सौ. उज्ज्वला केळकर
जीवनरंग
☆ हत्तीवरची स्वारी – भाग – १ – हिन्दी लेखक : श्री हेमन्त बावनकर ☆ भावानुवाद – सौ. उज्ज्वला केळकर ☆
श्री हेमन्त बावनकर
भोपाळमधील एका सरकारी कार्यालयात प्रबोधबाबू हेड क्लार्क होते. आता हिंदी भाषेच्या रिवाजाप्रमाणे हेडक्लार्कला ‘बडेबाबू’ म्हंटलं जातं. पण प्रबोधजींच्या बाबतीत त्यांचे केवळ सहकर्मीच नव्हेत, तर मॅनेजरपासून डायरेक्टरपर्यंत सगळे त्यांना ‘बडेबाबू’च म्हणत. होता होता परिचित नातेवाईकांमध्येही त्यांना बडेबाबूच म्हंटलं जाऊ लागलं. प्रबोध हे त्यांचं नाव जणू विसरल्यासारखंच झालं.
तर एकदा बडेबाबूंच्या विभागात मेंटेनन्स विभागाकडून, कॉम्प्युटर इंजिनिअर रमेश आला. कॉम्प्युटर मध्ये काही समस्या असतील, तर त्या सोडवणे, सुधारणा वगैरे करणे गरजेचे असेल, तर ते करणे इ. गोष्टींसाठी त्याची नियुक्ती झाली होती. रमेश प्रत्यक्ष कामापेक्षा बढाई मारण्यात पटाईत होता. त्याने विभागातील सर्वांना कॉम्प्युटर किती काळजीपूर्वक हाताळायला हवा, वगैरेबद्दल सूचना दिल्या. लोकांनी कॉम्प्युटर काळजीपूर्वक हाताळले नाहीत, तर त्यांना अद्दल घडवण्यासाठी तो काय काय करू शकतो, हे सांगायलाही त्याने कमी केले नाही. लोक त्याची वायफळ बडबड ऐकून पार वैतागले होते.
थोड्या वेळाने रमेश पाणी पिण्यासाठी बाहेर कुलरकडे गेला. त्यावेळी रमेशची थट्टा करण्यासाठी बडेबाबूंनी काही जणांना नजरेच्या इशा-यानेच रमेशची टूलकीट लपवायला सांगितली. रमेश पाणी पिऊन परत आला आणि आपली टूलकीट न दिसल्याने तो बेचैन झाला. त्याने त्या विभागात सगळीकडे शोधाशोध केली, पण त्याला त्याची टूलकीट कुठेच मिळाली नाही.
सगळा विभाग अगदी शांत आणि स्तब्ध होता. जसा काही नुकताच कुणाचा तरी मृत्यू झालाय. थोड्या वेळापूर्वी रमेशची बडबड ऐकणारे सगळे, खाली मान घालून आपापल्या फाईलींमध्ये गर्क झाले होते. कुणीच त्याच्याकडे लक्ष दिले नाही.
रमेशने आपल्या स्मरणशक्तीवर खूप ताण दिला, पण त्याला काहीच आठवलं नाही. मग तो ज्या ज्या ठिकाणी कॉम्प्युटर तपासणीसाठी गेला होता त्या त्या ठिकाणी गेला पण कुणीच त्याला सहकार्य केले नाही. काहींनी त्याला सहानुभूती जरूर दाखवली. ‘नीट आठवून बघ. कुठे ठेवली होतीस टूलकीट?’ ते तर त्याने आधीच केले होते.
सगळा घटनाक्रम बघू जाता रमेशच्या आता लक्षात येऊ लागलं होतं, की ‘दालमें कुछ काला है’. हे लोक त्याच्याशी काही कपट करत आहेत. शेवटी नाईलाजाने तो बडेबाबूंच्या टेबलापुढील खुर्चीवर जाऊन बसला. बडेबाबूंनी त्याला न पाहिल्यासारखे करत आपल्या फाईली बघण्याचं काम चालू ठेवलं. विभागाची अनपेक्षित स्तब्धता, शांतता याचा भंग करत रमेश म्हणाला, ‘‘बडेबाबू माझी टूलकीट मिळत नाही. ’’
‘‘अरे रमेशभैय्या जरा डोक्याला ताण देण्याचा प्रयत्न करा. आपण कुठे गेला होतात? शेवटी कुठे गेलात? आपली टुलकीट शेवटी कुठे ठेवलीत?’’
रमेश आता पुरता वैतागला. म्हणाला, ‘‘बडेबाबू, मी ते सगळं करून बघितलं. ”
‘‘छे: छे: हे काही बरोबर झालं नाही. अखेर आपली छोटीशी टूलबॉक्स ती जाईल कुठे?” आपल्या धीर-गंभीर चेह-यावर एक कुटील हसू खेळवत ते म्हणाले, ‘‘रमेशभैय्या, आपण मुळीच चिंता करु नका. आपण जर खरोखरच टूलकीट आणली असेल, तर ती इथेच कुठेतरी असेल. ”
आता रमेशचं डोकं जरा सटकलंच. चिडून म्हणाला, ‘‘आणली असलीत तर… म्हणजे काय? या विभागातले इतके सगळे कॉम्प्युटर मी त्याच्याशिवाय तपासले का?”
‘‘शांत व्हा. शांत व्हा. रमेशभैय्या. ”
‘‘शांत… शांत काय? मला इतर विभागातसुध्दा कॉम्प्युटर बघायला जायचंय. आपण माझी टूलकीट लवकर मिळवून नाही दिलीत, तर… ”
‘‘तर काय?”
‘‘मी मॅनेजर साहेबांकडे तक्रार करीन. ”
बडेबाबू आपल्या नेहमीच्या चिरपरिचित मुद्रेत पोचले. ‘‘मग करा ना तक्रार!”
संतापाने रमेश उभा राहिला. आणि पाय आपटत मॅनेजरच्या केबीनकडे निघून गेला. विभागात अगदी शांतता पसरली. इतकी शांतता की टाचणी पडली, तरी आवाज येईल. सगळे एक दुस-यांना डोळ्याने खुणावत होते. बडेबाबू निश्चिंत होऊन आपल्या कामाला लागले. त्यांना माहीत होतं, मॅनेजरच्या केबीनमध्ये आत्ता काय चाललं असेल व त्यांना हेही माहीत होतं की हा मुद्दा निकालात कसा काढायचा.
त्यांच्या अपेक्षेप्रमाणे मॅनेजरचा इंटरकॉमवरून कॉल आलाच. ते हसत हसत उठले. विभागात सगळीकडे बघत आपले कुटील हसू पसरवले. आणि ते केबीनकडे निघाले. विभागात खुसफुस होऊ लागली. काही जण म्हणत होते, ‘आता मजा येईल’. काहींना वाटत होतं, ‘विनाकारणच भांडण ओढवून घेतले. ’
बडेबाबू मॅनेजरच्या केबीनमध्ये पोचले. रमेश आधीपासून तिथे होताच. केबीनमध्येही शांतता होती. मॅनेजर साहेबांनाही वाटत होतं की हा फालतु मामला लवकरच निपटला जाईल. कारण रमेशची अनेक वरिष्ठ अधिका-यांशी ओळख होती. एवढीशी गोष्ट वरपर्यंत जाऊन कुणी त्यांच्या व्यवस्थापनाकडे बोट दाखवावं, असं त्यांना वाटत होतं.
बडेबाबूंच्याकडे तोंड करत मॅनेजर म्हणाले, ‘‘बडेबाबू बसा. बघा बरं या रमेशची काय समस्या आहे?”
बडेबाबू अगदी शांतपणे बसले. आणि गंभीरपणे रमेशकडे बघत म्हणाले, ‘‘रमेशभैय्या काय झालं? आपण तर इतरांच्या समस्या सोडवता. आता आपल्याला कोणती समस्या आली?”
रमेश संतापाने लालीलाल झाला. तो जवळ जवळ किंचाळत म्हणाला, ‘‘बडेबाबू, माझी टूलकीट आपल्या विभागात हरवलीय. ”
बडेबाबू मुळीच उत्तेजित झाले नाहीत. आश्चर्यकचकित होऊन, त्यांनी अगदी शांतपणे विचारलं, ‘‘काय टूलकीट? कमाल आहे. टूलकीट म्हणजे काय कुणी लहान मूल आहे, जे माझ्या विभागात हरवेल. आपण आपलं काम पूर्ण करून बाहेर गेला होतात. तिथे कुठे तरी विसरला असाल. जरा शांत डोकं ठेवून विचार करा. आपण तिकडे कुठे तर विसरला नाहीत ना!”
‘‘मी बाहेर फक्त कूलरचं पाणी प्यायला गेलो होतो. आपल्याशी बोलण्यात काही अर्थ नाही. ”
मग रमेश मॅनेजरला म्हणाला, ‘‘सर, मला यांच्याशी काहीही बोलायचे नाही. आपण माझी टूलकीट मिळवून द्या बस्स!”
मॅनेजर साहेबांच्या आता एकंदर परिस्थिती लक्षात येऊ लागली होती. ते म्हणाले, ‘‘रमेश, सध्या दुस-या टूलकीटने तू आपलं काम चालव. मी सगळ्याची माहिती काढून तुला कळवतो. ”
रमेश रागाने उठून उभा राहिला आणि बड्याबाबूंकडे बघत म्हणाला, ‘‘ठीक आहे. सध्या मी जातो. जर आपल्याला यांच्याकडून टूलकीट मिळवण्यात काही अडचण असेल, तर सांगा. मी जनरल मॅनेजरकडे जातो.”
मॅनेजर गप्प बसले. रमेश पाय आपटत तिथून निघून गेला. केबीनमध्ये थोडा वेळ शांतता पसरली. तोपर्यंत चहाची वेळ झाली. त्यांनी कँटीनच्या पो-याला दोन कप चहा केबीनमध्ये पाठवायला सांगितला. पो-या चहा ठेवून निघून गेला. दोघे गुपचुप चहा घेऊ लागले. मॅनेजर साहेबांच्या डोक्यात उलट-सुलट विचारांचा नुसता गुंता झाला होता. या फालतु समस्येवर उपाय तरी काय करायचा? बडेबाबूंच्या दृष्टीने जशी काही ही समस्याच नव्हती. मॅनेजर साहेवांनी थोडा वेळ विचार केला मग इंटरकॉमवरून ते विरेंद्रशी बोलू लागले.
– क्रमशः भाग पहिला
मूळ हिंदी कथा – हाथी की सवारी
मूळ लेखक – हेमंत बावनकर, मो. – 9833727628
☆☆☆☆☆
अनुवादिका – सौ. उज्ज्वला केळकर
संपर्क – 176/2 ‘गायत्री’, प्लॉट नं 12, वसंत साखर कामगार भवन जवळ, सांगली 416416 मो.- 9403310170
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
