डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्‌भगवद्‌गीता — अध्याय १७ — श्रद्धात्रयविभागयोगः — (श्लोक ११ ते २0) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
संस्कृत श्लोक…
अफलाकाङ्क्षिभिर्यज्ञो विधिदृष्टो य इज्यते ।
यष्टव्यमेवेति मनः समाधाय स सात्त्विकः ॥ ११ ॥
*
शास्त्रोक्त यज्ञ कर्तव्य निष्काम कर्म बुद्धीने
सात्विक तो यज्ञ संपन्न समाधानी वृत्तीने ॥११॥
*
अभिसन्धाय तु फलं दम्भार्थमपि चैव यत्‌ ।
इज्यते भरतश्रेष्ठ तं यज्ञं विद्धि राजसम्‌ ॥ १२ ॥
*
प्रयोजन फलप्राप्तीचे अथवा केवळ दिखाव्याचे
ऐश्या यज्ञा भरतश्रेष्ठा राजस म्हणून जाणायाचे ॥१२॥
*
विधिहीनमसृष्टान्नं मन्त्रहीनमदक्षिणम्‌ ।
श्रद्धाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते ॥ १३ ॥
*
नाही विधी ना अन्नदान, मंत्र नाही दक्षिणा
श्रद्धाहीन यज्ञा ऐशा तामस यज्ञ जाणा ॥१३॥
*
देवद्विजगुरुप्राज्ञपूजनं शौचमार्जवम्‌ ।
ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते ॥ १४ ॥
*
देव ब्राह्मण गुरु ज्ञानी यांची पवित्र आर्जवी पूजा
ब्रह्मचर्य अहिंसा आचरत हे शारीरिक तप कुंतीजा ॥१४॥
*
अनुद्वेगकरं वाक्यं सत्यं प्रियहितं च यत्‌ ।
स्वाध्यायाभ्यसनं चैव वाङ्मयं तप उच्यते ॥ १५ ॥
*
प्रिय हितकारक यथार्थ क्लेशहीन भाषण
वेदपठण नामस्मरण हे तप वाणीचे अर्जुन ॥१५॥
*
मनःप्रसादः सौम्यत्वं मौनमात्मविनिग्रहः ।
भावसंशुद्धिरित्येतत्तपो मानसमुच्यते ॥ १६ ॥
*
प्रसन्न मन शांत स्वभाव आत्मनिग्रह मौन
पवित्र मानसे भगवच्चिंतन मानस तप जाण ॥१६॥
*
श्रद्धया परया तप्तं तपस्तत्त्रिविधं नरैः ।
अफलाकाङ्क्षिभिर्युक्तैः सात्त्विकं परिचक्षते ॥१७॥
*
निष्काम वृत्ती श्रद्धाभावे आचरण ही त्रयतप
जाणुन घेई धनंजया तू हेचि सात्विक तप ॥१७॥
*
सत्कारमानपूजार्थं तपो दम्भेन चैव यत्‌ ।
क्रियते तदिह प्रोक्तं राजसं चलमध्रुवम्‌ ॥ १८ ॥
*
इच्छा मनी सत्काराची सन्मानाची वा स्वार्थाची
तप पाखंडी हे राजस प्राप्ती क्षणभंगूर फलाची ॥१८॥
*
मूढग्राहेणात्मनो यत्पीडया क्रियते तपः ।
परस्योत्सादनार्थं वा तत्तामसमुदाहृतम्‌ ॥ १९ ॥
*
मन वाचा देहाला कष्टद मूढ हेकेखोर तप
दूजासि असते अनिष्ट जाणी यासी तामस तप ॥१९॥
*
दातव्यमिति यद्दानं दीयतेऽनुपकारिणे ।
देशे काले च पात्रे च तद्दानं सात्त्विकं स्मृतम्‌ ॥ २० ॥
*
दानात नाही उपकार कर्तव्यास्तव दान
देशा काला पात्रा दान तेचि सात्त्विक दान ॥२०॥
☆
मराठी भावानुवाद © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
