Tag: #मराठी-कथा

सौ. सुचित्रा पवार

 जीवनरंग 

☆ परवड… भाग – 4 ☆ सौ. सुचित्रा पवार ☆

झाल्या. पोरांच्या स्वतःच्या पोटाला मिळणं मुश्किल होतं तिथं आईवडिलांना कुठून आयतं देणार? म्हातारपणी बुवा गाडी बैलांचं भाडं मिळवू लागला पण आयुष्यभर वाडवडिलांच्या जीवावर बसून खाल्लेलं आता काम पचनी पडेना. शेवटी धुरपीला पण रोजगारास जाणं भाग पडलं,गोदीला तर पहिलीच सवय होती.

पण आयुष्यभर शरीर थोडेच साथ देते? आधीच हाडाची काडं झालेलं शरीर आता साथ देईना,रोजगार नाही तर खायला नाही ;पण भूक थोडीच थांबणार? कोण नसलेलं बघून गोदी इकडून तिकडून भाकरी तुकडा मागून  पदराआड लपवून खायची. पण म्हणतात ना,माणूस माणसाचा वैरी असतो तो दुसऱ्यांस सुखी बघू शकत नाही !गोदीची चहाडी कुणीतर केलीच ! आता तिच्यावर नजर राहू लागली. शिल्लक राहिलेलं तेव्हढंच खाण्याची शिक्षा तिला मिळाली. कोर अर्धी वाळून गेलेली भाकरी  गोदाबाई पाण्यात कालवून चापलायची. नजर अधू झालेली,दात पडून गेलेले,कुणीतरी नजर चुकवून तिला वाटीभर आमटी नाहीतर घरात शिल्लक राहिलेला चवीचा घास पुढ्यात टाकत होतं. गोठ्याच्या दारापाशी बसून ती धुण,भांडी करत बसायची,कोंबड्या राखत बसायची. कधी सुनांची पण भांडी कपडे धुवायची मग कोण नसताना सुना पोटभर खाऊ घालायच्या.

आणि एके दिवशी सकाळी सकाळी अंगणात चुलीला जाळ घालत असता जाळ बाहेर येऊन गोदाबाईच्या लुगड्यांने पेट घेतला. अंधुक नजरेनं तिच्या लक्षात काहीच आले नाही, तिनं आरडाओरडा केला पण लुगड्याने वरपर्यंत पेट घेतला होता. कुणीतरी धावत येऊन लुगडं सोडवण्याचा प्रयत्न केला पण कमरेला चिंधकाची बसलेली नीरगाठ लवकर सुटली नाही ;तोपर्यन्त कुणीतरी पाणी ओतलं. गोदाबाईच्या जीवाची,शरीराची तगमग होऊ लागली. कुणीतर बैलगाडी जोडली,चादर अंथरून त्यावर गोदाबाईला झोपवलं अन तालुक्याला नेलं पण रस्त्यातच गोदाबाईचा अवतार सम्पला होता.

डॉक्टरने मृत घोषित केले. गाडी तशीच माघारी फिरली. गोदाबाईचा जीव मुक्त झाला. गोदाबाई गेली पण जाताना कितीतरी प्रश्नांचे पायरव ठेऊन गेली –गोदाबाई खरेच वांझ असेल?  गोदाबाईचा पुनर्जन्म होईल? झाला तर तिला कोणता जन्म मिळेल? या जन्मातल्या तिच्या सर्व अतृप्त इच्छा पुढील जन्मी पूर्ण होतील? तिला पोटभर खायला मिळेल? आयुष्यभर तिच्या जीवाची झालेली  परवड पुढील जन्मी तरी थांबेल?

“सुटली एकदाची जाचातून गोदा !” आया बाया बोलू लागल्या. पण गोदीचं नशीबच फ़ुटकं ! जीवनाने गोदाबाईची परवड केलीच पण मृत्यूने देखील तिची परवड केली होती! आयुष्यभर आतून बाहेरून तडपत राहिलेल्या गोदाला मृत्यूने देखील तडपडायला लावूनच तिच्या जीवनाची सुटका केली होती!

(काल्पनिक)

© सौ.सुचित्रा पवार 

तासगाव, सांगली

8055690240

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. सुचित्रा पवार

 जीवनरंग 

☆ परवड… भाग – 3 ☆ सौ. सुचित्रा पवार ☆

कडूस पडलं होतं अजून देवाला गेलेल्यांचा पत्ता नव्हता.तिनं कुलूप काढलं, जळणाचा भारा चुलीपुढं टाकला अन म्हसरं दावणीला बांधली.तेव्हा लाईटची सोय नव्हती, तिनं चिमणी पेटवली अन गोठ्यात ठेवली.रांजापशी हातपाय -तोंड धुतलं अन पदरानं तोंड पुसत देवाजवळ गेली.दिवा लावून चुलीजवळ एक चिमणी लावून टेम्भ्यावर ठेवली.राख केर भरून चुलीवर पाणी ठेवलं गावाला गेलेल्या माणसांच्या पायावर ओतायला ! आता चांगलं च अंधारून आलेलं,  गोठ्यात म्हशी धडपडत होत्या, गोदून मोठी कासांडी घेऊन धार काढायला सुरुवात केली इतक्यात बैलगाडी थांबल्याचा आवाज आला.

“गोदे s भाकरीचा तुकडा आण गं…”चंपाबाईने आवाज दिला ;तशी दुधाची कासांडी घेऊन गोदा लगबगीने गोठयातून धावली.अंधारात नीटसे काही दिसत नव्हतं म्हणून तिनं चिमणी वर धरली…अंधुक चित्र स्पष्ट झालं नवऱ्याच्या कपाळाला बाशिंग बघून गोदा हादरली. तिच्या हातापायातल अवसान गळाल.

“पण नवरी कोण ?”

डोईपासून पायापर्यंत लपेटलेल्या परकाळ्यातून तिला स्पष्ट काही दिसेना.गोदूच्या सर्वांगातून सरसरून भीतीची लहर शहारली, तिचं पाय लटलट कापू लागलं, डोळ्यापुढं गच्च अंधार दाटला, अंगातून जणू जीव कुणी काढून घेतेय असं झालं.जड पावलांनी तिने आत जाऊन भाकरीचा तुकडा आणला अन नवरा नवरीवरून उतरून टाकला. पायावर पाणी घातलं. उंबऱ्यातून आत आल्यावर पर काळ्यातील चेहरा नीट दिसला अन ती चरकली, “ही तर धुरपा ! चंपा आत्यानं डाव साधला तर!” गोदाला काही सुचेना अनपेक्षीत धक्क्याने गोदाच्या अंगातील त्राण नाहीसे झाले तिला हुंदका अनावर झाला पण पदराने तोंड दाबून धरून अंधारल्या कोपऱ्यात तिनं आसवाना वाट करून दिली. तिची एकुलती एक आशा दुर्दैवाच्या अंधारात विलीन झाली.

चंपाबाईने घरातून बक्कळ दूध, शेवया, तूप गूळ आणून नवरा नवरीला खायला घातल्या.देवाच्या आणि थोरल्या माणसांच्या पाया पडून गोदाच्या सवतीचा संसार सुरु झाला. गोदा कोपऱ्यात बसून सगळं टिपत होती.आज तिच्याकडे कुणाचं लक्ष नव्हतं किंवा तितकी गरजही नव्हती.गोदूच्या परवडी ला इथूनच सुरुवात झाली. तीच्या आसवाना थोपवायला अंधाराशिवाय कुणी नव्हतं, तिला एकदम परकं परकं वाटू लागलं.’कधीतरी आपली कूस उजवल ही भाबडी आशा मेली.दिवसभराचा कामाचा शीण आणि डोळ्यापुढला अंधार.. गोदू अस्वस्थ झाली, तिथंच पटकारावर ती आडवी झाली पण तिची झोप उडली होती, आडात जाऊ की विहिरीत उडी टाकू ?तिला काही कळेना.भल्या पहाटे दाराची  हलकेच कडी काढून गोदूने माहेरचा रस्ता धरला.

एव्हाना गावभर बुवाच्या दुसऱ्या लग्नाची बातमी वाऱ्यासारखी पसरली.जेमतेम शे- दोनशे  लोकवस्तीच गाव, वरच्या आळीला पाणी सांडलं तर वगुळ ईशीपर्यंत जायचा ! गोदीच्या भावाच्या कानावर ही गोष्ट गेलीच पण जगराहाटीत तो एकटा थोडाच वेगळा होता ?बुवाच्या जागी तो असता तर त्यानं पण तेच केलं असतं ! गोदूची मनःस्थिती ओळखून तो शांत राहिला, आठ दिवस गोदुला ठेऊन घेऊन  चार समजुतीच्या गोष्टी सांगून गोदुला घेऊन भाऊ सासरी आला अन गोदुला परत सासरघरी सोडून परत फिरला.

“गोदे, तू बी आपलीच हैस, दुघी बी गुण्या गोविंदानं भनी भनी हून नांदा, डोसक्यात काय राख घालू नकू, धुरपी तुजी धाकली भण म्हणून पदराखाली घे.” चम्पाबाईन समजूत घातली. ” असं करा, धुरपी घर सांभाळल अन तू दार -मंजी गुरढोर जळण -काटूक, सांडलं -लवंडल..”

आत्याबाईंनी दुजोरा दिला.गोदुला कुणाबर बोलायची इच्छा नव्हती.सगळ्यांनी तिचा घात केला होता, तिच्या संसारात इस्तु पुरला होता.तिनं टोपल्यातली भाकरी फडक्यात गुंडाळली अन गुरांना सोडून ती रानात निघाली.आता फक्त पोटावारी राबणारी ती एक राकुळी होती वांझोटपणाचा शिक्का बसलेली..भाकड जनावरासारखी !

वर्षात धुरपीचा पाळणा हलला अन आधीच घरादाराची लाडकी धुरपी अजूनच कौतुकाची झाली कारण बुवाच्या वंशाला दिवा मिळाला होता.गोदी अजूनच आपलेपणा पासून दूर फेकली.गोदीनं एक दिवस पाळण्यातलं बाळ उचलून कडेवर घेतलं त्याचं पटापट मुकं घेतलं,  गोदुला मायेचा पान्हा फुटला, प्रेमाचा पाझर हृदयात ओसंडून गेला  इतक्यात धुरपी ओरडली…”अग अगं ठेव त्याला खाली..तुझ्या वांझोटीची नजर हुईल तेला..” गोदिला असंख्य नांग्या दंश करून गेल्या, तिच्या डोळ्यातून पाणी वाहू लागलं; पण तिनं स्वतःची समजूत घातली, परिस्थितीशी जुळवून घेतलं होतं. धुरपीला लहान बहीण म्हणून धरलं होतं गपचूप बाळाला पाळण्यात ठेऊन ती बाहेर गेली.

धुरपी  पक्की होती. आणि चंपात्तीचा बळकट आधार होता. तीनं नवरा, सासू सासरे घर दार सगळंच कब्जात ठेवलं होतं अन गोदुला मोलकरीण म्हणून! गोदुन आपलं बाजलं गोठ्यातच एका कोपऱ्यात ठेऊन दिलं होतं.गुरं चारून येऊन गोठ्यात बांधायची, दिलं तेव्हढं खायचं न गप बाजल्यावर येऊन पडायचं.

दिवस जात होते त्यांच्या गतीनं, धुरपीन अजून दोन मुलांना जन्म दिला, घरदार धुरपीवर खुश होतं.यशोदाबाई अन मालक काशीला गेलं अन तिकडंच पटकीच्या साथीत सापडून संपलं.धुरपी आता सगळ्यांची मालकीण झाली.चम्पा आत्ती पाठिंब्याला भक्कम होती.घरात धुसफूस वाढली, धुरपी गोदुला नीट खायला प्यायला दीना की धडूतं !मरमर काम करून पोट भरंना की गोदी बोलायची.गोदीच तोंड दिसायचं पण धुरपीचा आतला खेळ कुणाला समजत नव्हता.घरातली भांडण एके दिवशी इशीत गेली आणि बुवानं गोदिला चाबकाने फोडलं ;धुरपीला तेच हवं होतं.उपाशी अनुशी गोदी कळवळत गोठ्यात जाऊन झोपली.

त्यादिवशीपासून धुरपीला जास्तच चेव चढला अन मुद्दामच गोदीला ती पाण्यात पाहू लागली.मरमर दिवसभर गुरांचं केलं तरी तिला वाटीभर दूध खायला मिळत नव्हतं का पोटभर अन्न मिळत नव्हतं.धडुत म्हणलं तर वर्षातून एक माहेरचं कोरं लुगडं मिळायचं ते फाटलं की धुरपीच जुनं चिंधकाला चिंधुक जोडून गोदी चालवायची.दिवस कुठलेच घर बांधून रहात नाहीत त्यांच्या गतीने ते कधी चालतात कधी पळतात.धुरपीची पोरं मोठी झाली पण त्यांना कष्टाची सवय लागली नाही.हळूहळू जमिनी कुळांच्या घशात जाऊ लागल्या.पोटभर चांगलं चुंगल खाणे, परीट घडीची कपडे घालून गावकी अन राजकारण यातच पोरांचे दिवस जात होते.दुष्काळ पडला अन्न अन्न होऊ लागले अन होती नव्हती तेवढी जमीन सावकाराकडे गहाण पडली.राहतं घर तेवढंच सुरक्षित राहिलं.कुणी म्हणायचे, ‘गोदी ची हाय लागली, ‘ कुणी म्हणायचं, ‘ चंम्पिची शिकवण भारी पडली.’गुरासारख्या कष्टानं गोदीची हाड कातडं एक झालं.

दुष्काळ सम्पला, पोरांची लग्न लागली.धुरपीच्या सुना कष्टाळू होत्या कुणी रोजगार करी, कुणी जनावरे हिंडवी आणि परपंच पुढं चालवत ;पण मुलं बाळं झाल्यावर कमतरता भासू लागली, धुसफूस वाढली, प्रत्येकानं मग आपली चूल वेगळी केली.बुवा न दोन बायका एकीकडं अन बाकी पोरं दुसरीकडं अश्या माणसांच्या पण वाटण्या झाल्या.

क्रमशः…

© सौ.सुचित्रा पवार 

तासगाव, सांगली

8055690240

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. सुचित्रा पवार

 जीवनरंग 

☆ परवड… भाग – 2 ☆ सौ. सुचित्रा पवार ☆

आतापर्यँत यशोदाबाईला असलं काय सुचलं नव्हतं पण बायकांनी कान भरवल्यावर रात्रनदीन यशोदाबाईला जिथं तिथं नातवंड दिसू लागली,’घराचं गोकुळ व्हाया होवं ‘असं वाटू लागलं अन मग अशी कोण बरं आणावी ? म्हणून मनात खल सुरु झाला. गोदू रानात गेल्याचं बघून तिनं नवऱ्याच्या कानावर ही गोष्ट घातलीच. ल्योक तर थोडाच मर्जीभाईर होता ? दुपारच्या जेवणाला यशोदा बाई लेकाला  म्हणलीच,”आरं बुवा आमी थकत चाललो बग, तुझ्या पोटी एखादं मूल झालं की आमी काशीला जायाला बरं ! गुदीला काय आता मूल व्हायचं न्हाई तवा… दुसरी बायकू आणाया पायजे,तू वाणीवाणीचा योकच,एकाच दोन झालं मजी आमचं डोळ मिटलं तर चालंल. आणि आपल्याला काय कमी रं ?एक घर सांभाळल आन एक श्यात !कसं ? तू होय म्हण. ” बुवाला पण आळीत,चौकात लोकं ईचारायचीच ! बुवाच्या मागण लगीन झालेल्याना कुणाला दोन कुणाला तीन झाली होती,बुवान होकार देऊन टाकला. यशोदाबाई चा आनंद गगनात मावेना ! बुवाचा पाय हुंबऱ्यातन बाहेर पडुस्तोवर यशोदाबाई लगोलग  जावंच्या कानी लागली,”आग चम्पे ऐकलंस का ?बुवाच दुसरं लगीन करायचं म्हणतो तुज्या बघण्यात एकांदी हाय का गं ? धनधापुस नाकी डोळी नीट असली म्हंजी झालं. ” उंदरावर टपून बसलेल्या मांजरागत चंपाबाई जणू वाटच बघत होती,ती लगोलग म्हणाली,”एकांदी कशाबाय ? माज्या थोरल्या भावाची गेल्यासाली उरसाला आल्याली धुरपा काय वंगाळ हाय गं ? परक्याची आपल्या घरात घुसवण्यापेक्षा आपल्यात आपलं काय वाईट गं ?वाटीतलं ताटात सांडलं तर काय बिगाडलं ? आणि माझ्या नदरखाली पोरगी चांगली नांदल. बगा बाई,तुमचा समद्याचा इचार करून सांगा. “

सगळं कसं मनासारखं जुळून आल्यालं.  ‘आता कारभारी व्हय म्हणलं की झालं! ‘यशोदाबाई हरखून  गेली. ‘कवा एकदा घराचं गोकुळ होतंय’ असं तिला झालं होतं.

गावातला उरूस जवळ आला होता. सारवण,धूण कामाला वेग आला होता. चंपान धुरपीला मदतीला बोलवून घेतलं आणि सगळ्यांच्या नजरेत भरवून टाकलं. यशोदाबाई पुढं म्हातारा कधीच जात नव्हता. ठरलं तर !या कानाच त्या कानाला न कळता ! भल्या पहाटे बुवा,यशोदाबाई चंपाबाई,आणि दोघींचे कारभारी पाच माणसं देवाला चालली, सहाव्या माणसाचं नांव पाची जणानाच ठावं.  भोळी भाबडी गोदू संसारातल्या आगीविषयी यत्किंचितही मागमूस नसलेली.. नव्हे,आपल्या संसारात इस्तु पडत आहे याची कल्पना नसलेली.. नेहमीप्रमाणं उठून कामाला लागलेली,उरसामुळं चार पै पावण येणार म्हणून कामाचा ढीग जास्तच ! रानातल्या कडधान्यांना राखत घालून गाडग्यात, मडक्यात,कणगीत  जमेल तसं मावेल तसं भरून ठेवायचं होतं. गोदूच्या हातापायाला दम नव्हता. उरूस कामं लावायचा पण उत्साहही द्यायचा. वर्षातन तेवढच दोन दिस आनंदाचं. पै पावण्यात मजेत जायचं,परत वर्षभर हायच आपला रामरगाडा ! गोदीनं आवरून म्हशी सोडल्या अन शेतावर गेली. म्हसर खुट्ट्याला बांधून मिसरीची दोन बोटं इकडून तिकडून दातांवर फिरवली,चूळ भरून कडवाळ कापून भारा  म्हशीच्या पुढ्यात टाकला, अन कामाला लागली. दिस मावळतीला आला,घरात जाऊन सैपाक करायचा होता. “आत्याबाई कवा येत्यात काय म्हैत !” ती स्वतःचीच पुटपुटली. तिनं लगोलग जळणाचा भारा बांधला,म्हसरं सोडली अन भारा घेऊन ती घराच्या वाटेला लागली.

क्रमशः…

© सौ.सुचित्रा पवार 

तासगाव, सांगली

8055690240

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ. सुचित्रा पवार

 जीवनरंग 

☆ परवड… भाग – 1 ☆ सौ. सुचित्रा पवार ☆

गोदूबाई गेल्या शेवटी ! आयुष्याच्या सर्व कटकटीतून, दुर्भाग्यातून सुटका झाली अखेर !

गोदूबाई !गावातीलच दामाजी बुवाना दिली होती. दामाजीबुवा वारकरी – माळकरी – भजन कीर्तन पंढरीची वारी चुकायची नाही म्हणून सगळेजण बुवाच म्हणत त्याला. तरतरीत नाक, उंच -धिप्पाड शरीर , दररोज पांढरीशुभ्र परिट घडीची खळखळीत कपडे, जमीनजुमला  चिक्कार, गोठ्यात बैलजोडी, दुभती जनावरं, सोप्यात धान्याच्या थप्पी, एकूण खातं -पितं घर ; एकुलता एक पोरगा, आईवडील बस्स! एव्हढंच मर्यादित कुटुंब ;जास्त काही बघायची गरज नव्हती. खात्या पित्या घरात लेक पडत्या ना ? बास ! गोदाबाईच्या घरातल्याना तेवढंच बास होतं ; शिवाय लेक गावातच हाकेच्या अंतरावर नजरेसमोर रहाणार होती. गोदाबाई निरक्षर, कृश पण काटक देहाची, साधीभोळी, घरदार, गुरे ढोरं शेतातली कष्टाची कामे कशातच मागं नव्हती  ; हीच आपल्या लेकाचा  परपंच चांगला सांभाळील म्हणून दामाजी बुवाच्या आई वडिलांनी गोदूबाईला मागणी घातली.

लगीन हून गोदाबाई सासरी आली, गावातच सासर असल्यानं रुळायला वेळ नाही लागला. गोदुबाईंनी घराचा ताबा लगेचच घेतला  दिवसभर सारवण -पोतेरा, स्वयपाक, भांडी -धुण, दळण -जळण शेतातल्या मालाची उगानिगा गोदुबाईला काही सांगावे लागायचे नाही. घरादारात अंगणात गोदूबाईचा हात सतत हालत रहायचा, सासुसासरे खुश!

बघता बघता वर्ष दोन वर्षे गेली आता नातवंडांचं तोंड बघायचं आणि पंढरीची वारी धरायची म्हणून आस लागली पण दोन म्हणता चार वर्षे झाली तर गोदूबाईच्या पदरात देवाने काही दान दिलं नाही. त्या काळी डॉक्टर दवाखाने औषध असलं काही नव्हतं, गावातच झाडपाला, नवस, देवर्षी बघून झालं, काही उपाय चालला नाही. गोदाबाईला पण काळजी लागली होती पण तिला आशा होती ;तिच्या खानदानात कोणीच वांझोट नव्हतं सगळ्यांनाच डझनान पोरं होती. पण भावकीतल्या आया बाया गोदूच्या सासूला दबक्या आवाजात बोलू लागल्या, “येशे, ल्योक म्हातारा हुस्तोवर नातवाची वाट बघतीस का ? वाणी तिणीचा एकच हाय एकाच चार हूं देत बाई , लेकाचं दुसरं लगीन कर. “

आतापर्यँत यशोदाबाईला असलं काय सुचलं नव्हतं पण बायकांनी कान भरवल्यावर रात्रनदीन यशोदाबाईला जिथं तिथं नातवंड दिसू लागली, ‘घराचं गोकुळ व्हाया होवं ‘असं वाटू लागलं अन मग अशी कोण बरं आणावी ? म्हणून मनात खल सुरु झाला. गोदू रानात गेल्याचं बघून तिनं नवऱ्याच्या कानावर ही गोष्ट घातलीच. ल्योक तर थोडाच मर्जीभाईर होता ? दुपारच्या जेवणाला यशोदा बाई लेकाला  म्हणलीच, “आरं बुवा आमी थकत चाललो बग, तुझ्या पोटी एखादं मूल झालं की आमी काशीला जायाला बरं ! गुदीला काय आता मूल व्हायचं न्हाई तवा. . . दुसरी बायकू आणाया पायजे, तू वाणीवाणीचा योकच, एकाच दोन झालं मजी आमचं डोळ मिटलं तर चालंल. आणि आपल्याला काय कमी रं ?एक घर सांभाळल आन एक श्यात !कसं ? तू होय म्हण. ” बुवाला पण आळीत, चौकात लोकं ईचारायचीच ! बुवाच्या मागण लगीन झालेल्याना कुणाला दोन कुणाला तीन झाली होती, बुवान होकार देऊन टाकला . यशोदाबाई चा आनंद गगनात मावेना ! बुवाचा पाय हुंबऱ्यातन बाहेर पडुस्तोवर यशोदाबाई लगोलग  जावंच्या कानी लागली, “आग चम्पे ऐकलंस का ?बुवाच दुसरं लगीन करायचं म्हणतो तुज्या बघण्यात एकांदी हाय का गं ? धनधापुस नाकी डोळी नीट असली म्हंजी झालं. ” उंदरावर टपून बसलेल्या मांजरागत चंपाबाई जणू वाटच बघत होती, ती लगोलग म्हणाली, “एकांदी कशाबाय ? माज्या थोरल्या भावाची गेल्यासाली उरसाला आल्याली धुरपा काय वंगाळ हाय गं ? परक्याची आपल्या घरात घुसवण्यापेक्षा आपल्यात आपलं काय वाईट गं ?वाटीतलं ताटात सांडलं तर काय बिगाडलं ? आणि माझ्या नदरखाली पोरगी चांगली नांदल. बगा बाई, तुमचा समद्याचा इचार करून सांगा. “

क्रमशः…

© सौ.सुचित्रा पवार 

तासगाव, सांगली

8055690240

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ अंजली दिलीप गोखले

 जीवनरंग 

☆ प्रतिकृती… – भाग 4 ☆ सौ अंजली दिलीप गोखले ☆

(कथा – प्रतिकृती – विज्ञान कथा या विज्ञान कथेला अखिल भारतीय विज्ञान कथा स्पर्धे मध्ये पारितोषिकाने सन्मानीत केले आहे.)

हे वाचून जॉन ची माहिती आपल्याला कशी मिळणार? कोणाची मदत घ्यावी.? हां !या हॉस्पिटल मधल्या मॅटर्निटी  मधले सगळे रिपोर्ट्स पाहायला हवेत. सगळे रेकॉर्ड्स पाहायला हवेत. इतक्या वर्षापूर्वीची माहिती मिळणार का? बघू तरी. म्हणून म्हणून तिने आपला शोध त्या दिशेने सुरू केला. वीस वर्षापूर्वी जन्माला आलेल्या बाळांची नावे, महिन्याचे रेकॉर्ड करत करत अचूक त्या दिवसापाशी ती आली. जॉन चे ना व पाचवे होते. शिवाय त्याच्या नावापुढे चांदणीची खूण केली होती. काय बरे सुचवायचे या चांदणीतून? त्या चांदणीच्या चिन्हाचा शोध घ्यायला तिने सुरुवात केली. त्या इन्स्टिट्यूट मधली अतिशय गुप्त बातमी तिला वाचायला मिळाली. त्या चांदणीची खूण म्हणजे ते बाळ” टिश्यू कल्चर”या नवीन प्रगत पद्धतीतून जन्माला आले. आहे. विशेष म्हणजे त्या बाळाची वाढ आईच्या युटेरस मध्ये नुसती झाली आहे. पण प्रत्यक्ष त्या आईचा, तो जीव निर्माण करण्यात काहीही वाटा नव्हता. फक्त वाढ करायची, त्याचे पालन पोषण करायचे. . नॉर्मल फलन प्रक्रिया इथे घडलीच नाही. टिशू कल्चर या अत्यंत प्रगत प्रक्रियेतून या बाळाचा जन्म झालाय.

त्यावेळी डॉक्टर सु झी हॉस्पिटल मध्ये जॉईन होऊन दोनच वर्षे झाली होती. सु झी ला संशोधनात खूप इंटरेस्ट होता. रोज चे पेशंट तपासत तपासत तिचे निम्मे डोके काहीतरी वेगळे करावे याचाच विचार करत असे. अचानक तिच्या वॉर्डमध्ये एक तरुण, तरतरीत महाराष्ट्रीयन मुलगा बेशुद्ध अवस्थेत ऍडमिट झाला. पाय घसरून पडण्याचे निमित्त झा ले आणि तो बेशुद्ध झाला. तो – आपल्या डॉक्टरेटचा शोध निबंध

वाचण्यासाठी पॉंडेचरी मध्ये आला होता. अन अचानक तिथे अपघात झाला. त्याच्याबरोबर त्याची काळजी घेणारे कोणी नव्हते. डॉक्टर सु झी आणि तिच्या स्टाफ ने त्याची जबाबदारी स्वीकारली. सु झीला त्या तरुणाचा चेहरा खूप आवडला. तिने तरी लग्न न करण्याचे ठरवले होते. याचा चेहरा बघून ती इतकी भूलली की अशा चेह्ऱ्याचा मुलगा किंवा मुलगी आपल्याला असावी म्हणून तरी लग्न करावे असे तिला वाटले. पण तेवढ्यात साठी का त्या बंधनात गुंतायचे? छे छे ! नको. सु झीचे विचार चक्र जोरात फिरायला लागले. टिशू कल्चर च्या मदतीने आपण याच्या सारखे बाळ जन्माला घातले तर? यालाही काहीच कळणार नाही आणि आपली हौस फिटेल. हा आता बेशुद्ध असताना आज आपण त्याच्या शरीरातले टिश्यू प्रिझर्व करू शकू. पुढचे काम कसे करायचे नंतर पाहू आणि खरच सुहास च्या उजव्या दंडातली 5 एमजी टिशू काढून घेऊन दोन स्टिचेस घालून टाकले.

नंतर योग्य ट्रीटमेंट मुळे सुहास लवकर बरा होऊन आपल्या घरी गेला. त्याला काही पत्ताही नव्हता की आपल्या शरीराच्या प्रयोगासाठी अशा तर्‍हेने वापर झालेला आहे.

सुझीने मात्र नंतर आपल्या डि न ना आपली कल्पना सांगितली. त्या एक्स प्लांटचे इन प्लांटेशन स्वतःचा युटरस मध्ये करू घेऊन आपणच त्याला वाढवणार असल्याचे सांगितले.  

सुरुवातीला डिनअशा प्रकारच्या प्रयोगांना परवानगी द्यायला तयार नव्हते. अखेर खूप विचारांती आणि खूप गुप्तता पाळून डॉक्टर सु झिला परवानगी देण्यात आली. सु झी मोठ्या उत्साहाने कामाला लागली. तो टिश्यू तिने कल्चर मेडियम मध्ये त्याचे वाढ केली. पुढच्या योग्य त्या स्टेप्स वापरून छोटीशी सर्जरी करून सु झी च्या युटेरस मध्ये ते इम्प्लांट केले.

पूर्ण नऊ महिने सूझी डॉक्टरांच्या देखरेखी खालीच होती. हा प्रयोग यशस्वी करण्यासाठी डीन पासून नर्सेस पर्यंत सगळे जातीने लक्ष देत होते आणि अखेर दौंड मुलाच्या जन्मानंतर प्रयोगाची यशस्वी सांगता झाली. सुझीला अगदी हवा तसाच मुलगा झाला. हुबेहूब तिचा तो पेशंट !त्या बाळाचे रीत सर पालकत्व तिने मिळवले. आणि त्याला जीव लावून वाढवले.

मात्र म्हणतात ना, “रक्तातले अनुवंशिक गुण मुलात उतरतात”. इथेही तसेच झाले. हा मुलगा जरी  सुझी जवळ पांडेचरीत वाढत होता तरीआवड-निवड सगळी टिपिकल महाराष्ट्रीयन मुलाची होती. त्यात तसूभरही बदल नव्हता. सुझी ने ही त्याच्या आवडीप्रमाणे त्याला वाढवले.

तोच जॉन पॉंडेचरी हून महाराष्ट्रात इंटरव्यू साठी आला होता.

ही सगळी माहिती गोळा करता करता सुखदा चा मेंदू अगदी पुरता शीण होऊन गेला. पण सुहासला ही माहित नसलेले गुपित तिला समजले होते. हा जॉन म्हणजे सुहास चा मुलगा !. म्हणजे तिचाच. पण छे ! याला मुलगा कसा म्हणता येईल? प्रतिकृती !

आपण आरशात कसे आपले प्रतिबिंब पाहतो, कशी हा सुहास ची प्रतिकृती!

सुखदाने घड्याळात पाहिले. बापरे !रात्रीचे नऊ वाजून गेले होते. सगळा दिवस तिचा या संशोधनात गेला. एका नवीन संशोधनाला सुरुवात करण्यापूर्वीच दुसरेच संशोधन नकळत तिच्याकडून झाले होते.

आता हे सगळे सुहासला कसे सांगायचे आणि कसे पटवून द्यायचे याचाच विचार करून ती परत आपल्या केबिन मधून गाडी कडे चालली.

ज्या उत्साहात ती सकाळी आली होती, त्याच उत्साहात पण मोठे गुपित शोधून ती घरी चालली होती. सुहास ला त्याच्या प्रतिकृती ची खबर सांगायला.

समाप्त

© सौ अंजली दिलीप गोखले 

मोबाईल नंबर 8482939011

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ अंजली दिलीप गोखले

 जीवनरंग 

☆ प्रतिकृती… – भाग 3 ☆ सौ अंजली दिलीप गोखले ☆

(कथा – प्रतिकृती – विज्ञान कथा या विज्ञान कथेला अखिल भारतीय विज्ञान कथा स्पर्धे मध्ये पारितोषिकाने सन्मानीत केले आहे.)

काय बरे करावे? सुखदा ला काही म्हणजे काही सुचेनासे झाले. आज तिचे कशातच लक्ष लागत नव्हते. दुपार झाली तरी स्वतःचा टिफिन ही तिने खाल्ला नाही. रोजच्याप्रमाणे घरी फोन सुद्धा केला नाही.

डायरेक्ट सुहासला विचारावे का? मनाला तरी पटते का ते ‘? काय विचारणार? इतक्या वर्षांचा सहवास इतका तकलादू का आहे? कसे जमायचे आहे? ऑन एवढा कसा सुहास सारखा? नेमका इथेच कसा आला? याचा ट्रेस कसा लावायचा? सुख दाला काही समजेना.

शांतपणे विचार करायला लागल्यावर तिला हळूहळू एक मार्ग दिसायला लागला. तू विचार अतिशय संयमाने आणि आपल्या ऑफिसच्या वजनाचा वापर करून ऑफिसला विश्वासात घेऊन, मदत घेऊन कसा सोडवायचा हे तिला सुचायला लागले. अगदी त्याच प्रोसिजरने तिने जायचे ठरवले.

उगाच आकांडतांडव करून, त्रास करून घेऊन किंवा भलतेसलते विचार करून हा प्रश्न निश्चितच सुटणार नव्हता. मनाशीठाम निर्णय करून सुखदा उठली. गार पाण्याने तोंड धुतले आणि ती फाईल घेऊन आपल्या सिनिअर ऑफिसर यांच्या केबिनकडे निघाली.

तिला येताना पाहताच दारातला शिपाई पुढे आला आणि हातातली फाईल घेऊन म्हणाला, “मॅडम आपण का आला? मला बोलवायचे ना!” ” अरे नुसती फाईल द्यायची नाही. आपल्या साहेबांची काही गोष्टी बोलायच्या आहेत. “त्यांनी साहेबांच्या केबिनचे दार उघडले. सुखदा साहेबांसमोर आली, ” का मॅडम काही विशेष काम? या बसा. “

साहेबांच्या टेबलासमोर च्या गुबगुबीत खुर्चीत बसत सुखदानेआपले काम, प्रॉब्लेम सांगायला सुरूवात केली, ”  सर, आजच्या उमेदवारांमधून या जॉन राईट ला सिलेक्ट करावे असे मला वाटते. पण सर, प्रॉब्लेम आहे एक. याचे नाव जॉन राईट. याच्या आई ची पूर्ण माहिती मिळाली. पण वडिलांचा रिकामाच आहे. त्याची आई ही माहिती द्यायला तयार नाही मी प्रयत्न केला. सर, आपल्या इन्स्टिट्यूट मधला रिसर्च इतका महत्त्वाचा आहे. कुठेही जराही होता कामा नये. आपल्या देशाच्या दृष्टीने ही हे घातक आहे. याचे वडील कोण? कुठले? याचा त्यांच्याशी किती संबंध आहे आणि मुख्य म्हणजे आपल्या कामात काही अडथळे निर्माण करणार नाही ना, एवढे पाहिले पाहिजे. म्हणून मी आपली परवानगी मागायला आले. “

सुखदाने आपल्या कामाचा इतका सखोल विचार केल्यास पाहून त्यांना कौतुक वाटले. “ठीक आहे. त्यासाठी काय करायला हवे असे वाटते तुम्हाला? काही मदत हवी आहे का? ” “हो सर, त्याच्या बर्थ सर्टिफिकेट वरून आपण त्याचा जन्म कुठे झाला ते ड्रेस करू शकतोआणि त्या हॉस्पिटल मधून आईवडिलांची नावे माहिती मिळवू शकतो. ऑफिस च्या परवानगीने चौकशी करता आली तर पटकन माहिती मिळेल. तेवढी परवानगी हवी आहे सर. ” “ठीक आहे तुम्ही करू शकता. “” थँक्यू सर, येऊ मी? ” म्हणत सुखदा उठली.

तिच्या मनावरचे ओझे एकदम उतरल्यासारखे झाले. केबिनमध्ये घेऊन प्रथम ये घरी फोन मला घरी यायला उशीर होईल, कदाचित रात्रही होईल असे सांगितले. लगेच कॉम्प्यूटर पुढे येणे कामाला लागली. इंटरनेटवर पांडेचरी हॉस्पिटल ची फाईल तिने वाचायला सुरुवात केली. एक खूप जुने मोठे हॉस्पिटल होते ते. बऱ्याच वर्षापासून रिसर्च सुरु आहे. आपल्याकडे मुंबई बेंगलोर हैदराबादला ज्या ब्रांचेस आत्ता सुरू होत आहेत त्या िथे बर्‍याच आधीपासून सुरू आहेत. त्या वेगवेगळ्या ब्रांचेस वाचता वाचता”जेनेटिक इंजीनियरिंग”  इकडे तिचे लक्ष गेले. त्या ब्रँच मध ले सगळे रिसर्च पेपर्स शोधायला तिने सुरवात केली. टिश्यू कल्चर, टोटीपोटेन्सी, कॅलस, हॉर्मोनाल ट्रीटमेंट. अरे बापरे! किती पुढे गेले हे क्षेत्र! त्यामानानं आपण किती मागे आहोत अजून. सुखदा च्या मनात येऊन गेले.

क्रमशः…

© सौ अंजली दिलीप गोखले 

मोबाईल नंबर 8482939011

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ अंजली दिलीप गोखले

 जीवनरंग 

☆ प्रतिकृती… – भाग 2 ☆ सौ अंजली दिलीप गोखले ☆

(कथा – प्रतिकृती – विज्ञान कथा या विज्ञान कथेला अखिल भारतीय विज्ञान कथा स्पर्धे मध्ये पारितोषिकाने सन्मानीत केले आहे.)

तासामध्ये सहा उमेदवार झाले .

पण तिच्या मनासारखा काही येईना.कोणाला फर्स्टक्लास आहे पण आपल्याच विषयातले नॉलेज नाही. ज्याला नॉलेज आहे तो किंवा ती इंग्रजीमध्ये एक्सप्लेन करू शकत नाही. एक बोलली छान. पण तिला क्लास नाही.आपल्याला एकही चांगला असिस्टंट मिळू नये का? सुखदा मनात थोडी खट्टू झाली.

नेक्स्ट …म्हणताच” मे आय कम इन मॅडम?”सुखदाने नाव वाचले. जॉन राईट.अरे, एखाद्या क्रिकेटियर सारखेच नाव आहे की. आणि हा आपल्या भारतात?जॉन राईट? सुखदाने मान वर केली आणि आश्चर्याचा जबरदस्त धक्का बसून तिच्या हातातले पेन खाली पडले. अगदी वीस वर्षापूर्वीचा सुहास! त्याच्याकडे पाहतच राहिली सुखदा. एवढी सेम टू सेम पर्सनॅलिटी असू शकते? कसं शक्य आहे हे? सुहास न आपल्याला  फसवलं?छे छे ते तर अशक्यच. मग काय पाहतोय आपण हे?

“मॅडम मेआय कम इन प्लीज?”   या प्रश्नाने सुखदा भानावर आली .” ओ … यस.. कम इन .. सीट डाऊन”

थँक्यू मॅडम.

त्याच्या चेहऱ्यावरून सुखदा ची नजर हटतच नव्हती .जॉन राइट सुहास सारखा कसा?.सुखदा ला काही समजेना. मॅडम, ही माझी सर्टिफिकेट्स!

आपल्या हातातील प्लॅस्टिक कव्हर ची फाईल पुढे करून जॉन बोलला .सुख दाआणखीनच दचकली .हा किती सहज मराठी बोलतोय .

“मॅडम एनी प्रॉब्लेम?” माझा बायोडाटा पाहताय ना?”जॉन सुखदा ला विचारत होता.पाठोपाठ आश्चर्याचे जबरदस्त धक्के बसल्याने तिला काही सुचत नव्हते.

ठीक आहे .याची माहिती तर काढू .असा विचार करून एकदा त्याचे निरीक्षण करत करत त्याचा बायोडाटा पाहू लागली . नाव – जॉन . एस . राईट .मधले sअक्षरसुखदा च्या नजरेत चांगल च झोंबल . आईचे नाव :डॉक्टर सूझी राईट .

वडिलांचं नाव – – – ( डॅश ? ) .जन्मस्थळ पॉंडेचरी .

ओ S पाँडेचेरी? सुहास त्याच्या डॉक्टरच्या पेपर प्रेझेंटेशन साठी गेला होता ना पाँडेचरीला ?नेमकी ती वर्ष कशी जुळत आहेत ?काय बरं प्रकार आहे ?

जॉन चं -शिक्षण त्याचं बोलणं इतकं इंप्रेसिव्ह होतं की त्याला सिलेक्ट न करण्याचं काही कारणच नव्हतं .पण याच्या दिसण्याचा काय प्रकार आहे ?बोलतो ही किती सुहास सारखं? त्याच्या जन्माचे रहस्य कसं काय शोधून काढायचं?

“मिस्टर जॉन तुम्ही पॉंडेचरी चे ना! इतक्या लांब महाराष्ट्रात कसं काय येणार? मराठी कसं काय बोलता?”

“मॅडम मला लहानपणापासून महाराष्ट्राची खूप  ओढ आहे . वेड आहे . माझी आवड बघून मॉ – मनच मला कॉम्प्युटर वरून मराठी शिकण्याची संधी दिली .शिकताना मला विशेष प्रॉब्लेम नाही आला   .माझी मॉम तिथल्या हॉस्पिटल मध्ये डॉक्टर आहे .”

“रियली? तुझ्या माॅमला मला भेटायलाच पाहिजे. तिचा , अॅडरेस, फोन नंबर ,  ई मेल ऍड्रेस देणार का ? “सुखदाने लगेच धागा पकडला आणि त्याच्याकडून लिहूनही घेतला.

पुढच्या मुलाखती तिन गुंडाळल्याच.

पटकन आपल्या कॉम्प्युटर पुढे येऊन इंटरनेटवरून ॲड्रेस शोधून काढला .लेटर टाईप केले .”जॉनला  जॉब मिळत आहे . पण त्याच्या वडिलांचं नाव, पत्ता, ते काय करतात कळ ले तर बरे होईल .”

 पण छे ‘ ! इतका अवघड प्रश्न असा चुटकी सारखा कसा सुटेल ?तिकडून उत्तर आले,” सॉरी . ते नाव गुप्त ठेवायचे आहे . सांगू शकत नाही .”

 क्रमशः…

© सौ अंजली दिलीप गोखले 

मोबाईल नंबर 8482939011

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ अंजली दिलीप गोखले

 जीवनरंग 

☆ प्रतिकृती… – भाग 1 ☆ सौ अंजली दिलीप गोखले ☆

(कथा – प्रतिकृती – विज्ञान कथा या विज्ञान कथेला अखिल भारतीय विज्ञान कथा स्पर्धे मध्ये पारितोषिकाने सन्मानीत केले आहे.)

नेहमीच्या उत्साहात सुखदा कार ड्रायव्हिंग करत होती. या इन्स्टिट्यूटमध्ये तब्बल तीस वर्षे ती जॉब करते आहे. पण रोज आपण जॉईन होतोय याच मूडमध्ये ती घेत असे.

आज तर काय, ती स्वतः आपल्या हाताखाली काम करण्यासाठी ज्युनियर सायंटिस्ट या पोस्ट साठी मुलाखती घेणार होती ड्रायव्हिंग करता करता आपल्या करिअरचा सतत वर धावणारा आलेख तिच्या डोळ्यासमोर आला. शाळा -कॉलेज -पोस्ट ग्रॅज्युएशन -रिसर्च – जॉब अन मग लग्न -दोन सुंदर मुली -प्रमोशन. आणखी काय हवं माणसाला आयुष्यात?

सुहास सारखा तिला, तिच्या बुद्धीला आणि व्यक्तिमत्वाला समजून घेणारा साथीदार मिळाला म्हणून तर एवढे शक्य झाले. नाहीतर आपली मैत्रीण माधवी, आपल्या पेक्षा हुशार असून घरी  स्वयंपाक पाणी तेवढेच करत  बसली इतकी वर्ष.

पुअर माधवी !जाऊ दे ! बॉबकट चे केस उडवत सुखदाने तो विचार बाजूला टाकला.

आपल्या हाताखाली, काम करायला कोणाला बरं  निवडावे ?मुलगा की मुलगी ?कोणी का असेना, असिस्टंट हुशार, , चटपटीत, तल्लख आणि आवडीने काम करणारा पाहिजे. नुसत्या फेलोशिप च्या पैशात इंटरेस्ट असणारा नको. काय काय प्रश्न विचारायचे, कशाला महत्त्व द्यायचे हा विचार करतच इन्स्टिट्यूटच्या सुरेख वळणावरून आपली कार वळवुन पार्क केली आणि आपली पर्स घेऊन ती आपल्या केबिनमध्ये आली.

रोजच्याप्रमाणे आल्या आल्या तिने आपला ड्रॉवर उघडला आणि गणपतीच्या छोट्याशा मूर्तीला त्याचबरोबर आई-बाबांच्या फोटोला मनोभावे नमस्कार केला.

लहानपणापासून गणपती तिचे आवडते दैवत !आणि त्याने दिलेल्या चांगल्या बुद्धीला खतपाणी घालणारे, आपल्या सगळ्या धडपडीला प्रोत्साहन देणारे, खंबीरपणे पाठीशी उभे राहणारे आई बाबा म्हणून न चुकता सुखदा आपल्या या दैवतांना वंदन  करी.

‘मॅडम आत येऊ ?आज आपण मुलाखती घेणार ना ?दहा उमेदवार बाहेर आले आहेत. पाठवू का त्यांना एकेक करून ?’ तिची सेक्रेटरी विचारत होती. ” हो, जरूर करू या सुरवात. जेवढे हे काम लवकर होईल तेवढे बरे ना !दुपारच्या आत हेड ऑफिसला कळवता येईल आपल्याला. “”ओके मॅडम. ही या दहा जणांच्या नावांची त्यांच्या क्वॉलिफिकेशन ची लिस्ट! मी पाठवते त्यांना”.

आपल्या पर्सच्या छोट्या आरशात सुखदाने आपला चेहरा पाहिला. हो नाहीतर उमेदवार पॉशआणि मुलाखत घेणारी बावळट असे नको व्हायला. ग्लास मधले थंडगार पाणी पिऊन आपले प्रेम आणि पेपर पॅड घेऊन मुलाखत घ्यायला सुखदा सरसावून बसली.

क्रमशः…

© सौ अंजली दिलीप गोखले 

मोबाईल नंबर 8482939011

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ खार….भाग 5 ☆ मेहबूब जमादार ☆

तो दिवस उजाडला.ज्या दिवसाची ती वाट पहात होती.आज तिच्या पिल्लानीं तिच्याबरोबर पाचसहा झाडांचा प्रवास केला होता.सरसर…सरसर ती झाडावरून खाली बुंध्यावर यायची.क्षणात ती दुस-या झाडाच्या शेंड्यावर जायची.दोघात ईर्षा लागायची.हे सारं ती आनंदात पहात बसे.

आता ती वर्षाची झाली होती. ती चपळपणे झाडांवर झेप घ्यायला शिकली होती.त्यानां लागणारं अन्न ती खायला शिकली होती. लागणारं अन्न ती मिळवायला शिकली होती.

वानरांची टोळी पंधरा दिवसानीं वनात अगदी ठरल्यासारखी येई.सगळ्या झाडांवर ते नाचत.एकमेकाशी भांडत.खचितच दात वेंगाडून तिच्याकडे पहात.सहसा अंगावर येत नसतं.

पिल्लांपोटी तिला वाटणारी भिती हळूहळू निघून गेली होती. पिल्लं आता स्वतंत्र झाली होती. दिवसा ती जवळच्या झांडांवर बागडायची,खेळायची.सूर्यास्त होण्याआधी ती घरट्याकडे परत फिरायची.

सूर्य बराच वर आला होता.वनातील सारे पक्षी अन्नाच्या शोधार्थ बाहेर पडले होते.मोरानीं शेजारच्या ऊसात जाणे पसंद केले होते. त्यांची छोठी पिल्लं व लांडो-या ही त्यांचे सोबत असत.

ती, तिची पिल्लं व तिच्या सहकारी खारी सोडल्या तर सारे बाहेर होते.वनांत कांही पक्षी पाहूणे म्हणून यायचे.

ती पिंपळाच्या शेंड्यावर बसून होती.

अचानक एक शिकारी तिला वनांत शिरतानां दिसला, तशी ती घाबरली. ती जोरात चित्कारली.आवाज ऐकून तिची पिल्लं तिच्याजवळ आली.दुस-या खारी लपून बसल्या.कांही पक्षानीं आपली मान उंच केली.खाली वनांत त्यानीं शिका-याच्या पावलांचा आवाज ऐकला.तो दबकत दबकत झाडावर पहात चालत होता.

कांही वेळ गेला.तिनं ठो…ठो…असा आवाज ऐकला.क्षणात, एक पक्षी तिला खाली पडलेला दिसला.तिचं सारं अंग शहारलं.तिनं बारकाईनं पाहिलं. त्याच्या हातात पूर्वीसारखी गलोरी नव्हती.पुढच्या नळीतून नेम धरून तो सावज टिपत होता.ती जिथं बसली होती.तिथून शिका-याला दिसत नव्हती.

त्या शिका-याकडे असणा-या हत्याराशी स्पर्धा करणं शक्य नव्हत.याची तिला जाणीव झाली.वनांत बरेचदा ठो…ठो… असे आवाज झाले.पडलेल्या पक्षांचे अगदी कांही क्षण चित्कार तेवढे ऐकू आले. पण ज्यावेळीं शिकारी वनांतून ओढ्याकडे गेला.त्याच्या हातात दोन पारवे अन दोन खारी होत्या.                                          

हे सारं पाहून आज खरंच ती खचली होती.ती जरी स्वत:ला अन तिच्या पिल्लानां वाचवू शकली असली तरी तिचे दोन सहकारी तिने गमावले होते.तिला याचं फार दु:ख झालं होतं.दिवसभर ती उदास होती.ना तिनं काय खाल्लं ना ती घरट्यांतून बाहेर पडली.

या घटनेनं तिचं मन सैरभैर झालं होतं!

तिला इथं रहावसं वाटत नव्हतं.तरीही तिचं मन हे घरटं सोडण्यास राजी नव्हतं.      

उजाडताच तिच्या सहकारी खारीनीं पलिकडच्या वनांत जायचं ठरविलं होतं.त्यानुसार ते संचार करत हळूहळू निघाले होते. तर कांही पलिकडच्या वनांत पोहचलेही होते.

पक्षांचा तर काहीच प्रश्न नव्हता.ते दिवसा मूळात असायचेच कमी.शिकारी आला तर ते भूर्र..कन ऊडून जायचे.

तिनं विचार केला आजची रात्र इथंच काढायची.ऊद्या हे घरटं अन पिंपळाचं झाड सोडायचं.रात्री तिला झोप लागली नाही.सारा भूतकाळ आठवत ती जागीच राहीली.तिच्या मनांत ब-याच प्रश्नांनी गोंधळ केला होता.

आपण जातोय खरं,

‘पण ते वन सुरक्षेच्या कारणास्तव भरवशाचं असेल का!

‘कांही नवीन झाडे,तिथे नवीन फळे मिळतील का?’

‘कदाचित तिथे घरट्यासाठी ऊंच झाडे असतीलही.’

पण हा सारा जरतरचा प्रश्न होता.

ब-याच प्रश्नांनी तिच्या मनांत गर्दी केली.शेवटी तिनं पिल्लानां विचारलं, पिल्लं एका पायावर हे वन सोडणेस तयार झाली.

नाविन्य सर्वांनाच भूलविते.भले तो माणूस असो वा प्राणी.

अजूनही तिचं मन भूतकाळांत होतं.तिच्या बालपणीचा काळ तिला आठवला.मागच्या भल्या-बू-या घटनांनी तिला व्याकूळ केलं.तिचे जातवाले तर कालच सा-या आठवणी काळात बुडवून पसार झाले होते.

मोठ्या खिन्न मनांन ती निघाली होती.घरटं सोडतानां तिला उचंबळून आलं.गेले सात ते आठ वर्षे ती या घरट्यात सुरक्षित होती. तिच्यापुढे प्रश्न बरेच होते.

नवीन घरट्यासाठी चांगली जागा मिळेल का?

तिथे सुरक्षीतता लाभेल का?

का? तिथेही शिकारी येतील?

हे सारे प्रश्न घेवून पुढे चालली होती.तिची पिल्लं तर एक-दोन झाडं पुढंच होती.

ती मात्र पुढचा काळ कसा असेल याची कुठलीच खातरजमा न करता सावकाशपणे निघाली होती…….मागे न बघता ….मागचा पुढचा विचार न करता……..!!!

समाप्त

© मेहबूब जमादार

मु- कासमवाडी, पो-पेठ, ता-वाळवा

जि-सांगली.मो-९९७०९००२४३

 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ खार….भाग 4 ☆ मेहबूब जमादार ☆

अचानक तिला माणसाच्या ओरडण्याचा आवाज आला.हाय…!! हूर्रे….!! असा आवाज पुढे पुढे सरकत होता. तिच्या तिक्ष्ण डोळ्यानीं हे पाहिलं.तिनं क्षणात आपलं घरटं जवळ केलं.तो शिकारी हातात गलोरी घेवून पक्षांना व खारी नां टिपत होता.ती भ्याली.तिचं सारं अंग कंपित झालं.         

तिचं घरटं उंचावर होत.भोवती घनदाट फांद्या होत्या.त्यामूळे तिला भिती नव्हती.ती घरट्याबाहेर येवून हे सारं न्याहाळत होती. खाली पानांचा सळसळ असा आवाज अजूनही येत होता. शिकारी त्याच्या टप्प्यात आला होता.हातात असलेल्या गलोरीने खारीवर नेम धरत होता.सारं वन जागं होवून चित्कारत होतं.

सर्वानी आपआपली सुरक्षीत जागा पकडली होती.एरव्ही शांत असलेलं वन निरनिराळया आवाजांनी त्रस्त होऊन गेलं होतं.ती घरट्यातून पहात होती,शिका-याला दोन पारव्यांची फक्त शिकार करता आली होती.हळूहळू तो ओढ्याकडे सरकत निघून गेला होता.

एरव्ही शांत असणारं वन आज शहारून गेलं होतं. पण हल्ली फळांच्या,पक्षांच्या आशेपोटी शिका-यांचा राबता वाढू लागला होता. शिकारी वनांतून निघून जाईपर्यत वनांत स्मशान शांतता नांदायची.

पण वानरं शिका-याची छेड काढायचे.शिका-यानं दगड मारला की ते ऊजवीकडे वळत.ऊजवीकडून दगड आला की ते डावीकडे वळत.शिका-याचा दगड काय त्या वानरांना लागत नसे.

एखदा तर भलताच प्रसंग घडला.एका रागीट असलेल्या नर वानरांनं सरळ शिका-याच्या डोक्यावर झेप घेवून दूस-या झाडावर क्षणांत उडी घेतली.बिचारा शिकारी कांही कळण्याआधी खाली पडलां.तो कसाबसा धडपडत उठला.क्षणांत त्यानं ओढा जवळ केला.इकडे वानरानीं ते पाहील.आनंदात ते ख्यॅ ख्यॅ….. करत सगळ्या झाडांवर  नाचू लागले.झाडं डोलाय लागली.परत तो शिकारी या वनांत दिसला नाही.

एरव्ही ती वानरांना शिव्या घालायची.पणआज तिला खरच आनंद झाला होता.आज तिनं घडलेला सारा प्रसंग तिच्या सहका-यानां सांगितला.त्याही आनंदल्या.

बघता बघता महिना लोटला होता. आज तिच्या पिल्लांनी  डोळे उघडले होते. तिला फार मोठा आनंद झाला होता. आज पिल्लांनी त्यांची आई पाहिली होती.बाहेरचं जग ती पहाणार होती.अजूनही त्यानां स्वत:चं अन्न मिळविण्यास आठ-दहा आठवडे लागणार होते.तोवर आईच्या दुधावरच त्यांच संगोपन होणार होतं.

आज तिनं मनसोक्त पिल्लानां दूध पाजल. पिल्लांमूळे तिला सावध रहावं लागायचं. वनांत मोर, लांडोर असल्यामुळें तिला भिती नव्हती. चूकून कावळ्याचं,घारीचं लक्ष गेलं तर? हा विचार तिच्या मनांचा ठाव घेई. त्यामूळे सहसा ती झाडावरून खाली उतरत नसे.

तिच्या सहकारी खारीनीं बरेच घरटे बदलले, पण तिनं तिचं घरटं बदललं नव्हतं. एव्हढं तिला ते सुरक्षीत वाटायचं. त्यातूनही कांही गडबड झाली तर सगळ्या खारी चित्करायच्या. चिर्र…चिर्र…असा आवाज सगळ्या वनांत घूमायचा.

पावसाळा संपून थंडीची चाहूल अवघ्या वनाला लागली होती. तिनं वाळलेलं गवत आणून घरट्यात बिछानां केला होता.तिचं घरटं म्हणजे एक मोठं बीळंच होतं.पाऊस व वा-यापासून मुळांत ते सुरक्षीत होतं.       

पिल्लं हळूहळू बोलू लागली होती.तिला त्या हळूवार चित्कारण्याचा आनंद वाटू लागला.किमान तिला पिल्लानां भूक लागल्याचं कळू लागलं होतं.जरी ती दुस-या झाडांवर गेली तरी पिल्लांच्या आवाजामुळे ती झेप टाकून पिल्लांकडे येत होती. पिल्लानां पाजत होती.

ऊन डोक्यावर आलं की ती सरसर झाडावरून खाली उतरायची.बुंध्याजवळ दोन्ही पायांवर बसून ती अंग पुसायची.शेपटी दोन्ही बाजूस झुलवायची.कानोसा घेत ओढ्याकडे जायची.क्षणात ती पाणी पिवून घरट्याकडे सरकायची.         

ती ओढ्यावर फार वेळ थांबत नसे.जर थांबलीच तर पुढच्या दोन्ही हातानीं डोक्यावर पाणी घ्यायची.डोकं चोळायची.क्षणात निघून घरट्याकडे झेप घ्यायची.

सगळ्या वनांवर गारवा पसरला होता. दिवसा काय वाटत नसे पण रात्री वनांत थंडी वाजे.      

क्रमश:…

© मेहबूब जमादार

मु- कासमवाडी, पो-पेठ, ता-वाळवा

जि-सांगली.मो-९९७०९००२४३

 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈