Tag: #मराठी-कथा

श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

 जीवनरंग 

☆ हार्मोनिअमचे  सूर  – भाग 3 ☆ श्री उदय गोपीनाथ पोवळे ☆

मुलगा कामावर निघाला की सुनबाईच्या हातावर काही पैसे ठेवतो आणि मी ही तयार होऊन गळयात पेटी घालून आमच्या जवळच्या झोपडपट्टीत जातो. तिकडच्या काही मुलांना मी हार्मोनिअम वाजवायला शिकवतो. त्यांच्या बरोबरच माझ्या पैशाने त्यांना जेवायला घालतो आणि ट्रेनचा प्रवास करून ठाण्याला येतो. पाच तास येथे हार्मोनिअम वाजवतो. इथे जे पैसे मिळतात, त्यातले काही सुनेला घरासाठी देतो आणि काही माझ्या शिष्यांसाठी ठेवतो. यात माझी हार्मोनिअम वाजवण्याची खाज ही भागते.     

नालासोपाऱ्यावरून ठाण्याला येण्याचे कारण म्हणजे मला कोणी ओळखीचं भेटू नये. तसे मी जे काही करतोय त्याची मला लाज वाटत नाही पण माझ्या मुलाला जर हे कळले तर त्याला खूप वाईट वाटेल. कोणी ओळखीचे भेटू नये यासाठीच मी कायम डोक्यावर कॅप आणि गॉगल घालून एवढ्या लांबचा प्रवास करून येतो. “

आजोबांनी सांगितलेला त्यांचा जीवनप्रवास विलक्षण वाटला.

आयुष्यात आलेल्या अडचणींवर त्यांनी त्यांना योग्य वाटेल असा मार्ग शोधला होता. त्यांच्या झोपडपट्टीतल्या मुलांसाठी आपलाही काही हातभार लावावा म्हणून मी खूप विचार करून माझ्या सेवानिवृत्तीची भेट आलेली ती नवीन हार्मोनिअम दुसऱ्या दिवशी त्यांच्याकडे घेऊन गेलो. त्यांना ती माझ्याकडून भेट दिली आणि त्यांच्या चांगल्या कार्याला हातभार लावला. त्यांना तुमची जुनी हार्मोनिअम तुम्ही झोपडपट्टीत कायमची ठेवा आणि ही नवीन हार्मोनिअम तुम्ही कायम वापरत जा असे सांगितले. त्यांनी त्या नवीन हार्मोनिअमवर बोटे चालविली  आणि खरंच जादुई सूर त्यामधून बाहेर पडले. आजोबांनी माझा हात हातात घेऊन मला धन्यवाद दिले. त्यांच्या चेहऱ्यावरची खुशी माझ्या हृदयापर्यंत पोचली होती. ती हार्मोनिअम चांगल्या कामाकरिता वापरली जाणार ह्याचे मला समाधान मिळाले.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी माझ्या ऑफिसमधल्या त्या रुपेश काळेचा फोन आला. ” सर, आम्ही तुम्हाला त्या दिवशी दिलेली हार्मोनिअम चोरीला गेली आहे ना ? सर त्या चोराने तुमची हार्मोनिअम माझ्या अंध वडिलांना विकली आहे. त्यांनी एका अज्ञात माणसाकडून ती विकत घेतली आहे. मी ती उद्या तुम्हाला परत घेऊन येतो. “. मी त्याला कसेबसे समजावून सांगितले की, ” अरे माझ्याकडे माझी एक हार्मोनिअम आहे आणि त्या नवीन चांगल्या हार्मोनियमवर देवानेच तुझ्या वडिलांचे नाव लिहिले असेल म्हणून ती चोरावाटे त्यांच्याकडे पोचली असेल. कृपया करून ती परत आणू नकोस. ती त्यांच्याकडेच असू दे. तुझे वडील डोळ्याने अंध असले तरी त्यांच्यासारखी दृष्टी तुला मला डोळे असूनही नाही. ते महान आहेत. फक्त त्यांना कधीही सांगू नकोस त्या हार्मोनिअमच्या मालकाला तू ओळखत आहेस. ते जर त्यांना कळले तर एक महान कार्य चालू आहे त्याच्यात खंड पडेल. हो आणि एक,  रुपेश, तू कायम तुझे नाव लिहिताना रुपेश शांताराम काळे असे संपूर्ण नाव लिहीत जा. त्या शांताराम नावाशिवाय तुझ्या नावाला पूर्णत्व येणार नाही. “

रुपेशला माझ्या शेवटच्या वाक्याचा अर्थ नाही कळला पण मी त्याच्या वडिलांची प्रशंसा करत आहे हे मात्र कळले.

समाप्त

© श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

ठाणे

मोबा. ९८९२९५७००५ 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

 जीवनरंग 

☆ हार्मोनिअमचे  सूर  – भाग 2 ☆ श्री उदय गोपीनाथ पोवळे ☆

कित्येक दिवस सकाळी जाताना नाही पण येतांना ते हार्मोनिअमचे जादुई सूर कानावर पडत होते. एकदा कधी तरी त्यांच्याशी बोलून त्यांची चौकशी करावी असे वाटत असे पण धीर होत नव्हता. कुठे रहात असतील. त्यांच्या घरी कोण असेल. अशा म्हातारपणी त्यांना असे स्टेशनच्या बाहेर उभे राहून का बरे पेटी वाजवावी लागते.? त्यांचे अंधत्व हे लहानपणी पासूनचे साथीला आहे, का काही कारणाने नंतर आले आहे. असे अनेक प्रश्न मनाला भेडसावत होते पण ते कायम मनातच रहात असत आणि मी ठरविले, दोन दिवसांनी माझी सेवानिवृत्ती आहे त्या नंतर स्टेशनला परत येणे जाणे होईल का नाही ह्याची शाश्वती नाही तर त्या दिवशी घरी जातांना काही वेळ थांबून त्यांची  विचारपूस करायची.

त्या दिवशी लंच टाइममध्ये ऑफिसमधला माझा सेवानिवृत्ती समारंभ माझ्या अपेक्षेपेक्षा जरा जोरातच झाला. आमच्या ४०० जणांच्या ऑफिसमधील प्रत्येकाने काही पैसे काढून माझ्या ३८ वर्षाच्या नोकरीच्या कारकिर्दीचा उल्लेख करून, माझी प्रशंसा करून मला खूप चांगली अशी एक हार्मोनिअम दिली. त्या समारंभाचे सगळे नियोजन नालासोपाऱ्याला रहाणाऱ्या माझा असिस्टंट रुपेश काळे ने केले होते. माझी गाण्याची आवड त्याला माहित असल्याने त्याने माझ्यासाठी योग्य अश्या भेटीची निवड केली होती. खरंच त्या भेटीने मी मनापासून खुश झालो होतो. ऑफिस सुटल्यावर आधीच पैसे देऊन माझ्यासाठी ठाण्यापर्यंत उबेर कॅब ची सोय केली होती. ती हार्मोनिअम घेऊन मी डायरेक्ट घरी आल्याने त्या स्टेशनवरच्या पेटी वाजवणाऱ्या म्हाताऱ्याला भेटायचे राहून गेले.

दुसऱ्या दिवशी मी दुपारचे जेवण झाले तसा बाहेर पडलो आणि ठाणे स्टेशनला पोहचलो. ते हार्मोनिअमवाले आजोबा ठरलेल्या जागेवर काही दिसले नाहीत. बाजूला चौकशी केली तेंव्हा कळले ते दुपारी २.३० वाजता येतात. मी तेथेच जरा वेळ काढून त्यांची वाट बघत थांबलो. बरोबर २.३० वाजता ते हातात पांढरी काठी, गळ्यात हार्मोनिअम घेऊन आले. नेहमी सारखी डोक्यावर पांढरी कॅप आणि डोळ्यांवर गॉगल होताच. ते नेहमीच्या जागी  स्थिरस्थावर झाले तसे मी पुढे येऊन त्यांच्याशी संवाद चालू केला, ” नमस्कार आजोबा…. आजोबा मी रोज तुमची हार्मोनिअम ऐकतो आणि तुमच्या बोटांमधली  अद्भुत अशी जादू मला प्रकर्षाने तुमच्या विषयी कुतूहल निर्माण करते. तुमच्या कपड्यांवरून तुम्ही चांगल्या घरातले दिसत आहात तरी असे स्टेशनवर उभे राहून पैसे गोळा करण्यामागे काही परिस्थिती किंवा काही अडचण असेल तर मला सांगा. मला जमेल तेवढी मी तुम्हाला मदत करीन. “

त्यांनी पहिले डोळ्यावरचा गॉगल काढला. त्यांच्या निस्तेज डोळ्यांतून पाणी ओघळत होते. त्यांना मी आलोक हॉटेल मध्ये नेले. दोघांसाठी चहाची ऑर्डर दिली. चहा पिता पिता त्यांनी बोलायला सुरवात केली, ” मी शांताराम काळे, नालासोपारात  राहतो. जन्मल्यापासूनच देवाने दृष्टी दिली नाही पण सुराचे ज्ञान दिले होते. अनाथाश्रमातच लहानाचा मोठा झालो. लहानपणीपासून अभ्यासापेक्षा जास्त वेळ हार्मोनिअमवर घालवत होतो. सुरांचे ज्ञान जरी होते तरी आवाजाची साथ नव्हती म्हणून कुठे ना कुठे हार्मोनिअम वाजवून मिळकत होत होती. भाड्याने रूम घेण्याएवढे पैसे जमले आणि मी नालासोपारात भाड्याने एक रूम घेतली. काही दिवसानी निर्मला भेटली. ती ही दृष्टीहीन होती. माझ्या वयाच्या ४० व्या वर्षी आमचे लग्न होऊन गोंडस असा मुलगा माझ्या झोळीत देऊन ती देवाघरी गेली. छोट्याला सांभाळणे माझ्या एकट्यासाठी कठीण होते म्हणून मी त्याला एका हॉस्टेलमध्ये शिकायला ठेवले. पैसा कमविण्यासाठी मी ऑर्केस्ट्रा आणि काही गायकांच्या साथीला पेटी वाजवत होतो. मुलाला चांगले शिक्षण दिले आणि एका चांगल्या कंपनीत त्याला सर्व्हिस मिळाली. नालासोपाऱ्यातच मोठा नाही पण एक बेडरूमचा फ्लॅट त्याने घेऊन आम्ही एकत्र रहायला गेलो. योग्य वेळेला घरात सुनबाई आली आणि काही दिवसातच मी आजोबाही  झालो. सगळे आमचे आयुष्य हे व्यवस्थित चालले होते पण माझे अंधत्व माझ्या मुलाच्या संसारात आड येत होते. माझा घरात तसा काहीच उपयोग होत नव्हता आणि दिवसभर घरात हार्मोनिअम वाजविण्याचा माझ्या सुनेला त्रास व्हायला लागला. ऑर्केस्ट्रा आणि गायकांच्या साथीला हार्मोनिअम वाजविण्याचे काम ही बंद झाले. घरात खर्चाला काहीच पैसे देता येत नव्हते. तशातच एक दोनदा सुनबाईनी महागाई किती वाढली ह्याची चांगल्या शब्दात आठवण करून दिली. मुलाचे माझ्यावर प्रेम आहे पण तो सकाळी मुंबईला सर्विसला जाई तो रात्री उशिरा येई त्यामुळे सुनबाईचे बोलणे त्याला कळत नसे आणि मी ही कधी ते त्याच्या कानावर टाकले नाही. त्यांच्या संसारात काही विघ्न यायला नको म्हणून मीच माझा मार्ग निवडला.

क्रमशः…  

© श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

ठाणे

मोबा. ९८९२९५७००५ 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

 जीवनरंग 

☆ हार्मोनिअमचे  सूर  – भाग 1 ☆ श्री उदय गोपीनाथ पोवळे ☆

ठाणे स्टेशनात शिरलो की आठवते ते ३० वर्षापुर्वीचे ठाणे स्टेशन. पूर्वीच्या स्टेशनच्या वाटा आणि आत्ताच्या वाटांमध्ये खूप बदल झाला आहे. आता सर्वत्र माणसेच माणसे. घुसमटलेले श्वास,  घामेजलेले स्पर्श,  धक्काबुक्की आणि सतत घाईत असलेली झपाझप पावले. जगण्याच्या धावपळीत जगणंच विसरलेले सगळे आणि आपणही त्याचा एक भाग कधी होतो ते कळत नाही. भाग नाही तर त्या गर्दीतला एक ठिपका. घड्याळ्याच्या काट्यावर चालणारे काटेकोर बंदिस्त आयुष्य. रोज तेच तेच बघत असलो तरी ती गर्दी मात्र नवीन असते. गर्दीचे चेहरे बदललेले असले तरी त्या नवीन गर्दीतला हताशपणा, हतबलता तीच असते. सकाळी कामावर जाताना असणारी घाई स्वतःशीच संवाद करायला लावून डोळ्यांवर झापडे लावून स्टेशनमधून जायला लावत असली तरी संध्याकाळी कामावरून येताना निवांतपणा जरा आजूबाजूला कान उघडे ठेऊन डोळ्यावरची पट्टी बाजूला करून बघायला लावणारा असतो.

स्टेशनच्या ब्रिजवर असलेला तो एक कुबडी घेऊन एका पायावर उभा असलेला सफेद दाढीवाला वर्षोनुवर्षे एका पायावर योगा करत उभा राहून आपल्या लंगडेपणाचे प्रदर्शन लावून असतो. त्याच्या पुढे थोड्या अंतरावर एका तान्हुलीला घेऊन बसलेली ती काळी बाई तिच्या मातृत्वाचा आधार घेऊन हात पसरत बसलेली. असते. दर दोन पावलांवर धुळीने मळलेले कपडे आणि चेहरे घेऊन हात पसरविणारे चिमुरडी मुले बघून मनावर दगड ठेऊन पुढे जावे लागत असले तरी मनात कुठे ना कुठे तरी त्यांच्याबद्दलचे विचार घोळत रहातात. परिस्थिती कोणाला कधी काय करायला भाग पाडेल ह्याची कोणालाच कधी कल्पना देत नसते.

स्टेशनचा ब्रिज उतरायला लागल्यावर कानावर ते हार्मोनिअमचे सूर यायला सुरवात होते. माझा थोडा फार गळा आहे आणि लहानपणी गाण्याच्या दोन परीक्षा दिल्याने मी स्वतःला गायक जरी समजत नसलो तरी थोडे फार गाणे आणि खूप काही चांगले गाणे कानावर पडल्याने त्या हार्मोनिअमचे सूर माझे नेहमीच लक्ष वेधून घेत. रोजच पावलं क्षणभर का होईना तेथे रेंगाळत असत. पुढे उजव्या बाजूच्या कोपऱ्यात अंधत्व आणि वृद्धत्व एकमेकांच्या गळ्यात गळे घालून एक जीव झालेले असतात आणि त्याची बोटे गळ्यात अडकवलेल्या त्या जुनाट अशा हार्मोनिअमवर जादू सारखी फिरत असतात. जे सूर त्या जादूच्या पेटीतून बाहेर पडत असतात त्याने जाणाऱ्या येणाऱ्यावर आपली छाप टाकलेली असते त्यामुळेच त्याला काहींची नुसती दाद मिळते तर काहींची त्या दादे बरोबर खिश्यातल्या खळखळणाऱ्या नाण्यांची साथही असते. समोर ठेवलेल्या लहान भांड्यात जेंव्हा कोणी खिशातले नाणे टाकून जाते आणि त्याचा आवाज होतो तेव्हा त्या पेटीतून निघणाऱ्या सुरांना त्याचा अडथळा होत असला तरी त्या डोक्यावर कायम सफेद कॅप, डोळ्यावर गॉगल, चांगल्या घरातला वाटावा असा स्वच्छ आणि प्रसन्न चेहऱ्यावर मात्र एक स्मित हास्याची छटा उमटलेली असते आणि त्या पेटीचा भाता ही जोरात पुढंमागं होऊन आवाज वाढतो. ती बोटे पेटी वाजवतानाच समोरच्याचे आभार मानत असत.

क्रमशः…  

© श्री उदय गोपीनाथ पोवळे

ठाणे

मोबा. ९८९२९५७००५ 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

जीवनरंग 

☆ अतिलघुकथा – सकारात्मक ☆ प्रस्तुति – सुश्री मंजिरी गोरे ☆

लघुतम कथा  – – १

आईच्या नावे असलेली जागा आपल्या नावावर करून घेण्याची सुप्त इच्छा मनात धरून आईच्या ताब्यासाठी दोन भाऊ भांडत होते. आईला विचारल्यावर ती म्हणाली जो माझ्या तीन औषधाच्या गोळ्यांची नावे एका झटक्यात सांगेल त्याच्याकडे मी जाईन. दोन्ही भाऊ खजील झाले.

लघुतम कथा ..२.

शिक्षणासाठी दूर देशी गेलेल्या गरीब होतकरु मुलाने आईला पत्र पाठवले. त्यात त्याने लिहिले, इथे माझी जेवणाची चंगळ आहे. काळजी करु नकोस. आईने ते पत्र वाचून एक वेळेचे जेवण सोडले; कारण पत्राच्या शेवटी मुलाच्या अश्रुने शाई फुटली होती.

लघुतम कथा  – -३.

आजोबाच्या काठीला हाताने ओढत नेणाऱ्या नातीला पाहून लोक म्हणाले, अग हळू हळू आजोबा पडतील ना. आजोबा हसून म्हणाले, पडीन बरा, माझ्याजवळ दोन काठया असताना.

लघुतम कथा  – – ४.

आंब्याच्या झाडावर चढून चोरुन आंबे काढणाऱ्या मुलांच्या पाठीत रखवालदाराने काठी घातली आणि थोडा वेळ धाक म्हणून त्यांना झाडाला बांधून ठेवले. का कुणास ठाऊक; पण त्यानंतर त्या झाडाला कधीच मोहर आला नाही.

लघुतम कथा  – -५.

ऑफिसातून दमून आल्यावर बाबाने आजीचे पाय चेपून दिल्याचे पाहून नातीने न सांगता बाबाच्या पाठीला तेल लावून दिल्याचे पाहून आजी म्हणाली, ताटातील वाटीत आणि वाटीतील ताटात.

संग्राहिका : सुश्री मंजिरी गोरे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्रीमती उज्ज्वला केळकर

जीवनरंग 

☆ प्राधान्य…. (भावानुवाद) – भगवान वैद्य `प्रखर’ ☆ श्रीमती उज्ज्वला केळकर ☆

मम्मी – बच्चू, बसची वेळ झाली, लवकर तयार हो बरं!

बच्चू – मम्मी, माझा स्वेटर सापडत नाहीये. तू कुठे ठेवलायस?

मम्मी – मी नाही ठेवला. तुला सांगितलं होतं नं, आपले कपडे नीट जाग्यावर ठेव. एक तर दीड खोलीची जागा. त्यावर आणि घरात जगभरचं सामान.

मम्मी बडबडत कपड्यांच्या ढीगातून बच्चूचा स्वेटर शोधू लागली.

बच्चू – मम्मी आपलं घर मोठं का नाही?

मम्मी – आपण मोठ्या घराचं भाडं देऊ शकत नाही म्हणून.

या दरम्यान मम्मीनं बच्चूचा स्वेटर शोधून काढला होता. तो बच्चूला देत ती म्हणाली,

’हे घे. घाल लवकर आणि बूट घालून पटकन तयार हो.’ तोवर मी दूध आणते.

बच्चूने आईचा पदर धरत म्हंटलं,

’मम्मी निखिल म्हणत होता, ‘तुझ्या आजोबांचं घर खूप मोठं आहे. तिकडे राहायला का नाही जात?

मम्मी – आपण तिथे जाऊ शकत नाही.

बच्चू- का मम्मी?

मम्मी – आजोबा आपल्यावर नाराज आहेत.

बच्चू – मग काय आपण त्या मोठ्या घरात कधीच जाऊ शकणार नाही.

मम्मी- जाऊ शकू.

बच्चू – कधी.?

मम्मी – आजोबा गेल्यानंतर.

मम्मी चिडून म्हणाली.

बच्चू – आजोबा कधी मरतील?

मम्मी – ईश्वराची इच्छा असेल तेव्हा…

बच्चू – मम्मी,  ईश्वर आपली प्रार्थना ऐकतो? … खूप वेळ विचार करून बच्चूने मम्मीला प्रश्न विचारला. 

मम्मी – होय. आता आपली बडबड बंद कर आणि झटकन दूध पिऊन टाक. मी बोर्न्विटा घालून ठेवलय.

पण बच्चू काही दूध प्यायला गेला नाही. मम्मीच्या लक्षात येताच ती त्याला शोधू लागली.

‘अरे, कुठे गेलास तू? बसची वेळ झालीय आणि हा मुलगा कुठे गायब झाला कुणास ठाऊक?’

त्याला शोधत शोधत त्याची मम्मी समोरच्या खोलीत ठेवलेल्या आरशाच्या कपाटाकडे गेली. तिने पाहिलं तर, बच्चू देवाच्या तसबीरीसमोर हात जोडून उभा होता. त्याने डोळे बंद केले होते आणि हात जोडून तो उभा होतं. मम्मी चकित झाली आणि म्हणाली, ‘अरे, तू काय करतोयस?’

बच्चू म्हणाला, ‘मम्मी, मी देवाला सांगितलं, ‘आम्हाला आजोबांचं घर नको. आमचा घर खूप मोठं आहे.’

मूळ हिंदी  कथा – ‘तरजीह’  मूळ लेखक – भगवान वैद्य `प्रखर’

अनुवाद –  श्रीमती उज्ज्वला केळकर

संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.-  9403310170

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ राधिका भांडारकर

 जीवनरंग 

☆ कोनाडा… भाग 5 ☆ सौ राधिका भांडारकर ☆

पण ती जगतच राहिली. प्रत्येकवेळी तिच्या जगण्याला कारणच मिळायचं जणु.

आजारपणात ती देवाला विनवायची,

“बाबारे! या निशाचं एव्हढं बाळंतपण होऊ दे!पहिल्या खेपेस तिचं आॅपरेशन झालं.. आतां काय होतंय् कोण जाणे! सारं सुखरुप होऊदे रे बाबा! तिला धडधाकट पाहू दे मग ने मला…

पपांना पहिला हार्ट अॅटॅक आला तेव्हांही ती अशीच आजारी होती..गादीत पडल्या पडल्याच पुटपुटायची,

” माझा जना असा गादीवर..माझं काही झालं तर हा उठेल..खांदा देईल..मग नंतर याला काही झालं तर..?नको आधी माझ्या जनाला बरं कर..मग मला ने.

जीजीच्या आयुष्याची दोरी अशी वाढतच गेली.ती इतकी लांबली की तिच्या आयुष्यातली एक शोकांतिका टळली नाही.

पपा गेले.ती राह्यली.

देवळातला घंटानाद,आणि तळ्यातल्या कमळांना साक्षी ठेवून तिनं तिच्या बाळाला वाढवायचं व्रत घेतलं होतं .ते व्रत तिने आयुष्यभर पाळलं.

ती आम्हाला अनेक गोष्टी वारंवार सांगायची..त्यातलीच एक गोष्ट ही होती.

“जना लहान असताना त्याला नेहमी एक स्वप्न पडायचं.आपली आई सोडून गेली.

मग तो स्वप्नातून जागा व्हायचा.माझ्या कुशीत शिरायचा. म्हणायचा,”आई तू मला सोडून कधीही जाऊ नकोस. “मग ती म्हणायची”नाही रे बाबा!मी तुला अगदी जन्मभर पुरेन! घाबरू नकोस.”

जणु जीजीचे शब्द खरे ठरले की पपांना दिलेलं वचन तिने पाळलं.?

पण आमचे पपा गेले आणि आम्ही दु:खात बुडालो.पपा आमचे सर्वकाही होते.वडील. मार्गदर्शक. मित्र.

आम्हां सगळ्यांना शोकाकुल बघून ती कळवळली.तिनं आम्हां सार्‍यांना जवळ घेतलं.

“बाबांनो! वडीलांच्या मृत्युचे दु:ख नका करु. पिकलं पान गळणार. मुलांच्या आधी बापानं जावं… हाच जगाचा नियम. माझा बाबा गेला. मी मागे उरले. उलट झालं. माझ्या मरणाचं दु:ख बाबाला सहन झालं असतं का.. माझ्यात दु:ख सोसण्याची ताकद आहे.. त्याला नसतं सोसलं… म्हणून मी राहिले..”

९७वर्षाची होती ती! पण हिंडती फिरती होती.. मी माहेरी येणार असले की तिची फार धावपळ असायची.. माझ्यासाठी माझ्या आवडीचे खाद्यपदार्थ करण्याचा तिचा केव्हढा आटापिटा असायचा..

पहाटे दारात रिक्षा थांबली तर लगबगीने दार उघडायला तीच यायची.. दारातच विळखा घालायची.. पापे घ्यायची.. इतकी कृश झाली होती.. नजरही अंधुकली होती.

पण आम्हाला ती डोळ्यांच्या पलीकडे बघू शकत होती…

जातांना निरोप घेताना तिला म्हणावं,

“येते हं जीजी..”

“नीट जा हं!परत कधी येशील..?”

मनात यायचं परत येईन तेव्हां ही असेल का?

ती म्हणायची, “आता देवानं मला न्यावं ग!! कधी मरेन मी?”

तिचा हा प्रश्न किती केवीलवाणा असायचा..

ती गेली…

त्यादिवशी मला दार उघडायला ती नव्हती.

दाराला लटकलेलं तिच्या अस्थींचं गाठोडं पाहिलं अन् प्रवासात धरुन ठेवलेला बांध तुटला…

जाणवलं..

आयुष्यातला एक निस्सीम प्रेमाचा कोनाडा रिकामा झाला…

समाप्त..

© सौ. राधिका भांडारकर

पुणे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ राधिका भांडारकर

 जीवनरंग 

☆ कोनाडा… भाग 4 ☆ सौ राधिका भांडारकर ☆

पपांची आणि जीजीची भांडणं व्हायचीच.

कधीकधी तर दोघेही मागे हटायचे नाहीत.

आपला मुलगा आपल्याला बोलतो याचं तिला खूप दु:खं होत असलं पाहिजे, आणि आम्हीही तिची बाजू उचलून धरायचे नाही. मग ती पिळवटून म्हणायची,

“जाते रे बाबा, मी आता देवळात. . बसते तिथे जाऊन.  आता या घरात माझी गरज नाही ऊरली. “

आणि ती खरंच जायची कुठेतरी. भांडण संपायचं. पण घरातलं वातावरण गढुळ व्हायचं. जीजीला आमच्याशिवाय कुणीच नव्हतं. ती जाणार तरी कुठे होती. . ?

त्यादिवशी दिवसभर शाळेत उदास वाटायचं. . मन हळहळायचं. . उगीच बोलतात पपा तिला. . पपांची तत्वं कठोर. . न पटणारं काहीही ते कधीच करायचे नाहीत. . .

जीजीनं तरी कशाला अट्टाहास करावा. . जाऊ द्यावं ना. . काय करायचं आता आपण. . . ?

पण शाळेतून घरी आल्यावर , मधल्या खोलीत जीजी पांघरुण घेऊन झोपलेली असायची. .

रात्री सगळे झोपले की मी हळुच तिच्या जवळ जायची. ती जागीच असायची.  मग डोळ्यात पाणी आणून मला जवळ घेत म्हणायची,

“मला एखादी तरी मुलगी हवी होती. . . मुलीची माया वेगळी असते!!”

खरं सांगू तेव्हां तिच्या जखमा आम्हाला दिसल्याच नाहीत. . .

त्याही वेळी तिने मला लपेटून घेत म्हटलं होतं. .

“तू जेवलीस ना? फडताळ्यात तुझ्यासाठी तळलेली सुरमई ठेवली होती. . आईनं तुला वाढली कां. ?”

किती विलक्षण प्रेमाचं नातं हे!याची जात कुठली?याचा रंग कुठला?या ओबडधोबडपणातही गुलाबपाण्याचा स्पर्श होता. जीवनातली ती शीतलता होती. . .

ती आजारी पडायची. इतकी आजारी पडायची की आम्हाला वाटायचं आता ती यातून वाचणार नाही.  पपा तिचे हात पाय दाबायचे. आणि त्यांच्या टपोर्‍या डोळ्यांतून अश्रु गळायचे.

एका मे महिन्यात आमची काश्मीरची सहल ठरली होती. आणि नेमकी जीजी आजारी  पडली. खूपच आजारी होती ती. . आता सहल कॅन्सलच. . . पण ती डाॅक्टरना सांगत

होती,

“डाॅक्टर , या वेळेस कसंही करुन मला बरं करा. . नाहीतर माझ्या नातींचा हिरमोड होईल. . . त्यांची काश्मीर सहल सुखरुप पार पडू देत. . मग माझं काही होऊ देत. . . “

डाॅक्टर हसायचे. त्यांना जीजीची चमत्कारिक प्रकृती माहीत होती. . ते म्हणायचे,

“आजी तुम्ही आज आजारी आहात. . . पण उद्या ओकांच्या घरी जाऊन जास्वंदीची फुलं आणाल. . . . “

जीजी मला म्हणाली होती. . “हे बघ!माझं काही बरं वाईट झालं तरी तुम्ही सहलीला  जाच बरं!माझं काय मेलं महत्व?मी म्हातारी. . कधीतरी मरणारच. . पण तुम्ही जा. . इतके पैसे भरलेत. . हौस केलीय् . . जाच बरं!

लोक काय म्हणतील याचा विचार नका करु?”. . . . . .

क्रमश:…

© सौ. राधिका भांडारकर

पुणे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

सौ राधिका भांडारकर

 जीवनरंग 

☆ कोनाडा… भाग 3 ☆ सौ राधिका भांडारकर ☆

मे महिन्याच्या सुट्टीत आम्ही महिनाभर ग्रँटरोडला आजोबांकडे रहायला जायचो. जीजी आणि पपा फक्त घरी. पपा तर दिवसभर बाहेरच असायचे. म्हणजे जीजी एकटी घरात. कधीकधी पपाही आमच्याबरोबर असायचे. म्हणजे जीजी अगदी एकटीच. रात्री आमच्या नात्यातला एक काका तिच्या सोबत असायचा.

पण ती आम्ही परत घरी यायची वाट बघायची. ती आमच्यासाठी माळ्यावर आंब्याच्या अढ्या घालून ठेवायची.  त्यावेळी ठाण्याजवळ जंगलात रहाणार्‍या कातकरी आदीवासी बायका आमच्या घरी आंबे घेऊन यायच्या. प्रत्येक आंबेवालीशी हुज्जत घालून’ निवडून ती आंबे विकत घ्यायची. त्यांनाही सांगायची,

“आता माझ्या नाती येतील. त्यांना आंबे लागतील. त्या येईपर्यंत पिकलेल्या आंब्यांची अढी तयार होईल. . . “

तिचं सारं विश्वच आमच्यात सामावलेलं होतं. . .

आम्ही परत आलो की, माळ्यावर ढीगभर पसरलेले आंबे पाहून आनंदून  जायचो. .

तसे आजोबांकडेही आम्ही आंबे खात असू. पण आजोबांकडे सगळं शिस्तीत , नियमात, वेळेत. . . जीजीच्या सहवासात आंबे खाण्याचा आनंद मुक्त असायचा. . भरपूर , केव्हांही. . कधीही. . .

आणि आमच्या डोळयात माखलेला आनंद पाहणे हा तिचा आनंद होता. . .

आता वाटतं, आम्ही तिला एकटीला टाकून जायचो. . . कशी राहत असेल ती एकटी. .

आमच्याशिवाय किती सुनी सुनी झाली असेल ती. . . .

कधी सांगायची, “अग!त्या दिवशी वेणु आली होती. . . या एवढ्या मोठ्या करपाल्या कोलंब्या घेऊन. . पाठीसच पडली. “घेच गं म्हातारे!तुला द्यायच्या म्हणून कुणालाच दिल्या नाहीत. . . “

“पण कुणासाठी घेऊ बाई?माझी नात नाही खायला. ती आली की आण पुन्हा नक्की. . आता दे त्या चित्रेबाईला. . . “

पण बिंबाला किती आवडतात या तळलेल्या कोलंब्या. . म्हणून तिचा जीव हळहळायचा. .

रविवार असला की,  पाट्यावर नारळ वाटून ती त्याचं दूध काढायची. आणि नहाण्यापूर्वी ती केसांना छान लावून द्यायची. त्यावेळी मिक्सर नव्हते. केसांना शांपू लावणे अथवा बाजारात मिळणारे केसांचे साबण लावणे तिला अजिबात मान्य नसायचे. . .

सगळ्या नातींचे केस दाट आणि काळेभोर.

आता या सगळ्याची पावती जीजीलाच देते. पण त्यावेळी तिचा रागच यायचा. तिची ही साग्रसंगीत औषधं लावण्याचा आम्हाला कंटाळा यायचा. म्हणून आम्ही तिच्याशी वाद घालायचो. . भांडायचेही. . पण ती ऐकून घ्यायची आणि तिला जे करायचे तेच करायची. .

कधी चिडून दांतओठ खायचीही, .

म्हणायची,  “कार्टीला अक्कल नाही. . चांगलं कळत नाही. . दळभद्री कुठली. , . . “

तिची गंमत वाटायची.  एव्हढं आयुष्य तिनं उन्हात काढलं.  सोळाव्या वर्षी विधवा झाली . पदरात चार महिन्याचं मुल. त्यावेळचा सामाजिक काळही चांगला नव्हता. विधवा बाईला खूप पीडा. तिला तिच्या सासरच्या माणसांनीही खूप त्रास दिला. कधी ती सांगायची. . .

“मला जीवनाचा कंटाळा आला होता. मी जनाला घरीच पाळण्यात ठेवले आणि तळं गांठलं. आता जीवच द्यायचा . . . तळ्या जवळच्या शंकराच्या देवळात घंटा वाजत होत्या. पाण्यात खूप कमळं फुलली होती. का कोण जाणे!मला एकदम वाटलं, पाळण्याच्या दांड्यात माझ्या बाळाचा पाय अडकलाय. माझं बाळ रडतंय् . . त्याच्याजवळ कुणीच नाही. आणि मी झपाट्याने घरी धावत आले बाळ पाळण्यात शांत झोपला होता.

गुटगुटीत. गोरागोमटा. भव्य कपाळ. काळंभोर जावळ.  मी त्याला छातीशी कवटाळलं. आणि ठरवलं . . याला मी वाढवेन मोठा करेन. चणे दाणे खाईन. . खूप कष्ट करेन…”

कष्टच केले तिने आयुष्यभर. . . . तेव्हांही. . नंतरही. . या ना त्या कारणाने. . अथक. कंटाळा न करता.

पप्पा एव्हढाले कोहळे आणायचे ते किसायचे त्याचा रस काढायचा. पातेल्यात साखरेच्या पाकात शिजवून वड्या करायच्या. टोपलीभर कमळाचे देठ आणायचे. ते गोल  पायचे.

तिखट मीठ, जीरपूड लावून वाळवायचे. आणि तळून खायचे. त्याला कमळाची भिशी म्हणत. ही भिशी करणं अपार कटकटीचं होतं. गवारीच्या शेंगा ताकात भिजवून नंतर वाळवायच्या.

बरण्या भरुन लोणची मुरंबे करायचे. दिवाळीच्या दिवसात, सुगंधी उटणे ती घरी बनवायची. . . अनारशाचे ओले तांदुळ जात्यावर दळायची. आम्हाला म्हणायची, “येग! जात्याला हात लाव…माझे हात दुखतात..तुझ्या आईलाही भरपूर कामं असतात…”पण आम्ही तिला कधीतरीच मदत करायचो…खरं म्हणजे हे ती सर्व आमच्यासाठीच करत होती…

आता तिच्या हातचे जाळीदार कुरकुरीत सोनेरी अनारसे आठवले की वाटतं…ती गोडी अवीट होती…आणि आता कायमची दुरावली….

क्रमश:…

© सौ. राधिका भांडारकर

पुणे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈