डाॅ. निशिकांत श्रोत्री 

? इंद्रधनुष्य ?

☆ श्रीमद्‌भगवद्‌गीता — अध्याय १५ — पुरुषोत्तम योग — (श्लोक ११ ते २0) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆

संस्कृत श्लोक… 

यतन्तो योगिनश्चैनं पश्यन्त्यात्मन्यवस्थितम्‌ । 

यतन्तोऽप्यकृतात्मानो नैनं पश्यन्त्यचेतसः ॥ ११ ॥ 

*

 प्रयत्नान्ती जाणती योगी हृदयस्थ आत्म्याला

अज्ञानी परी यत्नाविन जाणू न शकती तयाला ॥११॥

*

 यदादित्यगतं तेजो जगद्भासयतेऽखिलम्‌ । 

यच्चन्द्रमसि यच्चाग्नौ तत्तेजो विद्धि मामकम्‌ ॥१२॥ 

*

 उजळुन टाकी समस्त जगता तेज भास्कराचे

चांदणे प्रकाशत रात्रीसमयी तेज शशांकाचे

जगी पसरेले दिव्य तेज जे पावक हुताशनीचे

मम तेज या सर्वांठायी अर्जुना गुह्य जाणायाचे ॥१२॥ 

*

 गामाविश्य च भूतानि धारयाम्यहमोजसा । 

पुष्णामि चौषधीः सर्वाः सोमो भूत्वा रसात्मकः ॥१३ ॥ 

*

 प्रवेश करुनी वसुंधरेत धारयतो मी सर्व जीवांना

रसस्वरूपी शशी होउनी पोषितो मी औषधींना ॥१३॥

*

 अहं वैश्वानरो भूत्वा प्राणिनां देहमाश्रितः ।

 प्राणापानसमायुक्तः पचाम्यन्नं चतुर्विधम्‌ ॥ १४ ॥ 

*

 सर्व जीवांच्या देहामध्ये मी वैश्वानर प्राणापान

चतुर्विध अन्नाचे देही करीतो मीच अंतर्ग्रहण ॥१४॥

*

 सर्वस्य चाहं हृदि सन्निविष्टो मत्तः स्मृतिर्ज्ञानमपोहनं च । 

वेदैश्च सर्वैरहमेव वेद्यो वेदान्तकृद्वेदविदेव चाहम्‌ ॥१५ ॥ 

*

 समस्त जीवांच्या हृदयात मी अंतर्यामी स्थित

स्मृति-ज्ञानाचा कर्ता मीच माझ्यातुन उद्भवत

वेदांतील जाणावयाचे गुह्य मीच असे ते ज्ञान

वेदांचा कर्ता मीच मलाचि होई त्याची जाण ॥१५॥

*

 द्वाविमौ पुरुषौ लोके क्षरश्चाक्षर एव च । 

क्षरः सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते ॥१६॥ 

*

 विश्वामध्ये क्षर-अक्षर दोन्ही पुरुष नांदती

नाशवंत काया जीवात्मा अविनाशी म्हणती ॥१६॥

*

 उत्तमः पुरुषस्त्वन्यः परमात्मेत्युदाहृतः । 

यो लोकत्रयमाविश्य बिभर्त्यव्यय ईश्वरः ॥१७॥ 

*

 भिन्न तथापि उत्तम पुरुष वास्तव्य तिही लोकी

धारतो पोषतो सकला ईश्वर परमात्मा अविनाशी॥ १७॥

*

यस्मात्क्षरमतीतोऽहमक्षरादपि चोत्तमः । 

अतोऽस्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः ॥ १८ ॥ 

*

 मी सर्वस्वी अतीत नाश अस्तित्वापासून

उत्तम मीही अविनाशी जीवात्म्याहून 

आमुलाग्र जाण वेदांना श्रेष्ठत्वाची मम

तिही लोकांतुन दिगंत नाम माझे पुरुषोत्तम ॥१८॥

*

 यो मामेवमसम्मूढो जानाति पुरुषोत्तमम्‌ । 

स सर्वविद्भजति मां सर्वभावेन भारत ॥ १९ ॥ 

*

 ज्ञान जयाला झाले माझे पुरुषोत्तम अर्जुन 

भजतो मज वासुदेवा तो परमेश्वर जाणून ॥१९॥

*
 इति गुह्यतमं शास्त्रमिदमुक्तं मयानघ । 

एतद्‌बुद्ध्वा बुद्धिमान्स्यात्कृतकृत्यश्च भारत ॥२०॥ 

*
 जाणुन घेता तत्वतः ज्यासी कृतार्थ बुद्धिमान 

अतिगुह्य ज्ञान ते मी कथिले तुज पावना अर्जुन ॥२०॥

*

ॐ तत्सदिति श्रीमद्‌भगवद्‌गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे पुरुषोत्तमयोगो नाम पञ्चदशोऽध्यायः ॥ १५ ॥ 

*

 ॐ श्रीमद्भगवद्गीताउपनिषद तथा ब्रह्मविद्या योगशास्त्र विषयक श्रीकृष्णार्जुन संवादरूपी पुरुषोत्तमयोग नामे निशिकान्त भावानुवादित पञ्चदशोऽध्याय संपूर्ण ॥१५॥

 

मराठी भावानुवाद  © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री

एम.डी., डी.जी.ओ.

मो ९८९०११७७५४

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

image_print
0 0 votes
Article Rating

Please share your Post !

Shares
Subscribe
Notify of
guest

0 Comments
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments