मराठी साहित्य – जीवनरंग ☆ ‼ सर सुखाची ‼ ☆ सुश्री स्वप्ना मुळे (मायी) ☆

सुश्री स्वप्ना मुळे (मायी)

 जीवनरंग 

☆ ‼ सर सुखाची ‼ ☆ सुश्री स्वप्ना मुळे (मायी) ☆

झोपलेल्या छोटूचा पापा घेत ती वळत त्याला म्हणाली, “फार समजायला लागलं आहे ह्याला, आता मला म्हणतो, इतरांसारखे मला आजी आजोबा का नाहीत दोन्ही कडचे? तिच्या वाक्याने त्याच्या डोळ्यात पाणी आलं. “अहो मी काय म्हणते?” तो लाडीकपणे डोळे पुसत तिला म्हणाला, काय म्हणता राणी सरकार? लग्न झालं तसं तो प्रेमाने तिला राणी सरकारच म्हणायचा. 

“माझ्या हृदयावर राज्य करणारी तू आणि माझं आयुष्य विविध भावनांचे पैलू हळुवार हाताळून योग्य रंग भरणारी राणीच आहेस तू म्हणुन हि हाक. त्याच्या त्या वाक्याने हसत ती त्याचा हातात हात घेत म्हणाली, आज कायरा कडे हळदी कुंकू होतं तर गेले होते कायराच्या सासुबाई आणि त्यांच्या मावस चुलत बहिणी पण आलेल्या होत्या, कुणी सवाष्ण तर कोणी विधवा देखिल. पण सगळ्या अगदी प्रेमळ होत्या. 

कायराने सगळ्यांना ओळख करून दिली आणि तिच्या सासूबाईंनी तर भरभरून कौतुक केलं माझं. पण सहजच निघालं त्यांच्या तोंडुन, माहेर नाही बिचारीला आपल्या सारखीच पोरकी आहे. मला त्यांनी पोरकी म्हणण्यापेक्षा आपल्या सारखी ह्या शब्दाच दुःख झालं, कारण मी तर अगदी बालपणीच पोरकी झाले, त्यामुळे माझ्या ह्या पोरके पणाची तयारी फार लवकर झाली रे. त्यामुळे माहेरचे जे क्षण वाट्यालाच आले नाही ते गमावल्याचं दुःख असलं तर ते मिस होतात. ह्याचं फार काही वाटत नाही पण त्या सगळ्या बहिणी मात्र नंतर किती वेळ माहेरच्या वेगवेगळ्या आठवणी सांगत होत्या. आज म्हातारपण आलं तरी माहेर हरवल्याच दुःख होतच कुठे तरी. प्रत्येकीचा आठवणींचा साठा अप्रतिम आहे.” त्याने बरीच वर्षे अनाथ आश्रमात राहिलेल्या आपल्या बायकोचा हात थोपटला म्हणाला, मग काय म्हणायचं आहे तुला? ती म्हणाली, नाहीतरी तू मला म्हणतोस रिकामी राहू नको. पैश्या साठी नाही किमान स्वतःच्या आनंदासाठी काहितरी कर, मग मला मार्ग सापडला. बस तुझी साथ पाहिजे.

“अग काय कल्पना आहे ते तर सांग.” ती उठुन केस विंचरत आरश्या समोर बसली. मला वाटतंय आपल्या खालच्या हॉल मध्ये आपण हरवलेलं माहेर हा पाच दिवसांचा इव्हेंट सुरू करावा. बऱ्याचश्या बायकांचे माहेर हरवले आहेत रे. कुणाचे वयोमानाने हरवले तर कुणाचे प्रॉपर्टीमुळे दुरावलेले. कुणाचे खुप दूरआहेत की जाणं शक्य नाही. कुणाचे वादातून, मनामनातून हरवलेले. मला वाटतं त्यांना जूनं आठवणीतलं माहेर जगता यावं ह्या कालच्या ग्रुपचा हा प्रयोग जमला तर अशी हरवलेल्या माहेरची निवासी शिबीर घ्यायची. त्यांच्या माहेर कडचे ते पदार्थ, तसं वातवरण निर्माण करण्याचा प्रयत्न करू.

तो आता तिच्या मागे येऊन उभा राहिला. आरश्यात तिला बघत म्हणाला, ग्रेट आयडिया आहे, करून बघू. मलाही मदत सांग. पैश्याची तर करणारच. पण कष्टाची असेल तर ती हि, कारण आई गेली तेव्हा कळतं वय होतं माझं. आई नेहमी माहेरी जाताना खुप आनंदी असायची. बघू यात बायकांचे माहेरपण उपभोगलेले चेहरे हाच आपला नफा असेल. ती उठून त्याच्याकडे वळाली. त्याचा हात पोटावर घेत म्हणाली, “हो, आणि येणार हे बाळ. जर मुलगी असेल तर तिचं माहेरपण करण्याचा आपल्या छोटुवर संस्कार असेल. छोटू निवांत झोपला होता.” हळुहळु कल्पना सगळ्यांपर्यंत पोहचून माहेरी येण्याचा तो दिवस उगवला. सकाळपासुन नाव नोंदवलेल्या माहेरवाशिनींना फोन सुरू झाले. चला येताय ना माहेरच्या अंगणात. चिवचिव करणाऱ्या चिमण्यांची अंगण वाट बघतंय. तसा लगबगीने पलीकडुन उत्साही आवाज, “हो हो निघेतोच आहे.”

जुनी पितळी भांडी, शेणाचे सारवण, देवघर त्यात. हसरी रुख्मिणी. तुळशी वृन्दावन. झोपाळा, बाजा अश्या अनेक जुन्या वस्तूंनी वास्तू सजली होती. माहेरवाशिणी लवकर घरी याव्या म्हणुन फुलपात्र दारात पालथे घातले होते. ती डोळ्यात प्रेमाचा ओलावा आणि हातात भाकर तुकडा घेऊन उभी राहिली. एक एक करत माहेरवाशिणी माहेरात यायला लागल्या. सगळं वातावरण बघून भारावल्या. चहापाणी झालं. गप्पांचे फड रंगले. जेवणाची आयती ताटं हातात आली. लोळणं झालं. तिन्ही सांजेला दिवा लागला. परत गप्पा खिचडी लोणच्याचा बेत झाला. त्याच हॉलमध्ये कोणी कोणाची आई, बहिण, मैत्रीण झालं. हरवलेलं खुप काही सापडल्या सारखं वाटलं. अंगणातल्या ओसरीवर रात्रभर चालणाऱ्या गप्पा रंगल्या. पहाटेची भूपाळी. छोट्याश्या रुख्मिणीला आरती झाली. माहेरवशींनीना तेल मसाज, नाहू माखू घालणं झालं. सेवेत ठेवलेल्या काम करणाऱ्या बायका पण ह्या नव्या संकल्पनेला उभारी देत  होत्या.

कालपेक्षा आज माहेरवाशिणी आनंदी, उत्साही दिसत होत्या. दुपारी जेवणानंतर शिबिरात आठवणी नावाचं चर्चासत्र भरलं. माहेरच्या आठवणींनी सगळ्यांचे कंठ दाटून येत होते. वेगवेगळ्या वयोगटाच्या ह्या बायका माहेर ह्या विषयावर अगदी भरभरून बोलत, रडत, हसत होत्या. शेवटी उठलेल्या ८० वर्षाच्या आजीने तर सगळ्यांनाच रडवलं. आजी म्हणाली, “आज नाती माहेरपणाला येतात तेव्हाही माझा जीव त्या घरात येई पर्यंत टांगणीला लागतो. माझ्यासाठी माझी आजी अशीच वाट बघायची.

आता मी माझ्या नातीची वाट बघते. बायकांनो माहेर आयुष्यातलं असं ठिकाण जे थंडगार सावली देतं. ती काही काळच असली तरी त्या सावलीची आठवण आयुष्यभर मनात गार झुळूक निर्माण करणारी असते. बऱ्याच वेळा परिस्थतीने ती सावली हरवते. मग आपण एकटे पडतो, रुक्ष व्हायला लागतो. पण आपल्यातला ओलावा जपण्याचं ती सावली, आयुष्यात परत देण्याचं काम ह्या शिबिराने केलंय. मला वाटतं ह्या शिबिराला नावच द्यावं ‘सर सुखाची’. हि माहेरपणाची हरवलेली सर ह्या शिबिरामुळे परत मायेने अंगावर पडली आणि त्या शिडकाव्याने हि हरवलेली माहेरवाशीण ओल्या मातीच्या सुगंधा सारखी मोहरून गेलीये. तिला असंच आनंदाने बहरू दिल्या बद्दल संयोजकांचे आभार. आजीने थरथरते हात जोडले आणि पदराने डोळे टिपले, तेव्हा सगळा हॉल रडत होता. तिने पटकन वाकून आजीला नमस्कार केला. “हे शिबीर असंच आनंद वाटण्यासाठी भरभरून चालत राहो हा आशीर्वाद द्या आजी.” आजी म्हणाली, “तुलाही माहेर नाही असं कळलं. आता जरा माझ्याकडे ये दोन दिवस माहेरपणाला.” आजी सोबत बऱ्याच जणींनी तिला माहेरपणाला बोलवलं. एक माहेर घडवताना तिने स्वतःच्या लेकरांसाठी अनेक आजोळ उभे केले. 

शिबिराच्या शेवटच्या दिवशी हॉलच्या भिंती रुक्मिणीचा चेहरा, गाभाऱ्यातली समई, सगळंच उदास झालं. अंगण ओकंबोकं वाटायला लागलं. सगळ्या माहेरवाशिणी आपल्या माहेरचा खाऊ, छोटयाशा डबीत लोणचं, थोडे पापड, खरोड्या, मेतकूट आणि ब्लाउजपीस ओटी, लाडूविडा घेऊन जड अंतःकरणाने निघाल्या. डोळ्यातून येणाऱ्या अश्रूंची सर प्रत्येक जण पुसत होतं. आजी मात्र परत म्हणाल्या, “हि सर सुखाची, स्वप्नातल्या माहेरपणाची.” ती म्हणाली सगळ्यांना, “वर्षातून एकदा यायचं आहे माहेरी. अंगावर घ्यायच्या आहेत माहेरपणाच्या सरी.” सगळ्यांनी टाळ्यांनी आनंद व्यक्त केला आणि हळूहळू अंगण सुनं झालं. त्याने येऊन तिची पाठ थोपटली. एक माहेर जोडताना अनेक माहेर जोडले. माणसं जोडायला जमलं, आणखी काय पाहीजे आपल्याला संसारात. चला आपल्या सासर वजा माहेरच्या अंगणात.. हसत दोघांनी रिकाम्या हॉलचे दार ओढून घेतले. तेव्हा गाभाऱ्यातल्या रुख्मिणीने डोळे पुसले आणि पुटपुटली, “गेल्या बिचाऱ्या माहेरवाशिणी. येत राहू दे नेहमी अश्याच.” लेकीच्या माहेरासाठी माय सासरी नांदते, बहिणाबाईंनी लिहिलंय ते अगदी खरं. 

© सुश्री स्वप्ना मुळे (मायी)

मो +91 93252 63233

औरंगाबाद

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈