Category: इन्द्रधनुष्य

श्री विनय माधव गोखले  इंद्रधनुष्य   ☆ “सस्पेन्शन” ☆ प्रस्तुती – श्री विनय माधव गोखले ☆ नॉर्वे हा युरोपमधील एक देश आहे. तिथे कुठेही जाता हे दृश्य सहसा सापडेल...  एक रेस्टॉरंट, एक महिला त्याच्या कॅश काउंटरवर येते आणि म्हणते —  " ५ कॉफी, १ सस्पेंशन "... मग ती पाच कॉफीचे पैसे देते आणि चार कप कॉफी घेऊन जाते. थोड्या वेळाने दुसरा माणूस येतो, म्हणतो — " ४ लंच, 2 सस्पेंशन "!!!  तो चार लंचसाठी पैसे देतो आणि दोन लंच पॅकेट घेऊन जातो. मग तिसरा येतो आणि ऑर्डर देतो —  " १० कॉफी, ६ सस्पेंशन" !!!  तो दहासाठी पैसे देतो, चार कॉफी घेतो.  थोड्या वेळाने जर्जर कपडे घातलेला एक म्हातारा काउंटरवर येऊन विचारतो — " एनी सस्पेंडेड कॉफी ??"  उपस्थित काउंटर-गर्ल म्हणते -" येस !!"--आणि त्याला एक कप गरम कॉफी देते. काही वेळाने दुसरा दाढीवाला माणूस आत येतो आणि विचारतो - " एनी सस्पेंडेड लंच ??" –काउंटरवरील व्यक्ती गरम अन्नाचे पार्सल देते आणि त्याला पाण्याची बाटली देते.  आणि हा क्रम सुरू… एका गटाने जास्त पैसे मोजावेत, आणि दुसऱ्या गटाने पैसे न देता खाण्यापिण्याचे पदार्थ घ्यावेत,असा दिवस जातो. म्हणजेच, अज्ञात गरीब, गरजू लोकांना स्वतःची "ओळख" न...

श्री राजीव गजानन पुजारी  इंद्रधनुष्य  ☆ डार्ट - DART (Double Asteroid Redirection Test) ☆ श्री राजीव ग पुजारी ☆ जर तुम्हाला हॉलिवूड सिनेमांची आवड असेल तर तुम्हाला नक्कीच अर्मागेडन हा ब्लॉकबस्टर सिनेमा आठवत असेल. या सिनेमात ब्रुस विलीस आणि बेन ऐक्लेफ एका लघुग्रहापासून पृथ्वीला वाचविण्याच्या मोहिमेवर निघतात. या सिनेमाच्या कहाणीला अमेरिकन अंतरीक्ष संस्था अर्थात नासा (NASA) मूर्त स्वरूप देत आहे. दिनांक २४ नोव्हेंबर २०२१ रोजी भारतीय वेळेनुसार सकाळी ११ वाजून ५० मिनिटांनी स्पेस एक्स (Space-X)च्या फाल्कन-९ (Falcan-9) या प्रक्षेपकाद्वारे नासाने DART (Double Asteroid Redirection Test) या अंतरिक्ष यानाचे प्रक्षेपण केले. या मोहिमेचा उद्देश डायमॉर्फस या लघुग्रहाला धडक देऊन त्याची कक्षा बदलणे हा होता. या लघुग्रहापासून पृथ्वीला कोणताही धोका नाही, पण भविष्यात एखाद्या लघुग्रहापासून पृथ्वीचे रक्षण करण्याची वेळ आलीच तर त्याची रंगीत तालीम म्हणून या मोहिमेकडे पाहता येईल. नासाने या मोहिमेला ग्रहीय संरक्षण मोहीम (Planetary Defence Mission) असे नाव दिले आहे. २७ सप्टेंबर २०२२ रोजी भारतीय वेळेनुसार पहाटे ४ वाजून ४४ मिनिटांनी या आंतरिक्ष यानाने एक कोटी सहा लाख किलोमीटर दूर असलेल्या डायमॉर्फस या लघुग्रहाला ताशी २४००० किलोमीटर...

डाॅ. निशिकांत श्रोत्री   इंद्रधनुष्य  ☆ श्रीमहिषासुरमर्दिनी स्तोत्र - भाग 3 (मूळ संस्कृत स्तोत्र व त्याचा मराठी भावानुवाद) ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री  ☆ (रचैता : शंकराचार्य  — वृत्त : दुसरी सवाई)  करमुरलीरव वीजितकूजित लज्जितकोकिल मञ्जुमते मिलितपुलिन्द मनोहरगुञ्जित रञ्जितशैल निकुञ्जगते । निजगणभूत महाशबरीगण सद्गुणसम्भृत केलितले जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१५॥    मधुर सुरांनि तुझी मुरली  करिते पिकद्विज  लज्जित  कंठा  मधुर तुझा घुमतो स्वर पर्वतकंदर गात पुलींद पहा शबर कुळातिल सद्गुणि चारुसवे तव  खेळ कितीक रंगे  जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||१५||  कटितटपीत दुकूलविचित्र मयुखतिरस्कृत चन्द्ररुचे प्रणतसुरासुर मौलिमणिस्फुर दंशुलसन्नख चन्द्ररुचे जितकनकाचल मौलिमदोर्जित निर्भरकुञ्जर कुम्भकुचे जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१६॥    झगमगते कटिलाच  पितांबर  चंद्र चंदेरि झळाळि तया  मुकुटमणीहि  असूरसुरांचे झळाळित पादनखांनि तुझ्या नगशिखरे गजशीर्ष उरोज तुझे  बघुनी लपुनी बसले  जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||१६||    विजितसहस्रकरैक सहस्रकरैक सहस्रकरैकनुते कृतसुरतारक सङ्गरतारक सङ्गरतारक सूनुसुते । सुरथसमाधि समानसमाधि समाधिसमाधि सुजातरते । जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१७॥    सहस्र करांनि सहस्रअसूरा रणातसहस्रे विजीत जशी असूर वधीसि ग तारकसूर रिपूसि जिवा प्रसवूनी उमे सुरथ नृपासि समाधिस  वैश्य प्रसन्न समान ग गिरीसुते   जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||१७||  पदकमलं करुणानिलये वरिवस्यति योऽनुदिनं सुशिवे अयि कमले कमलानिलये कमलानिलयः स कथं न भवेत् । तव पदमेव परम्पदमित्यनुशीलयतो मम किं न शिवे जय जय हे महिषासुरमर्दिनि...

डाॅ. निशिकांत श्रोत्री   इंद्रधनुष्य  ☆ श्रीमहिषासुरमर्दिनी स्तोत्र - भाग 2 (मूळ संस्कृत स्तोत्र व त्याचा मराठी भावानुवाद) ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री  ☆ (रचैता : रामकृष्ण —-वृत्त : दुसरी सवाई)  धनुरनुषङ्ग रणक्षणसङ्ग परिस्फुरदङ्ग नटत्कटके कनकपिशङ्ग पृषत्कनिषङ्ग रसद्भटशृङ्ग हताबटुके । कृतचतुरङ्ग बलक्षितिरङ्ग घटद्बहुरङ्ग रटद्बटुके जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥८॥   कंगण लखालख होत जयांचि धनूसह शोभत  युद्धभुमी  शर कनकासह शोणित होती रुधीर तयांवर लाल मणी    करुनि निनाद बटू बनवूनि असूर वधीसि रिपूस रणी  जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||८||    सुरललना ततथेयि तथेयि कृताभिनयोदर नृत्यरते कृत कुकुथः कुकुथो गडदादिकताल कुतूहल गानरते । धुधुकुट धुक्कुट धिंधिमित ध्वनि धीर मृदंग निनादरते जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥९॥   तत ततथा थयि ताल घुमोनि पदे थिरकीत तुझीच रमे   कुकुथ गडाद ददीक रमून मनातुनि मृदुंग ताल घुमे  रंगुनि धुधूकुट धुक्कुट मृदुंग धिंधिमिता करितात  स्वरे जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||९||    जय जय जप्य जयेजयशब्द परस्तुति तत्परविश्वनुते झणझणझिञ्झिमि झिङ्कृत नूपुरशिञ्जितमोहित भूतपते । नटित नटार्ध नटी नट नायक नाटितनाट्य सुगानरते जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१०॥    जयजयकार करीतच  विश्व समस्त तुलाच प्रणाम करी झणझणझीझिमि नाद करोनी भुताधिपतीसि मुदीत करी नटनटिनायक अर्धनटेश्वर तल्लिन होउनि  नृत्य करे  जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||१०||    अयि सुमनःसुमनःसुमनः सुमनःसुमनोहरकान्तियुते श्रितरजनी रजनीरजनी रजनीरजनी...

डाॅ. निशिकांत श्रोत्री   इंद्रधनुष्य  ☆ श्रीमहिषासुरमर्दिनी स्तोत्र - भाग 1 (मूळ संस्कृत स्तोत्र व त्याचा मराठी भावानुवाद) ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री  ☆ (रचैता : रामकृष्ण —-वृत्त : दुसरी सवाई)  अयि गिरिनन्दिनि नन्दितमेदिनि विश्वविनोदिनि नन्दिनुते गिरिवरविन्ध्यशिरोऽधिनिवासिनि विष्णुविलासिनि जिष्णुनुते । भगवति हे शितिकण्ठकुटुम्बिनि भूरिकुटुम्बिनि भूरिकृते जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥१॥    जय नगनंदिनी अवनिनंदिता धरणीमोदिते नंदिपुजे गिरिशिखरावर विन्ध्यशिखावर वास करिशी रमणा ग रमे भगवति हे निलकण्ठ पत्नी बहु कुटुंबिणी मनस्वीनि भजे  जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||१||  सुरवरवर्षिणि दुर्धरधर्षिणि दुर्मुखमर्षिणि हर्षरते त्रिभुवनपोषिणि शङ्करतोषिणि किल्बिषमोषिणि घोषरते दनुजनिरोषिणि दितिसुतरोषिणि दुर्मदशोषिणि सिन्धुसुते जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥२॥    सुर वरदायिनि दुष्ट निवारिणि दुर्मुखप्रितीणि मोदरमे त्रिभुवन पोषिसि शंकर तोषवि  कुकर्महारिणि घोषरमे असुर निवारिणि देव संतोषिणि गर्वा हरिसी समुद्र सुते जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||२||  अयि जगदम्ब मदम्ब कदम्ब वनप्रियवासिनि हासरते शिखरि शिरोमणि तुङ्गहिमलय शृङ्गनिजालय मध्यगते । मधुमधुरे मधुकैटभगञ्जिनि कैटभभञ्जिनि रासरते जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते ॥३॥    जय जगदंब कदंब वनाचि निवासिनि हास्य तरंगतसे हिमनग तुंगशिखाशृंगशिरि  निजालयि वास धीमगते   मधुमद ताडिणि कैटभ भंजिणि गोड मधूर संगीत लुभे जय जय हे महिषासुरमर्दिनि मोहक पार्वति  सुकुंतले ||३||  अयि शतखण्ड विखण्डितरुण्ड वितुण्डितशुण्द गजाधिपते रिपुगजगण्ड विदारणचण्ड पराक्रमशुण्ड मृगाधिपते । निजभुजदण्ड निपातितखण्ड विपातितमुण्ड भटाधिपते जय जय हे महिषासुरमर्दिनि रम्यकपर्दिनि शैलसुते...

 इंद्रधनुष्य  ☆ हनुमान चालीसा… ☆ प्रस्तुती – श्री सुनीत मुळे ☆ हनुमान चालीसा कधी लिहिली गेली हे तुम्हाला माहीत आहे का? नसेल तर जाणून घ्या.  कदाचित काही लोकांनाच हे माहित असेल? सर्वजण पवनपुत्र हनुमानजींची पूजा करतात आणि हनुमान चालीसाही पाठ करतात. पण ते केव्हा लिहिले गेले, कुठे आणि कसे झाले हे फार कमी लोकांना माहीत असेल. गोष्ट इ.स. १६०० ची आहे* हा काळ *अकबर आणि तुलसीदासजींच्या काळातील होता. एकदा तुलसीदासजी मथुरेला जात होते. रात्र होण्यापूर्वी त्यांनी आग्रा येथे मुक्काम केला. लोकांना कळले की तुलसीदासजी आग्रा येथे आले आहेत. हे ऐकून त्यांच्या दर्शनासाठी लोकांची झुंबड उडाली. सम्राट अकबराला जेव्हा ही गोष्ट कळली तेव्हा त्याने बिरबलाला विचारले की “ हा तुलसीदास कोण आहे?” तेव्हा बिरबलाने अकबराला सांगितले की, “ त्याने रामचरितमानसचा अनुवाद केला आहे. हे रामभक्त तुलसीदासजी आहेत. मीही त्यांना पाहून आलो आहे, त्यांची एक अद्भुत आणि अलौकिक प्रतिमा आहे.”  अकबरनेही त्यांना भेटण्याची इच्छा व्यक्त केली आणि “ मलाही त्यांना भेटायचे आहे,” असे सांगितले. सम्राट अकबराने आपल्या सैनिकांची एक तुकडी तुलसीदासजींकडे पाठवली आणि तुलसीदासजींना सम्राटाचा निरोप दिला की ‘ तुम्ही लाल किल्ल्यावर...

 इंद्रधनुष्य   ☆ दृष्टांत… तांबड्या गणपती ☆ प्रस्तुती – सुश्री लता निमोणकर ☆ श्री गजानन विजय ग्रंथानुसार श्री निमोणकर हे महाराष्ट्रात राहणारे गृहस्थ होते व यांना योगाभ्यास यावा अशी इच्छा होती. अनेक ठिकाणी फिरून अनेक लोकांना भेटून त्यांची इच्छा पूर्ण झाली नाही तेव्हा ते हताश झाले व आपल्या दैवाला दोष देऊ लागले. तेव्हा अहमदनगरजवळ इगतपुरी तालुक्यात कपिलधारा नावाचे तीर्थ आहे, त्या तीर्थाजवळ त्यांना एक योगी भेटले.. त्या योग्यांनी त्यांना एक तांबडा खडा दिला व सांगितलं की या तांबड्या खड्यासमोर रोज योगाभ्यास करत जा....  असं म्हणून ते योगी गुप्त झाले. निमोणकरांना हुरहुर वाटायला लागली की हे योगी कोण होते, यांचं नाव गाव काय, तांबडा खडा दिला याचा अर्थ काय... काही दिवसांनी त्यांना तेच योगी पुन्हा भेटले.   निमोणकरांनी विचारलं की “ त्या दिवशी आपली भेट झाली, पण आपण आपलं नावगाव सांगितलं नाही,” तेव्हा महाराज थोडंसं रागवून त्यांना म्हणाले, “ तुला तांबडा खडा दिला होता त्यातच माझं नाव आहे. हा लाल रंगाचा दगड नर्मदेत सापडतो आणि याला नर्मद्या गणपती असे म्हणतात आणि म्हणून माझं नाव गणपती हे...

श्री शामसुंदर महादेवराव धोपटे  इंद्रधनुष्य   ☆ आनंदाची गंगोत्री...अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्री शामसुंदर महादेवराव धोपटे ☆ बागेत रोजच्याप्रमाणे सकाळी फिरायला गेलेलो मी आणि माझी बायको एका बाकावर बसलो होतो. थोडावेळ निवांत गप्पा मारल्यानंतर ती म्हणाली की ती आयुष्यात आनंदी नाही आहे. माझा विश्वास बसेना. कारण लौकिकदृष्ट्या तिच्याकडे सर्व काही उत्तम आहे. मी विचारले, "असे का वाटते तुला? " " मला माहित नाही. सगळेजण म्हणतात की माझ्याकडे सर्व काही आहे, पण मला आतून आनंदी वाटत नाही आहे." —आता मी स्वतःला विचारू लागलो की ‘ खरच मी स्वतः आनंदी आहे का?’ काही वेळानंतर मला माझा आतला आवाज सांगू लागला - ‘ नाही! मला सुद्धा आनंदी वाटत नव्हते.’ माझ्यासाठी हा एक धक्का होता. मी त्या दिशेने विचार करण्यास सुरुवात केली, असे का वाटत आहे ?---- आता मी या गोष्टीचा शोध घेण्याचे ठरवले. काही लेख वाचले, तज्ञ व्यक्तींशी बोललो, पण काहीच मेळ बसत नव्हता. शेवटी माझ्या एका डॉक्टर मित्राने मला एक उत्तर दिले, ज्यामुळे माझे समाधान झाले. त्याने जे सांगितले ते मी अमलात आणले, आणि आता मी म्हणू शकतो की मी पूर्वीपेक्षा कितीतरी अधिक आनंदी मनुष्य आहे. —-तो म्हणाला, आपल्या शरीरात...

श्री अमोल अनंत केळकर  इंद्रधनुष्य   ☆ सीट बेल्ट... श्री दिवाकर बुरसे ☆ संग्राहक – श्री अमोल अनंत केळकर  ☆  कार चालविताना सुरक्षिततेचे नियम पाळा.  काल टाटा सन्सचे माजी अध्यक्ष श्री सायरस मिस्त्री यांचा कार अपघातात दुर्देवी मृत्यू झाल्याची वार्ता सर्वांनी वाचली असेल. ते कारच्या मागच्या आसनावर सीट बेल्ट धारण न करता बसले होते. मित्रहो, कारच्या मागच्या सीटवर बसणारासाठीही सीट बेल्टची सुविधा उपलब्ध करून देणे कार उत्पादकांना अनिवार्य आहे. ते देतातही. कार विकत घेताना आपण त्याचे पैसे देतो. तरीही हे बेल्ट मागे बसणारे सहसा वापरतच नाहीत असे निरीक्षण आहे. अपघाताच्या वेळी मागे बसणारा ग्रॅव्हिटीच्या ४० पट वजनाने पुढे फेकला जातो. म्हणजे ८० किलो वजन असलेला माणूस ८०x४०=३२०० किलो वजनाने पुढील चालकावर कोसळतो. मागे बसणारे आणि  कार चालक यात गंभीरपणे दुखावले जातात. कदाचित त्यांचा मृत्यू ओढवतो. केवढा हा निष्काळजीपणा !   म्हणून मित्रांनो, कारमधून प्रवास करताना ड्रायव्हर आणि मागे बसणाराने कटाक्षाने सीट बेल्ट लावले पाहिजेत. त्यात हलगर्जीपणा, निष्काळजीपणा करणे सर्व प्रवाश्यांच्या जिवावर बेतू शकते. सीट बेल्ट वापरा, सुरक्षित प्रवास करा, ही ' यंत्रदासा 'ची सर्व प्रवाशांना कळकळीची विनंती. लेखक - श्री दिवाकर बुरसे,...

इंद्रधनुष्य  ☆ शास्त्रीय सत्य… ☆ संग्रहिका – सुश्री आनंदी केळकर ☆  १. बायका पंचेंद्रियांचा वापर करताना डावा आणि उजवा या दोन्ही मेंदूंचा वापर एकाच वेळी करतात. पुरुष फक्त डावा मेंदू वापरतात. त्यामुळे एकाच वेळेस अनेकविध काम करण्याची क्षमता पुरुषांपेक्षा बायकांकडे जास्त आहे. २. पूर्वीच्या काळी बायका घर संभाळणे, मुले, संकटांपासून संरक्षण अशी अनेक कामे एकाच वेळेस करायच्या. त्यामुळे उत्क्रांतीच्या टप्प्यात त्यांची peripheral vision तयार झाली. कारण सगळीकडे एकाच वेळी लक्ष द्यायचे असल्याने त्यांच्या डोळ्यातील बुब्बुळे जलद हालचाल करतात . पुरूषांच्या तुलनेत बायकांची बुब्बुळेआकाराने  लहान आणि डोळ्यांतील पांढरा भाग मोठा असतो. त्यामुळे पुरुषांच्या तुलनेत बायकांची नजर जास्तीत जास्त गोष्टी झटक्यात निरीक्षित करते. याउलट पुरुषांनी पूर्वी शिकारीचे काम केले आहे. त्यामुळे त्यांची tunnel vision तयार झाली. त्यांच्या बूब्बुळ्ळांची वेगाने हालचाल होत नाही. बायकांच्या तुलनेत हं ! driving साठी अशी  tunnel vision चांगली. तर जबाबदारीच्या किंवा मोठ्या कामांकरता बायकी नजर चांगली.  ३. बायकांच्या शरीरात अँक्सिटोसिनचे प्रमाण पुरुषांपेक्षा जास्त असते. त्यामुळे पुरुषांपेक्षा त्यांचे स्पर्शज्ञान चांगले असते. ४. पुरुषांचा मेंदू विश्रांती घेतो तेव्हा मेंदूचे 70% कार्य बंद असते. बायकांच्या मेंदूने विश्रांती घेतली तरी 90% कार्य सुरू असते. बोला आता, कोणाचा मेंदू...