा काय सांगतोय ते ऐकून, कुणी डॉक्टर, कुणी इंजिनिअर अशी वेगवेगळी उत्तरे दिली. अनेकांच्या निरनिराळ्या उत्तरांवर सर्व जण हसायचे. (मी सुद्धा नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी जसे नाव कमावले, तसं ‘ मी सुभाषचंद्र होईन ‘,असे सांगितले होते. हे असं वेगळंच उत्तर ऐकून अजूनच सगळे हसायला लागले.) 

सायन्सच्या वर्गात आम्ही जवळपास साठ एक विद्यार्थी असू. त्या सर्व विद्यार्थ्यांचे संपूर्ण नाव, गाव यांची सर्व माहिती पाटीलसर यांना माहीत होती. इतकंच नव्हे, तर आम्हाला सायन्सला केमिस्ट्री विषय शिकवणारे पाटीलसर अकरावी-बारावी आर्टस् , कॉमर्सच्या वर्गातील सुद्धा तीन साडेतीनशे मुला-मुलींना त्यांच्या नाव, आडनावावरून ओळखत होते. यावरून त्यांचा प्रत्येक विद्यार्थ्याप्रती असणारा ऋणानुबंध लक्षात येईल…

पाटीलसर कधी कुणाला रागाने बोललेत किंवा ओरडलेत, असं सहसा कधी मी बघितलं नाही. पण योग्य वेळी समोरच्याला बरोबर लागतील अशा ‘शब्दांच्या कोपरखळ्या’ मात्र ते हसत हसत देत असत. वर्गात प्रश्नोत्तराच्या तासाला त्यांच्या हातात अंगठ्याच्या जाडीची, हातभर लांबीची छडी असायची. उत्तर चुकले तरी चालेल, पण प्रत्येकाला बोलतं करायचे आणि उत्तरच न देणाऱ्याला मात्र प्रसाद घ्यावा लागायचा. 

त्यांच्या तासाला खेळीमेळीच्या वातावरणामुळे त्यांनी छडी मारलेल्याचे विद्यार्थ्यांना एवढे विशेष काही वाटत नसायचे. त्यांच्या हातातली नुसती छडी जरी बघितली, तरी आमच्या डोक्यातली कॉलेजची सारी हवा निघून जायची. वाटायचं ‘आम्ही कॉलेजमध्ये नसून, अजून हायस्कूलमध्येच आहोत !’

दुपारी बारा वाजता कॉलेज सुटायचे. त्यानंतर पाच वाजेपर्यंत फिजिक्स, केमिस्ट्री, बायोलॉजी या तीन विषयांची प्रॅक्टिकल्स असायची . 

बारावीच्या परीक्षेत सर्वच्या सर्व विद्यार्थी पास झाले पाहिजेत, यासाठी लॅबमध्ये प्रॅक्टिकल नसेल त्या दिवशी सुद्धा सगळ्यांना दुपारी बारानंतर संध्याकाळी किमान पाच वाजेपर्यंत सक्तीने अभ्यास करत बसायला सांगितले गेले होते.

सर्व जण एकाच ठिकाणी बसल्यामुळे अभ्यास कमी, गप्पाच जास्त रंगत होत्या, त्यामुळे कॉलेजच्या तीन मजली इमारतीत सर्वांना सुट्टे सुट्टे बसून अभ्यास करायला लावले होते.

आमचं बारावीचे महत्वाचे वर्ष चालू असूनही, आम्ही दुपारनंतर कॉलेजबाहेरच्या शेताजवळ एका मैदानावर क्रिकेट खेळत असायचो. शिक्षकांच्या सक्तीमुळे आमच्या क्रिकेट खेळण्यावर मर्यादा आलेल्या. यामुळे अनेकांची बांधून ठेवल्यासारखी अवस्था झाली होती.

क्रिकेट खेळण्याच्या वेडामुळे दोघा तिघांनी यावरही शक्कल लढवली. कॉलेज इमारतीच्या तिसऱ्या मजल्यावर एक सभागृह आहे. तिथे काही कार्यक्रम असेल तरच बसण्याची व्यवस्था करून तो खूला केला जात असे. बाकी वेळी तो हॉल पूर्ण मोकळा व बंद असायचा.

एकाने जुन्या मोडलेल्या बेंचचे बॅटच्या आकाराचे फाळकूट व बॉल घेतला व पाच सहा जणांसोबत त्या हॉलमध्ये पोहचलो. बॉलने बाजूच्या स्लायडींग खिडक्यांच्या काचा फुटतील, हे लक्षात आल्यावर रबरी बॉल ऐवजी खोडरबरचा बॉल म्हणून उपयोग केला. 

एक टप्पा आऊट नियमानुसार खेळात रंगत येत होती. किरण कांबळे, निलेश सावंत, उद्धव महाडिक, संदिप शिंदे, अभिजित बाबर, मिलिंद आंबवडे, महेश सावंत, गणेश महाडिक…इ. आणि मी. असे सात आठ जण सलग दोन तीन दिवस क्रिकेट खेळत होतो. रोज दुपारी बारा नंतर आम्ही कुठे गायब होतोय हे कुणालाच माहीत नसायचे. 

एके दिवशी, नेहमीप्रमाणे हॉलमध्ये दरवाजा, खिडक्या बंद करून आम्ही क्रिकेट खेळू लागलेलो, तितक्यात बाहेरून कुणीतरी दरवाजावर थाप मारत आवाज देऊ लागलं. आवाजावरून अभिजित शिंदे आहे असे जाणवत होते. ‘मी पण तुमच्यासोबत खेळायला आलोय. मला आत घ्या’ म्हणून तो बाहेरून विनंत्या करत होता, पण आदल्या दिवशी आम्ही त्याला ‘खेळायला चल’ म्हणून आग्रह केला होता, तरीही तो आला नाही. त्यामुळे त्याला आत घ्यायचंच नाही, असे म्हणत त्याला तरसवण्यासाठी आम्ही दरवाजा उघडलाच नाही.

खेळताना दंगामस्ती, आवाजाने हॉल नुसता दणाणून गेला होता. दरवाजा, खिडक्या बंद असल्याने आमचा आवाज बाहेर, खालच्या मजल्यावर जात नाही, याची दोन दिवसांपूर्वी आम्ही खात्री करून घेतली होती. सगळे बिनधास्त, मजामस्ती करत क्रिकेट खेळण्यात दंग होतो.

काही वेळाने अजून जोरजोरात दरवाजा थपथपाटत ,”अरे खेळायचं बंद करून लवकर बाहेर या. दरवाजा उघडा. सर इकडेच यायला लागले आहेत.” असा अभिजितने आवाज दिला. आपली क्रिकेट खेळायची हौस अजूनही पूर्ण होऊ शकते, या आशेने तो सरांचा धाक दाखवून, दरवाजा उघडण्यासाठी खोटं बोलत असेल व दरवाजा वाजवत असेल म्हणून आम्ही कुणीही तिकडे लक्ष न देता आम्ही आमच्या क्रिकेटच्या खेळात गुंग झालो.

काही वेळानंतर दाराच्या फटीतून मोठ्याने वेगळ्याच आवाजात दोघा तिघांची नावे घेतलेल्याचा कानावर हलकासा आवाज आला, तसं  सगळे जागच्या जागी स्तब्ध, शांत झाले. आवाज खूपच ओळखीचा होता. कुणीतरी हातातली लाकडी फळी घाई गडबडीत कुठेतरी लपवली आणि सर्वजण बंद दरवाजाजवळ गेलो.

दरवाजा उघडायला पुढे कोणीही धजावेना. प्रत्येक जण एकमेकांच्या आडोश्याला दडत होता. पुढे कोणी व्हायचं 

हा गहन प्रश्न निर्माण झालेला. तितक्यात पुन्हा, ‘किरण दरवाजा उघड’, असा बाहेरून आवाज आला. 

क्रमशः...

लेखक : श्री सुभाष मंडले.

 (९९२३१२४२५१)

संग्राहक : श्री मेघशाम सोनवणे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ लेडीज फर्स्ट — भाग – 1 – लेखक – अज्ञात ☆ प्रस्तुती – सौ.बिल्वा शुभम् अकोलकर ☆

? जीवनरंग ?

☆ लेडीज फर्स्ट — भाग – 1 – लेखक – अज्ञात  ☆ प्रस्तुती – सौ.बिल्वा शुभम् अकोलकर 

शोभना, विजय आणि त्यांचा मुलगा रोहित, असं हे त्रिकोणी, सुखी दिसणारं कुटूंब. विजय बँकेत मॅनेजर, शोभना एका नावाजलेल्या शाळेत मुख्याध्यापिका. 

शोभना म्हणजे शिस्तप्रिय, स्पष्टवक्ती आणि कामात अतिशय sincere अशी तिची ओळख होती. रोहित तिच्याच शाळेत आठवीत शिकत होता, पण कधीही त्याला शाळेत विशेष वागणूक मिळाली नाही, ना कुठेही शिस्तीत सवलत मिळाली.

शोभना रोज गाडीने शाळेत जात असे पण रोहित बाकीच्या मुलांबरोबर व्हॅनमधेच येत असे. शाळेत बऱ्याचशा मुलांना तर माहीतही नव्हते की रोहित आपल्या मुख्याध्यापक मॅडमचा मुलगा आहे म्हणून.

शोभनाने तिच्या कामाच्या आणि शिस्तीच्या बळावर शाळेला खूप चांगले नाव मिळवून दिले होते.

शाळेचा कामाचा ताण सांभाळूनही शोभनाने घराकडे दुर्लक्ष होऊ दिले नव्हते, विशेषतः रोहितचे खाणे, पिणे, त्याचा अभ्यास, कपडे अगदी कुठेही ती कमी पडली नव्हती.

विजय मात्र तिच्या अगदी विरुद्ध. बँकेचे काम आणि वेळ मिळाल्यास वाचन यामधेच त्याचा वेळ जात असे. घरातले काम करणे त्याला कधीच जमले नाही. 

नाही म्हणायला तो कधीतरी कामात मदत करायचे ठरवायचा पण मदत होण्यापेक्षा गोंधळच जास्त होत असे. आणि ह्यावरून मात्र त्याला  शोभना खूप बोलत असे. रागाच्या भरात कधीकधी अपमान देखील करत असे. असे झाले की मग तो गच्चीवर जाऊन एकांतात विचार करत बसत असे आणि आपण खूप अपराधी असल्याची भावना त्याच्या मनात येत असे.

रोहित मात्र असे प्रसंग पाहून खूप खिन्न होत असे.

परवा तसाच प्रसंग घडला. घरी पाहुणे येणार म्हणून शोभनाने विजयला बँकेतून येताना आंबे आणायला  सांगितले. घरी आल्यावर शोभनाने ते आंबे पाहिले आणि खूप भडकली. “अहो तुम्हाला काही समजतं का? उद्या पाहुणे येणार आणि तुम्ही एवढे कडक आंबे घेऊन आलात?  एक काम धड करता येत नाही.” 

विजय म्हटला ,”अगं, मागच्या वेळी मी तयार आंबे आणले तरी तू रागावली होती म्हणून आज कडक आणले.”     

“अरे देवा, काय करू या माणसाचं. अहो तेव्हा आपल्याकडे मुलं राहायला येणार होती, त्यांना पंधरा दिवस खाता यावे म्हणून कडक आंबे हवे होते. तुम्ही पुरुष ना, घरामध्ये शून्य कामाचे.” 

आणि मग शोभनाची गाडी घसरली. “तुम्हा पुरुषांना तर काहीही करायला नको घरासाठी. घर आम्हीच आवरायचं, सगळ्यांची खाण्यापिण्याची व्यवस्था करायची, मुलांची तर सगळी जबाबदारी स्त्रीचीच. तुमचा काय  रोल असतो सांगा बरं, मुलांच्या जन्मात आणि संगोपनात ; ‘तो’ एक क्षण सोडला तर? मुलांना नऊ महिने पोटात वाढवायचं, आणि प्रसूतीसारख्या जीवघेण्या प्रसंगाला सामोरे जायचं.  बरं एवढ्यावरच सगळं थांबत नाही, जन्मानंतरही त्यांचं फीडिंग, त्यांचं सगळं आवरणं, मग थोडे मोठे झाल्यावर शाळा, अभ्यास, डबे सगळं सगळं स्त्रीनेच बघायचं, पुरुष कोणती जबाबदारी घेतो सांगा?”

विजय निरुत्तर. तरी शोभनाचं संपलेलं नव्हतं. 

“तुम्ही काय फक्त पैसे कमवून आणता, पण आता तर स्त्रियासुद्धा काम करतात, त्यामुळे त्याचीही तुम्ही काही फुशारकी मारू शकत नाही.”

आज मात्र विजय खूपच दुखावला गेला, शोभनाच्या  बोलण्यात  agresiveness   असला तरी तथ्य देखील होते. स्वतः अगदी useless असल्याची भावना त्याला येत होती. 

तो आपल्या नेहमीच्या एकांताच्या जागी जाऊन बसला. तेवढ्यात रोहित खेळून आला व त्याने पाहिले, आपले बाबा एकटे गच्चीत बसले आहेत व त्याच्या लक्षात आले, काय घडले असेल ते.

असेच काही दिवस गेले आणि एके दिवशी रोहित त्याच्या बाबांना म्हटला, ” बाबा, उद्या आमच्या शाळेत वक्तृत्व स्पर्धा आहे, मी पण भाग घेतला आहे. माझी इच्छा आहे तुम्ही पण यावे. येणार ना?”

विजयने होकार दिला. खरं म्हणजे त्याची कुठल्याही समारंभात जायची इच्छा नव्हती. पण रोहितचं मन राखण्यासाठी त्याने जायचं ठरवलं.

वक्तृत्व स्पर्धेत आठवी ते दहावीपर्यंतच्या विद्यार्थ्यांनी भाग घेतला होता आणि स्पर्धेला विद्यापीठाचे कुलगुरु प्रमुख पाहुणे म्हणून येणार होते. शाळेसाठी आणि विशेषतः शोभनासाठी ही फार महत्वाची बाब होती. विषय होता

‘माझी सर्वात प्रिय व्यक्ती.’

भाषणं सुरू झाली. विजय शेवटच्या रांगेत बसला होता. मुलांनी खूप तयारी केली होती.  जवळजवळ सगळ्या मुलांची सर्वात प्रिय व्यक्ती ‘आई’ च होती. खूप सुंदर भाषणं सुरू होती. बऱ्याचश्या मुलांना पालकांनी भाषण लिहून दिल्याचं जाणवत होतं, तरी मुलांची स्मरण शक्ती, बोलण्यातले उतार चढाव, श्रोत्यांच्या नजरेत बघून बोलणं, प्रत्येक गोष्ट खरोखर कौतुकास्पद होती. 

क्रमशः…

लेखक : अज्ञात 

संग्राहिका : बिल्वा अकोलकर

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 4… (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

सौ. उज्ज्वला केळकर

?जीवनरंग ?

☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 4 … (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर

(मागील भागात आपण पाहिलं- घरात निराशेचं वातावरण. पुन्हा एकदा अपयश. आता इथून पुढे)

श्रेष्ठीची बेफिकिरी तर पहा. श्रेयसला खुशाल टकलू म्हणून त्यचा अपमान केला. त्या लोकांना पुण्याला पाठवल्यावर श्रेष्ठी म्हणाली,  `ते लोक कॉल करणार नाहीत. तुम्ही कॉल करून त्यांच्यापुढे `आपला काय निर्णय झालाय’,  असं म्हणत आजिबात गयावया करायची नाही.

एक आठवडा उलटला.

श्रेष्ठीच्या बोलण्यामुळे लज्जित होऊन, कॉल करून श्रेयसच्या वडलांची माफी मागण्याचे धाडसही त्यांना झाले नाही. ते शिथील होऊन बसले होते,  एवढ्यात श्रेयसचाच कॉल आला. हरेकृष्णशी तो आदराने बोलला व  श्रेष्ठीचा मोबाईलचा नंबर विचारला. उमेदीचा पदर धरत हरेकृष्णांनी नंबर दिला. अनुराधाने कॉल करून तिला थोडं सभ्यपणे बोलायला सांगितलं. श्रेष्ठीने तिकडे दुर्लक्ष केलं. श्रेयस ज्या टोनमध्ये बोलेल,  त्याच टोनमध्ये बोलायचं तिने ठरवलं. त्याने झटका दिला,  ही पण देईल. तो आखडला,  ही पण आखडेल. तो सभ्यपणे बोलला,  ही पण तशीच बोलेल. श्रेयसच्या कॉलने तिला काहीसा धक्काच बसला होता. नकारात्मक कारणाने नव्हे,  श्रेयसच्या सकारात्मक भावामुळे.

श्रेष्ठी त्या दिवशी तू माझा मोठा इंटरव्ह्यू घेतला होतास, मी जाणून घेऊ इच्छितो, मी रिक्रूट झालो की नाही?

`म्हणजे?’

`मी जेव्हा तुझ्या घरातून बाहेर पडलो,  तेव्हा खूप संतापलो होतो. तिरस्काराने भारलो गेलो होतो. वाटत होतं, तुला फोन करावा आणि काही कठोर गोष्टी तुला ऐकवाव्या. माझा उतरलेला चेहरा बघून वहिनींनी माझी चेष्टासुद्धा केली. म्हणाल्या ‘माकडाला हिरा मिळतोय आणखी काय पाहिजे?’ पण माझा राग जेव्हा शांत झाला,  तेव्हा वाटलं, तुझ्या स्पष्टवक्तेपणामुळे मला राग यायला नको, उलट प्रेरणा मिळायला हवी.’

`म्हणजे?’

`तू मला टकलू म्हणून माझ्यातील उणेपणा दाखवलास, पण…’

`मला टकलू म्हणायचं नव्हतं, बस,  जीभ घसरली.’

`ती घसरली नसती, तर मी माझे विचार बदलू शकलो नसतो. आता वाटतय,  रिजेक्शन मुलीला किती निराश करत असेल. मुलाकडचे लोक छोट्या छोट्या उणिवा दाखवत बसतात किंबहुना शोधत असतात,  ज्या सामान्यत: लक्षातही येत नाहीत. असं करून ते आपली घमेंड,  मूर्खपणा किंवा सणक वा  आपला फालतूपणा शाबीत करत असतात. खरंच सांगतो,  नीतावहिनीच्या बाबतीत मला पहिल्यांदाच वाईट वाटलं.’

`म्हणजे?’

दादाचा साखरपुडा झाला होता. बाबांनी अचानक वहिनीच्या बाबांकडे कार मागितली आणि त्यांनीही कार दिली कारण विवाह मोडला,  तर बदनामी होईल. इतकं  होऊनही आई वहिनीवर खूश नाही. काही न काही कमतरता तिच्यात काढतेच. आता मला वहिनीबद्दल खूप सहानुभूती वाटू लागलीय.’

`सो स्वीट!’

`आता मला माझ्या तिन्हीही मोठ्या बहिणींची आठवण येते. त्यांच्या लग्नाच्या वेळी आई-बाबांना खूप त्रास सहन करावा लागला होता. मधल्या बहिणीच्या लग्नाच्या वेळी निमंत्रण पत्रिकासुद्धा छापून झाल्या होत्या आणि मुलाकडच्यांकडून फर्मान आलं, आणखी कॅश हवी.  बाबांनी लग्न मोडलं. मुलाकडच्यांना वाटलं नाही की बाबा एवढे फर्म राहतील. मग मुलाकडच्यांनी पुन्हा पुन्हा कॉल केले. आमच्याही निमंत्रण पत्रिका छापल्या आहेत. आमचीही बदनामी होईल. आपल्याला जे द्यायचं असेल, ते द्या, न द्या पण हा विवाह होऊ दे, पण बाबांनी ऐकलं नाही. त्यानंतर तिचा दुसरा विवाह ठरला. चांगला झाला पण मधल्या काळात घरावर जी शोककळा पसरली होती,  जे उदास वातावरण पसरलं होतं,  आमची जी बदनामी झाली होती, त्या सगळ्याची तू नकळत आठवण करून दिलीस. मला माहीत आहे,  मुलं काही देवदूत नसतात. त्यांच्यातही काही उणिवा असतात. ते टकलू असू शकतात.’

`म्हंटलं नं जीभ घसरली.’

`तुझा हाच प्रामाणिकपणा मला आवडला. तू मला पसंत आहेस.’

`जाड असूनही?’

`जर तुला माझं टक्कल पसंत असेल तर!’

`मी या दाखवण्या-बघण्याच्या कार्यक्रमाला अगदी उबून गेलेय. मी लग्न करणार नाही.’

`तुझ्या दारावर धरणं धरून बसेन. मग तर करशील ना? आणि हो, व्यायाम, डाएट वगैरे करू नकोस. मला तू जाडच असलेली आवडलीयस.’

श्रेष्ठी खो खो करत हसू लागली.

`आपणसुद्धा केस उगवणारी क्रीम,  तेलं वगैरे अजमावून बघू नका.  टकलू असल्यामुळे बुद्धिमान वाटताय.’

श्रेयसनेही मोठ्याने हसत म्हंटलं,  मग तर तुझाही विजय झाला आणि माझाही… होय की नाही?’ 

 – समाप्त –

मूळ हिंदी कथा –  तुम्हारी भी जय, हमारी भी जय – मूळ  कथा लेखिका – सुश्री सुषमा मुनींद्र  

अनुवाद – सौ. उज्ज्वला केळकर

संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 3… (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

सौ. उज्ज्वला केळकर

?जीवनरंग ?

☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 3 … (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर

(मागील भागात आपण पहिलं- पाहुण्यांची शोधक नजर श्रेष्ठीवर. बायो-डाट्यामुळे खूप काही माहीत आहे.)

श्रेयसच्या कमी शिकलेल्या आईने तूझं नाव काय? वगैरे प्रश्न विचारण्याचा मूर्खपणा केला नाही. तिने विचारलं,

एम. बी. ए. कुठल्या कॉलेजमधून केलंस?’

`सिम्बी! सिम्बॉयसिस पुणे.’

जमाना पूर्णपणे बदलला आहे पण संकोच आणि लज्जा हे प्राचीन आणि शाश्वत असे भाव आहेत. तीन शब्द बोलण्यात श्रेष्ठीसारखी दमदार मुलगी घाबरून गेली. श्रेयसकडे शोधक नजरेने पाहत तो आपल्या निकषात फिट बसतो की नाही,  हे बघण्याचं साहस तिला झालं नाही. ती बेता-बेताने, तिरक्या नजरेने श्रेयसकडे पाहत होती. श्रेयस मात्र तिच्याकडे सरळ सरळ थेट पाहत होता. त्याला कोणी निर्लज्ज नाही म्हणणार. पण तिने मात्र धीटपणे त्याच्याकडे पाहीलं तर लोकांना वाटेल, किती धीटपणे याच्याकडे पाहते आहे. मुलगी चालू दिसतीय.’

श्रेयसचे वडील म्हणाले, `तू पुण्यात जॉब करतेयस. श्रेयस दिल्लीत आहे. कसं जमणार?’

श्रेष्ठी म्हणाली, `किती तरी मुली जॉब करतात. मॅनेज होतं.’

`नीति (श्रेयसची वहिनी) नोकरी नाही करत.’ असं म्हणत श्रेयसचे वडील असे हसले की त्यावरून कळत नव्हत की ते तिला नोकरी करू देतील, की नाही?  श्रेष्ठीला वाटलं, म्हणावं, ‘ कदाचित नीति माझ्यासारखी डिझर्विंग नसेल,  कदाचित तिला नोकरी करण्याची इच्छा नसेल,  कदाचित नोकरी मिळू शकली नसेल.’ पण ती काहीच बोलली नाही. मुलगी चालू आहे, असंच वाटेल ना!

जेवण झाल्यावर हर्ष श्रेष्ठीला आणि श्रेयसला गच्चीवर सोडून आला. श्रेयस श्रेष्ठीला काही विचारू इच्छित असेल,  तर विचरावं. कुणालाही पसंत- नापसंत करण्याच्या दृष्टीने बघणं मोठं नाजुक असतं. श्रेयसने आत्तापर्यंत किती तरी मुलींना छेडलय. एका मुलीवर एकतर्फी प्रेम केलं. दोन मुलींच्या बाबतीत ब्रेकअप झाला. तीन मुलींना नाकारलं. दोन मुलींना विचारासाठी वेळ हवा, म्हणून लटकत ठेवलं. यावेळी काहीसा असमंजस होऊन शांत बसलाय. आत्मविश्वसाने परिपूर्ण असलेल्या श्रेष्ठीने रोमिओ टाईप असलेल्या तिच्या इमिजिएट बॉसच्या चुकीच्या इराद्यांना नेस्तनाबूत केलय. इच्छुक उमेदवारांच्या मुलाखती ती दक्षतेने घेते,  पण यावेळी काय करावं, बोलावं, ते न सुचल्यामुळे ती शांत बसलीय. श्रेयस तिच्याकडे निरखून बघतोय,  पण ती त्याच्याकडे मुळीच बघत नाही.

अखेर श्रेयसनेच बोलायला सुरुवात केली. `आपण पुण्यात नोकरी करता. मी दिल्लीत. इतकं दूरवरं अंतर. आपल्या फॅमिली लाईफवर त्याचा परिणाम होणार.

दोघांनी मिळून अ‍ॅजेस्ट केलं, तर नाही परिणाम होणार! मी मॅनेजमेंटला रिक्वेस्ट करीन की मला दिल्ली ऑफीसला पाठवा किंवा मग मी जॉब सोडून देईन आणि दिल्लीत दुसर्‍या जॉबसाठी प्रयत्न करेन.’  असं बोलता बोलता श्रेष्ठी निर्णायक नजरेने श्रेयसकडे पाहू लागली.

उंच आहे. देखणा आहे. समोरचे केस गळून पडले आहेत पण त्यामुळे भव्य दिसणारं त्याचं कपाळ तो बुद्धिमान असल्याचं दर्शवतय.

`नोकरी सोडू इच्छित नाहीस?’

`मुलींना स्वत:ला सिद्ध करण्याची संधी मिळाली पाहिजे.’

`मी आपल्याला कसा वाटलो?  पसंत आहे?’

श्रेष्ठीला त्याचा प्रश्न अकस्मिक कमी,  अस्वाभाविक जास्त वाटला. आत्तापर्यंत ज्या ज्या मुलांशी तिचा संबंध आला होता, ते तिला पसंत … किंबहुना नापसंत करण्यासाठी आले होते. हा पहिला आहे, जो स्वत:ला पसंत करण्यासाठी आलाय. श्रेष्ठीला वाटलं थोडी चेष्टा , मस्करी करावी. `आमच्याप्रमाणे तुम्हीही तुमच्या कल्पना, कामना थोड्या खालच्या स्तरावर आणल्या आहेत का? म्हणजे स्वत:ला पसंत करवण्याची वेळ आली.’  पण ती तसं काही बोलली नाही. आई म्हणाली होती,  `नम्रतेने बोल. वाग.’  मग ती एवढंच म्हणाली, `प्रथम आपण सांगा.’

श्रेयसने भुवया उंचावल्या. मुलगी विचारसंपन्न आहे. सावधपणे उत्तर देते आहे.

`मी आपल्या स्टाईलने प्रभावित झालोय. पण आपण थोड्या जाड आहात. पुढे आणखीही जाड होऊ शकाल. जाडी जरा कमी करायला हवी.’

श्रेष्ठीच्या लक्षात आलं,  मुलांनी आपल्या अपेक्षा किती का खाली आणलेल्या असेनात,  त्यांच्या अहंकारात फरक पडत नाही. आत्तापर्यंतचे अनुभव, अनुमान तिच्या देहात दबाव टाकू  लागले. अजूनपर्यंत बोलणी पक्की झालेली नव्हती. कारण देण्या-घेण्याबद्दल मुलाकडच्यांच्या दृष्टीने काही जमलं नव्हतं. पण आत्तापर्यंत कोणी मुलाने तिच्या तोंडावर ती जाड असल्याबद्दल सांगितलं नव्हतं. हा मोठा धूर्त,  कावेबाज दिसतोय. सरळ जाड म्हणतोय. मागून काय काय म्हणेल?  याला धडा शिकवायलाच हवा.

 `आपण थोडे टकलू आहात.

 `म्हणजे?’

 `मी एक्सरसाइज आणि डाएट कंट्रोल करून माझी जाडी कमी करीन. आपण केस कुठून आणणार?’

`म्हणजे?’

 श्रेयस चकित. त्याची बोटे अभावितपणे आपल्या डोक्यावरून फिरू लागली. त्याला वाटलं होतं,  ही मुलगी प्रफुल्लित होऊन म्हणेल,  `उद्यापासून व्यायाम सुरू करते. ही केसपतनाची गोष्ट कुठून आली?

 `माझ्यातला उणेपणा दाखवतेस?’

 `आपण पण दाखवलात ना?  आपल्याला सगळं चांगलं हवं,  तसं मलाही सगळ चांगलंच हवं.’

बोलता बोलता श्रेष्ठीला वाटलं, आपला आत्मविश्वास परत आलाय. इकडे श्रेयसला वाटलं,  आपण श्रेष्ठता हरवून हीन झालोय. असल्या तोंडाळ मुलीबरोबर आयुष्य काढणं … नो मॅन. ही मुलगी मूर्ख आहे. अहंकारी आहे. असल्या मुली लाईन मारण्यासाठी ठीक आहेत. विवाहासाठी नाही. त्याचं तोंड उतरलं. पुढे काही विचारण्याचं साहस त्याला झालं नाही. मग म्हणाला,     `खाली लोक आपली वाट पाहत असतील.’

खाली येऊन खोलीत गेल्यावर श्रेष्ठीने पाहीलं, पाहुण्यांना द्यायची पाकीटं अनुराधा उचलू लागलीय. श्रेष्ठीने अनुराधाचा हात धरला,

`आई तू नुकसान करून घेतीयस. बोलणं फायनल झालं नाही. हे सगळं द्यायचं नाही.’

`श्रेष्ठी, प्रभाव चांगला पडेल, म्हणून तर…’

`काही पैसे वगैरे देऊन पाठवून द्या. हे कपडे वगैरे मी नाही देऊ देणार!’

अनुराधाने श्रेष्ठीच्या अस्वाभाविक मुद्रेकडे पाहीलं. पण चौकशी वगैरे करण्याची ही वेळ नव्हती. ती रुपये घातलेली पाकीट घेऊन बैठकीत आली. हरेकृष्णंनी कपड्यांबद्दल नजरेच्या भाषेने विचारले. अनुराधाने गप्प बसण्याची खूण केली.

घरात निराशेचं वातावरण. पुन्हा एकदा अपयश. 

क्रमशः…

मूळ हिंदी कथा –  तुम्हारी भी जय, हमारी भी जय – कथा लेखिका – सुश्री सुषमा मुनींद्र  

अनुवाद – सौ. उज्ज्वला केळकर

संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 2… (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

सौ. उज्ज्वला केळकर

?जीवनरंग ?

☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 2 … (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर

(मागील भगत आपण पहिलं- मुलगी आयुष्यभर मुलाच्या आणि त्याच्या परिवाराच्या तैनातीत राहत असते.’ आता इथून पुढे )

`श्रेष्ठी,  तू भोळी आहेस. अशा अनेक गोष्टी आहेत,  ज्या तुला वाईट वाटेल म्हणून आम्ही सांगितल्या नाहीत. एका मुलाच्या वडलांनी तुझ्या बाबांना असं सांगितलं की एकदाचा विवाह करून तुम्ही तुमच्या मुलीपासून सुटका मिळवाल. तिचं जगणं-मरणं,  आजारपण,  औषधं वगैरेंचा खर्च आयुष्यभर आम्हाला करावा लागेल.

श्रेष्ठी जवळ जवळ किंचाळलीच. `ओ गॉड.. असले हिशेब…. आई, मी लग्नंच करत नाही.’

`जिथे योगायोग असेल,  तिथे सहजपणे संबंध जुळतील. कशाला त्रास करून घेतेस?’     

`माझं लग्नं जुळत नाही, म्हणून मी त्रास करून घेतेय, असा विचार तू का करतेयस आई?  मी माझ्या नोकरीत खूश आहे. खरंच मी लग्नं करणार नाही.’

`एकट्या मुलीनं राहणं काही सोपं नाही. नातेवाईक तर, श्रेष्ठीचं लग्नं कधी करणार… कधी करणार,  म्हणून विचारून विचारून जीव घेताहेत.’

`आपण थोडं शहरी,  थोडं ग्रामीण असल्याची शिक्षा भोगतोय. सरंजामशाहीचे संस्कार आपल्याकडून सुटत नाहीयेत. आपण स्वत:ला खूप आधुनिक मानतो,  तरीही हे संस्कार अपभ्रंशाच्या रुपात आपल्यात आहेतच. तू आणि बाबा मुलाच्या घरच्यांपुढे हात जोडत फिरता आणि इकडे माझ्या ऑफीसमधल्या काही मुली लीव्ह इन रिलेशनशीपमधे आहेत आणि खूश आहेत. त्यांना काहीच अडचण वाटत नाही.’

`श्रेष्ठी, कुठलीही पद्धत किंवा प्रथा अशी असत नाही, की ज्यात अडचणी असत नाहीत.’

`पण या मुली माझ्याप्रमाणे आपलं प्रदर्शन मांडत नाहीत. मुलाकडचे लोक मोठे चलाख असतात. त्यांना सुंदर,  सुशिक्षित,  आरोग्यसंपन्न,  चांगले रीती-रिवाज असलेली मुलगी पाहिजे. लाखांनी हुंडादेखील पाहिजे. तरीही त्यांचा रुबाब असा की जणू ते मुलीचा उद्धार करताहेत. आत्मविश्वास असणारी मुलगी आपला आत्मविश्वास हरवून बसेल,  याचा ते विचार करत नाहीत. मला मुलाकडच्यांची कृपा नको. मी लग्न करणार नाही.’

घरात पूर्वी आनंदाचं मौजमस्तीचं वातावरण असायचं. आता घरावर मृत्यूची शोकळा पसरलीय. श्रेष्ठीचा जो आत्मविश्वास पूर्वी माता-पित्यांना प्रभावित करायचा,  तो आता द्रवित करू लागला आहे. सगळ्यांच्या अपेक्षा पूर्ण करणारा मुलगा आकाशपुष्पासारखा असतो. आकाशपुष्प मिळवण्याचा हट्ट सोडला नाही,  तर श्रेष्ठी आत्मविश्वास हरवून बसेल. तडजोड कुणाला करावी लागत नाही?  आपली कल्पना आणि कामना थोडी खाली आणायला हवी. आता जो श्रेयस आपले आई-वडील,  भाऊ-वहिनीबरोबर श्रेष्ठीला बघायला येणार आहे, तो एकुलता एक नाही,  पण अनुराधाला संतोष वाटतोय,  कारण श्रेयसचे वडील,  कृषी महाविद्यालयाचे निवृत्त प्राचार्य आहेत. फायनान्समधे एम.बी.ए. केलेल्या श्रेयसचं पॅकेज पंध्रा लाखाचं आहे. इकडे श्रेष्ठीचं मात्र डोकं  थंड झालेलं नाही. अनेकदा आर्जवं,  विनंत्या केल्यानंतर ती यायला तयार झाली.

`येतेय आई,  पण मुलाकडच्यांनी दांभिकपणा दाखवला,  तर चांगली अद्दल घडवीन!’

`मुलीकडच्यांनी नम्र असायला हवं.’

`नम्रतापूर्वक अद्दल घडवीन.’

श्रेष्ठी आल्यानंतर अनुराधा मनाने त्या वातावरणात गेली. श्रेष्ठी आणि श्रेयस, नावं मॅच होताहेत.

हरेकृष्णांना आनंद झाला की नाही सांगता येत नाही. `मी पत्रिका चांगल्या जुळल्यात,  यावर खूश आहे. अनुराधा तू नावं मॅच होताहेत, यावर खूश हो.’

अनुराधाला उमेद वाटतीय. `चांगले लोक आहेत. पत्रिका जुळल्या आहेत. आधीच अपेक्षा सांगितली,  ते बरं झालं,  नाही तर लोक मुलगी बघतात, मग देण्या-गेण्याच्या गोष्टी करतात. जमलं नाही,  तर पत्रिका जुळत नाही,  ही सबब आहेच सांगायला. आम्ही म्हंटलं की आमचा पत्रिकेवर विश्वास नाही,  तर म्हणतात, `पण आमचा आहे ना!’ 

`चांगली तयारी कर. चांगला प्रभाव पडला पाहिजे.’

`माहीत आहे मला. श्रेयस, त्याचे वडील आणि भाऊ यांना सूटाचे कापड आणि ११००रुपये,  त्याची आई आणि वहिनी यांना प्युअर सिल्कची साडी आणि ११००रुपये,  लोक भले वाटले,  तर मुलाच्या आईला आंगठीदेखील देईन.’

मुलाकडच्या लोकांसाठी हॉटेलमध्ये दोन रूम बुक केल्या आहेत. मैहर जवळच आहे,  तेव्हा शारदा मंदिरात जातील. मैहरला जाण्यासाठी हॉटेलच्या माध्यमातून मोठी गाडी बुक केलीय. श्रेष्ठीचा मोठा भाऊ आणि वहिनी मिर्जापूरला रहातात,  त्यामुळे ते येऊ शकले नाहीत,  पण तिचा धाकटा भाऊ हर्ष तत्परतेने सगळ्या तयारीला लागलाय. हर्षने आपल्या बाईकवरून श्रेयसला आणि हरेकृष्णनी आपल्या कारमधून बाकीच्या सगळ्यांना स्टेशनवरून हॉटेलमध्ये आणलं. बाप-लेकांचा चेहरा असा होत होता की जसे काही ते या लोकांना कृतार्थ करत आहेत.

संध्याकाळी बाईक आणि कारमधून सगळ्यांना घरी आणण्यात आलं. हरेकृष्ण बाहेरूनच `अनुराधा… अनुराधा’ म्हणून हाका मारू लागले. अनुराधा अशा त्वरेने बाहेर आली की जशी काही ती हाक ऐकण्यासाठी लालचावलेली आहे. तिने लवून लवून सगळ्यांना  चरणस्पर्श केला. श्रेयस आणि त्याचे भाऊ-भावजय वयाने लहान होते,  तरीही त्यांनी मोकळेपणाने चरणस्पर्श करून घेतला. नमस्कार वगैरे व्यवस्थित पार पडल्यानंतर पाहुण्यांनी बैठकीत पदार्पण केलं. त्यांच्या एकंदर वागण्यात चौकसपणा आहे. बैठकीची लांबी-रुंदी, एकंदर सजावट बघून देण्या-घेण्यासंबंधी काही अनुमान काढलं जाईल. अशा प्रसंगी साधारणपणे ठरलेल्या गोष्टीच बोलल्या जातात. त्याबद्दल बायो-डाटामध्ये स्पष्टपणे लिहिलेलं असतं खरं तर.

`हरेकृष्ण जी आपला मुलगा काय करतो?  सून कुठली आहे?  आपलं मूळ गाव?  आपल्या कुटुंबात आणखी कोण कोण आहेत?’

हरेकृष्ण आणि अनुराधा कधी स्मितहास्य करत,  तर कधी मोठ्याने हसत सांगतात. खरं तर या सगळ्या गोष्टी श्रेष्ठीच्या बायोडाटात लिहिलेल्या आहेतच. पण अशा प्रसंगी मुलीकडच्यांना सकारण,  अकारण हसावं लागतंच. मंडळी मोकळी-ढाकळी,  मिळून मिसळून वागणारी आहेत,  हे पाहुण्यांना कळायला हवं. प्रश्नांची उत्तरे देताना ते पाहुण्यांच्या चेहर्‍यावरचे भाव जाणून घेण्याचा प्रयत्न करताहेत. अर्थात त्यांना हेही माहीत आहे की मुलाकडच्यांच्या चेहर्‍यावरील भाव सहजपणे जाणता येत नाहीत. हे लोक जितकं  अधीक इथे विचारतात,  त्यापेक्षा मोबाईलवर जास्त विचारतात. समोरासमोर बोलताना वागण्या-बोलण्यात शालीनता आणावी लागते. सेल फोनवर बेफिकीरी चालू शकते. विचारणार्‍याच्या चेहर्‍यावरची प्रतिक्रिया दिसत नाही,  ना उत्तरे देणार्‍याच्या. कुठलीही बाधा येऊ न देता नि:संकोचपणे प्रखर होऊन विचारणा करता येते.

दाखवण्याच्या कार्यक्रमाचा दिवस निश्चित झाल्यावर हर्ष श्रेष्ठीला घेऊन आला. जींस-टॉप श्रेष्ठीचा   फेवरेट ड्रेस आहे,  पण मुलाकडच्यांसमोर भारतीय संस्कृतीला महत्व द्यायला हवं. ती सलवार कुडता घालते. अतिशय सभ्य दिसेल अशी ओढणी घेऊन ती समोर येते. अर्थात आज-काल ओढणी आपला अर्थ हरवून बसलीय. मुली एक तर आज-काल ओढणी वापरतच नाहीत आणि वापरलीच तर एखाद्या दोरीसारखी गळ्यात झुलवत राहतात,  त्यामुळे ओढणी बिचारी कसनुशी दिसते. पाहुण्यांची शोधक नजर श्रेष्ठीवर. बायो-डाट्यामुळे खूप काही माहीत आहे.

क्रमशः…

मूळ कथा लेखिका – सुश्री सुषमा मुनींद्र  

अनुवाद – सौ. उज्ज्वला केळकर

संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 1… (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर ☆

सौ. उज्ज्वला केळकर

?जीवनरंग ?

☆ गंगेत घोडं न्हालं– भाग 1 … (भावानुवाद) – सुश्री सुषमा मुनींद्र ☆ सौ. उज्ज्वला केळकर

अनुमानं नेहमी चुकीची ठरतात.

अनुमानं कल्पनेची भरारी घेत आकाशात झेपावतात आणि खूश होतात, पण जेव्हा ते अनुभवामधून मार्गक्रमण करतात,  तेव्हा ती फसतात. दाणकन जमिनीवर आदळतात. मग सारी खुशी सारा आनंद नाहिसा होतो.

अनुमान किंवा अंदाज नेहमी चुकीचे ठरतात.

श्रेष्ठी ही हरेकृष्ण – अनुराधा यांची दोन मुलांमधली एकटी मुलगी. चांगल्या संस्थेतून एम. बी.ए. झालेली. उंच. सुंदर. सुडौल. एकूणच चांगली दिसणारी. वडील हरेकृष्ण. यांची आर्थिक स्थिती चांगली आहे. इतकं  सगळं असल्यावर  तिच्याबाबतीत काही अनुमान करणं अगदी योग्य असंच आहे. श्रेष्ठीच्या विवाहाच्या बाबतीत सगळेच जण चांगल्या कल्पना आणि कामना करताहेत. तिला उंच आणि देखणा पती हवा. तिची आई अनुराधा हिला वाटतं की मुलगा एकुलता एक असावा. त्यामुळे श्रेष्ठीवर कुठलीही जबाबदारी पडणार नाही. हरेकृष्णांना वाटतं की मुलगा चांगल्या पदावर असावा आणि कुटुंब प्रतिष्ठीत असावं. श्रेष्ठी आणि आर्थिक स्थिती दोन्ही श्रेष्ठ आहेत,  त्यामुळे या परिवाराला वाटतं,  की सगळ्यांच्या अपेक्षा पूर्ण करू शकेल,  असा मुलगा शोधून काढणं सहज शक्य आहे आणि ते तसा काढतीलच.

श्रेष्ठीने आव्हान दिलं, `बाबा, आपण मुलाचा शोध घ्या. मी नोकरीचा घेते. बघू कुणाचा शोध आधी पूर्ण होतो.’

हरेकृष्ण खुशीने म्हणाले, `बघुयाच कुणाचा शोध आधी पूर्ण होतो.’

अनुमानं नेहमी चुकीची ठरतात.

कल्पना जेव्हा थेट वास्तवाच्या भूमीवर उतरल्या,  तेव्हा लक्षात आलं,  श्रेष्ठीसारख्या श्रेष्ठ मुलीचा विवाहदेखील वाटलं होतं तेवढा सोपा नाही. तो सोपा झाला असता, जर सगळ्यांच्याच अपेक्षा पूर्ण करण्याचं ध्येय समोर ठेवलं नसतं तर. असामान्य मुले आपल्या कुटुंबासहित आकाशात उडत असतात,  असं दिसतं. हरेकृष्णांच्या सांपत्तिक स्थितीपेक्षा ज्यांची सांपत्तिक स्थिती जास्त चांगली आहे,  ते तोंडाला येईल तो आकडा बोलून ती किंमत आकाशातच वसुलतात.  

श्रेष्ठीचा शोध आधी पूर्ण झाला. पुण्याच्या एका चांगल्या कंपनीत रिक्रूटमेंट एक्झिक्यूटीव्हचा जॉब तिला मिळाला. कंपनीत नोकरी मिळण्याच्या लालसेने येणार्‍या उमेदवारांची ती दक्षतेने मुलाखत घेऊ लागली. निवडीच्या पहिल्या प्रक्रियेत, ती जो उमेदवार योग्य वाटेल,  त्याला तिच्या वरच्या बॉसकडे पाठवू लागली. लवकरच ती आपलं काम एंजॉय करू लागली.

हरेकृष्णांचा शोध अजून चालू आहे.

श्रेष्ठीला स्वत:ला प्रदर्शनीय बनवावं लागतं. मुलाकडची बघण्यासाठी जो दिवस नक्की करतील, त्या दिवशी रात्रीचा ट्रेनने प्रवास करून त्यांच्यापुढे उपस्थित रहावं लागतं. आपली बहादुरी आपल्या ऑफीसमधेच सोडून ती येते आणि अगदी संस्कारी मुलगी बनून मुलाकडच्यांपुढे उपस्थित होते.

उपक्रम चालू आहे. प्रयत्न सुरू आहेत. उप पोलीस अधिक्षक असलेला मुलगा आपल्या सगळ्या दलाबरोबर मुलगी बघायला आला. मग त्याच्या वडलांनी श्रेष्ठीचे विविध पोझमधले फोटो स्पीड पोस्टाने मागवले. ऐरे गैरे नत्थू खैरे अशा सगळ्यांना फोटो दाखवायचे होते. मग मोबाईलवरून हरेकृष्ण यांना खर्च कितपत करू शकतील,  अशी विचारणा झाली. त्यांनी २५ लाखापर्यंत खर्च करण्याची तयारी दाखवली. मग एक दिवस त्यांनी हरेकृष्णांना त्यांची लायकी दाखवून दिली.

`मुलाचा विवाह ठरलाय. विवाह नक्की करण्यासाठी त्यांनी पाच लाख देऊ केलेत. पुढे ते किती देतील, हे आपल्या लक्षात येईलच.’

हरेकृष्णांची कल्पना आणि कामना दोन्ही कोमेजून गेले. आम्हाला का आत्तापर्यंत लटकत ठेवलत. अशा तर्‍हेची डळमळित,  अस्थीर स्थिती ठेवण्यात मुलाकडचे स्वत:ची कोणती प्रगती समजतात कुणास ठाऊक?

हरेकृष्णांनी सी.ए. झालेल्या मुलाचं स्थळ पाहीलं. त्याच्याबद्दल त्यांना खुप आशा होती. फळ-मिठाई घेऊन अनेकदा त्यांनी घरी हेलपाटे घातले. अनेकांना बरोबर घेऊन मुलगा श्रेष्ठीला बघायला आला. मुलगा गावातलाच असल्याने ते अनेकदा त्याच्याकडे जाऊन आले,  अखेर शेवटी  मुलाचे वडील म्हणाले, `मुलाला खूप समजावलं मी, पण तो त्याच्याबरोबर काम करू शकणार्‍या मुलीशीच लग्न करू इच्छितो. आम्ही समजावू लागलो,  तर तो जीव देण्याची धमकी देतो. आपण अन्यत्र…

हरेकृष्णांची कल्पना आणि कामना दोन्ही पुन्हा कोमेजून गेले. धमकी तर तो आधीपासून देत असणार. आम्हाला का मूर्ख बनवत राहिलात? इतकी फळं, मिठाया रिचवत राहिलात?

पुढच्या मुलाच्या वडलांनी अट घातली, `आपलं वरदक्षिणेचं वगैरे ठीक आहे, पण आपल्याला मुंबईला येऊन लग्न करून द्यावं लागेल. फाईव्ह स्टार हॉटेल बुक करा. वर्‍हाडी पाचशे तरी असतीलच. मुलीची पाठवणी करताना प्रत्येकाला एकेक चांदीचा ग्लास द्यायला हवा. आमचा तो एकुलता एक मुलगा आहे. आमची सारी स्वप्नं त्याच्याच लग्नात आम्हाला पूर्ण करून घ्यायला हवीत… आमच्या सगळ्या नातेवाईकांना या लग्नाची खूप प्रतिक्षा आहे.’

हरेकृष्ण निराश झाले. त्याचा अर्थ एक कोटीचं लग्न. घर-दार विकायला हवं त्यासाठी. श्रेष्ठीमधे कशाचीच कमतरता नाही. एवढा महाग विवाह ठरवून मी मूर्ख नाही बनू इच्छित.

त्यानंतरच्या मुलाकडच्यांनी सांगितले,  आमच्याकडे खूप प्रस्ताव आलेले आहेत. आपण फोन करून विचारत चला. जोड्या तर वरच जमून येतात. योगायोग असेल, तर आपल्या मुलीशी संबंध जुळून येतील.’

हरेकृष्ण पुन्हा निराश. ‘योगायोग असेल, तर जिथे जुळेल, तिथे जुळेल. रोज रोज फोन करून मी आपला विजयदर्प वाढवणार नाही. रोज रोज आपल्याकडे इतके प्रस्ताव येतात. आपण इतक्या मुलींना नाकारलंत, हा अहंकाराचा आनंद मी आपल्याला मिळू देणार नाही.’

अनुमानं नेहमी चुकीची ठरतात.

हरेकृष्ण आणि अनुराधा सध्या निराशा आणि अपमान भोगत आहेत. श्रेष्ठी मानसिक पीडा आणि हीनताबोध सोसत आहे. ती स्वत:च्या बाबतीत आश्वस्त होती. तिने असा विचारच मुळी केला नव्हता की कुणी मुलगा तिला रिजेक्ट करू शकतो. ती आता निश्चित केलेल्या दिवशी येण्या-जाण्यात थकू  लागली. शिथील झाली. वैतागून वाद घालू लागली.

`आई, मुलंच का मुलीला पसंत करतात?  मुलगी का नाही, मुलगा पसंत किंवा नापसंत करू शकत?  माझ्याजवळ डिग्री आहे, नोकरी आहे, आत्मविश्वास आहे. गुण आहेत. मग मला मुलाला पसंत करायचा अधिकार का नाही?’

`आता मुलीसुद्धा मुलाला बघतातच की! तूसुद्धा बघितलंसच ना!’

`चूक. मुलगी मुलाला बघत नाही. स्वत:ला दाखवते. मुलीला मुलगा पसंत आहे,  नाही , कुणीच जाणून घेऊ इच्छित नाही. तू मला विचारलस कधी की तुला कोणता मुलगा पसंत आहे?’

`समाजाची अशीच रीत आहे.’

`समाजात किती किती, काय-काय बदललय आई आणि काय काय नवीव आलय. हा कायदा आणि नियम तेवढा बदलला नाही. या नियमानुसार चालणार्‍यांना तोंडघशी पडावं लागतं. अपमान सहन करावा लागतो. मला शक्य झालं तर मी असा नियम बनवीन की मुलाकडच्यांनी मुलीकडच्यांना हुंडा द्यायचा. मुलगी आयुष्यभर मुलाच्या आणि त्याच्या परिवाराच्या तैनातीत राहत असते.’

क्रमशः…

मूळ कथा लेखिका – सुश्री सुषमा मुनींद्र  

अनुवाद – सौ. उज्ज्वला केळकर

संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ स्वामिनी मुक्तानंदा – भाग -3 ☆ सुश्री गायत्री हेर्लेकर

सुश्री गायत्री हेर्लेकर

 

? जीवनरंग ❤️

☆ स्वामिनी मुक्तानंदा – भाग -3 ☆ सुश्री गायत्री हेर्लेकर ☆

आणि स्वामिनी बघतच राहिल्या—

कारण योगीचे आजोबा म्हणजे —-

अविनाश होते.

अनेक वर्षांनंतर पहात होत्या.

खुप थकलेले.

संताप.  तिरस्कार.  घृणा —मनात प्रकट झालेल्या अनेक भावनांवर त्यांनी संयमाने नियंत्रण मिळवले.  आणि  कुणाही त्रयस्थाशी बोलण्यास नकार दिला.

पण ते दोघेही जणु चंग बांधुनच आले होते.आणि त्यांच्या नकाराकडे दुर्लक्ष करुन घडाघडा बोलायला सुरवात केली.  

आशुतोषचे अमेरिकेला जाणे.  

तिथल्याच मुलीशी लग्न.  योगीचा जन्म.  आशुतोषआणि त्याच्या बायकोचा अपघाती मृत्यु—दरम्यान सुलभाचा मृत्यु.  —अवंतिकेची प्रेमात फसल्यामुळे आत्महत्या—

आणि या सगळ्या प्रसंगांत  सुलभाचा  भाऊ सुधीरची साथ.  —-

इतके दिवस जपलेली मनाची झोळी मोकळी केली.

सुधीरने खांद्यावर हात ठेवुन त्याला सावरण्याचा प्रयत्न केला पण डोळ्यातुन वहाणारे पाणी तो थोपवू शकला नाही.

काहीशा अलिप्तपणे स्वामिनी.  “मग.  आता मला हे सांगण्याचे प्रयोजन?” म्हणुन सुधीरकडे बघितले.

“अविनाशकडे पैशाला कमी नाही किंवा कष्टाला तो घाबरत नाही. योगीसाठी.  त्याच्याकडे बघुन मनाची उमेदही इतके दिवस ठेवली होती.  पण आता मात्र तो काही दिवसांचाच सोबती आहे.”

सुधीरच्याही डोळ्यातुन पाणी आले.  

“अविनाशला अन्ननलिकेचा कॅन्सर झाला आहे.अवस्था सर्व उपचारांच्या पलिकडे गेली.”आवंढा गिळत तो पुढे.  “योगी—त्यांच्या लाडक्या आशुतोषची शेवटची निशाणी  सुखरुप रहावी.  काळजीपूर्वक जपली जावी हीच त्याची इच्छा.  तुमच्याविषयी तुमच्या आशुतोषवरील प्रेमाविषयी ऐकले होते.  अविनाश नको म्हणत असतांना मीच त्याला  इथे घेऊन आलो.  “

मनावर कितीही लिंपण घालुन गुळगुळीत केले असले तरी सर्व ऐकुन स्वामिनींच्या मनाचा पोपडा निघालाच.

जरा शांतपणे सुधीर.  “.  आपण संन्याशिनी आहात—आपल्याला कशातही गुंतता येणार नाही.  हे माहित आहे.  

फक्त आपल्या मार्गदर्शनाखाली.  देखरेखीखाली तो रहावा.  –असे वाटते.”

उत्तराची वाट न पहाता.  वंदन करुन ते निघून गेले.

स्वामिनी मुक्तानंदा—संसारातून मुक्त झालेल्या—पण नियतीने एक वेगळेच वळण त्यांच्यापुढे आणले.

डोक्यात विचार.  –विचार.  –विचार.

आणि डोळ्यापुढे आसवांचा पडदा_

त्यामुळे वळणापुढचा मार्ग दिसत नव्हता. गुरुदेव पण नाहीत मार्ग दाखवायला..

रात्र सरली.  

नेहमी प्रमाणे सकाळी.  स्नान पुजा आवरुन त्या गुरुदेवांच्या स्मृती कक्षात दर्शनासाठी गेल्या.

गुरुदेवांचा आवडता झोपाळा.

एकदम  स्थिर होता. .त्यांच्या मनात आले .हिंदोळण्या स्वभाव असुनही हा स्थिर कसा होतो?मनात लगेच विचार आला.  कुणीतरी धक्का देते म्हणुन तो हलतो..  आणि कुणीतरी थांबवले की थांबतो.  बरेचवेळा –कालांतराने आपोआपच स्थिर होतो.माणसाच्या मनाचेही तसेच असते.

त्या तिथेच नतमस्तक होऊन बसल्या.डोळे मिटून नित्य ध्यान केले..  ध्यानामुळे स्थिर झालेल्या बुध्दीने.  मनाने विचार करुन बाहेर आल्या त्या कसलातरी निश्चय करुन. अगदी शांतपणे.

गंगासागरजींना बोलावून त्यांनी योगी आणि त्याच्या दोन्ही आजोबांना भेटायला बोलावल्याचे सांगितले.

आपल्या निवासस्थानी आल्या तर सुमुखीची स्वच्छता सुरु होती.तिला हाक दिली “सुमुखी”.आज स्वामिनी लवकर आल्या की.  आपल्याला उशीर झाला म्हणुन हाक मारली म्हणुन गोंधळून जाऊन.  ती बाहेर आली.

“जी.  स्वामिनी.  आणते हं दुध”.

न्हाऊन माखुन आलेली सुमुखी आज त्यांना जास्तच प्रसन्न वाटली.

“तो योगी आवडतो का ग तुला?नाही त्याच्याशी जरा जास्तच गट्टी झाल्याचे सांगत होते सगळे.”

होय म्हणावे तर “कुणात गुंतायचे नाही” ही.  स्वामिनींची शिकवणीचे पालन करत नाही  असे होईल. आणि नाही म्हणावे तर खोटे बोलल्यासारखे होईल. ती भांबावली.  

स्वामिनींनी ओळखले.

सुमुखी.  तुला आता इथे डोंगरावर.  त्याच त्या वातावरणात रहायचा  कंटाळा आला आहे ना?

अभ्यासात तर तुझे  मन रमत नाही.तुझ्यावर  नविन.  तुझ्या आवडीचे काम सोपवणार आहे. –कुणाची तरी सोबत.  म्हणुन आश्रमापासुन जरा दुर रहायचे जबाबदारी   देणार आहे तुझ्याकडे.”

सुमुखीच्या तोंडावरचे गोंधळ अजुनच वाढला.

तेवढ्यात योगी त्याच्या दोन आजोबांबरोबर आला.

वाकुन वंदन केल्यावर त्याला ऊठवुन त्याचा हात सुमुखीच्या हातात दिला.

आतापर्यंत  कधीच न पाहिलेल्या स्वामिनींच्या समाधानी चेहर्‍याकडे पहाणार्‍या सुमुखीचे डोळेही समाधानाने भरुन पावले.

 नियतीला दाखवुन दिले –कितीही मोहाचे क्षण आले तरी आपण आहोत   —  मुक्तानंदा

 – समाप्त –

© सुश्री गायत्री हेर्लेकर

201, अवनीश अपार्टमेंट, कोथरुड, पुणे.

दुरध्वनी – 9403862565

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ.उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ.मंजुषा मुळे/सौ.गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ स्वामिनी मुक्तानंदा – भाग -2 ☆ सुश्री गायत्री हेर्लेकर

सुश्री गायत्री हेर्लेकर

 

? जीवनरंग ❤️

☆ स्वामिनी मुक्तानंदा – भाग -2 ☆ सुश्री गायत्री हेर्लेकर ☆

आज दिवसभर कामाच्या घाईत ज्याचा विसर पडला होता तोच मुलगा. गोरापान रंग, कोवळा चेहरा पण हाडापेराने मजबूत,. डोळ्यातली  व्याकुळता आज जवळुन स्पष्ट जाणवत होती. स्वामिनींच्या मनात आले, त्याला, जवळ घेऊन, पाठीवर हात फिरवुन, त्याचे नावगाव  विचारावे.

तोही काहीतरी बोलु पहातोय असेही वाटले.

तेवढ्यात मागुन आलेल्या प्रौढ व्यक्तिने त्याला बाजुला घेतले, त्यानेही आदरपूर्वक वंदन केले.

स्वमिनींच्या, जीवाची परत घालमेल अस्वस्थता बेचैनी,. अन् मनात आशुतोषच्या आठवणीची वीज चमकुन गेली.

क्षणभरच.

आणि संन्यासग्रहणावेळी, गुरुदेवांनी सांगितलेले शब्द आठवले.

“संसार, वैयक्तिक सुखदुंखापासुन आता मुक्त झालेली आहेस.

Now hence forward you life is not yours.

You have to live for others”

आणि शांत मनाने  प्रवचनासाठी हॉलकडे गेल्या.

नित्याचेच प्रवचन, —ते ही प्राथमिक शिबिरातले–तरीही आज त्यांना थकल्यासारखे वाटले.

रात्री त्यांनी गंगासागरजींना बोलावून शिबिरार्थीच्या नावपत्त्याची यादी द्यायला सांगितले. गंगासागरजींना हे अगदीच अनपेक्षित होते, आतापर्यंत यादी दिली तर “मला कुणाच्या नावगावशी काहीही देणेघेणे नाही. मला यादी पाठवत जाऊ नका.” असेच सांगितले होते.

पण आता मात्र “, यादी उद्या दिली तर चालेल ना?” असे गंगासागरजींनी नम्रपणे विचारल्यावर त्या काहीशा नाराजीने, “ठीक आहे. ” म्हणाल्या.

नेहमीप्रमाणे सुमुखी, रात्रीचा फलाहार, दुध घेऊन आली,.

“सुमुखी, कसे काय काय आहेत ग या वेळचे शिबिरार्थी?”

सफरचंद चिरणारी सुमुखी आश्चर्याने बघतच राहिली, पण बडबड्या सुमुखीने तेवढीच संधी साधली.

स्वामिनी, –हो, सगळे चांगले आहेत. आणि विशेष म्हणजे  एक मुलगा आहे छोटा. त्याच्या दोन आजोबांबरोबर आलाआहे. . खुप गोड, दोनच दिवसात छान रुळलाआहे, सगळ्या कामात पुढे असतो. नावही छान आहे   योगी. आणि—-“

स्वामिनींनी ” मुलगा म्हटल्यावर पाघळलीस. सांगितले आहे ना तुला कुणातही, कशातही गुंतवायचे नाही. आता, मला नकोय त्याची माहिती बस पुरे, “

म्हणुन तिला थांबवले.

तिला थांबवले खरे पण आपल्या मनातले विचार थांबवु शकल्या नाहीत.

आशुतोष, अवंतिका, आपली लाडकी मुले आणि आपल्यावर, म्हणजेच त्याची लाडकी  बायको –अरुंधतीवर  मनापासुन प्रेम करणारा नवरा  साघा सामान्य अविनाश— सुखाचा संसार. पण आपला काहीसा सुखासीन, चैनी स्वभाव—- श्रीमंत, छानशौकिन शेखर

खोट्या प्रेमाच्या जाळ्यात अडकणे—अविनाश बरोबर वाद, भांडणे, घटस्फोट—

शेखरने केलेली फसवणुक—.

अविनाशकडे परत येणे—

अविनाशचे सुलभाशी लग्न—

पश्चाताप, हतबलता–आणि हरल्याची भावना. त्यामुळे अर॔धती गेल्यापावली घरातून बाहेर पडली.

आणि अचानक पडलेली गुरुदेवांची भेट. आणि त्यांनी दाखवलेली ही अध्यात्म अभ्यासाची, परमार्थाची वाट,. ,

गुरुदेवांनी कधीच कशाचीच सक्ती केली नव्हती. पण आपण स्वेच्छेने स्वीकारली.

रंगबेरंगी कपड्यातल्या साध्या गृहिणीपासुन भगव्या वस्त्रातली संन्याशिणी, , —ही वाटचाल सोपी नव्हती.

साधकापासुन गुरुदेवांचा उत्तराधिकारी होण्यापर्यंतचा हा प्रवास तर खडतरच होता,

त्यातच एकदा आशुतोष भेटायला आला —त्त्याला परत पाठवतांना झालेली मनाची तगमग, काहिली —

हो —तशीच अस्वस्थता त्या मुलाला योगीला पाहिल्यापासून जाणवते त्यामुळे योगीचा विषय डोक्यातुन जात नव्हता. ४, ५, दिवसात  शिबिर संपल्यावर तो गेला की विषय आपोआपच संपेल म्हणुन त्यांनी मनाची समजुत घातली.

पण, —त्याआधीच, असेच एका रात्री सुमुखीने योगी त्यांना भेटायला आल्याचे सांगितले, नव्हे योगी समोरच येऊन उभा राहिला.

अन् पाठोपाठ ते गृहस्थ,. साहजिकच तिने नेहमीप्रमाणे सौम्य शब्दात, “शिबिरासंबंधी काही शंका–तक्रारी आहेत का?काय बोलायचे आहे?”

“नाही, मला नाही, माझ्या मित्राला –योगीच्या आजोबांना बोलायचे”.

म्हणुन बाहेर  जाऊन “ये, रे, आत ये”

म्हणुन —-बाहेरच्या व्यक्तिला आत बोलावले.

क्रमशः…

© सुश्री गायत्री हेर्लेकर

201, अवनीश अपार्टमेंट, कोथरुड, पुणे.

दुरध्वनी – 9403862565

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ.उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ.मंजुषा मुळे/सौ.गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares
image_print