सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते
कलास्वाद
☆ भेंडाच्या कलाकृती ☆ सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते ☆
आजच्या कलास्वाद मध्ये एक दुर्लक्षीत विषय घेणार आहे तो म्हणजे ‘भेंडाच्या कलाकृती’.
भेंड म्हणजे काय? हे आधी समजून घेवू.भेंड म्हणजे मऊ लाकूड त्याला ‘सोलाऊड’ ही म्हणतात. हे लाकूड चिपाडा सारखे असते. चिपाड बाहेरू पिवळसर टणक आतून पांढरे असते . तसेच भेंड ही बाहेरून तपकिरी आणि आतून पांढरे शुभ्र. ते अतिशय मऊ आणि हलके असते. त्याला वेगवेगळे आकार देता येतो. खोडाचे गोल पातळ पापुद्रे अखंड स्वरूपात कापतात. तो गोल बाजारात मिळतो.त्याच्या लांब अखंड पट्टया ही बाजारात मिळतात. आपल्या गरजे नुसार वापरता येतात. या पट्टया पासून जाई, जुई , निशिगंध, गुलाब, मोगरा इ.फुले बनवता येतात.
विशेष म्हणजे ओडीसा शास्त्रीय नृत्यात नर्तकी याच भेंडा पासून तयार केलेले दागिने वापरतात. तिथे या भेंडा पासून वेगवेगळे दागिने बनवतात ते खुप आकर्षक असतात. त्यांना धार्मिक महत्त्व आहे. आपल्या भागात ही पूर्वी बांशिंगाच्या सजावटीसाठी भेंड वापरत.
मी या भेंडापासून म्हणजेच सोलाऊड पासून वेगवेगळ्या फ्रेमस तयार करते. काळ्या कापडावर भेंडाची फुले पाने सुंदर दिसतात. कोंबडा कोंबडी आणि तिची पिल्ले, मोर इ.चित्रे भेंडातून तयार करते. प्रथम आवश्यकते नुसार काच घेते. त्याला गर्द काळा, निळा किंवा तपकिरी रंग देते. मग त्यावर चित्रे काढून त्यावर सोलाऊड कापून चिकटवते व चित्र तयार करते. काम कौशल्य पूर्ण असल्याने बराच वेळ लागतो ही चित्रे तयार करताना आनंद वाटतो. चित्र पूर्ण झाल्यावर फ्रेम केली जाते. फ्रेमच्या आकारा नुसार मोराची रचना बदलते. दोन, तीन, चार, पाच मोर चित्रात दाखवते. काळ्याभोर पार्श्वभूमीवर हे चित्र अधिक उठून दिसते. या चित्राने घरातील हाॅलची शोभा निश्चित वाढते. जोग सरांच्या कलेचा वारसा मी आज जोपासत आहे.
© सौ.वंदना अशोक हुळबत्ते
सांगली
≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈
